28.10.2015 Views

Instrumentación para Control de Procesos

Instrumentación para Control de Procesos - Departamento de ...

Instrumentación para Control de Procesos - Departamento de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Instrumentación</strong> <strong>para</strong> <strong>Control</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Procesos</strong><br />

Prof. Cesar <strong>de</strong> Prada<br />

Dpto. Ingeniería <strong>de</strong> Sistemas y<br />

Automática<br />

EII, Se<strong>de</strong> Mergelina<br />

prada@autom.uva.es<br />

Universidad <strong>de</strong> Valladolid


El control <strong>de</strong> procesos trata <strong>de</strong><br />

mantener, mediante un sistema<br />

automático, las principales variables<br />

<strong>de</strong> un proceso en valores próximos a<br />

los <strong>de</strong>seados a pesar <strong>de</strong> las posibles<br />

perturbaciones.


Introducción<br />

• ¿Como gobernar un proceso <strong>de</strong> forma<br />

automática?<br />

• Nociones básicas <strong>de</strong> <strong>Control</strong><br />

• Nociones básicas <strong>de</strong> <strong>Instrumentación</strong>


Operación manual <strong>de</strong> un<br />

proceso<br />

Observar<br />

Com<strong>para</strong>r<br />

Decidir<br />

Actuar


Operación <strong>de</strong> un proceso<br />

Com<strong>para</strong>r<br />

Decidir<br />

Cambios<br />

Respuestas<br />

Actuar<br />

Proceso<br />

Respuesta dinámica<br />

Medir<br />

Operación manual o en lazo abierto


Operación automática<br />

Valores<br />

Deseados<br />

Regulador<br />

Cambios<br />

Actuar<br />

Proceso<br />

Respuestas<br />

Medir<br />

Operación en lazo cerrado


Operación Automática<br />

Medir<br />

Com<strong>para</strong>r<br />

Decidir<br />

Actuar<br />

LT<br />

LC


Componentes<br />

Variables<br />

<strong>para</strong> actuar<br />

Variables<br />

a controlar<br />

Regulador<br />

Actuador<br />

Proceso<br />

Valores<br />

Deseados<br />

Valores medidos<br />

Transmisor


<strong>Control</strong> <strong>de</strong> temperatura<br />

Medir<br />

Com<strong>para</strong>r<br />

Decidir<br />

Actuar


Indice<br />

• Sistemas <strong>de</strong> <strong>Control</strong>: Terminología<br />

• <strong>Control</strong> Continuo / Discreto<br />

• Transmisores<br />

– Definiciones y tipos<br />

– Nivel, Presión, Caudal,Temperatura...<br />

• Actuadores:<br />

– Válvulas<br />

– Bombas y Compresores<br />

• Dinámica <strong>de</strong> sistemas


Terminología<br />

Perturbación<br />

Variable<br />

<strong>Control</strong>ada<br />

Referencia<br />

LT<br />

LC<br />

Variable<br />

Manipulada


Referencia<br />

Consigna<br />

w<br />

Set Point SP<br />

Variable manipulada<br />

Manipulated Variable MV<br />

Output to Process OP<br />

Entrada (al proceso)<br />

Regulador<br />

MV<br />

u<br />

y (Europa)<br />

Perturbaciones<br />

Deviation Variables DV<br />

Proceso<br />

y<br />

x<br />

Diagrama <strong>de</strong> bloques<br />

Variable <strong>Control</strong>ada<br />

<strong>Control</strong>ed Variable CV<br />

Process Variable PV<br />

Salida (<strong>de</strong>l proceso)<br />

Transmisor


<strong>Control</strong> Continuo<br />

La variable controlada, toma valores en un rango continuo, se<br />

mi<strong>de</strong> y se actúa continuamente sobre un rango <strong>de</strong> valores<br />

