Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

nosi za idninata, a taa korist e razli~na: vo prviot slu~aj - popravawe
na zlostornikot 112 a vo vtoriot slu~aj - otstranuvaawe na prestapnikot
da ne stori novo delo i zastra{uvawe na drugite. 113 Ottuka proizleguva
deka Seneka pravi jasna distinkcija me|u celite {to treba da
se ostvarat sprema popravlivite (samo za niv e predviden zastra{uva-
~kiot element na kaznata) i nepopravlivite zlostornici. Od druga
strana Seneka jasno gi oddeluva razgleduvawata za odmazdata koja {to
vo nitu eden moment ne ja brka so celite na kaznata. Toj ja opravduva
javnata odmazda kako neophodno sredstvo za odbrana na op{testvoto, a
privatnata odmazda kako dol`nost {to proizleguva od qubovta i po-
~ituvaweto kon najbliskite. 114 Me|utoa, i vo dvata slu~ai, Seneka e
protiv onaa odmazda {to poa|a od gnevot, lutinata i omrazata bilo na
poedinecot, 115 ili na sudijata. 116 Na ovoj problem mu posvetuva golemo
vnimanie i toa, pred sî, za da se zapre privatnata odmazda koja vo negovo
vreme bila mo{ne prisutna. Vo taa smila iznesuva brojni nasoki
{to treba da go iskorenat gnevot kako kaj mladite taka i kaj
vozrasnite i pritoa se obiduva da doka`e deka onaa okolnost {to go
sozdvava prestapnikot vo ednakva mera e neprifatliva kaj odmaznikot
za{to nejzinoto prisustvo doveduva do apsurdot: eden prestapnik da
bide kaznet od drug prestapnik. 117 Odmazdata {to ne e oslobodena od
gnev mo`e da predizvika i drugi posledici kako na primer: bezobyirno
i nesrazmerno kaznuvawe, 118 sozdavawe novi sudiri, 119 psihi~ki
nemiri, 120 itn. itn. Najgolem lek za gnevot e odlo`uvaweto na odma-
112
"Nie ne bi gi ubivale ni otrovnite ni vodenite zmii nitu site
onie koi so svoeto kasnuvawe ili udar {tetat koga bi mo`ele da gi pripitomime
ili da postigneme da ne bidat opasni ni za nas ni za drugite. Zatoa
nema da mu pravime zlo ni na ~ovekot {to pogre{il, tuku zatoa da ne gre{i i
kaznata nikoga{ nema da se odnesuva na minataot tuku samo na idninata" kaznata
ne luti, taa ~uva. Za{to, ako treba da bide kaznet sekoj onoj ~ij duh e
zpl i zatruen, od kaznata ne bi bil izzemen nikoj". Ibid, str. 57.
113
Ibid, str. 11-12.
114
Ibid, str. 16.
115
"Nema ni{to ponedoli~no odo{to da se lutime na onoj {to go kaznuvame,
kaznata sepak pove}e }e koristi za popravawe na zlostornikot ako e
donesena so sudska odluka. Zatoa Sokrat mu veli na robot - Bi te i{ibal da
ne sum lut". Ibid, str. 19.
116
"Dobriot sudija go osuduva ona {to zaslu`uva osuda, no ne mrazi"
Ibid, str. 21.
117
Vidi: Ibid, str. 19.
118
"Niedna strast ne te`nee pove}e kon odmazda odo{to gnevot i zatoa
toj ne e sposoben da se odmazdi: nagol ili bezumen kako skoro sekoja strastvena
`elba, samiot si pre~i sebe si vo ona kon {to brza", Ibid, str. 17.
119
Vidi: Ibid, str. 71-73.
120
Vidi: Ibid, str. 95.
67