Lindeiros 29 Octubre 2015

LINDEIROS
O xornal gratuíto da bisbarra de Compostela
Rutas
De Brión a Santa Comba
(páxinas 14 e 15)
Entrevista a un alcalde:
Roberto Rey
Frades
(páx.16)
Novas
As vítimas do Alvia non
queren o peche da investigación
(páx. 3)
Brión, Frades e Oroso aproban
as contas do 2014 (páx. 4)
Pasou:
Setembro foi mes de festas na
bisbarra (páx. 18)
Festa dos 55 anos do Ensanche
(páx. 20)
Pasará:
Música, teatro e Cineuropa na
axenda mensual de Compostela
(páx. 23)
Indo ao teatro na comarca, citas
en Ames, Arzua e Teo
(páx. 24)
Deportes:
O Río Natura Monbús cumpre
45 anos e 5 na ACB, falamos con
Moncho Fernández (páx. 27)
Éxito da XXXIII edición da Carreira
Pedestre da Amaia
(páx. 28)
Outubro 2015
Libraría Couceiro, 46 anos camiñando entre libros
N 29 MENSUAL

2
Colaboradores
en este nº
Andrés Gómez Tato
Iñaki Quenerapú
Fátima García Doval
Jorge del Oro
Xosé Marcial Díaz Manso
Editorial
Unha realidade distinta e real
Lindeiros
O suicidio de Carlos Midón un ano despois de ser desafiuzado e o seu escaso impacto na sociedade é un fiel reflexo dos tempos
que vivimos. Acostumámonos a cousas as que so se acostuma un en tempos de guerra, cando as desgrazas son diarias e
non queda máis que asumilas sen tempo porque enseguida chega outra.
En certo modo estamos en guerra, o sentido común loita desesperadamente contra uns poderes moi pouco definidos pero reais
a xulgar por como actúan. En Compostela hai máis de 9.000 pisos baleiros, moitos seguramente en mas da mesma entidade
que se preocupou por votar a rúa a Carlos, polo que o seu suicidio, como o foi o seu desafiuzamento, contradice a lóxica.
Calquera entidade nace para gañar cartos, dar a posibilidade a alguén de que pague o que poida da máis beneficios que votalo
a rúa así que temos a obriga de preguntarnos porque o fan. Non sei si a estas alturas alguén o pensou pero creo que a entidade
ten unha responsabilidade moral sobre o sucedido, que algún avogado debería denunciar e demostrar que a morte de Carlos
non é tan so unha decisión persoal se non que estivo inducida polas circunstancias, e que estas circunstancias son responsabilidade
dun interés desmedido xa que non existe lucro a curto prazo, e si existe un interés desmedido iso é usura. Non son
avogado pero para min todo iso ten sentido.
En esa guerra da que falo os mortos non son poucos pero eses escuros poderes non teñen medo a que haxa máis. A plataforma
das vítimas do Alvia denunciaban recentemente os riscos da nova liña de Castela León, a única de alta velocidade en todo
o mundo na que hai 80 kilómetros de vía única. de novo a falta de sentido común, ou de interés polas persoas, asoma cando
vemos como se inaugura e pon en marcha a toda presa con erros moi parecidos aos do accidente de Angrois. Non é xusto que
isto pase pero a xustiza parece estar claramente dun lado. A plataforma manifestabase tamén polo peche do sumario cun único
imputado: o maquinista. Do mesmo xeito que a banca é responsable moral, tal vez algo máis, do suicidio de Carlos Midón os
políticos que admiten unha inauguración sen garantías o son do que poda pasar e polo tanto pechar unha investigación deixándoos
fora vai contra toda lóxica unha vez máis.
Corren tempos nos que se fala moito de falar, que os políticos teñen que falar coa veciñanza e escoitala, pero pouco se di de
outras empresas e institucións. Os bancos teñen que falar cos clientes, igual que cando merco froita o froiteiro sabe que si está
mala o direi e o mellor ten que devolverme os cartos a banca ten que saber que hai uns límites marcados pola dignidade das
persoas e polo sentido común. Un xuíz ten que falar e escoitar as partes aínda que non estea previsto en ningures, un home o
que vas a botar da súa casa non merece que o escoites? non debería o xuíz de chamalo e escoitalo sen que o avogado o pida?.
A lei sempre vai por detrás da realidade e polo tanto nos corresponde a todos intentar cubrir os ocos que faltan, resolver os
erros que ten, e baleirar as lagoas xurídicas das que se aproveitan ese escuros poderes, por desgraza parece que algúns se
senten máis cómodos nadando en elas. Para Carlos e para as vítimas do Alvia a revolución chegará tarde, os seus pasamentos
teñen que servir polo menos para espertar conciencias e para que nos decatemos de que aínda que miremos para outro lado a
realidade seguirá aí. Por moito que queiramos cando espertemos o dinosauro seguirá aí así que mellor miralo de fronte canto
antes.
Manel Pardo
Atopa Lindeiros en: Ames, Arzúa, Boqueixón, Brión, Frades, Negreira, O Pino, Ordes, Oroso
Padrón, Rois, Santa Comba, Santiago, Teo, Tordoia, Touro, Trazo, Vedra

outubro 2015 novas da bisbarra 3
As vítimas do Alvia non
queren un “peche en
falso” da investigación
A plataforma di que existen máis
responsables que o maquinista
O peche da instrución do sumario
por parte do xuíz Andrés
Lago é para a Plataforma de
vítimas do Alvia un “peche en
falso” despois de que a investigación
estivera parada un ano
e medio e so se levaran a cabo
interrogatorios aos peritos. Os
avogados da plataforma levaron
a cabo as súas propias pesquisas
e solicitaron do xuíz numerosas
probas e datos que nunca
foron contestados.
O perito independente elixido
por sorteo, Cesar Mariñas, sinala
que se tomaron decisións que
mermaron a seguridade como
foron os cambios no proxecto
orixinal ou a desconexión do
sistema de seguridade que se
fixo sen o exame de risco que
manda a normativa.
A plataforma denuncia que
tampouco se atenderon as advertencias
previas, feitas por
escrito, do xefe de maquinistas;
ningún dos altos cargos de
RENFE e ADIF que recibiron a
notificación a tiveron en conta.
Para a Plataforma “Es inexplicable
que el único imputado
sea el maquinista y no tengan
posibles responsabilidades penales
aquellas personas que
hicieron caso omiso a las advertencias,
desconectaron el
sistema de seguridad o cambiaron
el proyecto por uno menos
seguro por intereses políticos y
comerciales”.
O peche da instrución do
sumario coincide coa estrea
no Festival de cine de Valladolid,
a Seminci, o documental
FRANKENSTEIN04155 que
narra a traxedia do Alvia. No
documental se mostran todas as
evidencias recollidas pola Plataforma
coa colaboración de avogados,
enxeñeiros e expertos
ferroviarios.
Recentemente a Plataforma
denunciou tamén o caso da liña
ferroviaria inaugurada en Castela
León, as vítimas explican
que inaugurouse a toda presa
a finais de setembro porque de
facelo en outubro a xunta electoral
podería prohibir o acto
ante a proximidade dunhas
eleccións. No novo tramo eliminouse
a dobre vía na chegada
a León do mesmo xeito que en
Angrois elimináronse medidas
de seguridade por cuestións
económicas e a nova liña tampouco
terá o sistema de seguridade
propio da alta velocidade,
o ERTMS, ata o 2016.
A plataforma lembra ademais
que a nova liña percorre 80 km
por vía única, algo que non sucede
en ningunha liña de alta
velocidade do mundo.
Fontes: Plataforma Vítimas do Alvia,
Lindeiros
Quítase a vida un ano
despois de desahuciado
O veciño de Aríns tirouse a vía do tren
O pasado 21 de setembro Carlos
Midón, que fora desafiuzado
hai un ano da súa vivenda en
Aríns, decidiu acabar con todo
e quitouse a vida. A plataforma
Stop Desahucios Compostela ,
que o apoiara na loita contra os
bancos e mesmo contra a policía
para evitar ser desaloxado da
súa casa, emitiu un comunicado
no que dicía textualmente “Na
tarde de onte, 21 de setembro,
cumpríndose un ano do desafiuzamento
de Aríns, o afectado por
aquel despexo, Carlos Midón,
ría e ós seus fillos.Que a terra te
sexa leve compañeiro!!!”.
Pero a loita non se detén xa
que este mesmo mes convocáronse
concentracións diante
da sede do BBVA en Compostela;
protestan por outro caso no
que o banco quere embolsarse
o prezo total da venda dunha
vivenda pola que se recibiu
100.000 euros do afectado e no
admite a dación en pago.
Fontes: Stop Desafiuzamentos
Compostela, Lindeiros.
Os concellos avanzan na
municipalización da xestión da auga
Ames, Santiago, Teo e Ferrol reuníronse con AEOPAS
A Asociación Española de
operadores públicos de abastecemento
e saneamento (AEO-
PAS) é un organismo que
impulsa o Pacto Social pola
auga que busca a xestión cen
por cen pública de este ben, a
asociación está formada por
concellos e organismo de toda
España e naceu no 2009 en Córdoba.
O Pacto, ao que podería
sumarse Compostela, conta xa
co respaldo de máis de 300 organizacións
sociais, ecoloxistas,
académicas e sindicais,
así como operadores de auga e
saneamento de distintos municipios,
que coinciden en que a
xestión e o tratamento da auga
deben ser considerados un servizo
de acceso universal, participado
e vinculado aos dereitos
humanos.
A reunión, celebrada no concello
de Santiago, acudiu o xerente
de AEOPAS Luís Babiano
quen escoitou a situación na que
se atopan os distintos municipios.
O máis avanzado e Teo que
desde o 1 de outubro asumiu a
xestión, en Ames o contrato do
saneamento e abastecemento
da auga remata o vindeiro 31 de
outubro e a comisión do ciclo
integral da auga traballa para
adxudicar a xestión por un período
de dous anos para despois
tentar que sexa pública, finalmente
Compostela ten aínda un
par de anos antes de que remate
o contrato e polo tanto pode preparar
o cambio con máis tempo.
Segundo AEOPAS, a mercantilización
da auga está a ter
graves consecuencias nestes
momentos de crise, xa que están
a aumentar os cortes por falta de
pago. Un estudo elaborado pola
Asociación fala de que cada ano
se tramitan en España 500.000
avisos de corte, un 30% máis
que hai catro anos. Deles, chéganse
a executar uns 300.000.
Aínda que non hai datos oficiais
sobre estes desafiuzamentos hídricos,
estímase que no último
ano recibiron un aviso deste tipo
uns 970.000 fogares no Estado.
Fontes: concello de Ames, concello
de Santiago, concello de Teo,
AEOPAS, Lindeiros
quitouse a vida. Stop Desahucios
Compostela lamenta profundamente
que a voracidade duns
poucos, a súa guerra económica
contra as persoas de abaixo (non
é unha crise) e as nefastas condicións
psicolóxicas e vida ás
que estamos sometidas a maioría
social siga a levarse vidas por
diante. Mentres o desemprego,
a miseria, os desafiuzamentos...
existan, haberá mortes. Os responsables
teñen nome propio.
Todo o noso apoio á familia e
amizades e especialmente á Macarnicería

4 novas da bisbarra
Brión, Frades e Oroso
aproban as contas do 2014
Pechan ese exercicio con saldos positivos
Co fin de poder entregar a
documentación ao Consello de
Contas os municipios de Brión,
Frades e Oroso aprobaron a conta
xeral correspondente o último
exercicio.
O concello de Brión pecha
o 2014 cun remanente de tesourería
para gastos xerais de
716.077,787 euros, así como
cun superávit orzamentario por
importe de 706.004,54 euros. O
gasto por habitante foi de 610,68
euros, un 0,5% máis ca en 2013,
mentres que o maior incremento
produciuse no investimento
por habitante, que chegou aos
272,56 euros fronte aos 69,21
euros do exercicio anterior.
No caso de Frades as contas
Negreira colabora co IES
O alcalde e o director do Xulián Magariños firmaron o acordo
O alcalde de Negreira, Jorge
Tuñas Camaño, e o director do
IES Xulián Magariños, Adelino
Pose Reino, asinaron un convenio
para manter a colaboración
entre Concello e o instituto que
permite realizar actividades fóra
do horario lectivo, polas tardes
e noites, facendo uso o Concello
das instalacións do ximnasio e o
pavillón cuberto do instituto para
as escolas deportivas de ximnasia
rítmica e atletismo. Este
convenio de colaboración terá
unha vixencia de dúas anualidades.
O IES cederá tamén aulas
para a preparación dos cursos
de galego, ou o salón de actos
para determinados eventos.
Pola súa banda, as contraprestacións
ou obrigas asumidas polo
Concello de Negreira seguirán
sendo o mantemento das zonas
axardinadas do recinto escolar,
co corte da herba e reposición de
zonas estragadas ou secas catro
veces por curso, sobre todo nos
meses da primavera e comezos
do curso, ademais da limpeza
e recollida dos papeis do recinto
escolar exterior cada quince
días. O instituto Xulián Magariños
tamén poderá facer uso das
instalacións da Casa da Cultura
recollen un remanente de tesourería
de 73.667,48 euros e
un investimento por habitante
de 191,39 euros. Os datos aprobados
recollen unha execución
do 86% do gasto previsto e dun
83% dos ingresos, así como
unha liquidez en bancos de
241.683,25 euros. O pleno de
Frades aproveitou a sesión para
aprobar a creación da primeira
Ordenanza Xeral de Prezos
Públicos do Concello de Frades
así como a delegación do Pleno
na Xunta de Goberno Local da
potestade para establecer e modificar
os prezos públicos. A
nova ordenanza recolle descontos
de ata o 50% para familias
numerosas, a prioridade nas actividades
para os empadroados
no concello e a posibilidade de
facer pagos mensuais nas tarifas
anuáis.
Pola súa banda Oroso convertese
nun dos concellos con
menos carga fiscal de toda España
o reducir en seis puntos o
volumén de endebedamento. A
xestión conseguiu no 2014 un
aforro neto de máis de 470.000
euros e rematar o ano cun remante
líquido de máis de 48.000
euros. hai que salientar ademáis
que o capítulo de ingresos foi no
2014 un 3% superior ao previsto
nos oramentos,
Fonte: concello de Brión, concello de
Frades Lindeiros.
e o Centro Sociocultural, previa
solicitude, de cara a levar a cabo
algunha actividade extraescolar
ou complementaria. O Concello
tamén dotará dunha cuantía de
200 euros á convocatoria do Premio
Científico ou Humanístico
que anualmente organiza o IES,
e unha achega anual de 100 euros
para a edición de revista anual
Val de Barcala.
Este convenio estará vixente
durante os cursos académicos
2015-2016, e 2016-2017.
Fontes: concello de Negreira,
Lindeiros
Arzúa retoma a campaña de
compostaxe doméstica
Ven de repartir 10 novos composteiros
O BNG de Ordes quere coñecer
o estado real das contas
do concello e por iso presentou
no último pleno unha moción
na que solicitaba unha auditoría
externa e que, en realidade,
solo demanda que se cumpra
un acordo aprobado en pleno
no 2011 e que o concello nunca
chegou a levar a cabo. O concelleiro
nacionalista Pablo vidal
explica que “vimos dunhas
lexislaturas nas que Ordes tivo
un grave desequilibrio económico,
estando practicamente na
quebra e acadando unha débeda
de mais de 9 millóns de euros,
con informes de intervención
nos que se recomendaba non so-
O presidente da Xunta presentaba
hai unhas semanas o Plan
Director do Camiño de Santiago
que deseña a ordenación, regulación
e posta en valor da ruta ata
o ano 2021, trátase de protexer a
ruta o tempo que segue a crecer.
O Plan Director inclúe os gráficos
do que ten que ser unha etapa
modelo e os plans de xestións
dividido por camiños.
O Partido Galeguista denuncia
que tanto nos plans de mellora
como nos de comunicación e
márketing Padrón non aparece
reflectido en ningures e por iso
solicita ter acceso a todas as xes-
Lindeiros
O BNG de Ordes
pedirá unha
auditoría externa
A moción presentada quedou á espera de
novos informes
licitar, ou de ser o caso, rexeitar
calquera subvención na que o
concello tivese que aportar unha
porcentaxe. Mesmo se tivo que
recorrer no ano 2012 ao plan de
pagamento a provedores e acredores
do goberno estatal xa que
o concello non tiña liquidez para
afrontar os pagos”.
Logo do debate, o BNG de
Ordes decidiu deixar sobre a
mesa esta moción para valorar
a posibilidade de incluír na proposta
a realización dunha auditoría
técnica para ver si as obras
executadas se axustan aos cartos
investidos.
Fontes: BNG de Ordes, Lindeiros.
A ruta xacobea de Padrón
non aparece no Plan Director
O Partido Galeguista pregunta polas xestións
que se están levando a cabo
tións que están facendo dende o
Concello para engadir o Camiño
Santiago-Padrón en dito Plan Director.
O grupo tamén demanda
coñecer toda a promoción que se
está a facer de Padrón como Vila
singular e Berce do Xacobeo.
O Partido Galeguista reclama
na moción que si non se está facendo
nada en este sentido que
se realicen de inmediato as xestións
necesarias para que Padrón
sexa incluído no mencionado
Plan Director.
Fontes: Partido Galeguista Paadrón,
Lindeiros.
Mediante esta iniciativa o
concello trata de reducir a cantidade
de materia orgánica procedente
dos residuos a través
da compostaxe, un método biolóxico
de tratamento que permite
a transformación do lixo
nun fertilizante natural a través
dun proceso sinxelo e barato
que permite, á vez, eliminar a
recollida, o transporte e o tratamento
dos residuos vexetais
contribuíndo así a que o coidado
do medio sexa cousa de todos.
Non é esta a primeira vez
que o Concello de Arzúa pon
en marcha unha iniciativa moi
agradecida pola veciñanza, que
conta ademais cunha bonificación
no recibo da taxa do lixo
para aquelas persoas que posúen
un dos composteiro e fan
uso del de maneira axeitada.
O programa de compostaxe
doméstica comezou no ano
2007 e desenvólvese anualmente,
desde entón levan participado
máis de 200 familias.
Fontes: concello de Arzúa, Lindeiros
Capela de Iria na ruta Xacobea a Santiago. Foto: Loli Fdez.