<strong>de</strong>l actuador<br />

Perturbación<br />

Variable<br />

<strong>Control</strong>ada<br />

Referencia<br />

LT<br />

LC<br />

Variable<br />

Manipulada


<strong>Control</strong> discreto<br />

Detector <strong>de</strong> máxima<br />

y mínima altura<br />

Relé con lógica<br />

asociada<br />

Las variables solo<br />

admiten un conjunto<br />

<strong>de</strong> estados finitos<br />

Electroválvula<br />

ON/OFF


Diagramas <strong>de</strong> proceso P&I<br />

Unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> proceso<br />

y actuadores<br />

representados con<br />

simbolos especiales<br />

Instrumentos <strong>de</strong><br />

medida y regulación<br />

representados por<br />

círculos con<br />

números y letras<br />

Lineas <strong>de</strong> conexión<br />

LT<br />

102<br />

LC<br />

102


Instrumentos<br />

• Indicadores<br />

• Transmisores<br />

• Registradores<br />

• Convertidores<br />

• <strong>Control</strong>adores<br />

• Actuadores<br />

• Transductores<br />

Conectados por lineas<br />

<strong>de</strong> transmisión:<br />

•Neumáticas<br />

•Eléctricas<br />

•Digitales


Montaje en panel<br />

LRC<br />

128<br />

Instrumentos<br />

Montaje en campo<br />

PT<br />

014<br />

Señal neumática<br />

Señal eléctrica<br />

Conexión al proceso<br />

o alimentación<br />

El número es el mismo en todos los<br />

instrumentos <strong>de</strong> un<br />

mismo lazo <strong>de</strong> regulación<br />

FT<br />

12<br />

FC<br />

12


Instrumentos digitales<br />

LRC<br />

128<br />

Comparte varias funciones:<br />

display, control,etc.<br />

Configurable por software<br />

Acceso por red<br />

Accesible al operario<br />

PT<br />

014<br />

Normalmente no<br />

accesible al operario<br />

<strong>Control</strong>ador <strong>de</strong> DCS,<br />

regulador por<br />

microprocesador,...<br />

El número es el mismo en todos los instrumentos <strong>de</strong> un<br />

mismo lazo <strong>de</strong> regulación


Instrumentos digitales<br />

LRC<br />

128<br />

Computador<br />

Distinto <strong>de</strong>l controlador<br />

<strong>de</strong> un DCS<br />

Varias funciones: DDC,<br />

registro, alarmas,etc.<br />

Acceso por red<br />

Conexión software<br />

o por red digital


Instrumentos digitales<br />

<strong>Control</strong> lógico o<br />

secuencial<br />

PLC o secuencias/<br />

lógica <strong>de</strong> un DCS<br />

Accesible al operario<br />

No accesible al operario


1ª letra<br />

A análisis<br />

D <strong>de</strong>nsidad<br />

E voltaje<br />

F caudal<br />

I corriente<br />

J potencia<br />

L nivel<br />

M humedad<br />

P presión<br />

S velocidad<br />

T temperatura<br />

V viscosidad<br />

W Peso<br />

Z posición<br />

1ª letra: variable medida o relacionada<br />

2ª letra: pue<strong>de</strong> cualificar a la primera<br />

D diferencial<br />

F relación<br />

S seguridad<br />

Q integración<br />

3ª y sig: Función <strong>de</strong>l Instrumento<br />

I indicador<br />

R registro<br />

C control<br />

T transmisor<br />

V válvula<br />

Y cálculo<br />

H alto<br />

L bajo


Instrumentos<br />

PDT LRC PIC<br />

DT<br />

FY FFC ST<br />

TDT


DV<br />

Recalentador<br />

P / I<br />

MV<br />

TC<br />

12<br />

TT<br />

12<br />

CV


Transmisores<br />

• Sensor: Elemento primario sensible a una<br />

propiedad física relacionada con la variable<br />

que se quiere medir.<br />

• Transmisor: Sistema unido al sensor que<br />

convierte, acondiciona y normaliza su señal<br />

<strong>para</strong> transmitirla a distancia.<br />

• Indicador: Combina un sensor y un sistema<br />

<strong>de</strong> medida analógica o digital.


Transmisor <strong>de</strong> presión<br />

Sensor<br />

Piezoeléctrico<br />

Señal<br />

normalizada<br />

Presión<br />

Circuito electrónico<br />

Amplificación<br />

Filtrado<br />

Calibrado<br />

Potencia<br />

Normalización


Transmisores (Señales)<br />

• Señal neumática: 0.2 - 1 Kg/cm 2<br />

3 - 15 psi<br />

• Señal electrica: 4 - 20 mA<br />

• Frecuencia:<br />

• Otras:<br />

• Señal digital:<br />

1 - 5 V cc, ....<br />

pulsos/tiempo<br />

RTD, Contactos,...<br />

HART, Fieldbus,<br />

RS-232...


Señales normalizadas<br />

Actuador<br />

w u y<br />

<strong>Control</strong>ador<br />

Proceso<br />

4-20 mA<br />

Transmisor<br />

4-20 mA<br />

4-20 mA<strong>de</strong>l<br />

transmisor<br />

SP 45<br />

PV 45.5<br />

4-20 mA al<br />

actuador<br />

M<br />

V<br />

38


Sala <strong>de</strong> <strong>Control</strong><br />

Operación<br />

4 – 20 mA<br />

Campo


<strong>Control</strong> por computador<br />

Potencia, Ethernet AI AO<br />

<strong>Control</strong>ador DI DO<br />

u(kT)<br />

Microprocesador<br />

AO<br />

Proceso<br />

y(kT)<br />

T periodo <strong>de</strong> muestreo<br />

AI<br />

T


4-20 mA<br />

Transmisor<br />

mA<br />

FC<br />

•La señal <strong>de</strong> corriente es la misma en cualquier punto <strong>de</strong> la linea<br />

•Pue<strong>de</strong> diferenciarse una averia o ruptura <strong>de</strong> linea <strong>de</strong>l rango<br />

inferior <strong>de</strong> medida<br />

•Pue<strong>de</strong>n conectarse un número máximo <strong>de</strong> cargas o instrumentos


Pulsos/Frecuencia<br />

Transmisor<br />

Contador<br />

<strong>de</strong> pulsos<br />

FC<br />

El número <strong>de</strong> pulsos <strong>de</strong> tensión recibidos<br />

por unidad <strong>de</strong> tiempo es proporcional al<br />

valor <strong>de</strong> la magnitud medida


Alimentación<br />

Consumo<br />

Conectores<br />

Condiciones <strong>de</strong> trabajo<br />

Protecciones<br />

Montaje<br />

mA<br />

220 V ac<br />

Transmisor<br />

Transmisor<br />

mA<br />

24 V dc


Conexionado<br />

CV<br />

XT<br />

Protección<br />

y aislamiento<br />

Filtrado<br />

MV<br />

XC<br />

Acondicionamiento<br />

Tomas<br />

auxiliares<br />

SP


Apantallamiento<br />

Transmisor<br />

mA<br />

FC<br />

Envoltura<br />

metálica


Acondicionamiento / Protección<br />

mA<br />

Transmitter<br />

Tarjeta AI<br />

Optoacoplador Filtro I / R<br />

Diodos Zener<br />

Fusibles<br />

Seguridad Ruido Conversión


Cableado,...<br />

Sala <strong>de</strong><br />

control<br />

Distancia<br />

TT<br />

FT<br />

DT<br />

Costos <strong>de</strong> cableado<br />

Ruidos<br />

Fiabilidad <strong>de</strong> los equipos<br />

Calibrado, mantenimiento,...


