GURET

SEJMEN GJOKOLI 

GURË 

TRASHËGIMIE 

Publicistikë 

Portrete 

Gjendje 

TIRANË 2015

Copyright @ Autori, Tiranë 2015 

Të gjitha të drejtat e botimit janë të rezervuara. 

Asnjë publikim tjetër, i pjesshëm apo i plotë, 

brenda apo jashtë vendit, 

nuk mund të bëhet pa lejen e autorit. 

Redaktorë: 

Avdulla Kënaçi 

Arben Bllaci 

Korrektor: 

Kozma Billa 

Organizimi grafik: 

Arben Bllaci 

Kopertina: 

Agron Jakupi

Bekuar qofshin të gjithë ata që kush më pak 

e kush më shumë, secili në mënyrën e vet ruan, selit 

dhe përcjell në breza, krijimtarinë e popullit, këtë pasuri 

kolosale shpirtërore të kombit tonë! 

Bekuar qofshin edhe ata që dinë ta çmojnë 

e ta vlerësojnë këtë pasuri! 

AUTORI

NËPËR GALERITË 

E SHPIRTRAVE NJERËZORË 

- Për vëllimin me publicistikë 

“Gurë trashëgimie” të Sejmen Gjokolit - 

Sejmen Gjokolin e kam njohur qysh në rininë e 

hershme. Jo vetëm sepse jemi nga e njëjta krahinë, por 

ngase kemi një kohë të gjatë që japim e marrim në botën 

e shkrimeve. E kam njohur kur ishte një djalë elegant, 

pak i ndrojtur me sy zhbirues që rrëmonin në shpirtin e 

kujtdo që kishte përballë. Ndoshta kjo kureshti e bëri të 

braktisë galeritë e nëndheshme të minierës, për të cilën 

është shkolluar dhe t’i përkushtohet me gjogul folkut, 

poezisë, këngëve dhe valleve popullore, kulturës 

kombëtare. Sidoqoftë është në të njëjtin kahje, jo duke 

rrëmuar për minerale të çmuara, po për ndjesi artistike, 

vlera njerëzore që vijnë nga thellësitë e shekujve, talente 

të rrallë; pra ka ditur të futet me shumë sukses në 

7

galeritë e shpirtit njerëzor. Libri “Gurë trashëgimie”, 

është dëshmia më domethënëse e jetës dhe dëshirave 

të tij. Aty janë jo vetëm gjurmët nga ka fluturuar e ka 

ecur, por edhe përjetimet, emocionet, qëndrimet dhe 

vlerësimet. Personazhet janë njerëz realë që në shumicën 

e rasteve janë miq dhe bashkëudhëtarë të tij. 

Disa herë i përshkruan me dy - tri penelata, por ka 

shembuj që mediton mbi ta, i çmon për sa bëjnë për 

trashëgiminë kulturore, i vlerëson për pasionin dhe 

këmbënguljen që tregojnë duke rrezatuar art. Bie në sy 

dhembja dhe vajtimi që i shkaktojnë ata që ikin nga kjo 

botë. Çastet e përcjelljes përbëjnë esetë më të bukura të 

shkruara me lot në sy dhe dorën në zemër. Ai e ndjen se 

duke ikur një talent, shkëputet nga shoqëria një vlerë 

njerëzore e pazëvendësueshme, sepse artistët janë thesarë 

të kombit. 

Të njëjtat emocione përjeton edhe kur është midis 

shqiptarëve nëpër botë. Ka nga ata që kanë mërguar 

të dëbuar forcërisht, por edhe që kanë ikur për arësye 

ekonomike. Ai ndien së bashku me ta dashurinë dhe 

mallin për këngët, për gjuhën dhe flamurin. U jep rastin 

“të lagin buzët” në thesarët e folkut që vjen nga 

mëmëdheu, por merr prej tyre dashurinë për flamurin 

dhe këngët e të parëve. Detyra e tij si organizator i grupeve 

folklorike, po edhe festivaleve ndërkombëtare të 

folkut, i ka dhënë mundësinë të njohë jo vetëm Labërinë 

nga është me origjinë, por edhe veriun e Shqipërisë; 

Shkodrën, Dukagjinin, Lezhën, Kuksin, Mirditën, Dibrën, 

etj. Sikundër ka njohur mjaft vende e kultura të 

shteteve të tjerë ku ka pasur rastin të shpalosë vlera të 

trashëgimisë shpirtërore të kombit të tij. 

8

Eshtë lidhur fort me kolegët që ndajnë të njëjtin 

pasion dhe ka hedhur në letër gjithë mbresat që ka përjetuar 

nga takimet e njohjet me ta, letërkëmbimet dhe 

ngjarjet e përbashkëta. Hapja e kufijve dhe pavarësia 

e Kosovës, i ka dhënë mundësi të njohë edhe Prishtinën, 

Mitrovicën, Gjilanin, Prizrenin, Klinën, Shkupin, 

Tetovën, Strugën, Gostivarin, Kërçovën, Tuzin, Plavën 

e Gucinë, Ulqinin, Tivarin, etj. Mbresat dhe takimet me 

njerëzit e këtyre trevave, veç përshkrimit realist, kanë 

edhe ndjenjat e mëdha patriotike, dashurinë për traditat 

e njëjta, gjuhën dhe zakonet tona. Shpesh shkrimet e 

tij, kur flitet për trojet shqiptare të mbetura jashtë kufijve, 

marrin frymë dramatike. Ai nuk është më një kronikan, 

por një njeri me ndjeshmëri të lartë dhe patriot 

njëzetekatër karatësh. 

