21.11.2015 Views

Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

Studija

Studija

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

te soznanija. Nepoznavaweto na osnovnite prirodni zakonitosti sozdava{e<br />

nesigurnost kaj lu|eto. Tie se ~uvstvuvaa minijaturni, nemo}ni<br />

i ni{to`ni pred brojnite sili ~ie{to dejst<strong>vo</strong> ne mo`ea da go objasnata<br />

pa spored toa nitu da go predvidat, a najmalku da go kontroliraat.<br />

Primitivnite lu|e se ~uvstvuvaa progoneti od razli~ni nesre}i:<br />

nasilna smrt, razni bolesti, nemawe sre}a <strong>vo</strong> lo<strong>vo</strong>t i ribolo<strong>vo</strong>t, neplodni<br />

godini, poraz <strong>vo</strong> <strong>vo</strong>jni i sl. Poradi otsust<strong>vo</strong>to na pri~insko i<br />

racionalno objasnuvawe, site ovie nastani <strong>vo</strong> glavite na toga{niot<br />

~ovek bea lesno povrzuvani so li~niot i neprijatelski odnos na `rtvata<br />

i zlokobnite sili. Seto ona {to pred niv se slu~uva{e dobiva{e<br />

izgled na pro<strong>vo</strong>kacija, odmazda ili kazna za ne{to {to primitivniot<br />

~ovek ponapred go storil. Navidum nema{e nikakva razlika pome|u nesre}ata<br />

i kaznata. Nesre}ata se objasnuva{e kako <strong>vo</strong>zvrateno zlo zaradi<br />

prekr{uvawe na nekoe pravilo ili zaradi povredata na nekoja vi{a<br />

sila. 2 Za primitivniot ~ovek ne postoe{e poimot slu~ajno. Sî {to se<br />

slu~uva{e ima{e opredeleno zna~ewe i nesporna vrska: sî be{e naso-<br />

~eno sprema nego i protiv nego. Toa be{e mnogu sli~no na obi~nata<br />

manija na gonewe. 3 Objasnuvaweto na takvite sfa}awa mo`e da se najde<br />

<strong>vo</strong> animizmot, 4 <strong>vo</strong> toj po~eten neizdiferenciran oblik na op{testvena<br />

svest od koj {to proniknaa prvite bo`enstva. Za primitivniot ~ovek<br />

tie bo`enstva bea o<strong>vo</strong>zemni bitija - duhovi so osobenost da manifestiraat<br />

sopstvena <strong>vo</strong>jla i drugi ~ove~ki osobini, a egizistirale pokraj<br />

samite lu|e <strong>vo</strong> vid na `i<strong>vo</strong>tno, rastenie, predmet ili nekakva pojava.<br />

Od nivnata dobra ili lo{a <strong>vo</strong>lja zavisele bolesta ili dobroto zdravje,<br />

stradaweto od divi `i<strong>vo</strong>tni ili udarot od grom, umiraweto <strong>vo</strong><br />

ranata mladost ili do`ivuvaweto na starosta, sre}ata ili nesre}ata<br />

itn. 5 Sî be{e povrzano i opredeleno od ovie spiritualni no o`i<strong>vo</strong>-<br />

2<br />

Hentig <strong>vo</strong>n H, Zlo~in, uslovi i uzroci, Veselin Masle{a, Saraje<strong>vo</strong>, 1959, str.<br />

49.<br />

3<br />

Ibid, str. 48.<br />

4<br />

Animizmot se pojavi na sredniot stepen na divja{t<strong>vo</strong>to. Vidi: Vajs,<br />

A. i Kandi}, Dj. Op{ta istorija dr`ave i prava, Savremena administracija, Beograd,<br />

1970, str. 15.<br />

5<br />

Su{tinata na animizot se sostoi <strong>vo</strong> veruvaweto na primitivcite<br />

deka celokupnata priroda {to gi opkru`uva e naselena so duhovi (du{i). Tie<br />

duhovi {to se {etaat nasekade okolu nivnite `iveali{ta ne se ni{to drugo<br />

tuku du{ite na nivnite umreni predci. Toa se mali `ivi bitija koi `iveat<br />

<strong>vo</strong> `i<strong>vo</strong>tnite, rastenijata i mrtvite predmeti. Dokolku duhot na pokojnikot<br />

bil dobar (a toa bilo slu~aj ako za vreme na `i<strong>vo</strong>tot <strong>vo</strong> ~ove~ki ili <strong>vo</strong> no<strong>vo</strong>primeniot<br />

oblik ne mu bile storeni nikakvi nepravdi) na s<strong>vo</strong>ite soplemenici<br />

im pomagal da se zgolemi rodot na drvjata, da ne proraboti vulkanot itn,<br />

itn. Vo sprotivno im sozdaval razli~ni ne<strong>vo</strong>lji. Zaradi pottiknuvawe na <strong>vo</strong>ljata<br />

na dobriot i sozdavawe na takva <strong>vo</strong>lja kaj lo{iot duh, primitivniot ~ovek<br />

im prinesuval hrana, za mrtvite zboruval samo dobro itn. Smetaj}i deka<br />

21

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!