Conexión serie<br />

Analizador<br />

11010...<br />

Conversión A/D<br />

Protocolo <strong>de</strong> comunicación<br />

Punto a punto RS-232, RS-422<br />

Bus RS-485


Buses <strong>de</strong> Campo<br />

PLC<br />

Or<strong>de</strong>nador<br />

TT<br />

FT<br />

Bus digital 1101...<br />

Microprocesador<br />

Módulo A/D y<br />

Comunicaciones<br />

DT


<strong>Instrumentación</strong> Inteligente<br />

• Lleva incorporado un<br />

microprocesador<br />

• Esto le dota <strong>de</strong><br />

capacidad <strong>de</strong> cálculo y<br />

almacenamiento <strong>de</strong> la<br />

información:<br />

– Datos <strong>de</strong>l Instrumento<br />

– Datos dinámicos<br />

• Dispone <strong>de</strong> un sistema<br />

<strong>de</strong> comunicaciones<br />

digitales que pue<strong>de</strong>n<br />

ser bidireccionales<br />

• Proporcionan nuevas<br />

funcionalida<strong>de</strong>s


<strong>Instrumentación</strong> Inteligente<br />

• Totalmente digital:<br />

Buses <strong>de</strong> campo<br />

• Comunicaciones entre<br />

todos los elementos<br />

conectados al bus:<br />

instrumentos y<br />

sistemas <strong>de</strong> control<br />

• Híbrido: Combina<br />

transmisión <strong>de</strong> señal<br />

analógica y digital:<br />

Protocolo HART<br />

• Comunicaciones entre<br />

transmisores y<br />

sistemas <strong>de</strong> control


Buses <strong>de</strong> Campo<br />

PLC<br />

Or<strong>de</strong>nador<br />

Bus digital<br />

1101...<br />

•Ahorro <strong>de</strong> cableado<br />

•Rechazo <strong>de</strong> ruidos<br />

•Nuevas funciones: Ajuste remoto <strong>de</strong> rangos, test, documentación,....<br />

•Información mas elaborada<br />

•Arquitecturas y Protocolos


Buses <strong>de</strong> campo<br />

• Fieldbus Foundation (Niveles H1 y H2)<br />

• Profibus DP, PA<br />

• WorldFIP<br />

• CAN<br />

• DeviceNet<br />

• .....


Re<strong>de</strong>s- Fieldbus<br />

Process<br />

<strong>Control</strong><br />

Tipo <strong>de</strong><br />

<strong>Control</strong><br />

Logic<br />

<strong>Control</strong><br />

Sensor Busses<br />

• AS-i<br />

• LonWorks<br />

• Seriplex<br />

Simple Devices<br />

Device Busses<br />

• CAN<br />

• <strong>Control</strong>Net<br />

• DeviceNet<br />

• LonWorks<br />

• Profibus DP<br />

• Interbus<br />

FIELDBUS<br />

• Foundation Fieldbus<br />

• WorldFIP<br />

• Profibus PA<br />

Powerful Devices<br />

Funcionalidad / Costo


HART<br />

LT<br />

4-20 mA<br />

1011..<br />

Unidad<br />

HART<br />

RS-232<br />

PT<br />

FT<br />

Comunicación digital superpuesta<br />

a la señal <strong>de</strong> 4-20mA<br />

Permite realizar test, calibrado,.etc<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el or<strong>de</strong>nador o módulo <strong>de</strong> mano


Arquitecturas<br />

HART I/O<br />

DeviceNet/Profibus<br />

H1<br />

AS-i


Diagnosis, configuración


Configuración ⇒ Descarga


<strong>Control</strong> en los instrumentos<br />

HART I/O<br />

DeviceNet/Profibus<br />

H1<br />

AS-i


<strong>Instrumentación</strong> inalámbrica<br />

PLC<br />

Computador<br />

Estación<br />

base<br />

1101...<br />

•Menos cableado<br />

•Busqueda automática <strong>de</strong> rutas<br />

•Batería<br />

•Madurez


Terminología (SAMA)<br />

• Rango<br />

• Span<br />

• Error dinámico<br />

• Precisión<br />

• Sensibilidad<br />

• Repetitividad<br />

• Zona muerta e Histéresis


Transmisores<br />

20 mA<br />

Calibrado:<br />

lectura = f ( valor real )<br />

4 mA<br />

Ajustes <strong>de</strong> Cero y Span<br />

mA = 0.2667 ºC - 1.3333<br />

20 ºC 80ªC<br />

Rango: [20 , 80] ºC<br />

Span: 80-20 = 60 ºC<br />

(Alcance)<br />

ºC<br />

TT<br />

mA


Transmisor<br />

Transmisores<br />

mA<br />

Para la calibración<br />

<strong>de</strong> un transmisor<br />

se necesita po<strong>de</strong>r<br />

com<strong>para</strong>r su señal<br />

con la <strong>de</strong> un<br />

instrumento patrón<br />

bajo condiciones<br />

estables en la<br />

variable a medir<br />

Existen instrumentos (calibradores) que garantizan una<br />

alta precisión en la medida pre<strong>para</strong>dos <strong>para</strong> realizar esta<br />