Vlora në 100 - Vjetorin e Pavarësisë priti shqiptarët 

anëmbanë botës. Sejmeni ishte në qendër të “vullkanit”, 

në Vlorën bujare, aty ku bashkëkombasit u 

mblodhën si bleta. Si koordinator i manifestimit më të 

madh të shpirtit mbarëshqiptar që i parapriu “dasmës” 

së madhe, ai ka parë se si drithëroheshin mysafirët e 

mbërritur si dasmorë me flamur e se si ato ditë qyteti i 

flamurit u shndërua në një sheshmejdan ngjyrash, ritmesh 

e hareje të jashtëzakonshme. 

Pavarësisht telasheve të pafundme të organizimit, 

ai nuk ka harruar të mbajë shënim dhe përmes këtij 

libri të na japë tablotë madhështore të krijuara spontanisht 

në ato ditë historike. 

Libri ngërthen dhjetra personazhë realë, qindra 

situata, qytete, fshatra, vende dhe ngjarje që nuk janë 

vetëm miqtë e autorit, por edhe njerëz publikë, referuar 

9

gjithënjë sipas një vendi dhe date të caktuar. Thuajse 

të gjitha shkrimet janë të botuar në shtypin e ditës, por 

kur i shikon të gjitha në një vëllim, përcjellin të plotë 

shpirtin e publicistit Sejmen Gjokoli. Në një bisedë të 

autorit me Lefter Çipën, ai i thotë: 

- Ne jemi gjuetarë të shpirtrave, ne jemi gjuetarë 

të bukurive, të dashurive, jemi gjuetarë të dasmave e 

të gëzimeve... 

Me të drejtë edhe Sejmeni i përket kësaj race krijuesish. 

Bukur e ka thënë patriarku i festivaleve folklorike! 

Reportazhet, esetë, portretet, përshkrimet, poezitë, 

janë shkruar me një gjuhë të thjeshtë e plot figuracion, 

me një ligjëratë të huajtur nga gjuha popullore e Labërisë, 

por e përpunuar dhe e gdhëndur për merak edhe 

për akademikët e kulturës shqiptare. 

Ky libër lexohet me një frymë dhe me shumë 

lehtësi të shtyn nga një vend, në tjetrin, nga një situatë, 

në tjetrën, nga një galeri shpirtërore, në botë të ndryshme 

shumica të panjohura përpara këtij publikimi. 

Lexim të këndshëm! 

AVDULLA KËNAÇI 

Toronto, Kanada, maj 2015 

10

KAPITULLI I 

VISARE NË LËVIZJE

AROMË VLORE 

NË IZMIR 

E para ditë e tetorit 2009, grupin folklorik “Bilbili” 

të Vlorës do ta gjente në Izmir, qytetin e tretë për nga 

popullsia në Turqi. Një ftesë e ardhur nga organizatorët 

e Festivalit të 5 - të Ballkanik të Folklorit si dhe 

bashkia e Izmirit, do të bënte që grupi i këngëtarëve 

dhe valltarëve nga qyteti bregdetar i jugut të Shqipërisë, 

të udhëtonte drejt një qyteti tjetër bregdetar, po këtë 

herë në një kontinent tjetër, në Azi. 

Lëmë pas Adriatikun e Jonin, e gjejmë Izmirin mes 

deteve Marmara dhe Egje. Të dy qytetet bregdetare, 

Vlorën e Izmirin, ndonëse në dy kontinente, duket se i 

bashkon Mesdheu, ujërat e tij. 

Izmiri, me një popullsi prej rreth 4 milionë banorë, 

shtrihet bukur në një hark të stërzgjatur ndanë ujërave 

të Egjeut dhe parë këtej, Vlora të ngjan vetiu me një 

Izmir në miniaturë. Në Izmir mbahen 4 - 5 festivale 

folklorike në vit, por festivali në të cilin është ftuar të 

jetë pjesëmarrës edhe grupi ynë “Bilbili”, sivjet shënon 

edicionin e 5 - të. Ndihesh i intriguar kur mëson se i 

13

pari dhe i dyti festival startojnë në vitet 1935 - ‘36 të 

shekullit të kaluar, ideuar drejtpërdrejt nga vet Mustafa 

Qemal Ataturku, themeluesi e udhëheqësi i Turqisë 

moderne. Festivali mbahet me financimin e bashkisë 

dhe organizohet si projekt nga SMYRA, një organizatë 

që ka fituar ekskluzivitetin në organizimin e kësaj 

ngjarjeje kulturore ndërkombëtare. 

Sipas organizatorëve, dy janë qëllimet e këtij festivali 

ballkanik; 

Së pari: në nderim te Ataturkut të madh 

dhe 

Së dyti: në respekt të komuniteteve të popullsisë 

së qytetit, i cili rreth 50% përbëhet nga emigrantë të 

ardhur afro një shekull më parë nga vendet e Ballkanit, 

duke filluar nga Bosnja, Mali i Zi, Kosova, Maqedonia, 

Shqipëria etj., duke qenë kështu qyteti me më shumë 

emigrantë në gjithë Turqinë. 

Këtu mësojmë një fakt vërtet interesant: Në Izmir 

dhe në rrethinat e tij banojnë rreth 600 mijë shqiptarë 

me origjinë nga Shqipëria, Kosova dhe shqiptarët e 

Maqedonisë. Edhe komuniteti çam është i konsiderueshëm, 

pasi në vitet e largëta të luftës turko - greke, 

të mbetur në brigjet e Marmarasë e Egjeut, do të ndërroheshin 

me popullsinë çame duke e zhvendosur atë 

nga trojet e tyre. 

