NIWELATORY PRECYZYJNE
ETP wyklad 3 niwelatory precyzyjne.pdf
ETP wyklad 3 niwelatory precyzyjne.pdf
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>NIWELATORY</strong> <strong>PRECYZYJNE</strong>
Zastosowanie: niwelacja precyzyjna – osnowa pionowa, badanie<br />
przemieszczeń i odkształceń, kontrola i ustawienie maszyn<br />
i urządzeń.<br />
Parametry niwelatorów precyzyjnych:<br />
• powiększenie lunety rzędu 40x,<br />
• przewaga libeli niwelacyjnej rzędu 10-ciu sekund,<br />
• kompensator zapewniający kompensowanie pochylenia osi celowej z błędem<br />
średnim nie większym niż 0.2” ,<br />
• płytka płasko - równoległa sprzężona ze śrubą, na której umieszczone podział -<br />
(mikrometr), służąca do przesunięcia obrazu łaty na krzyż,<br />
• system odczytowy umożliwiajcy odczyt z błędem średnim nie większym niż 0,05<br />
mm,<br />
• rozdwojony krzyż nitek, klin,<br />
<strong>NIWELATORY</strong> <strong>PRECYZYJNE</strong><br />
• dokładność < l mm/l km podwójnej niwelacji.
Zasada działania śruby mikrometrycznej w niwelatorze<br />
- Heinrich Wild<br />
Wykorzystanie zjawiska równoległego przesunięcia promienia świetlnego przy<br />
przejściu przez płytkę płaskorównoległą.<br />
Umożliwia to zmianę wysokości osi celowej bez pochylania instrumentu.
Sposób celowania na kreskę łaty (kreska w postaci prostokąta)<br />
dokładniejszy<br />
leniwka<br />
pokrętło mikrometru<br />
(przesunięcie obrazu<br />
łaty)
Sposób celowania na kreskę łaty (kreska w postaci prostokąta)
Akcesoria i sprzęt do niwelacji precyzyjnej:<br />
1. komplet 2 łat inwarowych, każda składających się z:<br />
- obudowy (drewniana lub metalowa skrzynka z opisem lub bez),<br />
- stopki stalowej,<br />
- taśmy inwarowej z podziałem zamocowanej na sprężynie,<br />
- ostrogi, czyli pierścienia ograniczającego ustawienie laty centrycznie na klinie<br />
(ostroga musi być zdejmowana jeżeli lata ustawiana jest na reperze),<br />
- libeli pudełkowej,<br />
łatę przytrzymuje się w pionie przy pomocy podpórek, stojaków.<br />
2. kliny niwelacyjne składające się z: trzpienia, szerokiego pierścienia, kabłąku<br />
i tulei nakładanej zawsze przy wbijaniu klina (niwelacji precyzyjnej nie powinno<br />
wykonywać się na tzw. żabkach niwelacyjnych), lub ciężkie żabki,<br />
3. termometry termistorowe, którymi mierzy się temperaturę taśmy inwarowej,<br />
4. statyw drewniany do niwelatora, którego nogi nie powinny być składane,<br />
a także młotek, parasol, ruletka.
Podziały stosowane na łatach i stojaki do łat
Kliny niwelacyjne:<br />
-długość w zależności od zwięzłości<br />
gruntu,<br />
-nakładane tuleje/nasadki/baby.
Termometry termistorowe są to termometry stykowe elektryczne -<br />
urządzenia, w których czujnikami są półprzewodniki stałe (zwane<br />
termistorami) o dużym i przeważnie ujemnym współczynniku termicznej<br />
zmiany temperatury. Termistory są otrzymywane głównie z tlenków<br />
żelaza, niklu, litu i tytanu, spiekanych lub stapianych w wysokich<br />
temperaturach.