función


Transmisores<br />

20 mA<br />

Cero<br />

4 mA<br />

Span<br />

20 ºC 80ªC<br />

Calibrado:<br />

lectura = f ( valor real )<br />

Ajustes <strong>de</strong> Cero y Span<br />

mA = 0.2667 ºC - 1.3333


Fuentes <strong>de</strong> error<br />

• Debidas al instrumento<br />

– linealidad, zona muerta, repetitividad,...<br />

• Debidas al medio ambiente<br />

– ruido electromagnético, temperatura,<br />

vibraciones, ...<br />

• Debidas a la lectura <strong>de</strong> la señal<br />

– Paralaje, resolución <strong>de</strong>l convertidor, cables, ....


Transmisores<br />

20 mA<br />

4 mA<br />

Valor real<br />

20 ºC 80ªC<br />

Valor indicado<br />

Error <strong>de</strong> linealidad<br />

Debido a la<br />

no linealidad <strong>de</strong> la<br />

curva <strong>de</strong> calibrado real<br />

% span


Transmisores<br />

20 mA<br />

4 mA<br />

Zona muerta:<br />

Zona <strong>de</strong> cambio en<br />

la variable<br />

medida que no<br />

altera<br />

la lectura.<br />

% <strong>de</strong>l span<br />

Zona<br />

muerta<br />

20 ºC 80ªC


20 mA<br />

Transmisores<br />

Repetitividad<br />

4 mA<br />

20 ºC 80ªC<br />

Repetitividad:<br />

Capacidad <strong>de</strong> obtener la misma lectura al leer el mismo valor<br />

<strong>de</strong> la variable medida en el mismo sentido <strong>de</strong> cambio.<br />

% <strong>de</strong>l span<br />

Histéresis:<br />

Lo mismo pero en sentidos distintos <strong>de</strong> cambio.


Transmisores<br />

20 mA<br />

valor indicado<br />

4 mA<br />

error dinámico<br />

20 ºC 80ªC<br />

Valor real<br />

Precisión:<br />

Limite máximo<br />

<strong>de</strong> error posible<br />

por linealidad,<br />

histéresis, etc....<br />

% <strong>de</strong>l span<br />

% <strong>de</strong> la lectura<br />

Valor directo,...<br />

(Accuracy)<br />

(Tolerance)


Transmisores<br />

20 mA<br />

Sensibilidad<br />

4 mA<br />

Sensibilidad:<br />

Cambio en la señal<br />

correspondiente<br />

a un cambio unidad<br />

en la variable<br />

% <strong>de</strong>l span<br />

20 ºC 80ªC<br />

1 unidad


20 mA<br />

4 mA<br />

Resolución<br />

resolución<br />

20 ºC 80ªC<br />

Resolución:<br />

Cambio mínimo<br />

en la entrada<br />

necesario <strong>para</strong> que<br />

se produzca un<br />

cambio observable<br />

en la salida<br />

% <strong>de</strong>l span<br />

Valor directo,...<br />

Ha <strong>de</strong> tenerse en cuenta toda la ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> medida


Resolución<br />

A/D<br />

4-20 mA.<br />

Magnitud mas pequeña <strong>de</strong> la señal que pue<strong>de</strong> ser<br />

observada. Viene <strong>de</strong>terminada por el conversor A/D<br />

Bits<br />

12 bits = 1 parte en 4096<br />

Dígitos<br />

1/2 dígito: dígito más significativo pue<strong>de</strong> tomar valores 0 ó 1<br />

3 1/2 dígitos = 1 parte en 2000 cuentas (0000 a 1999)<br />

rango unipolar, 1 en 2x2000 si es bipolar


Resolución<br />

Transmisor<br />

mA<br />

AI<br />

tarjeta<br />

Lectura<br />

digital<br />

0011<br />

0010<br />

0000 0001<br />

Una tarjeta AI con 12 bits pue<strong>de</strong><br />

distinguir<br />

4096 = 2 12 números diferentes<br />

mA Resolución: 16/4096 mA<br />

Todas las señales en este intervalo<br />

tienen la misma lectura en el DCS


Características dinámicas<br />

• Respuesta transitoria<br />

– Tipo<br />

– Tiempo <strong>de</strong> asentamiento, retardo<br />

• Respuesta en frecuencia<br />

– Ancho <strong>de</strong> banda<br />

• Filtrado <strong>de</strong> ruidos<br />

– Frecuencia <strong>de</strong> corte <strong>de</strong>l filtro


Incertidumbre <strong>de</strong> medida<br />

• Toda medida dada por un instrumento<br />

calibrado lleva asociada una incertidumbre<br />

• La calibración <strong>de</strong>be indicar un valor<br />

estimado <strong>de</strong> la magnitud medida y un<br />

intervalo <strong>de</strong> confianza <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l cual se<br />

supone que está el verda<strong>de</strong>ro valor con una<br />

alta probabilidad (95%)<br />

• y ± ∆y


Fuentes <strong>de</strong> incertidumbre<br />

• Tipo A: Las que pue<strong>de</strong>n estimarse a partir <strong>de</strong><br />

cálculos estadísticos con los valores medidos<br />

• Tipo B: Las provenientes <strong>de</strong> otras fuentes (hojas<br />

<strong>de</strong> calibrado, .....)<br />

• y ± ∆y = y ± k σ c<br />

• σ c <strong>de</strong>sviación típica combinada <strong>de</strong> los errores<br />