Në ditën e parë të festivalit, pak përpara çeljes 

zyrtare të tij, të gjithë festivalistët u befasuan nga një 

pritje - koktej në endrrën kulturore të qytetit, vërtet 

madhështore dhe krejt e veçantë. 

Një qendër me një sipërfaqe prej 5500 metra katrorë, 

e përftuar nga restaurimi i një fabrike të brak- 

14

tisur gazi, përuruar me rastin e festivalit. Ambiente të 

shumta për veprimtari të ndryshme kulturore, seminare, 

mbledhje, festivale etj., deri restorant e sallë për 

mbi 500 persona. Ndërkohë që vazhdon ceremonia 

përuruese, grupi nga Vlora ka nisur vallen. Klarineta 

e Bujarit, fizarmonika e Landit, violina e Albanos dhe 

daullja e Çiçakut kanë ndezur dasmën e folkut. Në fillim 

vetëm valltarët e grupit tonë, pastaj në vargun e 

valles hyjnë dhe të tjerë festivalistë. 

Çelja zyrtare bëhet në sheshin përpara monumentit 

të Ataturkut mbi kalë, i rregulluar hijshëm, 

vetëm pak metra nga buza e ujit. Nga ky vend, vetëm 

50 metra larg nga deti, turqit nën udhëheqjen e gjeneral 

Ataturkut i hodhën grekët në det duke çliruar plotësisht 

qytetin e Izmirit, afro një shekull më parë. 

Këtu, në një kuadrat shumëngjyrësh, me kostume 

tradicionale e plot ngjyra, rreshtohen njëri krah tjetrit, 

grupet nga Sllovenia, Kroacia, Bosnjë - Hercegovina, 

Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Bullgaria, 

Rumania, Greqia dhe grupi vendas. 

Festivalin e hap zv/kryetari i bashkisë së Izmirit. 

Pasi iu uron festivalistëve mirëseardhjen, kalon në 

revistë të gjitha grupet pjesëmarrëse. Ndalon pak më 

shumë te shqiptarët dhe kosovarët që janë në krah të 

njëri - tjetrit. Defileja e kostumeve, e paraprirë nga flamujt 

kombëtarë të shteteve pjesëmarrëse, i prijnë edhe 

koncertit të parë në një nga sheshet e shumtë të qytetit. 

Secili ansambël paraqet nga një numër, pastaj me radhë 

lënë skenën. Në mbrëmje, në ambientet e qendrës 

së festivalit, një koncert me këngë e harqe nga vendasit 

si mikpritje për festivalistët. 

15

Karshiaka është një nga minibashkitë e qytetit ku 

grupi “Bilbili” është programuar të japë shfaqje në 

ditën e dytë të festivalit. Karshiaka është rajoni përballë 

qendrës së Izmirit, prej këtej ka marrë edhe emrin. 

“Nën hijen e ullinjve” është vallja që nis programin 

e shqiptarëve, si për të treguar se ata vijnë nga Vlora e 

ullinjve dhe portokajve. Pastaj përsëri valle. “Osman 

Taka”, polifoni e valle jugu... Në një çast valltarët e 

ndezin vallen në trotuarin - shëtitore buzë detit, ku kalimtarët 

ndalin hapin e shikojnë. 

Në mbrëmje, në parkun e madh të qytetit, në amfiteatrin 

e madh veror, organizatorët befasojnë me një 

koncert të jashtëzakonshëm për nder të pjesëmarrësve. 

Këngëtarja e madhe greke Haris Aleksiu, është ftuar 

enkas për një nga mbrëmjet e festivalit. Ajo thotë se 

ndihet tejet e emocionuar, pasi këndon në vendlindjen 

e gjyshërve. Valltarët vlonjatë ia përcjellin në këmbë 

këngët, ndryshe nga të tjerët dhe në një moment, ajo i 

fton të gjithë në skenë ku vazhdon spektaklin bashkë 

me ta. Organizatorët kanë bërë kujdes që në ditët e 

qëndrimit në Izmir, fesitvalistët të mund të vizitojnë 

qytetin, sidomos pjesët historike e muzeore të tij. Agora 

është qyteti i vjetër prej nga ka lindur dhe Izmiri i 

sotëm. Këtu ndihen ende shenjat e qytetërimit të hershëm, 

me porta, harqe, kolona e mure të trashë. 

Në qytezën - bashki të Çamdibisë koncerti i ditës 

së tretë do të mbahet në amfiteatrin “Ataturk”, në 

parkun e mbushur me gjelbërim. Edhe këtu prezantimi 

i grupit shqiptar pritet me duartrokitje e ovacione. Vallet 

e jugut duket se i ftojnë të gjithë në vallzim. 

Pastaj vjen vallja e “Osman Takës”, që këtu ku 

16

emri i zonës Çamdibi lidhet me Çamërinë, duket se 

për trimin e kësaj ane jep tjetër mesazh. Elidoni me 

djemtë e tjerë valltarë duket se ngrihen si shqiponja. 

Dhe përsëri vallja me motive të jugut e të Labërisë, 

mes duartrokitjeve të shikuesve që kanë mbushur plot 

e përplot amfiteatrin “Ataturk”, mbyll edhe këtë koncert. 

Dhe sa mbaron paraqitjen në Çamdibi, grupi niset 

për tjetër koncert, në Gyltepe. 

