Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

na~in na izvr{uvawe na smrtnata kazna bile koristeni me~ i sekira.
Nestru~noto baratawe so ovie sredstva pretstavuvalo vistinsko izma-
~uvawe na osudenikot zaradi proma{eniot ili neprecizniot udar od
strana na xelatot koj ponekoga{ ni po desetina udari nemo`el da ja
zavr{i svojata dobro platena rabota.
Ubistvo vo arena. Od stariot Rim poznato e pu{taweto na bik
vo arena kade {to so ja`e vrzaniot osudenik se podigal pri sekoj nalet
na razbesnetoto `ivotno se do onoj moment dodeka toa bilo zabavno za
publikata, a potoa se ostaval da bide nadenet na negovite rogovi. So
imeto na Karpofor e povrzana i idejata za izvr{uvawe na smrtna kazna
so predhodno siluvawe na osudenikot. 35 Osudeni~kite na smrt pred
vleguvaweto vo arenata najnapred bile {tipeni, plukani, tepani i na
drug na~in tormozeni od strana na nasobranata publika. Takvite nesre}ni
`eni potoa se vrzuvale za da bidat siluvani od posebno ~uvani
i dresirani `ivotni, a dokolku ostanele vo `ivot bile prepu{tani na
rastrgnuvawe od divi `ivotni. Na sli~en na~in stradale i ma{kite
zlostornici vo poznatite gladijatorski borbi.
Gladijatorskite borbi vo Rim zapo~nale u{te od III vek p. n. e,
a svojot vrv go dostignale vo I i II vek od na{ata era. Vo po~etokot se
odr`uvale na glavniot plo{tad Forum so najmalku deset gladijatori.
Podocna se premestile vo Circus Maximus 36 i Coloseum. 37 Prireduva~ite
na ovie krvavi igri kupuvale sna`ni i spretni robovi, voeni zarobenici
i kriminalci i im gi iznajmuvale na vladetelite i ambicioznite
politi~ari vo ~ija ~est se zabavuval narodot. Gladijatorite
kriminalci bile nare~eni anabati. Tie obi~no ne bile ve{ti vo me~uvawe
(gladius-me~) pa vo arenata morale da poka`at posebna hrabrost i
izdr`livost ako sakale da ostanat `ivi do slednata borba koja se prireduvla
ve}e naredniot den. Na onie {to vo tie borbi bile te{ko povredeni
so golem ~ekan u{te vo samata arena im se sma~kuvala glavata,
a nivnite tela potoa im bile prodavani na kasapi koi so niv gi hranele
divite `ivotni. 38 Zaradi zgolemuvawe na interesot za ovie borbi
gladijatorite morale da se borat i protiv slonovi, leopardi i drugi
35
Za Karpofor koj bil Bastijarum (trener na divi `ivotni za borba i
siluvawe vo arena) i Venator (~ovek kaj vo arena se bori so divi `ivotni).
Vidi: Mannix, P, D. Oni moraju umrijeti, August Cesarec, Zagreb, 1976, str. 66-69.
36
Circus Maximus mo`e{e da primi 385.000 posetiteli. Toa e najstara
arena vo Rim izgradena vo 530 god. pred n.e. vo oblik na bukvata U. Nekolku
pati bila spaluvana do temel, no po sekoj po`ar bila povtorno obnovuvana.
Vidi: Ibid, str. 10, 13 i 53.
37
Coloseum bil izgraden so golema pomo{ na evreite koi bile zarobeni
po padot na Erusalim vo 72 god. p. n. e. Se pretpostavuva deka vrz ovaa
gradba rabotele 12.000 evrejski zarobenici koi potoa bile pogubeni vo ~est
na najzinoto otvorawe. Vidi: Ibid, str. 100.
38
Vidi: Ibid, str. 86-87.
41