tipo A y B<br />

• k factor <strong>de</strong> cobertura


Cálculo <strong>de</strong> σ c<br />

• Si la variable <strong>de</strong> interés y se obtiene mediante una<br />

fórmula en función <strong>de</strong> otras variables medidas x 1 ,<br />

x 2 , ... , las cuales son in<strong>de</strong>pendientes:<br />

y<br />

σ<br />

=<br />

2<br />

cy<br />

f (x<br />

=<br />

∑<br />

i<br />

1<br />

, x<br />

2<br />

⎡ ∂f<br />

⎢<br />

⎣∂x<br />

,...)<br />

La varianza combinada <strong>de</strong> cada medida x i tiene en<br />

cuenta los dos tipos <strong>de</strong> errores, A y B<br />

i<br />

⎤<br />

⎥<br />

⎦<br />

2<br />

σ<br />

2<br />

cx<br />

i


Cálculo <strong>de</strong> σ c<br />

• Varianza combinada <strong>de</strong> cada medida x i :<br />

σ<br />

σ<br />

2<br />

cx<br />

i<br />

2<br />

Ax<br />

i<br />

= σ<br />

=<br />

σˆ<br />

2<br />

Ax<br />

2<br />

x<br />

n<br />

i<br />

i<br />

+ σ<br />

=<br />

2<br />

Bx<br />

1<br />

n(n −1)<br />

(j) −<br />

2<br />

2 (error máximo)<br />

σBx<br />

=<br />

i<br />

3<br />

El error máximo viene dado por la hoja <strong>de</strong> calibrado<br />

<strong>de</strong>l instrumento<br />

i<br />

n<br />

∑<br />

j=<br />

1<br />

(x<br />

i<br />

x<br />

i<br />

)<br />

2


Cálculo <strong>de</strong> k<br />

• y ± ∆y = y ± k σ c , σ c <strong>de</strong>sviación típica<br />

combinada <strong>de</strong> los errores tipo A y B<br />

•Para un número <strong>de</strong> muestras n ≥ 10 k = 2<br />

•Para un número menor k = t α,ν siendo t la<br />

distribución <strong>de</strong> Stu<strong>de</strong>nt, α = 5 % y ν = nº <strong>de</strong> grados<br />

<strong>de</strong> libertad efectivos<br />

y = f (x1,<br />

x<br />

2,...)<br />

ν i = nº <strong>de</strong> grados <strong>de</strong><br />

libertad <strong>de</strong> cada variable<br />

ν<br />

=<br />

n<br />

∑<br />

σ<br />

⎡ ∂f<br />

⎢<br />

⎣∂x<br />

⎤<br />

⎥<br />

⎦<br />

4<br />

i= 1 νi<br />

i<br />

4<br />

c<br />

σ<br />

4<br />

cx<br />

i


Transmisores <strong>de</strong> Temperatura<br />

• De bulbo<br />

• RTD (Pt100 0ºC 100 Ω)<br />

• Termistores (Semiconductores)<br />

• Termopares E, J, K, RS, T<br />

• Pirómetros (altas temperaturas, radiación)


Pt-100<br />

0ºC 100Ω<br />

La resistencia<br />

eléctrica cambia<br />

con la temperatura<br />

Puente eléctrico<br />

<strong>para</strong> la conversión<br />

a señal electrica <strong>de</strong><br />

tensión<br />

Margen <strong>de</strong> empleo: -200 500ºC Sensibilidad: 0.4 Ω/ºC<br />

Precisión: 0.2%


Puente<br />

R<br />

R<br />

V<br />

R t<br />

R<br />

Pt100<br />

Cuando el puente está equilibrado, la<br />

tensión V es nula. Si se modifica R t la<br />

tensión V cambia.


Conexión a tres hilos<br />

Pt100<br />

Muchos TT<br />

incorporan una<br />

cabeza con<br />

salida 4-20mA<br />

R<br />

V<br />

R<br />

R t<br />

R<br />

La longitud <strong>de</strong> los hilos <strong>de</strong> conexión influye en la medida, el tercer hilo<br />

hace que se añada la misma resistencia a cada rama y se compensa el<br />

<strong>de</strong>sequilibrio producido en el puente por los hilos


Termopares<br />

T<br />

T 2<br />

I<br />

T 1<br />

En la unión <strong>de</strong> ciertos<br />

metales se genera una<br />

f.e.m. si los extremos<br />

están a temperaturas<br />

diferentes. La f.e.m.<br />

<strong>de</strong>pen<strong>de</strong> <strong>de</strong> la diferencia<br />