outubro 2015 novas da bisbarra 5
Ames e Brión buscan solucións a
o modelo de xestión da ETAP
A Xunta non se fai cargo da estación potabilizadora
Os alcaldes de Ames, José
Miñones, e de Brión, José Luís
García, reuníronse co director de
Augas de Galicia, Gonzalo Mosquera,
para tratar a fórmula de
xestión da nova Potabilizadora
que en breve será entregada pola
Xunta de Galicia.
Trala reunión o alcalde de
Ames, José Miñones, explicou
que “había unha necesidade clara
de falar con Augas de Galicia
polo tema da potabilizadora,
porque estamos nunha situación
de espera na que non sabemos
exactamente como ten pensado
facer Augas de Galicia a entrega
da potabilizadora. Tampouco
sabemos que modelo de xestión
se vai desenvolver para a súa
explotación, que facer con esa
instalación de cara aos vindeiros
meses”.
Por outra banda, o alcalde de
Brión, José Luís García, considera
que “foi unha primeira reunión,
pois temos claro que non
imos asumir a xestión dunha
instalación sen saber cal é exactamente
o seu estado”. García entende
que “temos que estudalo e
facer un informe sobre o modelo
de xestión, son moitas as cousas
que aínda están por pechar.
O que si temos claro é que non
imos asumir nada sen coñecer
Fontes: concello de Ames, concello
de Brión, Lindeiros.
Reunión dos concellos do Sar
Os responsables de Medio Ambiente tiveron unha xuntanza en Compostela
O Pazo de Raxoi acolleu
unha reunión dos responsables
de Medio Ambiente dos concellos
polos que discorre o río
Sar, presidida polo edil compostelán,
Xan Duro. O obxectivo
foi dar os primeiros pasos
para a recuperación ambiental
e patrimonial do Sar en todo o
seu percorrido, desde Santiago
ata Padrón. Xan Duro explicou
que os municipios de Santiago,
Ames, Brión, Rois, Dodro e Padrón
queren sumar esforzos para
poñer en valor o río Sar para a
veciñanza, aproveitando todo o
seu potencial turístico e hidráulico.
Os distintos Concellos acordaron
elaborar un estudo sobre
as características ambientais e
patrimoniais desta área e, para
poñer en marcha as actuacións
pertinentes de maneira conxunta,
tratarán de buscar fondos
da Xunta e da Deputación.
Ao longo do percorrido do río
Sar existen zonas de altísimo
valor medioambiental, como as
Brañas do Sar, en Compostela.
Outros puntos, segundo se
analizou na reunión, están moi
degrados pola acción humana.
Neste sentido, un dos principais
problemas tén que ver coa actual
Estación Depuradora de Augas
Residuais de Santiago, que segue
todos os datos e estar seguros de
que as instalacións están en boas
condicións”.
Os concellos propuxeron que
a planta fora xestionada por Augas
de Galicia polo menos durante
o período de garantía pero
a idea foi rexeitada pola Xunta
que asegura que non ten esas
competencias. Nunha reunión
posterior coa Deputación decidiuse
solicitar, do ente provincial,
unha asistencia técnica que aclare
que modelos son os mais axeitados
para por en marcha a nova
potabilizadora.
verquendo moita auga sen depurar
ao río.
Na reunión participaron os
concelleiros de Medio Ambiente
de Compostela, Xan Duro;
Ames, Catuxa García; Brión,
José Luís Sampedro; e Padrón,
José Ramón Pardo Andrade, así
como o edil de Cultura de Rois,
Martín del Río.
Fontes: concello de Santiago,
Lindeiros.
Os concelleiros na reunión. Foto: concello de Santiago
Santa Comba leva a
pleno os orzamentos
de este ano
Foron aprobados e o goberno xa traballa
nos do 2016
O goberno socialista de Santa
Comba sacou adiante os orzamentos
do presente ano co
voto a favor de Terra Galega e
a oposición e as criticas do Partido
Popular.
Os presupostos aprobados
contabilizan 6.7 millóns de euros
de gasto e uns 7.3 de ingresos.
O Partido Popular criticou
o incremento da partida destinada
a persoal e asegurou que
os orzamentos non se axustaban
a realidade. O concelleiro
de Terra Galega Javier Facal
lembroulle o PP que o 80 por
cento do gasto que criticaban
correspondía a súa xestión e
que estes presupostos tiñan que
estar aprobados desde febreiro.
Pola súa banda o alcalde José
Antonio Ucha defendeu uns orzamentos
que serven para dar
cobertura legal ao que xa estaba
gastado e calificou o feito polo
goberno anterior de “tropelias”;
o líder socialista asegurou que o
incremento de gasto está xustificado
pola creación de dúas prazas
de persoal, a ampliación do
contrato de dúas persoas da axuda
a domicilio e dous novos postos
de socorristas, un de monitor
deportivo e outro para a brigada
de vías e obras para poder asumir
a xestión da auga.
O equipo de goberno asegurou
que está xa a traballar nos
orzamentos do 2016.
Fontes: concello de Santa Comba
Lindeiros
Xornada informativa no
concello de Boqueixón
Os produtores locais coñeceron as
novas regulacións
Éxito da Xornada Informativa
para os Produtores Locais que se
celebrou na Casa do Concello de
Boqueixón. Contouse coa intervención
do Subdirector Xeral de
Apoio ás Explotacións Agrarias,
un enxeñeiro técnico da Oficina
Agraria Comarcal de Santiago
e o alcalde de Boqueixón. Aclaráronse
as dúbidas sobre o novo
Decreto 125/2014, do 4 de setembro,
polo que se regula en Galicia
a venda directa dos produtos
primarios desde as explotacións
á persoa consumidora final, faláronse
das dificultades que se
atopan os produtores na súa labor,
formularios e impresos de
interese, axilización de trámites,
sinalización de explotacións con
fins comerciais, etc. Todos estes
aspectos enténdense dentro dun
Plan de fomento e apoio ó sector
agrario, que o concello de Boqueixón
está comezando a desenvolver
nas últimas semanas.
Fonte: concello de Boqueixón,
Lindeiros
Teléfonos: Frades: 981 692 237 • Begonte: 982 160 322

6
Lindeiros
-

outubro 2015 7

8 Santiago
Doce codelas de millo. (III)
A paus co galo
por Jorge del Oro Aragunde
O líquido escuro caeu xeneroso na cunca.
-Miña nai di que son moi noviña para beber café -dixo Marina
tratando de fuxir do aroma hipnótico.
-As avoas estamos para estragar o traballo das nais. Bebe, miña
filla, bebe, que se ti non dis nada eu tampouco.
Chiscou un ollo e sacou un biscoito do que cortou dúas boas
talladas. Marina sorriu, cómplice dos delitos de desobediencia e
espolio da despensa. Decidiu tirar un pouco da sorte do día.
-Avoa ¿que pasou entón entre o avó e mais o Landín?
A muller daba conta das frangullas no prato antes sequera de
atacar o cacho.
-Ás veces o galo ponse farruco de máis no galiñeiro e colle
o vicio de botarse a ti cando vas coller os ovos. Búscache os
ollos cos espolóns. Para sacarlle o vicio, o mellor é darlle uns
cantos paus. E iso fixeron teu avó e mais un dos irmáns, o Tino,
que sempre andaba con el nas argalladas. A casona do Landín
estaba moi afastada, bastante metida no monte. Daquela non
había farois, nin nada parecido. Fixéronlle a espera nun sitio
no que o camiño ía profundo, cos arrós levantando máis ca a
cabeza dun home. “Imos amolar un galo moi grande” díxolle ao
irmán. “Teremos que usar un pau ben gordo”. E así puxéronse
a cortar un piñeiro ben derramado na beira do camiño.
Deixárono a nada de caer e agardaron polo Landín. Cando
apareceu co seu faroliño empezaron a facer ruídos e risas
entre as xestas. “¡¿Quen anda aí?!” berrou o home ameazando
co bastón e buscando coa luz do farol. “Somos os trasnos do
monte” dixéronlle poñendo voces. “Viñemos para cobrar as
túas maldades todas”. O Landín berroulles “¡Pois vinde para
aquí a collerme para que vos malle a paus!”, pero xa tiña o
medo metido no corpo. Eles escacharon a rir e teu avó díxolle,
poñendo voz de diaño outra vez “¿Chámaslle pau a iso? ¡Nós
temos paus máis grandes!”. Empurraron o piñeiro facendo que
lle caese xusto enriba. O Landín estaba morto de medo, non foi
quen de se mover. A árbore non o esmagou porque quedou
atravesada entre as dúas beiras do camiño. El caeu de cu e
rompeu o farol. Tivo que saír de alí a catro patas, sen poder ver
nada de nada. O Tino e mais teu avó choraban da risa. Como
tiñan a vista afeita ao luar, aproveitaron para tirarlle pedras e
piñas ao Landín, quen non se poñía de pé por medo a bater con
algo. Fuxiu así, apalpando o chan ás escuras. Seica non foi quen
de camiñar de noite nunca máis. Tiveron que pasar moitos anos
ata que chegaron os farois e o piche aos camiños do monte.
Entón mercou un dos primeiros coches de todo o concello e ás
veces atrevíase a saír de noite. Pero a pé, non. Nunca máis. Teu
avó e mais o Tino sempre dicían “Tanto pau levou o galo, que
mudou en galiña”.
Lindeiros
Un mapa para os temporais
Santiago quere ter localizados os puntos negros
O concelleiro de Medio Ambiente,
Xan Duro, presidiu unha
reunión na que participaron
os xefes da Policía Local e dos
Bombeiros, a xefa de Protección
Civil, os xefes de servizo de Tráfico,
Servizos e Contratación, e
técnicos de Viaqua, Ferrovial,
Urbaser, e o departamento municipal
de Parques e Xardíns.
Na reunión constatouse que
Compostela tén problemas
estruturais que favorecen as
inundacións e colapsos en determinados
puntos ante temporais
e que teñen que ver con obras
executadas por anteriores gobernos
municipais, Deputación
e Ministerio de Fomento. Na
xuntanza acordouse encargar
un informe coordinado entre
os Bombeiros, a Policía Local e
Viaqua, para elaborar un mapa
destes puntos negros. Trátase de
saber que administración tén a
competencia sobre cada un deles,
cal é o problema concreto, e
cales son as posibles solucións.
Unha vez estea rematado este
estudo, a concellería de Medio
Ambiente e Convivencia adoptará
as medidas que sexan precisas
para paliar os efectos dos
temporais.
A iniciativa é consecuencia
das inundación sufridas na cidade
co primeiro gran temporal do
outono e que deixou anegadas
partes da zona nova.
Fontes: concello de Santiago,
Lindeiros
O aparcadoiro de Pontepedriña
estará listo no mes de Novembro
O goberno local está estudando que modelo de xestión aplicar
O aparcamento disuasorio de
Pontepedriña estase a executar
pola Xunta nuns terreos que lle
foran cedidos ao Concello por
ADIF. O alcalde Martiño Noriega
e a Conselleira de Medio
Ambiente, Ethel Vázquez, visitaron
as obras e coincidiron en que
este proxecto é unha boa mostra
de que a colaboración entre institucións
é beneficiosa para o
conxunto da cidadanía.
O alcalde lembrou que o estacionamento
disuasorio de Pontepedriña
é un proxecto moi
demandado no Ensanche, despois
de moitas obras de humanización
que non solucionaron os problemas
de estacionamento. Noriega
avanzou que o Goberno local está
a estudar o modelo de xestión do
aparcamento, que “debe implicar
algún tipo de rotación para que
os vehículos non poidan permanecer
ocupando as mesmas prazas
durante semanas”. O rexedor
compostelán incidiu en que o
estacionamento non terá afán recadatorio
e, de feito, “as tarifas
que se acorden, a través de Tussa,
non irán máis alá do simbólico”.
A conselleira amosouse convencida
do éxito do estacionamento,
por estar situado nun
dos principais puntos de acceso
á cidade, e preto da estación de
ferrocarril. Ethel Vázquez asegurou
que as obras estarán rematadas
no mes de novembro,
porque xa están ao 75% da súa
execución. Unha vez finalizadas,
o aparcamento seralle entregado
ao Concello de Santiago.
O estacionamento disuasorio
de Pontepedriña contará con
196 prazas para vehículos e 30
para bicicletas. A consellería de
Medio Ambiente, Territorio e
Infraestruturas destinou a esta
actuación 841.194,55 euros.
Fontes: concello de Santiago,
Lindeiros
Un momento da visita ás obras. Foto: concello de Santiago

outubro 2015 Santiago 9
Rescíndese o contrato de derrubo
da Casa da Xuventude
O contrato xa fora suspendido de forma cautelar pola xustiza
A Xunta de Goberno acordou
desistir do contrato para a execución
das obras de demolición da
Casa da Xuventude, un proxecto
que xa fora suspendido de forma
cautelar pola Xustiza.
O Concello vai indemnizar
á empresa adxudicataria, CYS
HISPANIA SL, con 5.889,51
euros. É a cantidade que corresponde
ao 6 % do orzamento
das obras que non se van rea-
O PP presenta unha emenda aos
Orzamentos do Estado
O PP presenta unha emenda aos Orzamentos do Estado
Agustín Hernández, voceiro
do Partido Popular de Santiago,
e a senadora María Jesús Saínz.
presentaron en Compostela
unha emenda aos Orzamentos
Xerais do Estado, co propósito
de conseguir unha inversión
dun millón de euros para acometer
o vindeiro ano a redacción
do proxecto e o inicio das
obras de rehabilitación e mellora
no cuartel da Garda Civil. A
reforma contempla, ademais,
a ampliación dunha serie de
A concelleira do BNG Goretti
Sanmartín demanda que as instalacións
deportivas municipais
utilicen a lingua galega nas súas
comunicacións, que mesmo están
a vulnerar o Regulamento
de Uso do Galego na Administración
Municipal de Santiago
de Compostela e o Plan
Municipal de Normalización
lizar, tal e como establece a lei.
O alcalde, Mariño Noriega, lembrou
que o derrubamento xa
estaba paralizado por orde xudicial,
e adiantou que xa está todo
listo para que a Xunta lle devolva
o uso do inmoble ao Concello,
que é o seu titular. A partir de
agora, o goberno local tén previsto
iniciar un proceso de participación,
para decidir os usos
que terá a Casa da Xuventude.
unidades que, actualmente,
non gozan do espazo adecuado
para a realizacións das súas
actuacións.
Según Agustín Hernández
“É unha emenda consensuada,
falada e apoiada dende a propia
Dirección Xeral da Garda Civil,
que responde a unha análise detallada
e realista e que pretende
levar a cabo unha verdadeira
reforma que solucione os moitos
problemas que ten actualmente
o cuartel”.
O alcalde explicou tamén que o
goberno está valorando a apertura
da Praza do Matadoiro ao
parque de Belvís, a través da parcela
colindante ao edificio. Ao
respecto, xa houbo algún contacto
coa propiedade dos terreos,
unha comunidade relixiosa, que
amosou boa disposición para o
acordo.
Fontes: concello de Santiago,
Lindeiros.
Ademais de arranxar estes
problemas, o Partido Popular
propón, atendendo a cuestión
de operatividade, agrupar todas
as dependencias oficias nos bloques
1, 2 e 6, para que o resto
dos bloques sexan exclusivos
unicamente para pavillóns; así
coma tamén levar a cabo a ampliación
das diferentes unidades
coma as da Policía, Seprona ou
Tráfico, entre outras.
Fontes: PP Santiago, Lindeiros
Demandan rótulos en galego nas instalacións do Multiusos de Sar
O BNG de Compostela di que se está a incumprir a lei e que en algúns casos foron postos recentemente
Lingüística.
Nas piscinas do Sar os rótulos,
os cartaces informativos
sobre primeiros auxilios, a comunicación
sobre a calidade
da auga e a cantina exclúen o
galego, cando se trata de concesións
municipais que teñen o
deber de utilizalo. No Multiusos
Fontes do Sar, ademais dos si-
Nace o programa
Compostela Móvese
Impulsado desde o concello pretende crear un
novo modelo económico
A Concelleira de Igualdade,
Desenvolvemento Económico e
Turismo, Marta Lois, presentou
no Pazo de Raxoi Compostela
Móvese, programa que nace para
impulsar un novo modelo económico
para a Santiago apoiándose
nas principais fortalezas
da cidade. A concelleira estivo
acompañada polo presidente da
Asociación de Empresarios do
Polígono Industrial do Tambre,
Jesús Chenel xa que a asociación
colabora cedendo a súa sede para
a realización de diferentes accións
e na difusión do programa.
As principais liñas de traballo de
Compostela Móvese son: reconducir
o actual modelo de turismo
noutro que fomente o turismo
cultural e urbano, que faga de
Santiago a “estación base” para
coñecer Galicia; buscar unha
economía máis sostible e integradora,
onde emprendedores
e empresas, especialmente de
servizos, convivan no tecido urbano;
limitar a creación de solo
industrial ligándoa á demanda
real, impedindo a especulación
sobre o solo.
Compostela Móvese tamén
pretende outorgar maior peso no
modelo económico aos sectores
produtivos, recuperando aqueles
do ámbito primario e manufactureiro
que hoxe corren perigo
de desaparecer; colaborar coa
USC apoiando a innovacións, as
empresas tecnolóxicas e as empresas
nacidas da Universidade;
e explorar e impulsar novos nichos
de emprego, en especial nos
sectores creativos, que son os
que actualmente teñen maior capacidade
de dinamizar a cidade.
Compostela Móvese conta
cun orzamento de 380.000 €
destinados a creación de novas
empresas e a actividades de dinamización
e intercambio entre
empresas. Unha parte de eses
cartos foron xa asignados a distintos
proxectos de empredementos
e o resto empregarase en
actividades e cursos o longo dos
prósimos meses.
Fontes: concello de Santiago,
Lindeiros
nais de tráfico da contorna que
non están en galego, mudaron
hai pouco a información sobre
como hai que pasar os cartóns
de aboado e agora está en castelán.
A isto hai que engadirlle
que a publicidade de empresas
patrocinadoras de eventos e as
que ofrecen descontos por ser
aboado das instalacións deportivas
do Concello están maioritariamente
en castelán, cando
estas empresas usan estes espazos
municipais como espazos
de promoción.
O grupo municipal do BNG,
atendendo as queixas recibidas,
requírelle ao Goberno local que
supervise o idioma das comunicacións
e da publicidade das instalacións
deportivas municipais,
para favorecer a normalización
do galego xa que Santiago de
Compostela foi unha cidade
pioneira no impulso ao idioma.
O BNG lembra ademáis a gran
cantidade de persoas que usan
cada día estas instalacións.
Fonte: BNG Compostela, Lindeiros

