van je Leven

8 Wetenschap - tekst naomi querido illustratie eiko ojala 9
Bestralen
binnen in het bot
Patiënten met prostaatkanker kunnen uitzaaiingen krijgen in
hun botten. Deze uitzaaiingen kunnen leiden tot pijn, botbreuken of
zelfs een dwarslaesie. Radiumtherapie remt de ziekte, verlaagt de
kans op complicaties en kan de pijn verminderen.
Wat: Palliatieve behandeling
met het radioactieve radium-223
Hoe: Het zeer lokaal bestralen
van uitzaaiingen van prostaatkanker
in of op de botten met injecties met
radioactieve stof
Doel: Het verkleinen van
uitzaaiingen zodat ze minder snel
leiden tot pijn of complicaties
Waar: Inmiddels in 23 centra
verspreid over Nederland en
dat aantal groeit
Resultaat: Gemiddeld langere
overleving, een betere kwaliteit van
leven en weinig bijwerkingen
Locaties:
Radiumtherapie vindt op dit moment
plaats op 23 plaatsen in Nederland,
onder meer in het Antoni van
Leeuwenhoek, het St. Lucas Andreas
en het VUmc in Amsterdam, het LUMC
Leiden, het MUMC+ in Maastricht,
het Atrium MC in Heerlen, het
Catharina Ziekenhuis in Eindhoven,
het Radboudumc in Nijmegen,
het Deventer Ziekenhuis, het Isala
Oncologie Centrum in Zwolle en het
Martini Ziekenhuis in Groningen.
Hoewel Jan (77) al sinds 1996
prostaatkanker heeft, had hij nog
nooit pijnklachten gehad. Dat
veranderde plots in de zomer van
2014. Tijdens de driemaandelijkse
controle kwam de oorzaak aan het
licht: de tumor bleek uitgezaaid in
zijn botten. “Toen de scan uitwees
dat er botuitzaaiingen waren, ging ik door de grond
van ellende”, vertelt hij. “Ik dacht: nu is het afgelopen.”
Maar dat bleek niet het geval. Jan was een van de eerste
patiënten in Nederland die in aanmerking kwam
voor een palliatieve behandeling met de radioactieve
stof radium-223. “Mijn oncoloog gaf me de tip om
naar het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam te
gaan, een van de eerste ziekenhuizen in mijn regio
waar ze net waren begonnen met het aanbieden van
radiumtherapie. De behandeling remt de uitzaaiingen
in mijn botten en zorgt ervoor dat ik minder pijn
heb bij lopen, zitten of liggen. En de bijwerkingen,
zoals misselijkheid of moeheid, zouden erg meevallen.
Ik had er nog nooit van gehoord, maar ik hoefde
niet lang na te denken: daar wilde ik wel voor gaan!”
Heel precies
Er bestaan meer behandelingen met radioactieve
stoffen die de pijn verminderen, maar radiumtherapie
zorgt ook dat veel patiënten langer blijven
leven, en met een goede kwaliteit van leven. Niet
iedereen komt in aanmerking voor deze palliatieve
behandeling, die onder de ‘dure geneesmiddelen’
valt. “Radium werkt in de botten. Daarom heeft de
behandeling alleen nut voor mannen met prostaatkanker
die vooral uitzaaiingen hebben op of in hun
botten, en bij wie de tumor niet meer gevoelig is
voor hormoontherapie”, vertelt Wouter Vogel. Hij
is nucleair geneeskundige en werkt bij het Antoni
van Leeuwenhoek. “Radiumtherapie bestaat uit zes
keer een maandelijkse injectie die de straling heel
precies in de uitzaaiingen brengt. Gemiddeld zorgt de
behandeling voor ruim drie maanden langer leven,
met goede kwaliteit en vaak minder pijn. Patiënten
hebben met deze behandeling vaak ook minder
bijkomende specialistische behandelingen nodig,
omdat er weinig bijwerkingen en complicaties van
de uitzaaiingen optreden. Denk bijvoorbeeld aan
minder gebroken botten of een kleinere kans op een
dwarslaesie door een gebroken rugwervel.”
Ook al is radium een radioactieve stof, toch is de kans
op bijwerkingen van de straling heel klein. Vogel:
“Het bijzondere van radium is dat deze stof met een
‘precisiebombardement’ alleen de uitzaaiingen in de
botten van binnenuit bestraalt. Daardoor komt er
bijna geen straling in gezond weefsel en is er geen
gevaar van radioactieve straling voor de omgeving.
Je kunt na een behandeling gewoon met je (klein)-
kinderen spelen of onder de mensen zijn.”
Geen pijn
In het Antoni van Leeuwenhoek krijgen zo’n tien
tot vijftien patiënten maandelijks een radiuminjectie.
Vogel: “De behandeling wordt nu ook in de rest van
Nederland snel opgepakt. Het is belangrijk dat
deze aantoonbaar goede behandeling landelijk
wordt aangeboden zonder een al te grote
reisafstand voor de patiënt.”
Jan heeft de behandeling inmiddels afgerond.
“Een halfjaar lang ben ik één keer per maand naar
het ziekenhuis geweest voor een injectie in mijn arm.
Na een kwartiertje sta je weer buiten. Geen pijn,
en ook naderhand had ik helemaal nergens last van.
En de pijn die ik eerst had van de uitzaaiingen op mijn
botten, heb ik nu niet meer. Dankzij die behandeling
kan ik nog vrijwel alles doen. Tot voor kort was ik
zelfs sportmasseur en verzorger op de voetbalclub.
Nu ga ik vaak samen met mijn vrouw eropuit.
Ik geniet volop.”1
i kanker.nl/prostaatkanker, avl.nl/behandelingen/radiumtherapie
Wouter Vogel:
“De stof bestraalt
met een ‘precisiebombardement’
alleen de uitzaaiingen
in de botten”
kracht 31