<strong>de</strong> temperatura<br />

Termopar<br />

M<br />

Medida: Se opone una<br />

tensión conocida a la <strong>de</strong>l<br />

termopar hasta que la<br />

salida <strong>de</strong>l amp. diferencial<br />

es nula


Termopares<br />

Tipo Rango Precisión<br />

T -200 250ºC 2%<br />

J 0 750ºC 0.5%<br />

K 0 1300ºC 1%<br />

R / S 0 1600ºC 0.5%<br />

W 0 2800ºC 1%


Transmisores <strong>de</strong> presión<br />

• Presión absoluta<br />

• Presión manométrica<br />

• Presión diferencial<br />

Medidas basadas en:<br />

•Desplazamiento<br />

•Galgas extensiométricas<br />

•Piezoelectricidad


Potenciómetro<br />

Sensor <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>splazamiento<br />

Inducción<br />

Capacidad


Presión


Sensor piezoeléctrico<br />

Fuerza<br />

+<br />

Cristal <strong>de</strong> cuarzo<br />

-<br />

Placa metálica


Galgas / Efecto Hall<br />

Galgas<br />

extensiométricas<br />

La<br />

<strong>de</strong>formación<br />

varia R<br />

Efecto Hall<br />

N<br />

Corriente<br />

Fuerza<br />

S


Transmisor <strong>de</strong> presión


Transmisores <strong>de</strong> nivel<br />

• Desplazamiento<br />

– Flotador<br />

– Fuerza: Principio <strong>de</strong> Arquíme<strong>de</strong>s<br />

• Presión diferencial<br />

• Capacitivos<br />

• Ultrasonidos<br />

• Radar


Nivel: presión diferencial<br />

Se mi<strong>de</strong> la<br />

diferencia <strong>de</strong><br />

presión entre ambas<br />

ramas<br />

Se supone la<br />

<strong>de</strong>nsidad constante<br />

LT<br />

Con<strong>de</strong>nsación en<br />

los tubos<br />

(p 0 + ρgh) - p 0


Capacitivos<br />

C =<br />

εS<br />

d<br />

S<br />

ε<br />

Entre el electrodo y la<br />

pared <strong>de</strong>l <strong>de</strong>pósito se<br />

forma un con<strong>de</strong>nsador<br />

cuya capacidad <strong>de</strong>pen<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>l nivel <strong>de</strong> líquido<br />

d


Nivel: Ultrasonidos, Radar<br />

El tiempo entre la<br />

emisión y la<br />

recepción <strong>de</strong> las<br />

ondas <strong>de</strong> alta<br />

frecuencia es<br />

proporcional al nivel


Transmisores <strong>de</strong> Caudal<br />

• Presión diferencial<br />

• Electromagnéticos<br />

• Turbina<br />

• Vortex<br />

• Efecto Doppler<br />

• Másicos (Coriolis) …..


Placas <strong>de</strong> orificio<br />

P 1 P 2<br />

Basada en la medida<br />

<strong>de</strong> presión diferencial<br />

d<br />

D<br />

q<br />

=<br />

C<br />

β<br />

2<br />

1− β<br />

4<br />

πD<br />

4<br />

2<br />

2g(P<br />

1<br />

ρ<br />

−<br />

P<br />

2<br />

)<br />

β =<br />

d<br />

D


Caudalímetros<br />

electromagnéticos<br />

N<br />

S<br />

-<br />

+<br />

V<br />

N<br />

S<br />

B<br />

En el conductor<br />

(líquido) que<br />

circula a una<br />

velocidad en el<br />

seno <strong>de</strong>l campo B<br />

se induce una f.e.m<br />

proporcional a la<br />

velocidad, que se<br />

recoge en los<br />

electrodos


Vortex Flowmeters<br />

Cuando una corriente fluida ro<strong>de</strong>a un obstáculo, se forman<br />

remolinos alternativamente a cada lado <strong>de</strong>l mismo<br />

La frecuencia a la que se forman los remolinos es<br />

directamente proporcional a la velocidad <strong>de</strong>l fluido<br />

v = 4.167 d frequency<br />

d = diameter of the obstacle


Caudalímetros Vortex<br />

Los caudalímetros vortex industriales<br />

tienen un obstaculo que genera<br />

remolinos.<br />

v = 4.167 d frecuencia<br />

Contaje <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> remolinos<br />

generados por unidad <strong>de</strong> tiempo:<br />

perturbaciones en sensores <strong>de</strong> presión,<br />

capacidad, ultrasonidos, etc.<br />

Válido <strong>para</strong> gases y líquidos en un<br />

amplio rango.<br />

No válido <strong>para</strong> flujos pequeños


Caudalímetros Coriolis<br />

Se fuerzan oscilaciones en la tubería cuyo<br />

diseño en forma <strong>de</strong> U induce fuerzas (<strong>de</strong><br />

Coriolis) opuestas en ambos lados. Hay un<br />

<strong>de</strong>sfase entre el lado <strong>de</strong> entrada y el <strong>de</strong> salida<br />

que <strong>de</strong>pen<strong>de</strong> <strong>de</strong>l flujo másico. Se usan<br />

sensores magnéticos <strong>para</strong> medir el <strong>de</strong>sfase.


pH<br />

El pH <strong>de</strong> una solución pue<strong>de</strong><br />

medirse mediante un<br />

peachímetro, o dispositivo<br />

que mi<strong>de</strong> la diferencia <strong>de</strong><br />

potencial entre dos<br />

electrodos en una celda<br />

electroquímica, uno <strong>de</strong><br />

referencia insensible a la<br />

solución (típicamente<br />

cloruro <strong>de</strong> plata/plata) y otro<br />

<strong>de</strong> membrana <strong>de</strong> vidrio<br />

sensible al ión hidrógeno H +<br />

Sensores<br />

con los dos<br />

electrodos<br />

Electrodo <strong>de</strong><br />

membrana<br />

Potencial entre los dos<br />

lados <strong>de</strong> la membrana con<br />

diferentes concentraciones<br />

[x + ], z carga eléctrica, F<br />

constante <strong>de</strong> Faraday<br />

[X + ] 1 [X + ] 2<br />

Membrana<br />

=<br />

RT<br />

zF<br />

[X<br />

ln<br />

[X<br />

E<br />

+<br />

+<br />

]<br />

]<br />

1<br />

2


http://www.flowexpertpro.com/<br />

Escogiendo un transmisor…<br />

http://www.emersonprocess.com/rosemount/<br />

http://www.yokogawa.com/fld/fld-top-en.htm


Actuadores<br />

• Elementos finales <strong>de</strong> control. Modifican la<br />

variable manipulada <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> acuerdo<br />

a la señal <strong>de</strong>l controlador.<br />

– Válvulas<br />

– Motores<br />

– Bombas <strong>de</strong> velocidad variable<br />

– Amplificadores <strong>de</strong> potencia<br />

– ....