Është një zonë në periferi të qytetit, po edhe këtu 

s’mungon monumenti i Ataturkut. Përpara tij është 

ngritur skena ku në fillim do të japë shfaqje një nga 

grupet turq. Si në çdo koncert, motivet e jugut çelin 

siparin, pastaj vajzat do të kërcejnë edhe një valle me 

motive të Tropojës duke e bërë jo vetëm publikun, por 

edhe valltaret turke të ndjekin me admirim valltaret 

tona plot nur; Ivana, Gentjana, Silvja, Rozeta, Ornela 

dhe dy Anxhelat! Vijnë dhe ne takojmë mjaft shqiptarë, 

disa emigrantë të dy dekadave të fundit. Këtu 

edhe Sevxhani, organizatorja kryesore e gjithë festivalit, 

gjen rastin të dëgjojë nga afër e të rrijë pak me 

këngëtarët e polifonisë. 

Në ditën e katërt, organizatorët kanë planifikuar 

një befasim të vërtetë për të gjithë festivalistët. Një 

udhëtim turistik me tragetin “Bergama” në gjirin e 

Izmirit, do të mbahet mend gjatë nga gjithë pjesëmarrësit. 

Që nga trageti mund të kundrosh si në pëllëmbë 

të dorës të gjithë vijën bregdetare të qytetit që laget 

nga ujrat e Egjeut. Këtu mrekullia e ka emrin Izmir, me 

vijën bregdetare, ndërtesat, infrastrukturën. 

Në tavolinat e hollit të tragetit është shtruar një 

koktej i pasur për të gjithë artistët e folklorit ballka- 

17

nas. Shërbehet pa ndërprerë verë e kuqe dhe e bardhë. 

Hapësirat e hollit dhe kuvertës kthehen natyrshëm në 

pista vallëzimi. Valle, vallëzim, këngë, muzikë dhe 

verë... Pasi kanë përcjellë vizitorët e rrallë e pasi u 

kanë shërbyer plot kulturë verë Izmiri, nisin të vallzojnë 

edhe vetë kamarjerët. Pasdite udhëtojmë drejt 

bashkisë së Urlas, vetëm 35 km larg qendrës së Izmirit. 

Jemi bashkë me grekët, rumunët, maqedonasit, boshnjakët 

dhe turqit. 

Urla, sidomos në rrethinat e saj, na thonë se ka 

shumë banorë me origjinë shqiptare. Këtu na presin e 

takojmë edhe studentë nga Pogradeci, Tirana e Lushnja, 

që studiojnë në universitet. Grupi ynë ka planifikuar 

që këtu koncerti të fillojë më një valle me motive 

të Çamërisë. Ausildoja, valltari më i vogël i grupit, do 

të na befasonte me paraqitjen përkrah Elidonit, Andit, 

Ilxhianos e Klajdit, tashmë të afirmuar. Këtu në Urla 

do të flasë me gjuhën e vet të rrallë edhe iso - polifonia 

shqiptare. Gjatë koncertit të grupit tonë, moderatori 

informon të pranishmit mbi polifoninë shqiptare, duke 

e prezantuar si kryevepër të njerëzimit, mbrojtur nga 

UNESCO. Nga ky kuriozitet spektatorët kërkuan që 

pas mbylljes së koncertit të grupit shqiptar të dëgjojnë 

edhe njëherë iso - polifoninë tonë. Dhe Tahireja me Sinanin, 

Dëfrimin e Trifonin ia nisin këngës me motivet 

e Dukatit: 

Atje tek lisi në brinjë, 

moj Maro, moj Marinë!... 

Po duhet thënë se festivali në Izmir shquhej edhe 

18

për një arsye tjetër, jo pa rëndësi në mbarëvajtjen e 

një aktiviteti të tillë. Grupet pjesëmarrës, ishin sistemuar 

të gjithë në qendër të qytetit, në hotelet më të 

mirë e më luksozë. Grupi i Vlorës, Kosovës dhe Bosnjë 

- Hercegovinës ishin së bashku në hotel “Ismira”, 

fare pranë “Hiltonit” me mbi 30 kate. Këtu shërbehej 

vetëm mengjesi. Ndërsa në të gjitha ditët, dreka dhe 

darka ishin të përbashkëta, në restorantin me rreth 

500 vende, në një nga godinat e Qendrës Kulturore të 

Bashkisë. Një sallë restoranti e stolisur hijshëm me një 

përkujdesje të jashtëzakonshme, me lloj - lloj mbulesash, 

ngjyrash e lulesh natyrale. Të gjitha rastet me 

muzikë direkte, me orkestër dhe këngëtarë të zgjedhur. 

Në ditën e pestë, grupi “Bilbili” është programuar 

të japë tre koncerte, në tri pika të ndryshme të Izmirit. 

Koncertin e parë na takon ta japin në bashkinë e 

Duxhos, një qytezë universitare me mbi dhjetë mijë 

studentë. Universiteti mban emrin “Dokuz Ejlyl” - që 

përkthehet “9 shtatori”, dita e çlirimit të Izmirit. 

Pastaj jemi mysafirë në Gaziemir, një nga bashkitë 

e tjera të Izmirit. Këtu grupi i valleve do të paraqitet 

me një program ndryshe nga më parë; kryesisht do të 

jenë valle të Shqipërisë së mesme, Tiranës e veriut. 

Kurse grupi polifonik këndon këngën për një djalë 

vlonjat, nga Kuçi i Labërisë që luftoi e u vra në luftën 

e Çanakalesë: 

Jonuzi 20 vjeç djalë, 

nga Kuçi, nga Labëria, 

çliroi Çanakalanë, 

u vra për veten e tia... 

19

Prej kësaj skene, Çanakaleja është vetëm 300 km 

larg. Më bukur e më kuptimplote se këtu, s’mund të 

tingëllojë askund kjo këngë labe. 