Charakterystyka niektórych niwelatorów precyzyjnych:<br />
Parametry:<br />
- powiększenie lunety 44x<br />
- przewaga libeli niwelacyjnej: 10 sekund<br />
Ni 004 - niwelator libelowy<br />
- zalecana długość celowych do 27 metrów<br />
- dokładność 0,4mm na 1km podwójnej niwelacji<br />
Budowa:<br />
- spodarka z trzema śrubami ustawczymi, - alidada z lunetą,<br />
- śruba zaciskowa, - śruba ruchu leniwego,<br />
- dwie libele o przewadze 2' ustawione prostopadle do siebie do poziomowania<br />
instrumentu,<br />
- śruba elewacyjna do ustawiania libeli niwelacyjnej w górowaniu,<br />
- śruba ogniskująca, - śruba połączona z płytką płasko równoległościenną, która<br />
służy do ustawienia kreski taśmy w klin krzyża.
Zalety Ni 004:<br />
- może pracować w warunkach wibracji terenu,<br />
- utrzymuje przy tych pracach swoją dokładność,<br />
- można nim mierzyć małe (do 50”) wychylenia osi celowej od poziomu.<br />
Wady Ni 004:<br />
- reaguje na zmiany temperatury.<br />
Niwelator ten ze względu na swoje parametry jest wykorzystywany głównie przy<br />
ustawianiu maszyn lub do kontroli ich ustawienia.
KONI 007 ( późniejsza nazwa Ni 007) - niwelator samopoziomujący<br />
Cechą charakterystyczną tego niwelatora jest peryskopowa luneta<br />
(okular umieszczony niżej od obiektywu).<br />
Parametry:<br />
- powiększenie lunety 31,5x,<br />
- kompensator pracuje w zakresie ± 10”,<br />
- libela pudełkowa o przewadze 8 minut,<br />
- dokładność: 0,7 mm na 1km<br />
(w rzeczywistości wynosi ona 0,5 mm),<br />
- maksymalna zalecana celowa 23 m.
Zalety Ni 007:<br />
- bardzo dobra dokładność,<br />
- może być używany jako niwelator techniczny (posiada koło poziome i pokrętło<br />
blokujące śrubę płytki płasko-równoległej, zablokowanie mikrometru),<br />
- szybka niwelacja,<br />
- nie reaguje na temperaturę,<br />
- możliwość rektyfikacji w warunkach polowych.<br />
Wady Ni 007 :<br />
-uciążliwe choć możliwe odczyty<br />
w przypadku drgań podłoża.
Ni 002 - niwelator samopoziomujący<br />
Parametry:<br />
- powiększenie 40x (istnieje możliwość wymiany okularu i powiększenie 50x),<br />
- dokładność: 0,2mm na 1km podwójnej niwelacji,<br />
- maksymalna zalecana długość celowej 25m.<br />
Innowacje w budowie:<br />
- spodarka wyjmowana,<br />
- brak śruby zaciskowej,<br />
- podwójne (z obu stron) śruby:<br />
leniwe, ostrości i płytki płasko równoległościennej,<br />
- obrotowy okular,<br />
- pokrętło, które przekręca oś celową o 180° (wykonuje się dwa odczyty).
Zalety Ni 002:<br />
- najwyższa dokładność,<br />
- szybka niwelacja,<br />
- nie reaguje na zmiany temperatury.<br />
Wady Ni 002:<br />
-w przypadku wibracji podłoża<br />
nie można dokonać odczytów z łaty.
Niwelator techniczny Ni 020A z nasadką mikrometryczną
DL-101C - niwelator samopoziomujący, cyfrowy (kodowy)<br />
Parametry:<br />
- powiększenie 32x,<br />
- średnica obiektywu 45 mm,<br />
- zakres pracy kompensatora 12’,<br />
- dokładność ustawienia kompensatora 0.3",<br />
- dokładność 0.4 mm/ 1 km przy odczycie elektronicznym na łacie kodowej,<br />
inwarowej,<br />
- dokładność 1mm/km przy odczycie optycznym<br />
- najmniejsza działka 0.01 mm lub 0.1 mm,<br />
- dokładność pomiaru odległości do łaty do 5 cm,<br />
- zakres pomiarowy od 2 m do 60 m,<br />
- czas pomiaru 4 sekundy,<br />
- waga 2.8 kg.