10 ciencia e tecnoloxía
Lindeiros
Andrés Gómez Tato
Un mundo de colores
Doctor en Ciencias Físicas por la USC y responsable del Departamento
de Aplicaciones y Proyectos del Centro de Supercomputación de Galicia
(CESGA). Trabajó para diversas empresas del sector de las Tecnologías
de la Información y las Comunicaciones como SERMATICA, CESATEL o
Unisys España. Actualmente participa desde el CESGA en proyectos de
investigación y desarrollo tecnológico, tanto europeos como nacionales,
en donde colabora habitualmente en la difusión de sus resultados.
Con la voz de Occam
La noche y madrugada del
28 de septiembre pasado han
sido realmente espectaculares.
La Luna pasando de su color
blanco, a un rojizo casi marrón
para terminar en negro, ha
mantenido en vela a muchos,
incluso aunque al día siguiente
hubiera que ir a trabajar o a
aprender. Esa madrugada, además
tuvo un amanecer también
espectacular, con horizonte de
un color rojo intenso que cambiaba
a amarillo, luego a verde
para terminar en el azul cielo
según se apartaba de la Tierra.
Casi como un arcoíris, debido
en este caso a la dispersión de
la luz del Sol según pasa por la
atmósfera terrestre. Tanto color
incita a pensar en cómo vemos
los colores.
Curiosamente, la Luna y el
color tienen un pariente cercano:
Newton. Este genio abrió el
camino para explicar el movimiento
de la Luna alrededor de
la Tierra gracias a su propuesta
sobre la fuerza con la que se
atraen dos cuerpos y también
a comprender la forma en que
vemos los colores, alrededor
del año 1700. Pero no fue hasta
1801 cuando Thomas Young
alumbró el camino para la comprensión
actual de la visión del
color. Ese año, en una conferencia
pública y apoyándose en los
resultados previos de Newton,
propuso que la visión del color
se producía como combinación
de unos pocos, que eran los que
realmente podíamos detectar
con nuestros ojos. Aunque su
razonamiento estaba basado en
temas mecánicos, hoy sabemos
que no estaba desacertado.
Los humanos detectamos el
mundo fundamentalmente en
tres colores, que habitualmente
se denominan rojo, verde y azul
(o en inglés, Red, Green y Blue,
dando lugar a las siglas RGB
que vemos comúnmente en ordenadores
y otros aparatos electrónicos).
Esto es debido a que
en nuestros ojos existen unos tipos
de células denominadas conos.
A su vez, son de tres tipos.
Unos más sensibles al color
rojo, otros al verde y finalmente
otros al color azul. Físicamente,
el cono que asignamos como
color rojo tiene una sensibilidad
mayor a la luz con una longitud
de onda alrededor de 560
nanómetros (es decir, si visualizamos
la luz como las olas
del mar, la distancia entre dos
crestas consecutivas de las olas
sería solo de 560 mil millonésimas
partes de un metro, unas
100 veces más pequeña que el
diámetro de un pelo humano).
Para los conos verde y azul, estas
longitudes de onda corresponden
a 530 y 430 nanómetros
respectivamente.
Pero si vemos preferentemente
estos colores, ¿cómo
es que podemos ver un color
amarillo, como el de las luces
de sodio, que emiten luz fundamentalmente
alrededor de
589 nanómetros? Esto se debe
a que estos tres conos no son
sensibles únicamente a esas
tres longitudes de onda. Realmente
pueden detectar, aunque
con menor sensibilidad, otras
longitudes. Cada cono envía
entonces a nuestro cerebro
información de que ha detectado
esa luz amarilla, siendo
realmente nuestro cerebro el
que asigna el color amarillo en
función de la combinación de
las intensidades de las señales
que recibe de diferentes conos.
Por tanto, el color es un tema
de percepción del cerebro, es
decir, como interpreta las señales
que le envían nuestros ojos.
Esta forma de ver también nos
permite explicar algunas enfermedades,
como el daltonismo.
Esta se debe a que alguno de
los tipos de conos que tenemos
los humanos no están. Así, si
falta el cono rojo, el daltónico
no puede distinguir entre el rojo
y el verde, ya que ambas longitudes
de onda se detectan solo
por un tipo de cono (el verde).
Pero que no te engañen: un
daltónico no puede saltarse un
semáforo en rojo, ya que puede
distinguir la señal por la posición.
El rojo siempre arriba y el
verde abajo.
Puedes seguir a Andrés en:
http://www.conlavozdeoccam.blogspot.com.es/
Ilustración: Marus Frieiro
Iñaki Quenerapú
Novas Tecnoloxías
Evanxelizador tecnolóxico.
Profesor de informática
e consultor en temas
de dixitalización e alfabetización
dixital. Tamén
d es e ñ a d or g r á fic o, té c n i-
co de márketing para novos
medios e programador
web. Cando sexa maior
quere ser monologuista.
http://quenerapu.com
Videoconferencia
xa!
Estoume afeccionando ás videoconferencias.
Perdinlle o
medo ás cámaras e comprobei
que é unha xenial maneira de
manter reunións sen perder o
tempo. Estás traballando, quedaches
a tal hora para unha
reunión, fas a reunión e segues
traballando. Eficacia!
Hai moitas ferramentas para
facer videoconferencias. Hoxe
aqui quero comentar algo sobre
as máis populares e logo
falar sobre outras non tan populares
(aínda) pero que na
miña opinión, son a caña.
Comezarei con Skype: http://
skype.com é unha ferramenta
moi estendida. Tena instalada
case todo o mundo que fai
uso habitual de Internet. Pero
precisamente o que non me gusta
nada del é que hai que instalala.
Eu quero instalar no ordenador
cantas menos cousas mellor.
Certo é que Skype é gratuíto e
témolo para Windows, Mac e
Linux; e iso é un punto a favor.
Pero mentres sexa posible, se
non hai que instalar nada, mellor.
Logo temos Hangouts, a alternativa
da xente de Google para
videoconferencias. En http://
hangouts.google.com/ non
precisas instalar máis nada que
un plugin (complemento) para
o navegador e a partires de aí
usas Hangouts co teu navegador
web. Vale calquera navegador
debidamente actualizado pero
claro, Google recomenda Chrome
e certamente a experiencia
con Chrome é algo mellor. Con
Hangouts podes gravar as videoconferencias
e logo publicalas en
Youtube se queres. Skype non
ofrece a posibilidade de gravar
as videoconferencias (terías que
instalar outro software para iso) e
tampouco poderías publicalas directamente
en Youtube. Así que
Hangouts vai gañando polo de
agora. A pega? Hai que ter unha
conta en Google. Hai tempo que
aceptei que hoxe en dia hai que
ter unha conta de Google si ou
si, pero entendo que haxa xente
que non quere dar ese paso.
Podemos facer videoconferencias
sen ter que andar abrindo contas?
Pois si. Aí van oito. Apunta aí:
- «Appear In»http://appear.in/
- «Appspot»http://
apprtc.appspot.com/
- «Go to Meeting Free»http://
free.gotomeeting.com/
- «Gruveo» http://gruveo.com/
-«Rabbit»http://rabb.it/
-«Room»http://room.co/
-«Talky»http://talky.io/
-«vLine»http://vline.com/
Todas estas ferramentas web
permiten manter videoconferencias
a través do navegador web
sen ter que crear conta nin nada
(nin ti nin as outras persoas que
participen na conversa). Algunhas
como «Gruveo» só permiten
Videoconferencia entre dúas
persoas mentres «Appear In»
ou «Rabbit» permiten ate 8 ou
10 persoas respectivamente na
mesma Videoconferencia. Algunhas
permiten manter un chat
escrito ao tempo e outras compartir
pantalla. Vainas probando
e queda coa que queiras.

outubro 2015 11

12 educación
Fátima García Doval
Doctora en Pedagogía e Innovación Educativa.Experta en tecnología y
Accesibilidad. Maestra de inglés, pedagogía terapéutica y audición y lenguaje;
licenciada en filosofía y letras con la especialidad de pedagogía e investigadora
en tecnologías y accesibilidad. Trabaja en un centro de educación especial en
Santiago de Compostela.
http://discapacitodos.com/
Aprendendo a compartir
No meu concello adoptivo temos unha libreira que non a merecemos. Ademais
de gran profesional e boa persoa, é un dos seres máis falangueiros que coñezo.
Un lapis HB coa tenda baleira equivale a unha leria de 40 minutos. Un pracer, vaia.
Fai non moito, nunha das miñas incursións por material escolar intranscendente, a conversación
derivou cara ao odioso costume que teñen os nenos de crecer e cambiar de talla sorpresivamente
no momento máis inapropiado e inoportuno da tempada, xeralmente a tres ou
catro semanas dun cambio de estación. Afortunadamente en Galicia o “entretempo” dura uns
200 días, o que dá certa marxe de uso á roupa Pero noutras latitudes estes crecementos repentinos
supoñen que, polo xeral, as novas pezas de roupa póñense tres ou catro veces antes de volverse
insoportablemente cálidas, ou frías, e quedar pequenas de cara á tempada seguinte.
Segundo a miña libreira, coa diminución do tamaño das familias e a súa dispersión, o excedente
téxtil infantil que quedou “case novo” xa non ten a mesma saída que antes. Parece, e non é a
primeira vez que oio o comentario, que non pouca xente se sente ofendida se lle ofreces a roupa
na que o teu fillo non entra xa nin embutido, independentemente do estado en que se atope
(e aínda sen estrear, que se deron casos). E oféndense porque asumen que con ese xesto dás por
sentado que “son pobres” ou que “teñen problemas para comprarlles a roupa aos seus fillos”.
Esquece esta xente que “herdar” roupa é un xesto educativo e de responsabilidade
cidadá. Que non se trata do diñeiro senón da filosofía de vida que hai detrás.
A miña filla, a pesar de que os seus pais non teñen problema económico ningún que lles impida
vestila e calzala “do trinque”, usa roupa herdada a carón da que se compra para ela. A falta
de irmáns ou curmáns, vive nunha veciñanza chea de xente cabal que estableceu un fluxo
téxtil organizado entre todos os membros da tribo apache que poboa o xardín comunitario.
E usa roupa herdada por principios, polos que teñen os seus pais e os que queren inculcarlle á súa
fi lla:
- que tirar roupa que está en perfecto uso é un estrago de materiais e enerxía que o planeta non se
pode permitir.
- que é unha falta de respecto cara aos demais. Vivimos en comunidade, todos tomamos cousas
dos outros, xa sexan bens ou servizos. E ese pacto social non escrito fortalécese cando compartimos
e somos solidarios.
- que usar algo que pertenceu a outra persoa non é unha humillación senón unha honra.
- que é tan honorífico para quen entrega como para quen recibe.
- que a contraprestación é entregar
aos demais aquilo que pode darlles
servizo nas mellores condicións posibles
(roupa, libros, xoguetes...).
- que a humildade e o agradecemento
son virtudes que nos engrandecen.
- e que é un dispendio económico,
que só beneficia a empresarios sen escrúpulos,
por suposto.
Este diñeiro estaría mellor
empregado en facernos
crecer como persoas, viaxar,
cultivarnos, vivir experiencias, etc.
Do mesmo xeito, sempre que pode,
fai uso do banco de libros de texto,
tanto como doante coma como receptora
e regala decote os xoguetes
que xa non usa. Leccións de vida.
Non quero darlle á miña filla todo o
que queira, senón todo o que necesita.
E sobre todo necesita educación,
o firme andamio que, na fartura e na
pobreza, axudaralle a saír adiante na
vida.
Ángel Carracedo, Premio
Nacional de Xenética
O catedrático Ángel Carracedo
Álvarez recibiu na Universidade
de Córdoba, o Premio
Nacional de Xenética concedido
pola Sociedade Española de Xenética,
O Xurado concedeulle
o galardón na modalidade aplicada,
polo seu labor pioneiro
no desenvolvemento de novas
tecnoloxías para a identificación
forense, baseadas na xenética
molecular, que tiveron unha
grande proxección internacional.
Polas súas notables achegas
nos ámbitos da xenética forense,
clínica e de poboacións. Así
mesmo, segundo o xurado, son
destacables as contribucións do
catedrático da USC á oncoloxía
clínica e ao establecemento das
bases moleculares de varias enfermidades
mentais e vasculares.
Tamén foi considerado o traballo
de Carracedo e o seu equipo
na parte asistencial, “realizando
decenas de miles de probas xenéticas
para a detección de enfermidades
raras, moitas delas con
tecnoloxía propia”.
USC participa nun proxecto
europeo contra a violencia no
deporte
Membros do grupo de investigación
Stellae da USC participan
no Proxecto IRIS enmarcado no
Programa ERASMUS+ e que
ten como finalidade mellorar
a comprensión da discriminación,
o racismo e a violencia no
deporte.
O grupo persegue comprender
os principios de código de ética
do deporte, ofrecer coñecementos
prácticos acerca da igualdade
de oportunidades e promover
medidas e prácticas para previr
a discriminación, o racismo e a
violencia nese eido. Ademais,
trata de proporcionar a capacitación
de profesorado e dos monitores
e monitoras deportivos
para o manexo das emocións dos
nenos e nenas asociadas coa participación
deportiva.
Para conseguir estes retos o
proxecto propón desenvolver
propostas de formación do profesorado
e de adestradores deportivos
en módulos en liña; libros de
cómic para nenos e nenas entre
6 e 11 anos e videoxogos para os
de 11 a 15 anos.
A Universidade no ranking
das mellores universidades do
Lindeiros
Novas da USC
mundo
A Universidade de Santiago
incorpórase na edición 2015-2016
aoTimesHigherEducationWorldUniversityRanking
posicionándose
no intervalo 501-600.
O ránking de THE inclúen un
total de 25 universidades españolas.
A de Santiago comparte
posición coas universidades do
País Vasco, Granada, La Laguna,
Oviedo, Salamanca, Sevilla
e Zaragoza. Nas primeiras posicións
sitúanse a Autónoma de
Barcelona (146); Pompeu Fabra
(164); Barcelona (174); Autónoma
de Madrid e Navarra (301-
350); e Complutense, Politécnica
de Cataluña, Rovira i Virgili e
Valencia (401-500). Completando
a presenza española seguiríanlle,
no intervalo 601-800, as
de A Coruña, Alcalá, Castela A
Mancha, Carlos III de Madrid,
Murcia, Politécnica de Valencia,
Politécnica de Madrid e Vigo.
Remata unha investigación
sobre conduta comezada hai 12
anos
A Unidade de Investigación
en Prevención e Tratamento de
Problemas de Conduta da USC
(UDIPRE) conclúe o proxecto
“Predictores temperáns do abuso
de alcohol e outras drogas: Estudo
lonxitudinal e seguemento
dun programa de prevención
indicada” financiado pola Delegación
do Goberno do Plan Nacional
sobre Drogas. O proxecto
que dirixe Estrella Romero, do
Departamento de Psicoloxía
Clínica e Psicobioloxía da USC,
forma parte dunha investigación
iniciada hai máis de dez anos e
que permitiu desenvolver en España
o primeiro estudo lonxitudinal
a longo prazo en torno aos
problemas de conduta.
O estudo iniciouse en 2003 coa
avaliación de 207 nenos galegos
con diferentes niveis de problemas
de conduta, que volveron
ser seguidos en 2006, 2009, 2013
e 2015, ano este último no que
do total participaron finalmente
124 nenos. Tratábase de coñecer
cómo evolucionan desde a nenez
(os participantes tiñan unha
media de 8.04 anos ao comezo
do estudo) ata a adultez temperá
(19.18 anos no último seguimento)
e qué factores permiten
predir un desenvolvemento máis
desfavorable.
Fontes: USC, Lindeiros

