Zoran Sulejmanov - Kriminologija (p.960)

govremeni sledewa na pogolem broj delinkventi. 52
2 0 Kriminolo{kata dijagnostika kako vtora faza na klini~koto
ispituvawe, spored Pinatel, ima a cel to~no da ja opredeli opasnata
sostojba na subjektot: negovata kriminalna sposobnost (temibilita) i
negoviot stepen na op{testveno prilagoduvawe. Kriminalnata sposobnost
se dijagnosticira preku soznavaweto na elementite {to ja uslovuvaat
i minuvaat niz slednive ~etiri fazi: a) faza na umeren pritisok
(moment koga zlostornikot poradi svojata eti~ka egocentri~nost
se oslobodil od stegite na op{testveniot sram), b) faza na jasno izrazen
pritisok (moment koga e prifatena kriminalnata akcija, no se
javuva pomislata za mo`nite sankcii koi mo`at da go zadr`at izvr-
{uvaweto na deloto), v) faza na sostojba na opasnost (period na kriza
koja neposredno mu prethodi na zlostorstvoto poradi pojavata na te-
{kotii i pre~ki pogodni da go onevozmo`at izvr{uvaweto na deloto)
i, g) faza na preodot kon samoto delo (moment na moralna ne~uvstvitelnost
53 ). Na toj na~in se doa|a do "individualnata formula na kriminalnata
sposobnost" koja mo`e da bide vi{a, sredna ili slaba.
Op{testvenata neprilagodenost se dijagnosticira preku elementite
koi uka`uvaat na promenlivosta na li~nosta me|u koi mo`at
da se pomestat site obele`ja koi se odnesuvaat na aktivnosta (izvesni
prestapnici se aktivni dodeka drugi se pasivni), na fizi~kite, intelektualnite
i profesionalnite stavovi, kako i na dinami~kite osobini
koi se odnesuvaat na intelektualnite potrebi (prehrambeni, seksualni
i sl.). 54 Sekoj od elementite na prilagodlivosta mo`e isto
taka da bide otkrien kako sreden ili slab. Me|utoa, individualnata
52
Vili} - Ristanovi}, op. cit. str. 33. Podrobno za metodot na modelirawe
vidi: [e{i}, B. Osnovi metodologije dru{venih nauka, Nau~na knjiga, Tre~e izdanje
Beograd, 1982, str. 111-122.
53
"Mo`no e eden subjekt koj se oslobodil od stegite na op{testveniot
sram, koj go nadminal stravot od mo`nite kazni, i koj, isto taka, gi pobedil
site pre~ki koi navistina se pogodni da go onevozmo`at izvr{uvaweto, vo
krajna linija navistina da ne e sposoben da go izvr{i kriminalnoto povedenie
poradi eden vnatre{en otpor od afektivna priroda. Za da se odnesuva poinaku,
odnosno za da bide spre~en, t.e. zapren od samite uslovi na izvr{uvaweto
na zlostorstvoto, vo toj i takov moment e potrebno da bide slep i gluv za
ona {to e odvratno. Ova otsustvo na inhibicija, odnosno na zabrana se objasnuva
so afektivnata ramnodu{nost na prestapnikot {to starite ja narekle
moralna ne~uvstvitelnost. Toa zna~i deka prestapnicite ne poseduvaat altruisti~ki
i prijatni emocii i naklonetosti, tuku deka kaj niv dominira egoizam,
studenost i ramnodu{nost sprema bli`niot. Od ova se zaklu~uva deka
egocentri~nosta, labilnosta, agresivnosta i afektivnata ramnodu{nost pretstavuvaat
centralno jadro na kriminalnata li~nost i ottamu slu`at za definirawe
na kriminalnata sposobnost ili temibilita." Pinatel. J. op. cit. str. 103.
54
Ibid, str. 105.
50