Zalety DL-101C :<br />
- bardzo szybki pomiar,<br />
- możliwość rejestracji danych i ich transmisji,<br />
- oprogramowanie dedykowane, programy pomiarowe.<br />
Wady DL-101C :<br />
- reaguje na zmiany temperatury,<br />
- czuły na zmiany warunków oświetlenia.
INNE niwelatory precyzyjne samopoziomujące, cyfrowe (kodowe)<br />
Trimble DiNi 0.3<br />
0,3 mm / 1 km<br />
Trimble DiNi 0.7<br />
0,7 mm / 1 km<br />
Leica DNA 03<br />
0,3 mm / 1 km<br />
Leica DNA 10<br />
0,9 mm / 1 km Sokkia SDL1X<br />
0,2 mm / 1 km
Sprawdzenie i rektyfikacja niwelatora precyzyjnego:<br />
- wszystkie sprawdzane warunki niwelatora technicznego,<br />
- badanie stałości osi celowej w płaszczyźnie pionowej,<br />
∆ h 1 2 (S) - ∆ h 1 2 (A) = ∆ 1 2<br />
∆ h i j (S) - ∆ h i j (A) = ∆ i j<br />
∆ i j ≤ ± 0.2 mm<br />
∆ i j ≤ ± (0.5'' / ρ'') * D śr<br />
- badanie mikrometru.
Inne stosowane, przykładowe kształy/układy baz kontrolnych do<br />
badania stałości osi celowej niwelatora precyzyjnego w płaszczyźnie<br />
pionowej
Badanie łat do niwelacji precyzyjnej<br />
Badaniu podlega:<br />
- stopka łaty,<br />
(płaskość i prostopadłość do krawędzi łaty, badanie miejsca zera –<br />
odległość stopki łaty od najbliższej kreski podziału wykonywane na<br />
komparatorze geodezyjnym lub za pomocą specjalnego liniału),<br />
- libela okrągła,<br />
- podział łaty (wyznaczenie bezwzględnej długości całej łaty oraz jej<br />
poszczegółnych segmentów wykonywane na komparatorze<br />
wyposażonym w mikroskopy ze śrubami mikrometrycznymi).
Literatura<br />
Lazzarini T. (red), Geodezja. Geodezyjna osnowa szczegółowa, PPWK, Warszawa 1990.<br />
Praca zbiorowa, Niwelacja precyzyjna, PPWK, Warszaw-Wrocław, 1993.<br />
Tatarczyk J., Wybrane zagadnienia z instrumentoznawstwa geodezyjnego, Wyd. AGH, Kraków, 1994.<br />
Wanic A., Instrumentoznawstwo geodezyjne i elementy technik pomiarowych, Wyd. UWM, Olsztyn, 2007.<br />
www.infopomiar.pl/sklep/p1200,kliny-do-niwelacji-precyzyjnej-nasadka.html (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.sklepgeodeta.pl/sklep/index.php?site=details&id=206 (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.sklepgeodeta.pl/sklep/index.php?site=details&id=300 (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.sklepgeodeta.pl/sklep/index.php?site=details&id=91 (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.sklepgeodeta.pl/sklep/index.php?site=details&id=220 (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.trimble.com (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.tpi.com.pl/sokkia-sdl1x (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.gislab.ar.wroc.pl/ (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.geo.republika.pl/archiwum/gwwiosna2008/materialy/folie1.pdf (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.profigeo.pl/produkt/ata-inwarowa-nedo-15a-1m.html (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.infopomiar.pl/sklep/p1218,bipod-stojak-do-lat-inwarowych-niwealcyjnych.html (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.sklep.geodezja.pl/stojak-do-lat-inwarowych-gsl3.html (dostęp dn.10.10.2012)<br />
www.gpprague.cz (dostęp dn.10.10.2012)