outubro 2015 empresa 13
A libraría
Couceiro
abriu no ano
1969 na Rúa
de San Pedro,
de alí pasou
no ano 75 a
República del Salvador, no 95
abriuse un segundo local na rúa
do Hórreo e no 2007 trasládanse
a praza de Cervantes onde ocupan
todo un edificio. O negocio naceu
grazas ao inconformismo do pai
de Pablo Couceiro, o actual propietario
“o meu pai era comercial
aínda que non lle gustaba o
sector no que traballaba, pensou
que o que mellor facía era ser comercial
e pensou tamén que cousas
lle gustaban e xuntando todo
decidiuse por poñer a librería”.
Pablo viviu en primeira persoa
os cambios sufridos polo negocio
e recorda moitos veráns nos que
as vacacións eran participando
en feiras de libros “creo que sufriu
unha evolución moi grande,
cando abriu era unha libraría
xeneralista que vendía de todo e
pouco a pouco foi mudando ata
chegar a unha especialización.
Este sitio pode dar a impresión
de non selo ao ser tan grande
pero a verdade é que existe esa
especialización en libro galego,
antigo e de ocasión. Ocorre que
estamos na entrada do Camiño
de Santiago e, polo volume de
xente que entra, iso nos obriga
a ter algo de libro en castelán,
Libraría Couceiro
46 anos camiñando entre libros
guías de viaxe ou un pouquiño
de libro en idiomas pero polo que
é coñecida libraría Couceiro é
polo libro galego e polo antigo e
de ocasión”.
Couceiro sempre combinou a
venta de libros coas actividades
pero o local da praza de Cervantes
abriulle as portas a novas ideas
“este local nos da opcións de facer
moitas mais cousas pero as
presentacións, publicacións de
libros non venais para agasallo,
xa se leva facendo moito tempo
pero aquí a maiores comezamos
cunha actividade que non
sabemos que se faga en ningún
outro sitio de Galicia, temos un
pequeno obradoiro de encadernación
e como tempos libro vello
ademais de recuperar os libros
que compramos damos a opción
de que cando alguén quere facer
un agasallo e se decide por libro
antigo poida facer unha encadernación
especial, totalmente
artesanal que fai do libro unha
cousa única, non traballamos
para fora, non pode vir calquera
a facer iso ou a que lle arranxen
un libro pero si damos ese servizo
aos compradores”.
A libraría foise especializando
algo que para Pablo Couceiro é a
táboa de salvación dos pequenos
negocios “tódolos comercios
teñen que buscar a especialización.
estas competindo con un
mercado global, con internet
calquera pode recibir na súa
casa o que queira e o único que
nos queda ao comercio pequeno,
ou familiar chámalle como queiras,
é que vaias creando un coñecemento
na xente que te rodea
do que podes ofrecer e que veñan
aqui porque saben que , por
exemplo, si buscan libro galego
saiban que ti os podes informar
ou si buscan libro antigo e buscan
unha peza que veñan para
ver si a podes localizar. Isto tanto
nas librarías como en calquera
outro negocio, o único xeito de
competir nun mundo tan globalizado
é a especialización “. En
este contexto a situación de Compostela
en relación co libro é privilexiada
“en Vigo hai unha Casa
do Libro, en Coruña un Fnac,
en Santiago non entrou ningunha
de esas cadeas. Supoño que é
porque o mundo do libro en Santiago
está moi ben representado,
si o comparas por poboación co
resto das cidades galegas a cidade
ten un porcentaxe de librarías
moi alto, hainas especializadas,
xeneralistas, hai unha de 1.000
metros cadrados esta ten 500 e
non hai moitas librarías na Galiza
con esas superficies”.
Son 46 anos dedicados ao libro,
conversando con Pablo Couceiro
un decátase de que a ilusión e a
dedicación son partes fundamentais
dun negocio e iso en Couceiro
nótase desde que un entra pola
porta.

14 rutas
Lindeiros
Rutas pola Comarca
De Brión a Santa Comba
Si o mes pasado a nosa ruta
pasaba maioritariamente por
estradas locais, e incluso chegábamos
a unha subida na que
necesitamos un rutómetro completo,
este mes movémonos por
varios núcleos de poboación ben
consolidados e con abundantes
cousas que ver.
Partimos do núcleo de Pedrouzos,
en Brión, diante da casa do
concello e en dirección a Negreira.
Antes de comezar podemos
visitar a igrexa de Santa Minia
na que o pasado setembro celebrábase
a romaría do mesmo
nome, a carballeira é unha das
máis antigas da comarca e un bo
lugar para descansar en calquera
momento... pero nos aínda non
comezamos.
Saímos e a 600 metros nos
desviamos á esquerda, nunha
curva moi pronunciada; a 900
metros por esta estrada atoparemos
a parroquial de San Fins de
Brión. Comezouse a levantar no
ano 1731 e rematouse 100 anos
despois, de estilo e torre barrocos
conten no seu interior uns
magníficos retablos; todo o entorno
está moi coidado e ofrece
unha boa vista dunha parte do
Val da Amaia.
Seguimos camiño e 100 metros
máis adiante atopamos o
desvío que nos leva as Torres de
Altamira, que ocuparon a portada
do mes de setembro, e xiramos
a esquerda. Continuamos
3 kilómetros por esta estrada
ata chegar a unha pista a dereita
pouco sinalizada polo que teredes
que estar atentos, como referencia
en esa pista veredes un
cartel que sinala que cambiamos
de concello e entramos no de
Ames. A un kilómetro setecentos
metros un novo desvío que
tomaremos a dereita para chegar
cincocentos metros máis abaixo
a igrexa de San Lourenzo de
Agrón.
Aquí podemos atopar no mesmo
lugar a arquitectura máis
moderna e o barroco rural galego.
A poucos metros da capela
de San Lourenzo, construída
entre os séculos XVII e XVIII
e con fachada barroca, atópase
un moderno centro sociocultural
perfectamente integrado nunha
fermosa carballeira. Este edificio
construíuse entre os anos 2007
e 2009 e foi un proxecto dos arquitectos
María Carreiro, Cándido
López, Nela Prieto e Diego
Vaquero, conta con unha sala
multiusos, un aula, 3 despachos,
vestiarios, aseos e almacén pero
o mellor é ver a integración no
entorno plenamente conseguida.
Partimos de este fermoso lugar
en dirección contraria a aquela
pola que chegamos. A uns dous
kilómetros e despois de deixar
a nosa esquerda a cooperativa
Feiraco, chegamos a unha rotonda
da que tomaremos a segunda
saída, cara a Ponte Nova. a 100
metros xiramos a esquerda e a
outros cincuenta temos unha estrada
a nosa dereita que nos levará
ata o núcleo de Ponte Maceira.
A Ponte Maceira une os municipios
de Ames e Negreira e
pode ser un bo exemplo do que
eran as vilas galegas no século
XIII. De esa idade data a ponte
aínda que os expertos coinciden
en que está construída aproveitando
os piares dunha máis antiga
da época romana, aquí está
ademais un antigo muíño, unha
presa, unha capela e un pazo,
un conxunto polo que atravesa

outubro 2015 rutas 15
o camiño de Fisterra do que dan
fe os abundantes peregrinos que
por alí pasaban mentres facíamos
esta reportaxe e que decidimos
levar a portada.
Volvemos ao punto do que nos
desviamos para chegar a Ponte
Maceira e cruzamos a Ponte
Nova, doutro lado seguimos a
esquerda para chegar a unha
rotonda. Tomaremos a segunda
saída que non se ve desde o
punto no que entramos na rotonda...
pero está aí, esa estrada
nos deixara, despois de tres kilómetros
e medio, na entrada de
Negreira, diante da estatua dun
peregrino que nos lembra que
seguimos no camiño de Fisterra.
Negreira ten moito que ver, en
www.negreira.es no apartado
“coñece” tedes un amplo catálogo
de lugares que visitar pero, se
non queredes ter que elixir, polo
menos paseade pola Carreira de
San Mauro e disfrutar do Pazo
do Cotón, podedes saber máis
del revisando o Lindeiros.com
de marzo de este ano. A vila tamén
nos ofrece bos lugares de
descanso como o parque do Cotón
coa súa estatua a Castelao e
sitios abundantes onde comer.
Saímos da vila cara a Santa
Comba e a 2.6 kilómetros chegamos
a igrexa de San Mamede
do Monte. Este templo sufriu
bastantes cambios e engadidos, a
torre e a fachada datan do século
XVIII e na construción atopamos
combinadas sillería de granito
e mampostería de cemento.
Resulta curiosa tamén a galería
de nichos construída baixo terra
pero con tragaluces no teito.
Desde aquí a 4.3 kilómetros
chegamos ao concello de A
Baña, o núcleo queda a carón
da estrada polo que nos teremos
que desviar a esquerda uns metros
despois de pasar por diante
dunha gasolineira. Aqui so pararemos
un momento, si queremos,
para ver a capela de As Dores ou
da Obra Pía, situada no centro da
vila e que consta de dous corpos,
un a casa reitoral e outra a propia
igrexa.
Volvendo a estrada de Santa
Comba, a 4.2 kilómetros atopamos
a parroquia de Suevos e alí
podemos visitar a igrexa parroquial
de San Mamede de estilo
neoclásico, construída no período
de finais do s. XVIII a mediados
do s. XIX.
Seguimos camiño de Santa
Comba que será a meta da nosa
viaxe, polo camiños descubrimos
a impresionante vista da
canteira de Granitos do Xallas
. A vila atópase a uns sete kilómetros
e o igual que sucede con
Negreira ten un patrimonio moi
abundante. Na web do concello
www.santacomba.es podemos
atopar documentación sobre todas
as posibles visitas; a vila en
si é tamén un lugar no que comer
ou pasear polo casco urbano.
Destaca a gran cantidade de
hórreos que atopamos en todo o
percorrido a maioría de estilo Finisterre,
son os máis rústicos con
pedras superpostas con cuberta
a dúas augas e con tella do país.
Entre as moitas cousas que ver
en Santa Comba nos decidimos
polo Pazo de Cícere, unha casona
que atoparemos no lugar de
San Pedro de Cícere, na estrada
de Fisterra. A construción data
dos séculos XVI e XVII e ten
dous grandes escudos (un deles
coas armas de Frei García de
Pardiñas), nos brasóns que adornan
o seu exterior distinguen se
as liñaxes dos Bermúdez, Moscoso
e Castelo.
Tanto si decidimos quedarnos
en Negreira ou A Baña como si
queremos chegar ata Santa Comba
está garantizado o patrimonio
e a paisaxe que conteñen as comarcas
de A Barcala e Xallas.
Fotos: Loli Fdez.

16 alcaldes
Roberto Rey
alcalde de Frades
“Para concellos como Frades case é impensable
que non exista a Deputación, no
só pola tramitación dos tributos senón
por tódolos plans provinciais. Pode que
concellos máis grandes poideran subsistir
pero os pequenos non.”
Lindeiros
O caso de Roberto Rey é singular,
cando hai tres anos o anterior
alcalde, Miguel Prado, renunciou
o cargo para presentarse as listas
do PP ao parlamento de Galicia
Tito, como lle coñece todo o mundo,
tivo que tomar una difícil decisión.
As eleccións de maio pasado
ven de avalar o traballo feito cunha
maioría absoluta.
“Fai tres anos tiven que tomar
a decisión ser alcalde ou non.
Non foi doado o principio optei
por dicir que non pero despois
penseino mellor. Foron anos de
moito traballo, de adaptar ao
concello a miña forma de traballar
xunto cos compañeiros
de partido e creo que se fixo un
bo traballo que si, agora viuse
reflectido nas furnas.”
Todo o mundo coincide en Frades
con que Roberto impuxo o seu
xeito de facelas cousas.
“Son unha persoa tranquila
que me gusta que a xente me
diga os problemas que ten e despois
ser sinceros, si se poden
facer as cousas explicarlle que si
se pode e si non explicalo e cando
se poida seguir. A situación
é a que é, o concello tiña tamén
unha débeda viva importante
que intentamos reducir o mínimo.
A finais de este ano chegaremos
a débeda cero grazas aos
plans da Deputación pero tamén
grazas a un importante esforzo
que se fixo no concello para poder
cancelar esa débeda”.
Acaban de aprobar a conta xeral
do 2014 con moi bos resultados, o
traballo ven xa do ano anterior
“O 2013 foi un ano no que
se fixeron moitos cambios no
concello, priorizamos as actividades
máis importantes e
quedámonos cos gastos máis
necesarios, en ese ano cancelamos
moitos gastos do concello
que non considerábamos necesarios.
eses cambios levounos a
un importante aforro, contando
sempre coas axudas da Deputación
e da Xunta porque Frades
e moi pequeno e depende de outras
administracións. Eses cambios
tiveron unha consecuencia
directa no 2014 e por iso a conta
xeral do 2014 presenta eses
números, con unha liquidez en
bancos de máis de 240.000 euros,
un remanente de máis de
70.000 e unha inversión por habitante
de 191 euros”.
Esas contas son aínda mellores
si se ten en conta os problemas cos
que se atopan os concellos máis
pequenos, Roberto explica que o
principal é ter claro cara a onde se
quere ir.
“A situación e sempre moi
complicada. A normativa non te
permite contratar persoal. Elimináronse
os plans da Xunta de
contratacións temporais. Tivemos
que solucionar eses problemas
con persoal propio e se non
con persoal contratado a outras
empresas. A maiores a regra de
gasto que nos concellos implica
bloquear na práctica o traballo
diario pero a conclusión final e
que si tes claro o camiño a seguir
sempre se vai saíndo”.
O eterno debate sobre a utilidade
das deputacións non ten cabida
en concellos como Frades
“Para concellos como Frades
case é impensable que non exista
a Deputación, non so pola tramitación
dos tributos que é algo
xa importantísimo se non por
tódolos plans provinciais que
existen que poderían vir igual
para os concellos pero a forma
de xestionalo da Deputación cos
técnicos que ten, co persoal...
pode que concellos máis grandes
como Ordes puideran subsistir
pero os pequenos non”.
O mesmo sucede coas fusións
de concellos, as colaboracións que
se dan no entorno de Frades fan
que nin sexa necesario plantexar a
cuestión
“O das fusións é un debate que
se abriu coa unión de Oza e Cesuras
pero non todos os habitantes
nin todos os políticos están a
favor diso. Cada concello é un
mundo, cada un ten a súa forma
de traballar, incluso somos localistas
dentro do propio concello,
entre as parroquias e coas aldeas
para canto máis entre concellos.
Pero si creo que o futuro
pasa por que varios municipios
se agrupen para levar servizos
ou realizar actividades. Aqui xa
estamos niso porque temos xa
moitos servizos mancomunados
en servizos sociais. Temos con
Ordes e Trazo obradoiros en común.
Co concello de Mesía realizamos
moitísimas actividades,
tanto presentándonos xuntos a
proxectos que se convocan como
no Fondo de Compensación
Ambiental, da Xunta de Galicia,
co que estamos construíndo
un Punto Limpo que servira
aos dous concellos e que está en
obras xa”.
Roberto Rey é tamén presidente
da Mancomunidade de Ordes,
probablemente a que mellor funciona
da bisbarra de Compostela
e a que ten máis servizos unificados,
algo que ven sendo así desde
hai anos independentemente dos
cambios nos concellos.
“Quero primeiro destacar a
labor de Manuel Regos como
presidente da Mancomunidade
que soubo manter unidos
aos sete concellos, na súa etapa
realizáronse novos proxectos e
conseguíronse recoñecementos
como o “Premio Coopera” otorgado
pola Xunta de Galicia ao
servizo de atención temperá. As
roldas de contactos entre os concellos
deu como resultado que se
acordara compartir a presidencia
durante os catro anos entre o
concello de Ordes e nos. A mancomunidade
funciona moi ben
pero eu sempre digo que se pode
funcionar mellor. A nivel servizos
sociais vai moi ben, hai tres
concellos como Oroso, Frades e
Ordes que aínda estamos mais
integrados porque estamos en
tódolos servizos sociais que se levan
na Mancomunidade, o resto
de concellos participa de forma
desigual nos servizos do CIM,
o de atención temperá, cooperativismo,
normativización lingüística,
axencia de emprego... a
verdade é que son servizos que
si non estiveran mancomunados
os concellos pequenos non
poderíamos chegar a eles e son
moi demandados polos veciños.
Por exemplo o de atención temperá
que atende a nenos con
problemas de linguaxe, ou de
mobilidade, nenos que veñen
derivados dos colexios ou dos
servizos de pediatría e é algo
que cada vez ten máis demanda
e nos o podemos ofertar grazas
a Mancomunidade”.
Frades acaba de rebaixar o tipo
impositivo e bonificar o IBI das
granxas, algo curiosamente criticado
pola oposición
“A polémica xurde porque
nos sabíamos xa que estaba
prevista unha regulación catastral,
sabendo iso decidimos
adiantarnos coa bonificación do
IBI, propoñendo para tódalas
explotacións gandeiras que tiveran
unha referencia catastral
única a bonificación máxima
que permite a lei, un 95%, e
ademais baixar o tipo impositivo
do 6 ao catro e medio para
a urbana e o 3 para a rústica co
que se converte nun dos máis
baixos da zona. Desde o 94 non
se fixera unha regulación catastral
e agora farase en toda España,
en este tempo hai vivendas
que aumentaron o volume, hai
alpendres que non están dados
de alta... e a decisión do ministerio
de facenda foi dar de alta
todo iso. Nos estamos en contra
dunha tasa que cobran por facer
a revisión, sobretodo porque se
cobra por referencia catastral e
algún propietario lle poden chegar
tres recibos, xa protestamos
na oficina correspondente pero
foi unha decisión do goberno
central. Para o ano frades vai
recadar menos que este ano
precisamente porque baixamos
o tipo impositivo que é todo o
que puidemos facer”.
Inmersos nos novos orzamentos
as prioridades seguen estando
claras, estabilidade económica e
manter en bo estado todo o que
se ten.
Para o ano queremos seguir
priorizando os servizos sociais,
seguir apoiando servizos no fogar.
Temos que manter as vías
de comunicación en bo estado
e para iso contamos coa axuda
das distintas administracións.
Seguir aportando actividades
culturais e deportivas para a
poboación. Temos un espazo
verde en cada parroquia, as
áreas recreativas dos Pasos
de Aiazo ou a Presa de Ponte
Carreira... conservar todo
iso, esas son as prioridades
para estes orzamentos nos que
traballamos.
Un veciño dicíanos de Roberto
Rey que cre na súa palabra, que
iso é algo que se perdeu e que
é moi importante. A sensación
cando un fala con el é que prefire
calar a dicir unha mentira e iso
nos tempos que corren é sempre
de agradecer.
Manel Pardo
Foto: Loli Fdez.
Frades, 9 de outubro de 2015

