Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

steri. Na podra~jeto na Srbija po Prvoto srpsko vostanie (1813) pari~nata
kazna be{e poretko primenuvana. Taa mnogu pove}e nose{e karakter
na nadomest na {teta odo{to na kazna i glavno se javuva{e vo
dva vida: globa i duplir. Globata ja pla}a{e celoto selo na onoj sprema
koj bila izvr{ena kra`bata na toa podra~je. Duplirot se sostoe{e
vo toa {to zlostornikot moral da go plati dvokratniot iznos od vrednosta
na ukradeniot ili o{teteniot predmet. 74
4. KAZNI NA OP[TESTVENA DEGRADACIJA
Osnovnata namera kaj telesnite kazni be{e naso~ena sprema
fizi~kiot integritet na li~nosta kako negova materijalna vrednost,
no poradi javniot na~in na izvr{uvawe so ovie kazni se ostvaruva{e i
zna~itelna du{evna bolka. Vo opredeleni slu~ai me|utoa, vo prv red
se nastojuva{e da se postigne du{evno stradawe i smaluvawe na op{testveniot
status na li~nosta pa zatoa se udira{e vrz ~esta i dostoinstvoto
na poedinecot na na~in i so sredstva {to bile prikladni da predizvikaat
golem sram i poni`uvawe. Za taa cel bea koristeni stolovi
za nurkawe 75 ili pak posebni kafezi (Akabusada) vo koi se stavale
goli `eni so somnitelen moral i pred o~ite na nasobranite gra|ani
pove}ekratno bile nurkani vo ladnite vodi na nekoja reka. Opredelen
stepen na sram i op{testveno obezvreduvawe sprema nekoi zlostornici
se postignuval i so nivno prisiluvawe da se dvi`at niz ulicite
na nekoe mesto so prika~eni `elezni krstovi, okovani ili nakiteni
so drugi poni`uva~ki znaci. Ponekoga{ na vratot im bile beseni
tabli vrz koi bil ispi{an storeniot grev. 76 Zaradi predizvikuvawe
opredelen potsmev i prezir sprema osudenikot vo celiot srednoveko-
74
Vidi: Pihler, S. Osnovne karakteristike krivi~nih sankcija u Srbiji XIX
veka do kodifikacije od 1860 godine, Penologija, Beograd, 1974/1, str. 53-54.
75
Stolovite za nurkawe "se vsu{nost mehani~ki podvi`ni stolovi
vrz koi se vrzuval prestapnikot i povremeno se pu{tal vo poln rezervoar so
voda. Ovoj izum ~esto slu`el da se ismeat vinovnicite na razni ozboruvawe,
Eliot, M, op. cit. str. 351. Na ovoj na~in vo Severna Amerika se kaznuvalo i za
razni pcosti, zakinuvawe na merki, pita~ewe, predizvikuvawe raspravii na
javni mesta, sitni kra`bi, bogohulewe i sl. Vo dr`avata Wu Xersi se sre-
}avat se do 1870 god. Kup~evi}-Mla|enovi}, R, op. cit, str. 42.
76
Na sli~en na~in se postapuvalo so osudenicite na smrt i nekoi drugi
kazni, no i nezavisno od niv vo Kina i vo nekoi isto~ni zemji. Za `al duri
i kaj nas vo neki krai{ta i toa duri vo {eesetite godini od ovoj vek bila poznata
praktikata na zasramuvawe prezemeno od vospitni pri~ini. Mnogu maloletnici
pomladi od 14 godini bea raznesuvani od eden vo drug u~ili{en
klas od strana na svoite nastavnici so obvrska pred svoite drugar~iwa da ka-
`at koga i kako ukrale nekoj koko{ka, petel ili nekoj predmet i pritoa bea
prisiluvani da "kokodakaat" ili "kukurikaat".
57