Koncertin e tretë të kësaj dite dhe të njëmbëdhjetin 

për të gjitha ditët, do ta japim në sheshin “Gyndoede”, 

në shëtitoren e madhe buzë detit, fare pranë sheshit te 

Ataturkut, ku dhe u çel festivali. Grupi shqiptar, me 

paraqitjen e gjertanishme është bërë nga më interesantët, 

ndaj në të gjitha shfaqjet ndiqet me shumë kërshëri, 

interes e duartrokitje. 

Një vend të veçantë në programin e festivalit zuri 

edhe pritja për përfaqësuesit e grupeve pjesëmarrëse 

nga autoritetet e pushtetit të Izmirit. Na priti në fillim 

guvernatori i qytetit, me të cilin u shkëmbyen dhe përshëndetjet 

e rastit, pastaj dhurata dhe fotografi të përbashkëta. 

Shumë e ngrohtë do të ishte edhe pritja e dhënë në 

bashkinë e qytetit ku zv/kryetari, në emër të kryetarit 

z. Hazis Koçaoglu na uroi mirëseardhjen në Izmir, ne 

gjithë përfaqësuesve të grupeve pjesëmarrës. 

Në mbrëmje, në ambientet e Qendrës Kulturore 

u organizua shkëmbimi i dhuratave dhe shpërndarja 

e emblemave të festivalit për grupet pjesëmarrëse. 

Grupit të Vlorës, emblemën e festivalit, në emër të organizatorëve, 

do ta dorëzonte konsulli i nderit i Bosnjë 

- Hercegovinës. 

Ditën e fundit, që është edhe dita e 6 - të e festivalit, 

organizatorët ia kanë kushtuar vizitave të të 

gjithë pjesëmarrësve në pika turistike dhe historike, 

jo vetëm të Izmirit, por edhe vendeve të tjera të Turqisë. 

Në fillim vizitojmë një fshat të bukur e shumë 

20

interesant, të mbuluar krejt nga gjelbërimi i pemëve. 

Shirinxhe quhet dhe është i njohur në të gjithë Turqinë 

për prodhimin e famshëm të verërave dhe prodhime 

artistike artizanale. 

Mësojmë se këtu janë prodhuar edhe një pjesë e 

veshjeve dhe bizhuve që janë përdorur nga artistët në 

filmin më të ri për Trojën. Këtu është shembulli më i 

gjallë, se si një fshat i vogël mundet të realizojë një turizëm 

kaq të madh e interesant. Mbi dymbëdhjetë lloj 

verërash bëhen këtu dhe jo vetëm nga rrushi, por edhe 

verë qershie, kakie, manaferre, molle, pjeshke, kumbulle 

etj. 

Shtëpia e Shën Mërisë, një tjetër vend i jashtëzakonshëm 

pelegrinazhi që pret e përcjell vizitorë nga e 

gjithë bota. Është shtëpia që u ndërtua enkas për Shën 

Mërinë ku ajo kaloi vitet e fundit të jetës. Festivalistët 

kalojnë në pelegrinazh, pastaj ndezin qirinjtë, pinë ujin 

e bekuar dhe lenë të shkruar në letër dëshirat e tyre. 

Vizita në qytetin e vjetër dhe antik të Efesit, një 

tjetër mrekulli edhe ky. Në kohën e perandorisë romake, 

ka qenë kryeqytet aziatik i saj. Efesi është zbuluar 

vetëm 130 vjet me parë, ndërkohë që gërmimet 

e para datojnë në vitin 1895. Është vendi më i rëndësishëm 

i trashëgimisë kulturore, kthyer në një nga pikat 

më turistike të Turqisë, që pret e përcjell rreth 1.5 

milion vizitorë në vit. Një qytet dikur mbi dhe, i mbuluar 

për shekuj të tërë tani prapë mbi dhe, i kthyer në 

kolona, harqe e mure të trashë lashtësie. Këtu ndodhen 

rrënojat dhe gjurmët e një prej bibliotekave më të mëdha 

në botë, biblioteka “Celsus”, e treta në periudhën 

e botës klasike, pas librarisë së Aleksandrisë në Egjypt 

21

dhe Bergamës në Anadoll. Grupit i pëlqen të bëjë një 

foto të përbashkët, ndërsa rrotull prapë gurë, harqe me 

qemer dhe kolona antike. 

Këtu vijnë vizitorë nga e gjithë bota, shikojnë e 

mahniten nga kjo mrekulli. Efesi është shtëpia e tempullit 

më të madh nga kulti Artemis, që ishte një nga 

shtatë mrekullitë e botës në periudhën klasike. (Amfiteatri, 

një mrekulli më vete, ka plot 25 mijë vende, 

nga të cilët 24 mijë ulur). Na thonë se përpara nesh, 

këtu kanë qenë e kanë kënduar edhe artistë të kalibrit 

botëror si String, Rei Charls, etj. Tenton të provojë 

edhe grupi ynë një valle tradicionale të kënduar. 

Pastaj, të gjithë në një fotografi të përbashkët, si 

kujtim nga Efesi, nga Izmiri. Nga vetë Turqia... 

Botuar 

gazeta “Labëria”, 2009 

22

“TINGUJT E PRANVERËS” 

MBLEDHIN SHQIPTARËT 

NË TETOVË 

Një ftesë e ardhur nga organizatorët e koncertit 

“Tinguj pranvere” do të bëhej arsye të ishim përpara 

pak mbrëmjesh në Tetovë, në sallën koncertore të 

qytetit më të madh shqiptar të Maqedonisë. 