outubro 2015 17

18 pasou
En setembro seguiron as festas
Brión, Frades e Ordes foron lugares de romaría
Tradicionalmente setembro
é un mes de romarías, as festas
continúan e na comarca celebráronse
algunhas das de máis
sona como a Santa Minia en
Brión ou o San Miguel en Frades.
Santa Minia é desde hai moito
unha cita obrigada para moita
xente, este ano volveu a superarse
chegando aos 50.000 visitantes
en parte pola coincidencia en
domingo e a boa climatoloxía.
O coordinador da festa, Alberto
Álvarez, confirmaba estes datos
o domingo “nunca estivera a
carballeira tan chea de xente, a
afluencia é espectacular, pero era
o agardado ao ser o Día Grande
das festas. pero é que onte (polo
sábado) na queima da fachada é
que non había un sitio libre. Non
só na carballeira, senón a avenida
de Santa Minia e a zona das
polbeiras estaban ata os topes de
xente e moitos non puideron ver
a queima da fachada e tiveron
que conformárense coa gran tirada
de fogos de artificio”.
A carballeira de San Nicolau,
en Frades, tamén recibiu un bo
número de visitantes o día de San
Miguel aínda que non se poda
comparar coa Santa Minia. Máis
de setecentas persoas, entre participaron
e o bo tempo animou
a centos de familias da comarca
a achegarse a comer a este lugar,
montando as súas propias tendas
e traendo da casa non só a
comida, senón tamén as mesas,
as cadeiras, etc. O punto álxido
da xornada tivo lugar pasadas as
14:30 horas, coincidindo coa saída
en procesión do San Miguel
polo entorno da capela.
Ordes tamén disfrutou de festas
en este setembro. Poulo celebrou
as súas festas na honra
á Nosa Señora da Merced, o bo
tempo axudou a que un elevado
número de persoas se congregasen
nesta parroquia na que, tal e
como manda o costume, foron
moitos os que acudiron a comer
ao campo. Pola súa parte a parroquia
de Santa Cruz de Montaos
celebrou as festas en honor
a Santa Cruz e ao Santísimo Sacramento.
En Leira honraron a
Santa Eufemia aínda que o mal
tempo impediu que sacaran a
Santa en procesión. Finalmente o
novo alcalde de Ordes, José Luís
Martínez Sanjurjo, foi o encargado
de dar o pregón no barrio de
O Piñeiro na propia vila de Ordes
e encomiou o poder de convocatoria
das festas da vila e dixo estar
orgullo da identidade propia
dos barrios.
Fontes: concellos de Brión, Frades e
Ordes, Lindeiros
San Miguel en Frades. Foto: concello de Frades
Interior da capilla de Sta Minia. Foto: concello de Brión
Lindeiros
Festas Sta Cruz de Montaos,3 setembro. Foto: concello de Ordes
Romería Sta. Eufemia,16 setembro. Foto: concello de Ordes
Nosa Sra. da Merced, Poulo, 24 setembro. Foto: concello de Ordes
Festas no barrio do Piñeiro, 3 outubro. Foto: concello de Ordes
Romería na carballeira de Santa Minia. Foto: concello de Brión
Tarde de festa na carballeira de Santa Minia. Foto: concello de Brión

outubro 2015 pasou 19
Santiago de 1778 a 1950
Un libro do arquitecto Pablo Costa recolle a evolución da cidade
O Consorcio de Santiago
e Teófilo Edicións acaban de
publicar La ciudad heredada.
Evolución urbana y cambios
morfológicos, Santiago
de Compostela 1778-1950 do
arquitecto e profesor compostelán
Pablo Costa Buján.
Esta publicación é parte da tese
de doutoramento de Pablo Costa,
que dirixiu o catedrático da
Universidade da Coruña José
Antonio Franco Taboada e pola
que obtivo un premio extraordinario.
Estudou a cidade durante
máis de tres décadas e integrou
o reducido grupo de arquitectos
que elaborou o expediente
presentado á UNESCO no ano
1984 para optar á Declaración de
Santiago de Compostela como
Patrimonio da Humanidade.
O autor sinala que “a bibliografía
existente sobre Compostela
é abrumadora. Todos os estudos
son pezas do mesmo puzzle
que teñen como testemuño á
cidade herdada. Sobre o século
XIX e primeira metade do
XX, non obstante, en contraste
cos períodos anteriores, a carencia
de datos é patente. Tal
situación permite afirmar que
esta etapa apenas foi estudada”.
Así, asegura que boa par-
te dos estudos que había ata o
momento sobre este período
carecían de datos históricos suficientemente
contrastados; en
concreto, case non hai traballos
relativos á reforma interior
da cidade e aos seus bordos.
O arquitecto explica que o proceso
investigador descansou na
recuperación, recompilación e
posta en valor de toda unha serie
de documentos gráficos e escritos
de distintas épocas, moitos
deles esquecidos, outros inéditos.
Trátase de planos, debuxos,
manuscritos, estudos históricos,
hasta relatos de viaxes de personaxes
ilustres como o Conde
inglés de Sandwich en 1666 ou
o de Cósimo III de Médici en
1669. Esta documentación gráfica,
moita da cal se recolle na
publicación, compleméntase
ademais cunha análise da mutación
sufrida pola Catedral e
o seu contorno. Como punto de
partida deste estudo, o arquitecto
tomou o momento no que a
evolución da cidade cristalizou
nun modelo que era froito esencialmente
do seu legado barroco.
Para iso apoiouse no manuscrito
de Pedro de la Peña de 1778, que
cartografía de xeito minucioso a
vella urbe; así como o plano do
Mestre Freire, datado en 1783,
que acaba de reflectir con grande
exactitude a escena urbana.
Esta publicación forma parte
dunha investigación máis ampla,
que se estrutura en dous
grandes bloques. Neste primeiro
ponse o foco na conformación
do núcleo da cidade compostelá;
como se foi transformando e
consolidando o seu casco antigo
e os seus bordos históricos adxacentes;
como se foron producindo
cambios morfolóxicos como
o incremento da altura edificada
ou a irrupción da galería acristalada;
como foron evolucionando
as prazas e as rúas que hoxe coñecemos;
ou que proceso sufriu
a construción de espazos e edificios
emblemáticos como a Facultade
de Medicina, o Hospital
Clínico ou a Praza de Abastos.
O segundo bloque desta investigación,
que será obxecto dunha
edición futura, céntrase na expansión
urbana da cidade, coa
creación dos ensanches lúdico,
residencial e universitario.
Fontes: concello de Santiago,
Lindeiros
Izda. Volados sucesivos. Arriba, Casas de Pinchos. Algalia.
Fotos: Teófilo Edicións
Cursos/obradoiros
para adultos
Actividades
e xornadas
Actividades no CPI
Ponte Carreira
CONCELLO
DE FRADES
ACTIVIDADES
DE OUTONO
E INVERNO
Información e inscricións
no Concello de Frades
981 69 55 67
www.concellodefrades.es
COCIÑA. 30 €/CURSO.
CARRETILLEIRO. 100 €. 20 horas. Multiúsos
e cooperativa de Frades.
MANIPULADOR DE ALIMENTOS. 20 €/
curso. Multiusos de Frades.
INFORMÁTICA. 20 €/curso. 50 horas. Aula de
Informática Municipal
CURSO DE PREPARACIÓN ÁS PROBAS
DO GRADUADO EN ESO. Maiores de 18
anos. 30 € (3 áreas), 25 € (dúas) e 15 € (unha).
Matrícula a partir de xaneiro de 2016.
HORTA ECOLÓXICA. 40 €. 30 horas.
Novembro-decembro 2015.
MANEXO DE TABLETAS PARA PERSOAS
MAIORES. Prezo a determinar. 20 horas.
CURSO DE FOTOGRAFÍA. 40 €. 12 horas.
Materiais incluídos. Sábados, horario a convir.
CURSO DE PODA E ENXERTOS. 40 €. 30
horas. Xaneiro-marzo 2015. Sábados.
CURSO DE XADREZ. 20 €/mes. 30 horas
durante 6 meses. Multiúsos.
* As actividades comezarán en
novembro, sempre que se xunte
grupo mínimo. Non empadroados,
consultar prezos.
PILATES. 30 €/curso. Multiúsos, pavillón municipal
ou parroquia onde se forme grupo.
ZUMBA. 30 €/curso. Multiúsos, pavillón municipal
ou parroquia onde se forme grupo.
XIMNASIA DE MANTEMENTO. 25 €/curso.
Pavillóns municipais ou locais sociais.
MANUALIDADES NAS PARROQUIAS. 35 €/
curso (material non incluido). Locais sociais.
CURSO DE PATCHWORK. 15 €/mes. 3
meses. Multiúsos ou locais sociais.
CLASES DE INGLÉS. 25 €/mes. Grupos reducidos.
Multiusos.
I XORNADAS MICOLÓXICAS. 15 € (7 €
menores de 7 anos). Sábado 14 novembro.
OUTROS CURSOS: Benestar animal, CAP
(Certificado de Aptituto Profesional) Transporte,
Primeiros Auxilios, Mozo de almacén, Plataforma
elevadora+traballos en altura, Conservación
de alimentos, Arte floral, Xardinería, Curso
básico de fruticultura....
Servizos Sociais
PODOLOXÍA A DOMICILIO, PERRUQUERÍA
E FISIOTERAPIA. Gratuíto. Persoas dependentes
ou usuarios dos Servizos Sociais.
XOGANDO CO INGLÉS. Entre 15 e 20 €/mes
(dependendo do grupo). De 15:30 a 16:30 h.
ZUMBAKIDS-BAILE. 30 €/curso. Xoves de
15:30 a 16:30 h.
MÚSICA. Música I (de 4 a 6 anos, 12 €/mes).
Música II (+6 anos, 15 €/mes).
ESCOLAS DE INICIACIÓN E PERFECCIO-
NAMENTO Á PATINAXE 40 €/curso.
Deporte gratuíto
para nenos/as
ESCOLAS DEPORTIVAS DE FÚTBOL
SALA. Martes e mércores, 15:15 a 16:30 h.
PREDEPORTE-MULTIDEPORTE.
ESCOLAS DE TENIS DE MESA -
ATLETISMO. Xoves. Polideportivo municipal.
ESCOLAS DE INICIACIÓN AO
BALONCESTO E MINIBÁSKET.
OUTRAS ACTIVIDADES: Ciclismo (xaneiro),
Liga Local de Fútbol Sala Sénior (marzo-maio),
III Carreira Pedestre Concello de Frades
(maio), Competicións deportivas en idade
escolar, Liga Intermunicipal de fútbol base, Liga
Interconcellos en idade escolar (abril-xuño),
xornadas de campo a través e atletismo...

20 pasou
Trinta anos da asociación
Francisco Villamil
Presentou un libro conmemorativo na libraría Pedreira de Santiago
A Librería Pedreira acolleu a
presentación do libro “Tres décadas
de Galiza coa revolución
cubana 1984-2014” que repasa e
conmemora os 30 anos da Asociación
de amizade Galego Cubana
Francisco Villamil.
Villamil foi un emigrante galego
que uniuse a revolución
cubana a finais do século XIX e
do que Xosé Neira Vilas tomou
o nome para crear a asociación.
O libro relata esta e outras historias
que se deron o longo dos 30
anos, está escrito por Valentín
Alvite que estivo acompañado
no acto, ademais de polo propio
Neira Vilas, polo cónsul cubano
José Antonio Solana e polo escritor
Gustavo Luca de Tena.
A presentación tivo tamén
unha primicia xa que nela participou
Roi Casal. O músico
ven de traballar un mes na illa
colaborando con músicos locais
para o proxecto no que está metido,
un disco con letras de Xosé
Neira Vilas e do que interpretou
dous dos temas. Roi indicaba que
“isto é como si Xosé (por Neira
Vilas) trouxera un borrador dun
libro xa que estas cancións están
aínda no proceso de produción”.
Na nosa canle de Youtube po-
dedes ver un anaco dunha das
cancións (https://www.youtube.
com/c/LINDEIROSXORNAL)
Fontes: Lindeiros
Os poñentes da presentación. Fotos: Loli Fdez.
Roi Casal interpretando a peza. Fotos: Loli Fdez.
Presentado o libro “O pequeno
receitario de Lens”
Foi elaborado pola Asociación de veciños de San Paio
O Pazo da Peregrina, en Bertamiráns,
acolleu a presentación
do libro elaborado pola Asociación
de Veciños de San Paio de
Lens. Ao acto asistiron o alcalde
de Ames, José Miñones, a
concelleira de Atención Veciñal,
Isabel González, así como
Dionisio Viqueira, Juan Pérez e
Sarah Phillips, membros da devandita
asociación.
Neste pequeno libro pódese
atopar unha colección de receitas
dos veciños de Lens, que foron
elaboradas con produtos de
outono.
O libro xurdiu despois de
que esta asociación organizase
tres edicións do “Concurso
de Tortas”. Segundo explican
“queriamos reflectir a variedade
de tortas que se presentan a
este concurso e o gran interese
que esperta esta iniciativa entre
as persoas adultas e os nenos
de Lens, e incluso de fóra da
parroquia. Durante as tres edicións
que levamos organizando
este concurso en outono presentáronse
arredor de 40 tortas
cada ano”.
Fontes: concello de Ames, Lindeiros
Participantes na presentación. Foto: concello de Ames
A Real Filharmonía de Galicia
celebra os 20 anos desde a súa
creación e unha das premisas dos
actos conmemorativos foi abrir
a orquestra a toda a sociedade.
O longo do último mes tiveron
lugar distintos concertos nos barrios
de Compostela, tocando en
sitios onde nunca estiveran; o peche
a estas actuacións o puxo un
concerto no Auditorio de Galicia
pensado para as familias.
Os menores de 14 anos presumiron
de invitar aos pais xa
que por cada entrada, cun prezo
simbólico de 5 euros, recibiron
outras dúas para adultos. O
mestre titular da orquestra, Paul
Daniel, dirixiu unha selección
Lindeiros
A Real Filharmonía
de Galicia cos nenos
Un dos concertos do 20 aniversario estivo
dedicado a familia
de obras do concerto de abono
do xoves: Overture (From an
unifished opera) do compositor
galego Eduardo Soutullo, xunto
cun fragmento da Sinfonía nº
5 de Sibelius. O mellor da noite
chegou cando, tanto os nenos
como os pais, tiveron a oportunidade
de seguir a actuación subidos
no escenario, sentados entre
os músicos. O director explicoulles
o programa dun xeito moi
ameno e indicoulles a función
de cada instrumento e do propio
director. Sen dúbida, unha experiencia
coa que todos quedaron
encantados.
Fontes: Consorcio de Santiago,
Lindeiros
Algúns dos momentos do concerto. Foto: Consorcio de Santiago

outubro 2015 pasou 21
O Outono Códax Festival pechou a 5ª edición
Tommy Hunt ou Naomi Shelton foron algunhas das estrelas que pasaron por Compostela
Difícil dicir cal das 3 xornadas
foi a mellor, e iso sen contar
que este ano o Outono desprazouse
por primeira vez fora de
Compostela; o festival tivo un
“extraoutono” en Xixón no que
actuaron os Lakazans e Naomi
Shelton cun fin de festa que rematou
de madrugada.
As aperturas da noite, sempre
reservadas aos galegos, contaron
con Transilvanians, Sabela king e
The Heartbreakers e Soul Jacket
e por ese mesmo orden os premios
foron aos novatos, a máis
divertida e aos máis eficientes e
sólidos.
A segunda liña en orden tivo a
David Hooper, The Gospel Sessions
e Juan Zelada Band; todos
cunha calidade incrible pero a
cantante de The Gospel Sessions,
Michelle David, é algo que está
por riba de todo, é unha fora de
catálogo que enche o escenario
con cada xesto e o corazón con
cada nota, probablemente o mellor
concerto do 2015.
As noites as pecharon unha
bomba rítmica como Mike Sánchez,
capaz de tocar rock and roll
ata o amencer si lle deixaran; un
entrañable Tommy Hunt. antigo
cantante dos Flamingos, acompañado
polos Velvet Candels e
que nos fixo retroceder aos mellores
anos 50 en algún caso e as
salas de festas dos 70 en algún
outro, unha experiencia irrepetible;
a última noite foi a reservada
para Naomi Shelton coas
Gospel Queens e Fred Thomas,
histórico compoñente da banda
de James Brown, ao baixo, unha
mestura de soul e funk demoledora
para pechar un festival que
cada ano supera ao anterior o que
o converte, xa, nunha referencia
nacional.
Fontes: Lindeiros
Mike Sánchez á esquerda e Michelle David cantante de The Gospel Sessions.
Fotos: Loli Fdez.
A esquerda, David Hooper, no centro Naomi Shelton e na dereita, Tommy Hunt. Fotos: Loli Fdez.
55 anos do Ensanche Compostelano
Os comerciantes celebraron o aniversario da zona nova cunha festa na rúa
Baixo o lema “55 anos ben
merecen unha festa” os comerciantes
do ensanche Compostelano
conmemoraron o
quincuaxésimo quinto aniversario
da entrega dos títulos de
propiedade das chamadas Casas
de Ramírez, as primeiras da
zona. A idea xurdiu das conversas
entre empresarios que buscaban
un xeito de revitalizar a
zona, do convencemento de que
pese a ser un barrio tan familiar
e antigo como outros necesitaba
que llo dixeran, e coa intención
de que fora un punto de partida
para novas actividades e
iniciativas.
O tempo dirá si serviu de
impulso pero o que si se pode
asegurar é que foi un éxito. Ao
longo de todo o día as rúas que
rodean a Praza Roxa estiveron
cheas de xente que recuperaba
para o paseo lugares como Ramón
Cabanillas ou Diego de
Muros; os cativos disfrutaron
de xogos tradicionais como o
trompo, o aro, os zancos ou as
canicas. Os comerciantes sacaron
os produtos aproveitando
un dos últimos días do verán e
converteron o lugar nun magnífico
mercado de rúa. O evento
serviu tamén para reclamar o
cruceiro que estaba situado na
zona, mencionado por Rosalía
de Castro nun dos seus poemas,
e que foi fai tempo trasladado
as proximidades da Praza de
Abastos, en San Fiz de Solovio,
sen que ninguén lles dera unha
boa razón.
Na festa colaboraron as asociacións
Raigame, Enrede, Fundación
Santiago Centro, centro
Sociocultural do Ensanche,
Panxea e a Asociación Galega
de Produtos ecolóxicos.
Fontes: Lindeiros

