Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

jgolemo zna~ewe dobiva sfa}aweto na odmazdata i zastra{uvaweto
kako celi na kaznata }e zapo~ne postepeno ubla`uvawe na nekoi elementi
od ovoj sistem. Toa i }e se po~uvstvuva vo nekoi od novite zatvori,
kako na primer, vo Anglija (Millbank, 1821 i Pentonville, 1842), vo
Germanija (Moabit, 1849), Francija (1845), Risija (1879), Holandija,
Italija itn. Glavnoto ubla`uvawe se sostoe{e vo ovozmo`uvaweto na
osudeni~ka rabota koja {to me|utoa, i natamu se vr{e{e so isklu~uvawe
na sekakvi me|usebni kontakti. Taa i ovde nema{e nitu op{testveno
korisen, ni preventiven karakter. Vo uslovi na celosna fizi~ka
i duhovna izolacija taa, vsu{nost, i ne mo`e{e vistinski da se organizira,
no i pokraj toa za osudenite lica ima{e golema vrednost, pred
sî, kako sredstvo za razbivawe na zatvorskata monotonija. Te{kotiite
na osameni~kiot `ivot vo golem del }e bidat namaleni i so voveduvaweto
na redovnite poseti od strana na zatvorskata administracija,
kako i od lekar, sve{tenik i pripadnici na razni dru{tva za pomo{
na zatvorenicite. Vo nekoi zemji se otide i dotamu {to se pristapi
kon kombinirawe na ovoj so sistemot na zaedni~kiot zatvor. Takov
be{e na primer slu~ajot so Anglija so izgradbata na zatvorite Milbank
216 i Pentonvil. 217 Pentonvil stana primer i za izgradbata na
216
Prviot nacionalen zatvor Milbank bil kone~no dovr{en vo 1821
godina so kapacitet od 1.000 zatvorenici. Vo toa vreme bil najskapa gradba vo
zemjata, a pri negovoto podigawe bile najmnogu koristeni arhitektonskite
re{enija {to gi predlagal Bentam. Zatvorot bil izgraden vo vid na {estokraka
yvezda, so mnogubrojni hodnici, vlezovi i vrati. Eden ~uvar iako dolgo
bil vraboten vo nego nikoga{ ne mo`el da se snajde taka {to ~esto so kreda
gi odbele`uval yidovite za da mo`e da se vrati onamu od kade {to do{ol.
Ovoj zatvor e vistinska sprotivnost na sovremenite zatvori. Vo nego najprvin
bile smesteni `eni, a bidej}i ovozmo`uval celosna izolacija duri podocna
stanal me{ovit zatvor. Tuka za prv pat vo Anglija se organiziral formalen
sistem na ~ie ~elo stoel upravitel, a bila vospostavena i zdravstvena
slu`ba i drug personal. Polovinata od kaznata se izdr`uvala vo kelii, a
ostanatiot del vo grupi. Vo tekot na dvata stadiumi osudenite lica rabotele
na manufakturni raboti: {iewe, ~evlarstvo i drugo. Poradi toa {to alatot
za rabota se zloupotrebuval za napad i odbrana sprema personalot ili vo me-
|usebni presmetki na osudenite lica nekoi od praktikuvanite zanaeti se
ukinale, taka {to ostanala samo tkaja~nicata. Me|utoa so rabotata ne se
uspea. Bezuspe{ni ostanale i drugite parcijalni idei za voveduvawe nekakov
tretman, bidej}i site nade`i se polagaa vo samata zgrada kako takava, vo uslovi
koga brojni protivnici nastojuvaa da go prika`at zatvorot kako neuspe-
{en eksperiment za koj se potro{eni ogromni sredstva. Vo zatvorot }e se pojavi
i epidemija od koja golem broj osudenici }e go zagubat `ivotot. Se konstatiralo
deka pri~inite za taa epidemija bile otsastvoto na ~ist vozduh i
svetlost. Zatoa se prepora~a da se osvetlat keliite so sve}i i da im se dozvoli
na zatvorenicite samoobrazuvawe. Se pristapi i kon nivna klasifi-
108