Dy arsye madhore na shtyjnë të udhëtojmë nga 

Vlora bregdetare e Shqipërisë amë, drejt Tetovës shqiptare, 

përfund Sharrit të dëgjuar për burime e dëborë. 

Shkodran Tolaj, ky tenor i ri nga Deçani i Kosovës, ka 

vendosur të çojë në Tetovë, përmes një mbrëmje gala, 

për të parën herë në historinë e këtij qyteti, këngën operistike. 

Por drejt Tetovës na nxit edhe njoftimi se në këtë 

koncert do të jetë këngëtarja e jashtëzakonshme, e adhuruara 

madhe, bilbilit të Kosovës dhe këngës shqiptare, 

23

Nexhmie Pagarusha. Kam pasur rastin të jem edhe 

herë të tjera në këtë qytet e të përcjell nga këtu atmosferën 

e krijuar në ditët e festivalit folklorik “Burimet e 

Sharrit”. Tjetër gjë kësaj radhe. Një publik i zgjedhur, 

siç mësojmë, personalitete të artit e kulturës, jo vetëm 

nga Tetova e qytete të tjera të Maqedonisë, por edhe 

nga Kosova e Shqipëria, kanë mbushur tej e tej sallën 

e platenë e qendrës së kulturës. 

Një organizim i jashtëzakonshëm i Operës dhe 

Baletit të Maqedonisë në bashkëpunim me shoqatën 

“Artal”. Më shumë se pesëdhjetë istrumentistë që kanë 

zënë vendin e tyre në skenën e bukur të sallës së koncerteve, 

përballë një publiku me rreth gjashtëqind vetë, 

krijuan një atmosferë klasike të pandodhur kurrë më 

parë në këtë sallë e në këtë qytet. Me duartrokitje të 

stuhishme e me ovacione të jashtëzakonshme, publiku 

përcjell hyrjen në sallë të këngëtares së madhe Nexhmie 

Pagarusha, e cila edhe pse në një moshë të thyer, 

ruan ende freskinë dhe tiparet e saj më të mira. Plot 

hijeshi e nur, emërmadhe, lavdimadhe! Prezenca e Pagarushës 

në sallë duket se paralajmëron një mbrëmje 

vërtet magjike. E zonja e shtëpisë, kryetarja e komunës, 

Teuta Arifi, çel siparin e mbrëmjes, uron mirëseardhjen 

për artistët dhe shikuesit e shumtë që kanë ardhur nga 

çdo anë duke thënë se kjo mbrëmje për Tetovën është 

krejt e veçantë, gjë që tregon edhe një herë tjetër se ky 

qytet mbetet një gur i rëndë dhe i përhershëm i kulturës 

shqiptare. Pastaj në skenë ngjitet ministrja e Kulturës 

e Maqedonisë, Elizabeta Kaçevsaka Milevska. Mësojmë 

që kjo gjë përbën të parin rast që një ministre 

kulture e Maqedonisë, ngjitet në një skenë për të për- 

24

shëndetur shqiptarët në një qytet shqiptarësh. E shikoj 

shumë të rëndësishme të përcjell fjalë për fjalë diçka 

nga përshëndetja e saj: “Tetova - një nga qendrat më të 

rëndësishme të kulturës maqedonase”, - tha ajo, duke 

pranuar haptazi fuqinë kulturore të kësaj kryeqendre 

shqiptare. Duket se pikërisht kjo mbrëmje muzikore 

me një mbititull të mirëmenduar me emrin “Tinguj 

pranvere” ka mbledhur shqiptarët nga trojet etnike. 

Mbrëmja klasike ka bërë bashkë në Tetovë edhe njerëz 

të artit e kulturës nga Shkupi, Gostivari, Struga etj., 

por edhe nga Shqipëria e Kosova. 

Këtu takon edhe Veton Firzin, Baki Jasharin, Enkelejda 

Arifin e Kamuran Gorancin nga Kosova, por 

edhe “Mjeshtrin e madh” Zhani Ciko, Prof. Zana 

Shuteriqi, kompozitorin Naim Gjoshi e Arben Breshani 

nga Shqipëria, pa përmendur personalitete të shumta 

të artit e kulturës nga Tetova e qytete të tjera të Maqedonisë, 

midis tyre këngëtarët Besiana Mehmedi e Selami 

Kolonja. 

Shkodran Tolaj 

“pushton” skenën dhe zemrat... 

Duhet të theksohet se që nga hyrja në sallë, ishte 

përgatitur gjithçka në mënyrën më të veçantë. Kështu 

iu dhurua publikut një CD me titull “Impresione”, e 

përgatitur me arie të operave, operetave dhe me këngë 

të popullarizuara, të incizuara nga tenori Tolaj në 

Gjermani dhe Maqedoni. Binin në sy për veçantinë e 

tyre edhe programet e përgatitura në shqip dhe maqedonisht, 

të cilat pasqyronin tërë biografitë e solistëve, 

25

veçanërisht të tenorit Tolaj. Në biografinë e tij, mësohej 

për një aktivitet të begatshëm në skenën operistike 

gjermane, ku edhe është shkolluar. Kjo mbrëmje 

është e tij dhe pesha kryesore e koncertit i takon atij 

duke përballuar me shumë sukses një repertor nga më 

të larmishmit. Në një koncert recital me pjesë të zgjedhura 

nga fondi i kompozitorëve më në zë të muzikës 

klasike, përmes arieve të denja për skenat më të njohura 

evropiane, tenori Tolaj u shoqërua nga orkestra 

simfonike e Teatrit të Operës dhe Baletit të Maqedonisë, 

dirigjuar nga Bisera Çadllovska. 