22 pasará
Eugenio Granell: viaxe ó exótico
Unha exposición no Museo de Historia Natural da USC
O Museo Fundación Eugenio
Granell colabora coa Universidade
de Santiago e o Museo de
Historia Natural para presentar
esta exposición coordinada polo
profesor Miguel Anxo Rodríguez
e que estará aberta ata o 12
de novembro.
Eugenio Granell: viaxe ao
exótico xira arredor de dous
eixos fundamentais. Por unha
banda reivindica a obra do artista
galego realizada durante o
exilio. Por outra banda a mostra
se concibe a imaxe das “cámaras
das marabillas” que nos séculos
XVI e XVII eran habituais nas
residencias de altos persoeiros
e nas que se mesturaban pezas
do mundo da arte con outras do
mundo natural. No XVIII estes
conceptos de museo seguiron
camiños diverxentes polo que
esta exposición recupera aquela
moda expositiva.
Granel verteu na súa obra
moitos elementos da fauna au-
Folk Metal e música de autor na cidade
A Capitol e As Crechas lideran a programación musical privada
Son dúas das salas máis recoñecidas
do panorama nacional
e o compromiso coa música o
demostran coas programacións
mensuais. Do que teñen pensando
nas próximas semanas
quedámonos con dúas citas moi
distintas entre si pero o mesmo
tempo moi interesantes.
A Capitol presenta o próximo
día 21 a dous grupos que
mesturan o folk co metal máis
demoledor. Wind Rose é unha
formación italiana que leva funcionando
desde o 2009, no 2012
publicaban o seu primeiro disco
Shadows over Lothadruin e este
mesmo ano sacaron Wardens of
tóctona. O paxaro aparece como
símbolo de liberdade e como
icono perfecto da estética surrealista
do autor.
Entre as pezas escollidas de
Granell atópanse un óleo sobre
cartón, o Paxaro flor, dúas acuarelas
e unha construción, a máis
doutras dez pezas da colección
de arte étnica do Museo Fundación,
provintes do antedito
coleccionismo do artista. Xunto
con elas, o Museo de Historia
Natural achega sete mostras da
súa colección vencelladas ó reino
das aves.
Miguel Anxo González
Rodríguez, coordinador da
exposición, é profesor do departamento
de Historia da Arte
da Universidade de Santiago de
Compostela impartiu a materia
de Museoloxía e Museografía
no curso 2014/15.
A exposición estará aberta no
Museo de Historia Natural da
USC ata o 12 de novembro.
the West WindEnsiferum que
será co que fagan de teloneros
das verdadeiras estrelas da noite.
Ensiferum son un grupo finlandes
nado no 1995 e que conta con
6 discos de larga duración, o último
grabado no 2012. Potencia
e sons ancestrais para esta noite.
Si despois de tales descargas
queres algo mais de tranquilidade
o mellor é que esperes o 27 e
te pases polas Crechas. Volve o
fillo de Luis Pastor, Pedro Pastor
que chega xa independizado dos
seus pais e despois dunha extensa
xira por América presentando
‘La vida plena’. Pedro Pastor
Guerra non naceu entre algodóns
RESERVA TU ESPACIO
PUBLICITARIO:
publicidad@lindeiros .com
A TÚA PUBLICIDADE
TEN UN SITIO AQUÍ:
Tfno: 698 142 568
pero si entre notas musicais. Vénlle
de familia, por iso non renuncia
á palabra cantautor, aínda que
a el chamáronlle cantautor rapero.
O novo trobador madrileño
pode pasearse comodamente entre
a canción protesta, o amor, a
rumba e o hip-hop.
Ensiferum.
Pedro Pastor
Lindeiros
Os “luns” no
Ateneo de
Santiago
O ciclo de
conferencias falará de
música e de industria
Un dos ciclos de conferencias
de traxectoria máis dilatada da
cidade, «Os luns do Ateneo»
que conta sempre con primeiras
figuras nos variados temas que
trata.
A primeira das seguintes citas
será o próximo día 19 de
outubro cunha charla titulada
“O violín contemporáneo…
unha nova técnica para a nova
música”, que estará impartida
por Florian Vlashi, membro da
Orquestra Sinfónica de Galicia.
Posteriormente, o violinista
rematará cun concerto no que
interpretará pezas de Olivier
Messiaen, Iannis Xenakis, George
Crumb, John Cage, Karmella
Tsepkolenko, Pierre Boulez e
varios compositores españois e
galegos, ademais dunha estrea
absoluta de Vaso Tole. Nacido
en Durres (Albania) en 1963,
Vlashi é dende 1992 membro
da Orquestra Sinfónica de Galicia.
A súa actividade esténdese
á pedagoxía, publicacións sobre
estética interpretativa e actividades
como conferenciante.
O luns 26 de outubro o Ateneo
ten programada unha conferencia
titulada «A industria,
recurso turístico», que estará
impartida por D. Manuel
Lara, Fundador e Presidente de
“BUXA, Asociación Galega do
Patrimonio Industrial”. Manuel
Lara Coira é Enxeñeiro Industrial
pola Universidade de Navarra,
Diplomado en Enxeñería
Ambiental e Doutor Enxeñeiro
Industrial pola Universidade
da Coruña. Exerceu como profesional
liberal especialista en
temas enerxéticos e como consultor
independente en Enerxía
e Medio Ambiente en todo tipo
de proxectos enerxéticos e industriais.
Foi Director Xeral de
“Gestión Energética de Galicia,
S.A.” e promotor do Instituto
Enerxético de Galicia. Na actualidade
é profesor de Enxeñería
do Gas, Planificación Enerxética
e Seguridade Industrial na
Escola Politécnica Superior da
Universidade da Coruña e divulgador
de ciencia e industria.

outubro 2015 23
Cuarteto Gerhard
26 de outubro
Paraninfo da Universidade
O Cuarteto Gerhard naceu no ano 2010 guiado polo prestixioso
Cuarteto Casals. Desde entón está considerada unha das formacións
con máis proxección do panorama nacional. Acadou distintos
premios como o “Primer premio Palau” no 2012 ou o premio Injuve
de música Clásica no 2010. En novembro pasado publicaban a súa
primeira gravación grazas a unha campaña de micromecenazgo na
plataforma verkami e coa colaboración das asociacións locais das
Juventudes musicales de España. No concerto de Santiago ofrecerán
pezas de György Kurtág. Alfredo Aracil e George Crumb.
Do 6 ao 28 de
novembro en
distintas salas
da cidade.
The Buttshakers
29 de outubro
Sala Capitol
Son franceses e levan desde o 2008 producindo un montón de
temas cargados de soul, blues e afrobeat, música negra e estilos
americanos pero feitos en Europa. Música con unha sensualidade
acrecentada pola voz de Ciara Thompson, a carismática cantante
da banda. No 2010 publicaban o seu primeiro disco, Headaches &
Heartaches, no 2013 sacaban Wicked Woman, no 2014 Night Shift e
este mesmo ano presentan Soul Kitchen. Estiveron de xira a finais
do 2014 e as sensacións deberon ser moi boas porque levan todo
o ano cunha media de 2 concertos o mes, en España so darán dous
concertos e o de Compostela é un deles.
Acábate la sopa
(infantil e familiar)
27 e 28 outubro
Auditorio de Galicia
O espectáculo “acábate la sopa” está pensado para introducir aos
cativos no mundo da música dun xeito divertido e ameno. Sobre o
escenario Muriel, unha nena que non quere acabar a sopa e mentres
o intenta a súa imaxinación a leva distintas épocas por medio
da música. desde o medievo cunha melodía de Guillaume de Machaut
ata os clásicos modernos como The Beatles, sen esquecer a
autores como Shostakovich ou Philip Glass. A obra está dirixida por
Anna Llopart que é tamén a autora do guión. a dirección musical
correu a cargo de María Guix
Cineuropa celebra neste 2015
a súa 29ª edición do 6 ao 28 de
novembro con proxeccións en
distintas salas, concertos e actividades
complementarias. Cineuropa
recoñece nesta edición
a dous directores: un con máis
de medio século de traxectoria
internacional, o máis importante
dos directores mexicanos,
Arturo Ripstein; o outro, un
dos máis recoñecidos valores
da vangarda do cinema portugués
e europeo, autor recente
do tríptico estreado como acontecemento
autoral no festival de
Cannes, ‘As Mil e Uma Noites’,
Miguel Gomes.
O cartel definitivo aínda non
o temos pero como tódolos anos
o nivel será magnífico e a música
estará tamén moi presente
por medio da Real Filharmonía
de Galicia que interpretará
a partitura orquestral de Carl
Davis ‘A woman of affairs’ (A
muller lixeira), será interpretada
pola Real Filharmonía de Galicia.
Diego Masson dirixirá a
orquestra mentras se proxecta a
película que homenaxea a Greta
Garbo no 25 aniversario da súa
morte.
S p i nO ff
30 e 31 de outubro e 1 de
novembro
Zona C
Los Duguis Impro é unha compañía de teatro de improvisación
que nace no ano 2012, formada por Oswaldo Digón (actor e director),
Marita Martínez, Noemi Miranda e Marta Igrexas. Cada un dos
membros provén de diferentes camiños das artes escénicas, monólogos,
teatro, contacontos, circo, clown... Xuntos comezaron o
seu camiño no mundo da improvisación no ano 2010 formándose
coa compañía ImproMadrid Teatro, discípulos de Keith Johnstone,
creador desta revolucionaria técnica teatral. Os artistas crearán os
argumentos, as tramas, os conflitos, os xiros... no tempo que dura a
función, irán pedindo comentarios e palabras ao público para construír
cada vez unha historia diferente. Un técnico de son improvisará
en directo a música de fondo perfecta para cada situación.

24 pasará
Lindeiros
Visita un museo
Museo etnográfico de Frades
Visitar o museo etnográfico
de Frades é non so unha boa
oportunidade de coñecer como
e con que traballaban os nosos
maiores se non que a maiores
coñeceremos unhas terras moi
fermosas. Está situado ao carón
da casa do concello, en Cimadevila
na estrada cp-3802 que une
Ponte Carreira con Ordes.
Na web do concello atopamos
unha boa definición do que é
esta sala de exposicións:
“O campo galego de hoxe
só se pode explicar a través
da súa historia. Ata mediados
do século pasado permaneceu
nun estado de profundo
atraso económico e tecnolóxico.
Saír del foi un lento e
difícil proceso. Este museo é
unha homenaxe ás mulleres
e homes de Frades que fixeron
posible esa superación e,
en xeral, a tantas xeracións
de galegos e galegas aos que
lles debemos o noso actual
benestar”.
O Museo Etnográfico de Frades
reúne moitos dos útiles e
ferramentas do campo e do fogar
que se usaban hai 50 anos,
desde os mais coñecidos como
unha malladora ou un carro ata
outros como a debandoira de
sarillo ou as ferramentas que
se usaban na sega dos campos.
O museo é visitado de cando en
vez por colexios e excursións e
actualmente están a ser melloradas
as súas instalacións e incorporando
novas pezas.
Para visitalo o mellor é consultar
horarios no concello:
Teléfono: 981 695 567.
Teatro na bisbarra, outra
opción de ocio
Ames, Arzúa ou Teo programan obras este mes
Non sempre temos que acudir
a Compostela a disfrutar do
teatro, na bisbarra son varios
os concellos que programan
a miúdo boas pezas e que dispoñen
de sitios axeitados para
velas, vos recomendamos 3 de
esas citas.
O domingo 25 na Casa da
Cultura de Arzúa ocupa o escenario
a Asociación Teatral O
Aturuxo de Melpómene, unha
compañía, sen ánimo de lucro,
que leva desde o 2007 traballando
en Narón e que tanto prepara
teatro como realiza curtametraxes.
O seu último traballo
leva por título “Desencaixados,
unha esperpéntica crise”, esta
dirixida por Pablo Sánchez e
protagonizada por Juanín Ares
Gondell, Iván González (Chús
Prieto), María Veiga, Agustín
Bolaños, Óscar Manso e Tere
Rúa. A obra é unha reflexión
sobre a crise, eles mesmos din
que non aportan ningunha solución
aínda que tal vez a solución
estea na propia reflexión.
O Furancho é unha peza da
compañía Ibuprofeno Teatro,
escrita e dirixida por Santiago
Cortegoso, na que Isabel Risco
e Marián Barañobre convertense
en dúas emprendedoras
moi especiais que levarán o
concepto Furancho a outro
nivel. A obra ven de gañar o
premio ao mellor espectáculo
na Feira do Teatro de Galicia
e unha das súas protagonistas,
Isabel, recibiu o de mellor actriz.
A cita na casa da Cultura
de Bertamiráns, Ames, o 30 de
outubro.
Rematamos en Teo, na Casa
da Cultura da Ramallosa, o 31
de outubro. O concello pecha
o mes do teatro coa obra “Filosolfando”
escrita e dirixida por
Avelino González e protagonizada
por Xabier Deive e Luis
Iglesia, coñecidos por moitas
das series da galega e que forma
parexa desde que coincidiron en
Matalobos. Contan que queren
As protagonistas de “ O Furancho”
facer o que se fai nas tabernas:
pensar e cantar, o espectáculo
defínese como unha comedia a
12 cordas sobre a parte menos
sensata da vida e o bo humor e a
risa parecen garantidos.
Non deixedes de estar atentos
a axenda da web de Lindeiros
porque isto é so unha pequena
mostra do que hai pola bisbarra
cada mes.
Un rincón das mostras do museo. Foto:Loli Fdez.
Cartaces das obras

outubro 2015 pasará 25
O espazo máxico: 25 anos da
revista Peonza
Unha mostra sobre literatura e ilustración no MUPEGA
Esta exposición creouse para
conmemorar os XXV anos de
vida da revista PEONZA (Revista
de Literatura Infantil e
Xuvenil), que desde os anos
sesenta renovaron a literatura
infantil.
Consta de 87 textos literarios
onde aparece o peón ou
buxaina ( o trompo), cada un
acompañado por unha ilustración
caracterizada por un estilo,
unha técnica e unha interpretación
e lectura persoal do texto.
O Museo Pedagóxico de Galicia
completouna cunha colección
de 25 buxainas, de diferentes
partes do mundo e tipoloxías
pertencentes ao fondo do museo,
para dar a coñecer a traxectoria
que, dende hai tempo, leva
a buxaina nos xogos dos nenos
e nenas de Galicia. A intención
é recrear un espazo que, a partires
da suxestión de mundos
imaxinarios (da literatura e das
ilustracións), convide o encontro
persoal coa lectura, tendo como
fío condutor as buxainas.
A mostra pode visitarse no
horario habitual do museo: de
martes a sábado de 10-14h e 16-
20h e estará aberta ata o 30 de
xaneiro.
Cartaz da exposición sobre a Buxaina e a literatura.
El Centro dental MACÍA, primer centro
de España en obtener el sello de excelencia
ADECOA
El centro dental Macía ha sido la primera clínica de España acreditada con el sello de excelencia
odontológica ADECOA, una adscripción específica para clínicas dentales de vanguardia, cuyas competencias
profesionales, equipamiento e infraestructura ofrecen los más elevados estándares de calidad
y servicio odontológico.
Situada en O Milladoiro, a escasos minutos de Santiago de Compostela, la clínica es un fiel reflejo
del salto cualitativo que ha dado la odontología en los últimos años. Sus instalaciones cuentan con la
tecnología más puntera: Radiografía digital, TAC de última generación, láser, cirugía guiada por ordenador,
escaners tipo Cerec CAD CAM y 3Shape que permiten diseñar estructuras dentales en 3D y
mecanizarlas por robótica con ajustes de 25 micras. La clínica
Centro Dental Macía ha sido, además, recientemente avalado
por la Fundación Ad Qualitatem Calidad Sanitaria con la certificación
de la Norma de gestión de calidad para clínicas de
odontología y estomatología. Primera clínica gallega en obtener
este reconocimiento de excelencia.
En 2009 inauguraron el primer Spa dental de España que
se concibe como un espacio de bienestar y relajación para sus
pacientes antes o durante los tratamientos odontológicos, permitiendo
que el estrés sea un factor mínimo en la ecuación de
la buena atención dental.
Según nos explica el Dr. Javier Macía, director del centro,
“esto nos permite ofrecer tratamientos multidisciplinarios en
el seno de un mismo centro, garantizando así el máximo nivel
de calidad en todos los tratamientos y un mejor seguimiento
de los mismos, nuestro objetivo es que las visitas al centro
se transformen en una experiencia positiva y única para el
paciente”.
Traballar en bolsa
Fran Fialli presentou un libro no Milladoiro
no que explica como facelo desde casa
Francisco Fialli presentou o libro “Trading y bolsa” na Casa da Cultura
do Milladoiro ante os seus veciños. Acompañándoo no escenario
Eloy Gesto, director da “escuela inventa”, o concelleiro de cultura de
Ames, David Santomil e o alcalde José Miñones.Eloy Gesto na destacou
a capacidade de Fialli aos seus 21 anos. David Santomil, concelleiro
de cultura, rematou a súa intervención cun consello “que sexan as persoas
as que manexen aos mercados e non os mercados os que manexen
as persoas”. O alcalde , José Miñones, pola súa banda agradeceu a Fialli
e a editorial Anaya que elixiran o Milladoiro para a presentación.
A continuacion Fran Fialli explicou brevemente de que trata o libro e
porque se considera “xornaleiro da bolsa”. Fran da cursos a particulares
tanto de forma presencial como online e sempre insiste en que é algo
doado que pode chegar a facer calquera cun pouco de practica. Si queres
saber máis podes ver http://www.tuplanabolsaytrading.com/, escribir a
alumnos@tuplanabolsaytrading.com ou chamar ao 608 32 05 40.
Cartaz da exposición sobre a Buxaina e a literatura.