Válvulas<br />

• Dispositivos que permiten variar el caudal<br />

que pasa por una conducción modificando<br />

la pérdida <strong>de</strong> carga en la misma mediante<br />

una obturación variable.<br />

– Cierre manual<br />

– Retención<br />

– Seguridad<br />

– On/Off<br />

– Regulación


Válvulas <strong>de</strong> regulación<br />

• Estructura y funcionamiento<br />

• Tipos <strong>de</strong> válvulas<br />

• Fórmulas <strong>de</strong> cálculo<br />

• Características estáticas<br />

• Cavitación<br />

• Características instaladas<br />

• Dinámica <strong>de</strong> una válvula


Válvula neumática <strong>de</strong> asiento<br />

3 -15 psi<br />

Aire<br />

Bridas<br />

Indicador<br />

Tapa<br />

Membrana<br />

Muelle<br />

Vastago<br />

Obturador<br />

Fluido<br />

Servomotor<br />

Neumático<br />

Electrico<br />

Cuerpo<br />

Asiento


Válvulas <strong>de</strong> regulación<br />

•Estanqueidad<br />

•Presión máxima<br />

•Capacidad <strong>de</strong> caudal<br />

•Tipo <strong>de</strong> fluido<br />

Aire<br />

Fluido<br />

Asiento o globo<br />

Doble asiento<br />

Aguja<br />

Saun<strong>de</strong>rs<br />

Compuerta<br />

Bola<br />

Mariposa<br />

Camflex II<br />

2 -3 vias


Butterfly / Ball / Camflex<br />

Butterfly<br />

Camflex II


Aire abre/cierra<br />

Aire<br />

Aire<br />

cierra<br />

Aire<br />

Aire<br />

abre<br />

Aire<br />

abre<br />

Aire<br />

cierra


Convertidor I/P<br />

4 - 20 mA<br />

I<br />

P<br />

Aire 3-15 psi<br />

Alimentación aire y<br />

electrica<br />

Poca precisión en<br />

el posicionamiento<br />

<strong>de</strong>l vástago


Posicionador<br />

Aire<br />

Alimentación <strong>de</strong> aire<br />

Posicionador<br />

Señal <strong>de</strong> control<br />

4 - 20 mA


Válvulas inteligentes<br />

Aire<br />

Bus <strong>de</strong><br />

campo<br />

Posicionador +<br />

Microprocesador<br />

Caracterización<br />

Diagnósticos<br />

Alarmas<br />

Bloques <strong>de</strong><br />

control, etc.