Shkodran Tolaj, i porsakthyer nga Gjermania me 

koncertin e Tetovës, hapi një faqe të re për një pjesë të 

publikun shqiptar që e njihnin si këngëtar të spektakleve 

dhe festivaleve. Ai interpretoi ariet “La fleur que 

tu m’avais jetée” nga opera “Carmen” e Bizet, “E luce 

van le stele” të Puccinit nga opera “Toska”, që vunë 

në pah karaterin dramatik të tij. Më pas arien nga operetta 

“Cigani Baron” - Shtraus, që pasqyroi karakterin 

kapriçioz e hokatar dhe aftësinë e tenorit për t’u përshtatur 

në stile të ndryshme muzikore. 

Me pika të veçanta u paraqitën dhe dy solistët 

mjaft të njohur të Operës së Maqedonisë, sopranoja 

Sllavica Petrovka Galiq dhe basi Vlladimir Sazdovski. 

Befasia e mbrëmjes ishte paraqitja e primadonës së 

Teatrit të Operës së Tiranës, Edith Mihali, e cila falë 

dashurisë së madhe për këngën, edhe pse ishte e ftuar 

nderi, shkëlqeu në arien e Santuces nga “Kavaleria 

Rustikana” e Maskanjit. Koncertit veç arieve të mëdha, 

nuk i mungonin këngët e njohura botërore “Granada” 

spanjolle, “O sole mio” napolitane, “Conte partiro” 

26

neoklasike italiane, imterpretuar nga tenori Tolaj, i cili 

në këtë koncert u paraqit si këngëtar shumëplanësh. 

Magjia Pagarusha... 

Mrekullia e mbrëmjes ndodhi me paraqitjen e 

bilbilit të këngës shqipe, Nexhmije Pagarusha për të 

cilën kishte aq mall publiku i Tetovës, por edhe të 

ardhurit e shumtë. Për herë të fundit këngëtarja e madhe 

ishte paraqitur në skenën e Tetovës shumë vite të 

shkuara, kur kishte vendosur ta linte skenën. Shumë 

lot në sy të publikut, mall e emocione. Teksa ngjitej 

ngadalë drejt skenës, si jehonë përmes altoparlantëve 

dëgjohej himni i saj, kënga e rrallë, “Baresha”. Pastaj 

fjalët e këngës pushtojnë hapësirat e sallës e skenës 

duke i lënë spektatorët pa frymë. Diçka nga shënimet 

që munda të mbaja nga përshëndetja e saj: 

“Një natë e shenjtë që e kemi pritur shumë. Jam 

me fat që këndova këngën shqipe, këngën e bukur të 

melosit shqiptar...”. 

Dhe publiku është ngritur i tëri në këmbë, me duartrokitjet 

zjarr e sytë flakë. Shqiptarët e pranishëm, 

mijëra të tjerët që e përcollën përmes transmetimit direkt 

nga televizioni shtetëror i Maqedonisë, por edhe 

grupet e xhirimit nga Tv të Kosovës e Televizioni 

Publik Shqiptar, kanë edhe një herë rastin të shikojnë 

e dëgjojnë zërin e dives së tyre, magjinë e këngës popullore 

shqiptare. Pastaj tenori Tolaj këndoi “Këngë 

moj” të Musa Piperkut nga Dibra, orkestruar nga Valton 

Beqiri, si surprizë për këngëtaren e madhe, por 

27

edhe si nostalgji për kohën e saj. E, në fund, si për të 

përmbyllur me të njejtën madhështi këtë koncert, të 

gjithë solistët kënduan arien e famshme “Libiamo” 

të Verdit. 

Koncerti i 20 marsit në Tetovë, veç të tjerash, tregoi 

se hapja e dyerve për artistët dhe solistët shqiptarë 

ka ardhur, po edhe se gjuha më e mirë e komunikimit 

është gjuha ndërkulturore. Bashkëpunimi i operës 

maqedonase me solistin Shkodran Tolaj, hap një faqe 

të re të historisë kulturore, jo vetëm për Tetovën, por 

për të gjithë shqiptarët e Maqedonisë. 

Gazeta “Telegraf”, 

31 mars 2014 

28

NË IZMIR, MES BASHKATDHETARËVE 

NË FESTËN E FLAMURIT 

Kisha pasur rastin të isha edhe herë të tjera në 

Izmir. Këtë herë ishim si pjesëmarrës mes grupeve nga 

dymbëdhjetë shtete të Ballkanit, të ftuar nga bashkia e 

qytetit, në edicionin e 9 - të të “Festivalit Ballkanik të 

Folklorit”. Izmiri është ndër tre qytetet më të mëdha të 

Turqisë, ka mbi katër milion banorë, po për ne është 

i veçantë, pasi rreth gjashtëqindmijë janë me origjinë 

shqiptare, gjë që unë e kisha dëgjuar edhe më parë, por 

që këtë herë e pashë nga afër. 

Udhëtimi dhe qëndrimi në këtë qytet të jashtëzakonshëm 

për nga bukuria dhe shtrirja, ndanë detit dhe 

Gjirit me famë të Izmirit, na bëri të përjetojmë një 

emocion të veçantë, të panjohur në vizitat e kaluara 

në këtë qytet bregdetar. Organizatorët e Festës së Flamurit, 

disa shoqata shqiptare që veprojnë në Izmir, pasi 

kishin mësuar për ndodhjen e grupit nga Shqipëria në 

festival, menjëherë na kontaktuan dhe na ftuan për të 

marrë pjesë në aktivitetin e tyre, në festën që shqiptarët, 

jo vetëm të këtij qyteti, por të krejt Anadollit, do 

të organizonin në nderim e përkujtim të Ditës së Flamurit 

Kombëtar të Ismail Qemalit. 