26
Lindeiros

outubro 2015 deportes 27
Obradoiro CAB
45 anos de historia e 5 no cumio
O Obradoiro CAB cumpre
este ano 45 anos pero tamén
cumpre cinco na ACB, quen
pode falar das dúas cousas é o
adestrador Moncho Fernández
que comezou acudindo ao antigo
pavillón e acabou no posto
que agora ocupa. Acudimos a
un dos últimos adestramentos
antes do comezo da liga para falar
co adestrador e comezamos
preguntado por ese aniversario
e polo importante que é este
momento.
“Un club que cumpre 45
anos, que competirá por quinto
ano consecutivo na liga
Endesa, son motivos para a
celebración. Falabamos de que
o obxetivo era manterse, que o
Obra non fora un equipo “ascensor”,
que se asentara ma
liga e formara parte da paisaxe
do mellor Basket do estado, estaos
no camiño e ogalla que os
que estamos a formar parte de
isto non esquezamos o que está
pasando porque é algo francamente
difícil”.
O equipo converteuse en estes
anos nun equipo sólido que se
mantén na ACB por dereito propio,
en moitos casos a xogadores
que despois despuntan en outros
sitios, cal é a fórmula?
“O que é importante e ter
unha filosofía e uns principios,
en ese aspecto tódolos que formamos
parte do Club, desde o
corpo técnico ata a administración
ou dirección deportiva,
comulgamos cos mesmos
valores e iso e bo porque establece
claramente os perfís de
xogadores que queremos. Por
outra banda non podes pelexar
contra a realidade, o noso orzamento
é un dos máis baixos
da liga así que o que facemos
é poñer en valor as cousas que
son boas; para os xogadores?
dicímoslles -vinde aquí, imos
axudarvos a desenrolar a vosa
carreira e vos axudarnos a
acadar os nosos obxetivos - que
o Obradoiro é un equipo trampolín?
pois perfecto porque iso
fai que xogadores con calidade
que despois irán a equipos
mais grandes, incluso a NBA,
virán aqui a xogar e iso é co
que podemos competir”.
Celebrar un aniversario ou
a actual situación do equipo
era algo desexado pero tamén
merecido
“Cando chegamos era o corenta
aniversario e a premura
por facer un proxecto deportivo
ocultou un pouco todo aquilo.
Creo que este ano con máis
tempo todo o que esta a facer
o club e moi bo, é importante
non esquecer que para chegar
aqui antes houbo o traballo de
moitos. Gústame dicirlle aos
xogadores que o Obradoiro
non é noso que nolo prestaron
durante un tempo”.
Os medios fai tempo que lle
chaman a Moncho o alquimista
polo xeito de elaborar complexas
estratexias que funcionan
pero falando con el un decátase
de que ademais ten algo de
meigo.
Fotos: Loli Fdez.

28 deportes
O Club Luar de
Taekwondo segue
colleitando medallas
Ainhoa Ramos campiona nacional e
Cristóbal Boudjenane subcampión europeo
O Ximnasio Luar de Ordes
está tendo unhas semanas de ir
de celebración en celebración.
Recentemente disputábase en
Alacante o campionato de España
júnior con 274 deportistas
nados nos anos 1998, 99 e 2000,
Ainhoa Ramos Manteiga participou
formando parte da selección
galega e conseguiu alzarse
co primeiro posto superando a
rivais de Castela, Euskadi e Cataluña;
este resultado ábrelle a
porta a participación no campionato
de Europa como integrante
da selección española. En este
campionato os deportistas da Federación
Galega de Taekwondo
acadaron un total de doce medallas
(4 ouros, 3 pratas e 5 bronces)
no Campionato de España
júnior de Combate e Galicia foi
bronce en todas as clasificacións:
Masculina, feminina e na xeral.
Pola súa banda o director do
club, Cristóbal Boudjenane, ven
de proclamarse subcampión de
Europa na categoría master no
encontro celebrado en Niza. Este
trofeo súmase aos obtidos como
campión e subcampión autonómico
no 2014 e 2013.
E para completar o mes un
equipo do club participou no
Open Internacional de Moaña
onde acadaron 3 medallas, Ouro
para Álvaro Regueiro na categoría
júnior e prata para Rodrigo
Varela e Sara Gacio na categoría
cadete
Fontes: concello de Ordes, Lindeiros.
Ainhoa Ramos co seu título
Cristóbal Boudjenane subcampion master europeo
Nunha reunión entre representantes
do Concello, Noa Morais
(Concelleira de Mocidade,
Deporte e Benestar animal) e
Juan Garabato (Técnico de deportes),
con membros da directiva
do Santiago Rugby Club,
chegouse a un acordo de colaboración
durante a tempada.
Entre as actuacións que levarán
a cabo realizaranse traballos
de mellora e acondicionamento
para a práctica do rugby, tras
chegar a un acordo coa Asociación
de Veciños de Marrozos,
no campo localizado na
devandita parroquia, que fora
descoidado nos últimos tempos.
Estas dilixencias inclúen o
peche do perímetro do campo e
o seu resembrado, a colocación
dos paus de rugby e melloras no
mantemento e a iluminación,
estando o recinto listo para o comezo
da tempada de rugby.
Tanto a Directiva do SRC
como a concelleira coincidiron
en que ditas melloras nas instalacións
non reunirán os mínimos
necesarios para a correcta
práctica do rugby (Calidade do
terreo de xogo, característi-
Lindeiros
O Santiago Rugby Club adestra
en Marrozos
O concello chegou a un cordo co club para o uso das instalacións
cas dos vestiarios) e asúmense
que se trata de algo temporal
á espera de que se melloren e
aumenten as infraestruturas
municipais. O concello comprometeuse
a manter polo menos
a mesma dispoñibilidade
de instalacións para un deporte
que segue crecendo na capital
galega, unha vez que se solucione
a escaseza temporal de recintos
deportivos provocada polas
obras no campo de Conxo.
Sendeirismo e fotografía
Coa intención de mesturar sendeirismo
e fotografía, a próxima
marcha fotográfica organizada
pola Fundación USC Deportiva
desenvolverase o 15 de novembro
na ruta dos Tres Ríos no concello
de Touro, nunha zona que
mestura paisaxes de río e bosque.
A actividade está dirixida polo
fotógrafo e profesor de Fotografía
Contemporánea da Facultade
de Xornalismo Andrés Fraga,
cunha experiencia profesional
de máis de 10 anos nos que traballou
para El Pais así como para
varias publicacións estranxeiras.
Todas as persoas interesadas en
participar nesta actividade deberán
formalizar a súa inscrición a
través da web da Fundación USC
Deportiva. O custe é de 42 euros
e as prazas limitadas a 25 participantes,
que se cubrirán respectando
rigorosamente a orde de
inscrición.
Pola súa banda o Santiago
Rugby Club continuará cos
seus labores de difusión de
rugby, cun proxecto deportivo
ambicioso que xa iniciou a súa
preparación nas instalacións da
Universidade de Santiago de
Compostela, o debut en competición
do equipo feminino
e a continuidade da escola de
rugby.
Fontes: Santiago Rugby Club
Lindeiros
Un momento dun dos entrenamentos do Club Foto: Loli Fernández
A USC propón unha nova marcha que combina ambas actividades
Aínda que non se trata especificamente
dun curso de fotografía,
a presenza dun fotógrafo
profesional na ruta permitirá aos
participantes expor as dúbidas
sobre cuestións concretas e
intercambiar experiencias e coñecementos
entre os restantes
asistentes. A actividade conta
cunha segunda sesións o día 20
de novembro onde se realizará
unha visualización das fotografías
realizadas.
A marcha está aberta a calquera
persoa independentemente do
seu nivel fotográfico e do equipo
fotográfico que se vai utilizar. O
obxectivo é que os participantes
aprendan a sacarlle o máximo
partido ás cámaras e que se adquiran
máis coñecementos sobre
a fotografía de natureza. As persoas
interesadas poden ampliar
información na web da Fundación
USC Deportiva.
A fundación constituiuse no
ano 2007 e foi declarada de interés
deportivo ese mesmo ano.
Entre os seus obxetivos está organizar
e promocionar actividades
deportivas e de ocio.
Fonte: USC, Lindeiros
Cartaz marcha fotográfica da USC

outubro 2015 deportes 29
A carreira Pedestre da Amaia
celebrouse pasada por auga
Brión celebrou a XXXIII edición na que participaron 180 corredores
Robertas Geralavicius, atleta
lituano afincado en Pontevedra,
e Paula Mayobre (Ares) foron os
gañadores absolutos da XXXIII
Carreira Pedestre da Amaia,
celebrada baixo unha constante
chuvia en Brión. A chuvia foi
a gran protagonista da proba
organizada polo Concello de
Brión e a responsable de que
participaran so 185 dos 238 atletas
inscritos inicialmente.
Robertas Geralavicius impuxo
o seu ritmo ao longo dos
8 quilómetros da proba e compartiu
pódium canda Jacobo
Gesto Lago (A Coruña) e Amador
Pena Torreira (Santiago).
Pola súa banda, Paula Mayobre
entrou no posto 19 da Clasificación
Xeral, seguida por María
Xesús Gestido (Pontevedra) no
posto 22 e Rocío Alvite Ferreiro
(Mazaricos) no posto 30 da
Xeral. Juan Carlos Casal Pérez
recibiu o premio ao veciño de
Brión mellor clasificado, ao che-
gar no posto 5º da Xeral. O premio
á primeira brionesa foi para
Cristina Hernández García, no
posto 145.
A chuvia tamén condicionou
as probas dos nenos e nenas,
nas que tomaron parte medio
cento de atletas fronte aos 140
inscritos inicialmente. En total,
a carreira repartiu mais de 1.000
euros en premios, así como camisetas
e avituallamentos para
todos os participantes. Máis
información e todas as clasificacións
en: http://carreirapedestredaamaia.blogspot.com.es/
Fontes: concello de Brión Lindeiros.
Momento da saída da proba. Foto: concello de Brión
Os nenos tamén sufriron a choiva. Fotos: concello de Brión.
Fila Cero para
Levon Kendall
El Río Natura Monbus Obradoiro
colaboara coa causa do ex xogador
O Obra arrincou a liga do mellor
xeito posible, gañando ao
Sevilla e cun recordo para un
dos ex xogadores máis queridos
pola súa afección, Levon Kendall,
pasando actualmente por
un momento persoal difícil debido
á enfermidade do seu fillo.
O equipo decidiu doar a causa
un euro por entrada vendida e
a creación dunha Fila Cero que
se puxo en marcha na primeira
semana de competición e na que
todos os afeccionados que o desexen
poderán ingresar calquera
cantidade de diñeiro e colaborar
no custoso tratamento ao que o
fillo do xogador está a someterse
para superar un cancro.
A conta, chamada “Super
Skyler Kash” é Abanca ES82
O Concello de Silleda poñerá
en marcha un club e unha escola
de Atletismo. Dende a Concellería
de Deportes, a súa titular,
Ana Luísa González, púxose en
contacto co atleta silledense Cristian
Díaz hai para felicítalo polo
seu recente éxito no maratón de
Berlín. “A raíz de conversar con
Cristian Díaz consideramos que
el era a persoa axeitada nestes
momentos para asesorarnos na
posta en marcha desta iniciativa”,
explica a concelleira.
O alcalde, Manuel Cuiña e a
concelleira de Deportes, mantiveron
unha primeira reunión
con Cristian Díaz para comezar
2080 0375 1530 4002 0414,
aberta na sucursal da compostelá
Rúa dá República Arxentina.
Os afeccionados obradoiristas,
que están a demostrar a súa solidariedade
e agarimo polo ex
xogador mediante varias vías,
poderán ingresar desde xa mesmo
o seu donativo co concepto
“Achega Super Skyler”, podendo
incluír identificación ou facelo
de forma anónima.
O club ingresará nesta Fila
Cero tamén o que abonados,
afeccionados e empregados
deixen nunha hucha destinada
á causa, e que seguirá presente
igualmente nas oficinas como
reforzo a esta Fila Cero.
Fontes: Obradoiro CAB, Lindeiros
Silleda creará unha
escola de atletismo
O alcalde reuniuse co atleta Cristian Díaz
a sentar as bases do proxecto.
“Falamos de cómo empezar a
traballar para crear en Silleda un
club federado para participar nas
competicións e unha escola, para
crear canteira de atletas ofertando
aos nosos veciños e veciñas
interesados a posibilidade de
formarse con coñecementos técnicos
nesta materia deportiva.”.
Dende o Concello de Silleda
o goberno municipal agradece a
dispoñibilidade de Cristian Díaz,
destacando a súa implicación
persoal nesta aposta.
Fontes: concello de Silleda, Lindeiros
Reunión inicial do proxecto. Fotos: concello de Silleda

30
Lindeiros
Xosé Marcial Díaz Manso
É enxeñeiro agrónomo, zootecnista e traballa no
Instituto de Estudos do Territorio. Naceu en A Bola,
Ourense. Vive en Ames desde fai 20 anos.
Saber comprar
Cando Rodríguez Castelao no ano 31 estaba expoñendo nas Cortes a súa histórica defensa
do idioma galego, _... y ladró el perro y noté que el perro ladraba como nuestros perros, y entonces
surgió en mi imaginación esta gran verdad: los pobres animales aún están en el lenguaje universal …_,
non podía nin imaxinar o inxusto futuro que lle esperaba a un dos seus mellores amigos.
Anos despois, na década dos 70 do século pasado empezouse a expallar polo mundo
un coñecemento que ía afectar fondamente os sistemas tradicionais de relación do home
ca terra e cos animais. Déuselle en chamar a Revolución Verde. Foi impulsada desde os
EEUU polo audaz enxeñeiro agrónomo Norman Borlaug que motivado pola suposta baixa
produción agrícola dos métodos tradicionais pretendía erradicar a fame nos países subdesenvolvidos
incrementando a produtividade agrícola. Apostaba por variedades melloradas
de millo, trigo e arroz, así como por razas de animais de alto rendemento. Propoñía
a especialización e o monocultivo empregando grandes cantidades de auga, fertilizantes e
pesticidas. Como en todos os movementos innovadores esta revolución tivo, e ten, os seus
pros e os seus contras.
Pero o que non imaxinaba Alfonso Daniel aquel día en Madrid era que froito dunha superficial
interpretación da cultura derivada da Revolución Verde un xenuíno cidadán, un
valente defensor do fogar e da facenda, unha das máis entrañables figuras do noso mundo
rural estaría en risco de desaparecer. Un xuízo colectivo e sumarísimo ó ía condear. Trátase
do noso entrañable can de palleiro. Unha raza concibida para ser bo pastor, fiel gardián,
intelixente compañeiro, de carácter forte, reservado cos estraños, valente e mordedor, doce
e tranquilo ca xente da casa, cabaliño de tiro pos carros dos nenos. Procedente do tronco
indoeuropeo e antepasado dos cans de campesiños de Centro Europa acompañou os pobos
atlánticos pre-célticos, os celtas, os suevos, as tribus Quadi e os Marcomanos na súa
expansión pola vertente noroccidental da Península Ibérica (Gallaecia).
Pois ben, había que romper e facer
conta nova. Non adaptarnos os tempos
senón definitivamente asumir o
progreso e esquecer o noso atraso secular.
Aquel can que os abos foran seleccionando
sabiamente para ser parte
da familia agora non valía. Era un can
mestizo e desprezable. Ladraba no idioma
universal si, pero o facía con acento
galego. Delito que case lle costa a vida!.
(www.clubcandepalleiro.com)
MERCADILLOS
Ames
- Bertamiráns - Sábados (76 postos)
Boqueixón
- Lestedo - Domingos 18 de outubro e
1 de novembre (80 postos)
Brión
- Pedrouzos - Martes
Frades
- Ponte Carreira - 12 e 26 de cada mes
Negreira
- Domingos (75 postos)
O Pino
- Día 20 de cada mes
Ordes
- Mércores (130 postos)
Oroso
- Sigüeiro - Sábados (30 postos)
Padrón
- Domingos (750 postos)
Santa Comba
- Luns e sábados (300) 19 e 31 de outubro
Santiago de Compostela
- Xoves - Salgueiriños (200 postos)
Trazo
- Benza - Domingos (12 postos)
Teo
- Cacheiras - Sábados
OUTROS MERCADOS
Santiago de Compostela
-Martes - Lusco e Fusco en Belvís
Teo
-Sábados - Mercado labrego en Os Tilos