Posicionador digital<br />

Sin contacto


Perdida <strong>de</strong> carga<br />

∆pv = 1<br />

a C<br />

2 2<br />

q<br />

2 ρ<br />

a<br />

p 1<br />

∆p p 2<br />

q<br />

∆p pérdida <strong>de</strong> carga<br />

q caudal<br />

a fracción <strong>de</strong> apertura<br />

C coeficiente<br />

ρ <strong>de</strong>nsidad


Fórmulas <strong>de</strong> cálculo<br />

Líquidos<br />

q = aC<br />

v<br />

q gpm<br />

p psi<br />

∆p<br />

ρ<br />

v<br />

q m3/h<br />

p bares<br />

ρ <strong>de</strong>nsidad<br />

relativa<br />

a tanto por uno<br />

q<br />

aC<br />

v<br />

p<br />

= 116 .<br />

∆ρ<br />

v<br />

Vapor saturado<br />

a<br />

q<br />

p 1<br />

∆p p 2<br />

Cv coeficiente <strong>de</strong> caudal<br />

q Tm/h<br />

p bares<br />

a tanto por uno<br />

q<br />

aC<br />

v<br />

= ∆pv<br />

( p1 + p2<br />

)<br />

72.<br />

4<br />

Corrección por viscosidad


Características estáticas<br />

% <strong>de</strong> area <strong>de</strong>l<br />

asiento 100%<br />

% <strong>de</strong> flujo máximo<br />

en cond. nominales<br />

a ∆p constante<br />

0 %<br />

0 % 100 %<br />

Lineales<br />

Isoporcentuales<br />

Apertura rápida<br />

Mariposa<br />

Camflex<br />

% <strong>de</strong> posición <strong>de</strong>l<br />

vastago


Características estáticas<br />

Apertura<br />

rápida<br />

Lineal<br />

Isoporcentual<br />

0 % Mariposa<br />

0 % 100 %


Rangeability<br />

máximo flujo controlable<br />

R = -------------------------------<br />

mínimo flujo controlable<br />

R= 100, 50...20<br />

0 %<br />

0 % 100 %<br />

Flujo<br />

no controlable<br />

% posición <strong>de</strong>l vastago


Cavitación / Flashing<br />

Presión <strong>de</strong> vapor:<br />

Presión a la que hierve el líquido<br />

a la temperatura <strong>de</strong> trabajo<br />

p 1<br />

Presión <strong>de</strong> vapor<br />

Flashing<br />

p 2<br />

longitud<br />

presión p 1<br />

p 2<br />

presión <strong>de</strong> vapor<br />

longitud<br />

longitud<br />

presión p 1<br />

p 2<br />

Cavitación<br />

presión <strong>de</strong> vapor


q<br />

q<br />

aC<br />

v<br />

p<br />

= 116 .<br />

∆ρ<br />

v<br />

Cavitación<br />

Flujo crítico<br />

K c Coeficiente <strong>de</strong><br />

cavitación incipiente<br />

∆p ≤ K ( p − p )<br />

v c 1 v<br />

⎡<br />

p ⎤<br />

2<br />

v<br />

∆pM = C f p1 − pv( 0. 96 − 0. 28 )<br />

⎣⎢<br />

pc<br />

⎥⎦<br />

∆p<br />

Maxima caida <strong>de</strong> presion admisible<br />

M<br />

Cavitación<br />

incipiente<br />

Máxima ∆p<br />

<strong>para</strong> regular flujo<br />

∆p v<br />

C f Factor <strong>de</strong> flujo<br />

crítico<br />

p c presión <strong>de</strong>l<br />

punto crítico


Fórmulas <strong>de</strong> cálculo<br />

q<br />

y<br />

=<br />

3<br />

a C C p ρ( y − 0148 . y )<br />

f<br />

v<br />

163 . ∆p<br />

v<br />

= y ≤ 15 .<br />

C p<br />

f<br />

1<br />

1<br />

54.<br />

5<br />

gas<br />

q<br />

p<br />

Tm/h<br />

bares<br />

q<br />

q<br />

=<br />

=<br />

3<br />

a C C p ( y − 0148 . y )<br />

f<br />

v<br />

a C C p<br />

f<br />

v<br />

837 .<br />

1<br />

837 .<br />

1<br />

flujo critico<br />

vapor saturado


Características Instaladas<br />

q<br />

aC<br />

v<br />

p<br />

= 116 .<br />

∆ρ<br />

v<br />

q<br />

=<br />

1<br />

∆p<br />

− ρgh<br />

116 . ⎛ 1<br />

ρ⎜<br />

KL<br />

+<br />

⎝ a C<br />

0<br />

2 2<br />

v<br />

⎞<br />

⎠ ⎟<br />

2<br />

∆p = ∆p + K ρq + ρgh<br />

0<br />

v<br />

L<br />

q<br />

h<br />

a<br />

p 1<br />

∆p v p 2<br />

∆p 0


Características instaladas<br />

% q<br />

q<br />

=<br />

1<br />

∆p<br />

− ρgh<br />

116 . ⎛ 1<br />

ρ⎜<br />

KL<br />

+<br />

⎝ a C<br />

0<br />

2 2<br />

v<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

% posición <strong>de</strong>l vastago


Dimensionamiento <strong>de</strong> válvulas<br />

• Crítico en muchos lazos <strong>de</strong> control<br />

• Encontrar el tipo <strong>de</strong> válvula y C v a<strong>de</strong>cuados<br />

• Software Comercial disponible<br />

Fisher<br />

Masoneilan<br />

http://www.emersonprocess.com/fisher/<br />

http://www.masoneilan.com/


Bombas<br />

• Desplazamiento positivo<br />

• Centrifugas<br />

• Instalación<br />

• Potencia y rendimiento<br />

• Curvas características<br />

• Cavitación


Desplazamiento positivo<br />

Embolo, membrana, ...


Centrífugas<br />

Energía<br />

mecánica<br />

Energía<br />

eléctrica<br />

ro<strong>de</strong>te


Bombas centrífugas<br />

Incremento <strong>de</strong> energia = energia suministrada - pérdidas<br />

( )<br />

∆p = b<br />

aw − bq<br />

ρ 2 2<br />

P<br />

P<br />

=<br />

=<br />

36. 022 ∆p q P Potencia suministrada<br />

ηW<br />

b<br />

W Potencia absorvida<br />

P<br />

q<br />

p<br />

kw<br />

m3/h<br />

bares


Curvas características<br />

∆p b<br />

η<br />

ω 2<br />

ω 2 > ω 1<br />

ω 1<br />

q


∆p b<br />

Punto <strong>de</strong> operación<br />

2<br />

∆p + ∆p = ∆p + K ρq + ρgh<br />

=<br />

0<br />

∆p<br />

b v L<br />

b<br />

1<br />

2<br />

= ( + KL)ρq + ρgh − ∆p<br />

2 2<br />

a C<br />

v<br />

0<br />

q<br />

a<br />

q<br />

h<br />

∆p b<br />

∆p v<br />

∆p 0


Bombas <strong>de</strong> velocidad variable<br />

M<br />

Variador<br />

4 - 20 mA<br />


Compresores<br />

Línea <strong>de</strong> bombeo<br />

(surge)<br />

∆p b<br />

ω 2<br />

ω 2 > ω 1<br />

ω 1<br />

q


Motores eléctricos<br />

F<br />

N<br />

B<br />

S<br />

F


Motores eléctricos cc / ca<br />

Motor<br />

CC<br />

M<br />

Amplificador<br />

CC<br />

4 - 20 mA<br />

Alimentación<br />

Motor <strong>de</strong><br />

inducción<br />

ca<br />

M<br />

Variador <strong>de</strong><br />

velocidad<br />

4 - 20 mA<br />

Variador <strong>de</strong> frecuencia<br />

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!