Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

cite. Osudenikot so svojata rabota i povedenie i ovde treba{e da go
zaslu`i preminot od edno vo drugo oddelenie, a potoa i vo slednata zatvorska
faza.
Tretata faza na angliskiot progresiven sistem se ostvaruva{e
so pu{tawe na osudenoto lice na usloven otpust. So toa osudenikot
be{e fakti~ki na sloboda iako toa pravo zna~e{e samo edna faza od
izvr{uvaweto na kaznata. Usloven otpust mo`ea da dobijata samo onie
osudenici {to poka`ale izvonredni zalagawa i rezultati vo svoeto
rabotewe i odnesuvawe. Za vreme na negovoto traewe vrz osudenite
lica se nametnuvale najrazli~ni obvrski i poseben nadzor. Neizvr-
{uvaweto na obvrskite doveduva{e do otpovikuvawe na uslovniot
otpust.
Angliskiot progresiven sistem pretstavuva o`ivotvoruvawe
na golem del od kriminalnopoliti~kite idei {to bea prisutni kon
sredinata na XIX vek. So nego zapo~na vo golem obem da se po~ituva
li~nosta na delinkventot vo procesot na izvr{uvaweto na kaznata.
Bez da se zapostavat represivnite elementi na kaznata so ovoj sistem
te`i{teto se prenesuva vrz prevospituvaweto {to treba da se ostvari
niz nekolku fazi. Osudenikot treba da gi pomine site fazi pred da
izleze na sloboda. Na toa be{e pottiknuvan so raznovidni pogodnosti
koi {to zavisea od negovoto povedenie i zalagawe vo izvr{uvaweto na
rabotnite zada~i. So toa kaj zatvorenicite se razvi motivacija za eksponirawe
na sopstvenite sili {to }e go dobli`at do onie stadiumi
{to zna~at podobar materijalen status i polesen zatvorski re`im,
odnosno postepeno dobli`uvawe do `ivotot {to nalikuva na onoj na
sloboda. So prifa}aweto na prevospituvaweto kako cel na kaznata,
individualizacijata vo fazata na izvr{uvaweto i klasifikacijata na
osudenite lica dobija nova sodr`ina. Za razlika od porane{niot oburnski
sistem kade {to se javija samo izvesni elementi na objektivna
individualizacija, baraweto na tretman na osudenite lica ovde ja nalo`i
potrebata da se vodi smetka i za subjektivnite karakteristiki
na osudenite lica so cel da se postigne nivno socijalno prilagoduvawe.
Taka pokraj kriteriumite: te`ina na storenoto delo, porane{na
osuduvanost, visina na izre~enata kazna, pol, starost i sl., golemo zna-
~ewe dobiva i stepenot na obrazovanieto na osudenikot, motivite {to
go navele kon deloto i sl. Me|utoa, najgolemo zna~ewe me|u ovie kriteriumi
za `al go dobija: sposobnosta za izvr{uvawe na rabotnite zada~i
i povedenieto na osudenoto lice. So osudeni~kata rabota i odnosot
kon zatvorskiot personal i drugite osudenici se smeta{e deka }e
se ostvari najbrza promena vo stavovite i pogledite kon normite i
vrednostite na vladea~kiot sistem. Vo toa se gleda{e osnovnata garancija
za afirmirawe na pozitivnite karakteristiki na li~nosta koja
{to preku adekvatna nagrada }e uspee vo sopstvenite usilbi za preobrazba.
Stimulacijata be{e jasna no, spored svoite prakti~ni efekti
skoro bezna~ajna. Edna od pova`nite pri~ini za toa be{e prifa-
119