outubro 2015 31
TELÉFONOS
DE
INTERESE
Concello de Ames: 981 883 002
Casa da Cultura Milladoiro:
981 535 940
Casa da Cultura Bertamiráns:
981 891 017
Policía Local: 619 767 575
Garda Civil: 981 536 405
Centros de Saúde:
Milladoiro: 981 522 838
Bertamiráns: 981 890 404
Concello de Brión: 981 887 006
Casa da Cultura Brión: 981 509 908
Policía Local: 981 893 474
GRUMIR: 629 871 542
Centro de Saúde: 981 887 701
Concello de Boqueixón: 981 513 061
Casa da Cultura: 981 513 061
Garda Civil: 981 503 051
Emerxencias: 981 513 434
Centro médico de Forte: 981 513 010
Centro médico de Lestedo:
981 502 297
Concello de O Pino: 981 511 002
Casa da Cultura: 981 511 065
Garda civil: 981 511 052
Centro de Saúde: 981 511 196
Concello de Oroso: 981 691 478
Policía Local: 981 691 680
Garda Civil: 981 691 381
Protección Civil: 629 737 942
Centro de Saúde: 981 694 731
Concello de Padrón: 981 810 451
Policía Local: 981 810 247
Garda Civil: 981 810 091
Protección Civil: 981 812 929
Taxis: 981 811 459
Centro de Saúde: 981 810 920
Concello de Negreira: 981 885 250
Casa da Cultura de Negreira:
981 885 736
Policía Local: 676 454 882
Garda Civil: 981 885 001
Centro de Saúde : 981 886 378
Concello de Santiago: 981 542 300
Policía Local: 981 542 323
Policía Autonómica: 981 546474
Policía Nacional: 981 571 717
Garda Civíl: 981 581 611
Garda Civil de Tráfico: 981 582 266
Bombeiros: 981 542 446
Cruz Vermella: 981 586 969
Radio - Taxi: 981 569 292
Estación de autobuses: 981 542 416
Estación de ferrocarril: 902 240 202
Aeropuerto: 981 547 500
Concello de Teo: 981 815 700
C. Sociocultural A Ramallosa:
981 805 700
Policía Local: 981 815 700
Protección Civil: 649 804 720
Centros de Saúde:
Folgueiras( Calo): 981 814 106
Os Tilos: 981 801 038
Cacheiras: 981 807 411
Reis: 981 815 711
Concello de Vedra: 981 814 612
C. Sociocultural 3ª idade: 981 502
024
Protección Civil: 629 661 685
Taxis: 608 981 944
HORARIO DE AUTOBUSES, inverno
Monbus - Castromil
Padrón - Milladoiro - Santiago
L - V: 7:25, 7:35, 8:55, 10:15, 10:40, 12:20, 14:55, 16:05,
18:20, 19:30, 21:50
Sábados: 8:50, 10:05, 10:55, 12:20, 14:55, 19:30, 21:50
Domingos e festivos: 8:50, 10:05, 12:20, 14:55, 19:25,
19:30, 21:50
Santiago -Milladoiro - Padrón
L - V: 6:50, 9:00, 10:00, 11:30, 12:30, 15:20, 15:30,
18:00, 19:00, 20:30
Sábados: 10:00, 11:30, 12:00, 14:00, 16:00, 20:00,
20:30
Domingos e festivos: 10:00, 11:30, 12:00, 18:00,
20:00, 20:30
Empresa Arriva
Padrón - Milladoiro - Santiago (h.aprox.)
L - V: 7:00, 7:45, 9:00, 10:10, 11:00, 12:10, 13:00, 14:25,
15:00, 16:00, 17:10, 18:00, 19:10, 20:00, 21:20, 22:00
Sábados: 9:20 ata 21:20 cada 2 hs.
Domingos e festivos: 9:20 ata 21:20 cada 2 hs.
Santiago - Milladoiro - Padrón
L - V: 6:00, 7:00, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:15,
14:00, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00, 19:00, 20:00, 21:00,
22:10
Sábados: 8:00 ata 20:00 cada 2 hs.
Domingos e festivos: 8:00 ata 20:00 cada 2 hs.
Empresa Bustelo
Rois - Santiago (de Extramundi 5 m antes
L - V: 6:45, 7:30, 9:00, 14:30, 18:00, 20:00
Sábados: 9:00, 14:30, 18:00
Domingos e festivos: 10:15, 14:30, 18:00
Santiago - Rois
L - V: 7:30, 10:00 12:00, 15:30, 19:00, 21:00
Sábados: 12:00, 17:00, 19:00
Domingos e festivos: 11:00, 17:00, 19:00
La Estradense
A Estrada - Cacheiras - Santiago
L - V: 6:55, 7:25, 7:50, 8:25, 9:25, 9:55, 10:55, 13:10,
14:55, 16:40, 18:10, 19:10, 20:10
*Por Cacheiras 25 minutos máis tarde aprox..
Sábados: 8:50, 10:20, 15:20. 18:35.
Domingos e festivos: 9:20, 18:35
Santiago - Cacheiras - A Estrada
L - V: 7:45, 9:00, 9:30, 10:30, 11:30, 12:30, 13:30, 14:00,
15:15, 16:30, 17:30, 18:00, 19:00, 20:15, 21:15
Sábados: 9:15, 12:30, 17:15, 20:15
Domingos e festivos: 12:30, 20:00
Monbus - Castromil
Cacheiras -Santiago ( de Moraña)
L - V laborais: 7:40*, 9:25, 12:45, 16:10*
Santiago - Cacheiras ( ata Moraña)
L - V laborais: 12:00, 13:00, 15:30*, 18:30*, 20:45*
*Parada en Pontevea uns 15 min. antes aprox.
Empresa Seoane
Cacheiras - Santiago
L - V: 8:10, 9:05, 15:20, 17:50, 18:15,
Sábados: 8:25
Santiago - Cacheiras
L - V: 12:30, 13:45, 17:00, 18:00, 19:30
Sábados: 12:30
Vedra - Santiago ( Hor. Aprox:)
L - V : 7:40, 14:55
Sábados: 7:50
Santiago - Vedra
L - V: 14:00, 19:30,
Sábados: 14:00
Autocares Mosquera
Forte ( Boqueixón) - Santiago
L - V: 15:05, 19:35
Santiago - Forte ( Boqueixón)
L - V: 8:05
Autobuses de Calo
Milladoiro - Santiago (Rúa da Rosa)
L - V: De 7:00 ata 21:45 cada 15 min.
Sábados: 7:35 ata 13:35 cada hora. e as
16:05, 17:05, 18:35, 19:35, 20:35, 22:05, 23:00
Domingos e festivos: 9:30, 10:30, 11:30, 13:00, 16:05,
17:05, 18:35, 19:35, 20,35, 22:05, 23:00
Santiago (Rúa da Rosa) - Milladoiro
L - V: De 7:00 ata 21:30 cada 15 min. 22:00 e 22:30
Sábados: 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00,
16:30, 18:00, 19:00, 20:00, 21:30, 22:30, 23:15.
Domingos e festivos: 10:00, 11:00, 12:00, 14:00, 18:00,
19:00, 20:00, 21:30; 22:30, 23:15.
Milladoiro-Santiago(Est.de autobuses)
L - V: 8:10, 9:25, 15:15, 19:15
Sábados: 8:10, 9:25
Santiago (Est. de autobuses) - Milladoiro
L - V: 8:35, 13:10, 18:10, 20:10
Sábados: 8:35, 13:10
Milladoiro - Bertamiráns
Días laborais: 10:00, 11:45, 17:30
Bertamiráns - Milladoiro
Días laborais: 11:00, 12:15, 19:00
Hermanos Ferrín
Negreira - Brión - Bertamiráns - Santiago
L - V: 6:45 a 20:45 cada hora.
*Bertamiráns 7:10, 8:05 cada hora hasta 21,05.
Sábados: 7:45, de 8:45 cada 2 h. ata 19:45 , 21:30
*Bertamiráns 8:05 ata 20:05 cada dúas horas e 21:45
Domingos e festivos: 08:45, de 09:45 ata 19:45 cada
2 h. e 21:30.
*Bertamiráns 9:05, de 10:05 cada dúas horas ata
20:05 e 21:45
Santiago - Bertamiráns - Brión - Negreira
L - V: de 07:45, ata 21:45 cada h.
Sábados: 08:45, 09:45 , de 10:45 ata 20:45 cada 2 h.
e 22:30
Domingos e festivos: 9:45, de 10:45 ata 20:45 cada 2
h. e 22:30
Empresa Lázara
Boqueixón ( Ponteledesma ) - Santiago
L - V: 7:15, 7:40 ( lectivos) 8:50, 10:45, 14:30, 18:00
Sábados: 9:45, 14:30
Domingos e festivos: 18:45
Santiago - Ponteledesma (Boqueixón)
L - V: 10:00, 13:00, 14:30 (lectivos), 17:00, 18:30
( lectivos), 19:30
Sábados: 13:00, 17:00
Domingos e festivos: 20:00
Monbus - Castromil
Ponte Ulla - Santiago
L - V: 8:07, 9:32 , 11:00, 11:32, 14:00, 15:18, 17:22, 20:22
Sábados: 9:32, 9:33, 10:53, 15:18, 17:22, 20:22, 20:23
Domingos e festivos: 10:53, 15:18, 17:23, 20:23, 21:48
Santiago - Ponte Ulla
L - V: 9:15, 12:00, 14:00, 16:00, 18:00, 20:00, 22:00
Sábados: 10:00, 14:00, 16:00, 18:00
Domingos e festivos: 10:00, 14:00, 16:00, 18:00,
21:00 ( fin de puente)
Monbus - Castromil
Ordes - Oroso - Santiago
Laborais: 7:35, 8:50, 10:50, 12:05, 13:50, 14:35, 16:20,
17:20, 18:50, 20:20, 21:35 (+ 15 min. en Oroso aprox.)
Sábados: 8:35, 10:50, 14:50, 17:20, 18:35, 22:55
por AP-9: 8:00, 18:00 *no Sigüeiro
Domingos e festivos: 10:50, 12:50, 14:50, 17:20, 18:50,
21:35 Por AP-9: 21:00 *no Sigüeiro
Oroso - Santiago ( Rúa da Rosa)
L - V: 8:20, 10:20, 12:25, 17:40, 21:50 (luns a xoves)
Santiago - Oroso - Ordes
Laborais: 6:30, 8:00, 9:00, 10:00, 11:00, 11:50 *, 12:15,
13:20*, 14:00, 15:30, 16:30, 18:00, 19:30, 20:20*, 21:15
Sábados: 10:00, 14:00, 16:30, 18:00, 19:30, 21:00
Monbus - Castromil
A Gándara (Os Anxeles) -
Bertamiráns - Santiago ( Rúa A Rosa)
L - V: 7:15, 7:40, 8:15, 9,25, 10:25, 11:25, 12:25, 14:25,
15:25, 16:25, 17:25, 19:25, 21:25
Sábados: 8:25, 9:25, 10:45, 12:25, 14,25, 17:25, 19:25,
21:25
Domingos e festivos: 9:25, 12:25, 14:25, 17:25, 19:25,
21:25
Santiago (Rúa A Rosa) -
Bertamiráns - A Gándara (Os Anxeles)
L -V: 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:20,
17:00, 18:15, 19:00, 20:00, 21:30
Sábados: 10:00, 12:00, 13,00, 14:00, 15:20, 18:15, 20:15
Sábados e festivos: 10:00, 12:00, 14:00, 16:00, 18:15,
20:15
Bertamiráns - Santiago
(En tránsito desde Muros, Noia. H. aprox.)
L - V: 7:15, 7:40, 8:15, 9:25, 10:25, 11:25, 12:25, 14:25,
15:25, 16:25, 17:25, 19:25, 21:25.
Sábados: 8:25, 9:25, 10:45, 12:25, 14:25, 17:25, 19:25,
21:25.
Domingos e festivos: 09:25, 12:25, 14:25, 17:25, 19:25,
21:25
Santiago - Bertamiráns - Noia - Muros
L - V: 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:35, 15:20,
17:00, 18:15, 19:00, 20:00, 21:30.
Sábados : 10:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:20, 18:15, 20:15.
Domingos e festivos: 10:00, 12:00, 14:00, 16:00, 18:15,
20:15.
Domingos: 12:00, 14:00, 18:00, 19:30, 21:15
*Ata Sigüeiro
Aucasa
Trazo - Santiago
7:40
Santiago - Trazo
14:10
Empresa Freire
Arzúa - Arca - Santiago
L - V: 7:30, 8:00, 8:10, 10:40, 12:10, 14:20, 15:00, 15:45,
18:10, 20:40. *por Arca 25 min. despois, aprox.
Sábados: 8:10, 10:40, 12:10, 15:45, 18:10
Domingos e festivos: 8:10, 12:10, 15:45, 18:10,
20:40 (Sábados non circula)
Santiago - Arca - Arzúa
L - V : 7:00, 9:00 ( 8 e 22 de cada mes), 9:15, 11:00,
12:45, 13:30, 16:00, 18:00, 18:30, 20:00
Sábados: 7:00, 11:00, 12:45, 13:30, 16:00, 18:30
Domingos e festivos: 7:00, 11:00, 16:00, 18:30,
20:00 ( sábados non circula)
Santiago - Aeroporto
De 6:00 ata 00:00 cada 1/2 h., diario,
dende Pz. Galicia.
De 6:10 ata 00:10 cada 1/2 h., diario
dende Est. de Tren
De 6:20 ata 00:20 cada 1/2 h, diario,
dende Est. Autobuses.
Aeroporto - Santiago
De 7:00 ata 1:00 cada 1/2 h., diario.

32 memorias dos nosos maiores
Lindeiros
Edelmiro
Souto
Iglesias
Veciño de Frades
Edelmiro é un home cabal,
cun sentido moi claro de que
valores son importantes e sen
os que se pode vivir perfectamente.
Naceu hai 93 anos en
Frades e alí segue vivindo e en
todo ese tempo non deixou nunca
de axudar aos demais.
Cando lle preguntas polo
que cambiou a vila solta unha
frase que o di todo “aquilo era
unha necesidá”, lembra como
os certificados facíanse a man e
cando se pedía un tardaban 24
horas porque os funcionarios no
querían que o que o pedía vira
si se equivocaba ao escribilo
e tiña que volver a empezar. A
escola non escapou de ese sentimento
de ter pouco en todo, tiñan
un mestre o que lle pagaban
un ferrado de trigo e tres perras
(moedas de 10 céntimos de pesetas)
por rapaz pero cando algún
destacaba o pobre do home
era o primeiro en recoñecer que
o superaran e que non era capaz
de explicar mais. Como en case
todo o mundo o campo estaba
por diante da escola pero Edelmiro
explica que por unhas circunstancias
ou por outras eran
traballos que lle gustaban a todo
o mundo, a xente adaptábase ao
sistema e tomaban como deber
coidalo e traballalo.
Edelmiro rompeu, en certo
modo, a norma, desde os 14
anos foi coñecendo as novas
máquinas de labranza que de
cando en vez chegaban para
axudar na tempada. Cando casou,
con 26 anos, montou un
pequeno taller de carpintería e
comezou unha nova etapa na
súa vida; si lle preguntas pola
falta de carpinteiros de hoxe en
día explica que carpinteiros hai
pero que profesionais poucos.
A súa aprendizaxe foi a base de
cometer erros, incluso coas novas
máquinas que trouxo para
o negocio e que lle levaron por
diante un dedo. As maquinas
levantaban expectación na vila
e a xente acudía ao taller a velas
traballar pero Edelmiro aprendera
de aquel funcionario e cando
algo saia mal o escondía e
despois de cear, xa sen público,
o arranxaba para que o día seguinte
todo aparecera ben feito.
Pasado o tempo xurdiu a
oportunidade de ser concelleiro
e levado pola ilusión de axudar
aos veciños meteuse en algo
que doulle máis traballo do que
pensaba, facer as cousas ben
non e doado nin na política. A
primeira traída de auga de Ponte
Carreira, para o colexio, a
fixo el; os primeiros postes de
electricidade non so os trouxo
se non que os colocou, algo impensable
hoxe nun concelleiro,
tal vez por iso a súa visión da
política actual é máis ben crítica.
Edelmiro vota de menos o
claras que estaban as prioridades,
que todo o mundo soubera
o que estaba ben e o que estaba
mal, que a palabra dun home
sexa algo do que fiarse pero aínda
así sempre, sempre asoma
un sorriso nos seus beizos.
Ponte Carreira, 9 de outubro de 2015