Sokol Brahaj, djali shkodran me një veprimtari të 

29

madhe shoqërore e patriotike, i cili pas përfundimit 

të studimeve në vitin 2001, vazhdonte të jetonte në 

Izmir me familjen e tij, do të bënte të gjitha përpjekjet, 

deri sa garantoi qëndrimin tonë edhe një ditë pas përfundimit 

të festivalit. Në Izmir ka një përvojë të pasur 

në organizimin e festave dhe ngjarjeve të herëpashershme 

nga shqiptarët, por festa e flamurit dallon mbi 

të tjerat. Siç mësojmë, këtë vit festën për 101 - Vjetorin 

e Pavarësisë Kombëtare e kanë organizuar Unioni 

Studentor Shqiptar i Izmirit në bashkëpunim me 

shoqatën ABSIAD. Por pranë tyre ishin edhe shoqatat 

“Emigrantët shqiptarë (çamë) të Izmirit”, shoqatë kjo 

e promovuar gati një vit më parë me praninë edhe të 

kryetarit të PDIU, Shpëtim Idrizi, shoqatës më të vjetër 

shqiptare në Izmir me emrin “Kosovë - Rumeli” me 

drejtues pejanin e njohur, Jusuf Sait. 

Duhet të themi se në universitetet e Izmirit ka 

shumë studentë nga Shqipëria dhe ne pamë e njohëm 

nga afër shumë djem e vajza nga qytete të ndryshme të 

vendit, por edhe nga Kosova, shqiptarët e Maqedonisë 

e Malit të Zi, edhe nga Presheva e Bujanovci. Takuam 

e patëm rastin të bashkëpunojmë për realizimin e aktivitetit 

artistik, studentët Bledar Jançe nga Elbasani, 

Blerta Vitaku nga Mitrovica, Ekerem Halimi nga 

Shkupi, Adelina Avdullau nga Prishtina, Ardit Berani 

nga Shkodra, Enisilda Aga nga Dibra, Lorena Qemo 

nga Tirana e shumë të tjerë. Këtu do të takonim e do të 

kishim rastin të bisedojmë edhe me kolonelin Ndriçim 

Sollaku, përfaqësuesin shqiptar pranë shtabit të Nato -s 

në Izmir. Në një sallë me rreth pesëqind vende, zbukuruar 

hijshëm e plot ngjyra simbolesh kombëtare, kanë 

30

ardhur nga të gjitha anët e qytetit, por edhe rrethinat, 

shqiptarë që jetojnë këtu me breza, por edhe djem e vajza 

që studiojnë në universitetet e ndryshme të Izmirit. 

Ka ardhur edhe Stela Skënderaj, vajza fierake që jeton 

mes Turqisë e Shqipërisë. Koleksioni i saj me veshje 

kombëtare, sidomos me qendismat e derdhura kuq e 

zi, ka kohë që është kthyer në dekor të skenave dhe 

festave kombëtare. Në sallën e mbushur tej e tej me 

shqiptarë, në prezencë edhe të mjaft autoriteteve vendase, 

zv.kryetarit të Bashkisë së Izmirit, ambasadorit 

tonë në Turqi, Genci Muça, himnet kombëtare të të dy 

vendeve, shënuan fillimin e aktivitetit kulturor e artistik 

të përgatitur me këtë rast. Dalja e grupit folkorik 

“Bilbili” në skenë bëri që të pranishmit të shpërthejnë 

në duartrokitje dhe brohoritje tepër emocionuese që 

nuk do të rreshtin pas çdo kënge apo valleje shqiptare. 

Një simbolikë vertet e bukur dhe shumë e veçantë: Në 

Izmir festohet dita e Flamurit Kombëtar nën shoqërinë 

e këngëve dhe valleve të një grupi folku të ardhur nga 

Vlora, qyteti simbol i ngritjes së flamurit. 

Valltarët e “Sadi Halilit” të Librazhdit, këngët e 

kënduara nga Ludmilla Baballëku, por edhe vallja 

e kënduar: “Unë jam ‘Smail Qemali, prapa më vjen 

historia”, kënduar nga grupi polifonik, do të bënin që 

shqiptarët e Izmirit ta kthenin sallën e shfaqjeve në 

një manifestim të jashtëzakonshëm atdhedashurie dhe 

patriotizmi. Shqipatarët e Izmirit na treguan edhe një 

herë se Flamuri Kombëtar është i shenjtë, i shtrenjtë, i 

të gjithë bashkëkombësave kudo që rrojnë. 


18 dhjetor 2013 

31

SHKURTE FEJZA, 

ZËRI I KOMBIT TË VET 

Salla e koncerteve në “Sheshin 21”, në mbrëmjen e 

30 tetorit 2014, ka qenë dëshmitare se si kënga që vjen 

prej shpirtit të popullit e prej tharmit të vendit e kombit 

tënd, mund të bëjë çudi... Vjen një çast që pikërisht 

kënga krijon një mbretëri ku mund të mbretërosh e të 

shfaqesh si zonjë e madhe. Shkurte Fejza, këngëtarja 

e mirënjohur kosovare, e pati këtë privilegj këtë fund 

tetori, kur në Prishtinë mblodhi nga të gjitha trevat shqiptare 

miqtë e saj të këngës për të ndarë së bashku dyzetë 

vitet e karrierës artistike, njē jetë e tërë me kēngën e 

për këngën e bukur shqipe. Për këngën popullore të 

përpunuar aq mjeshtërisht nga kompozitorë që njohin 

dhe ruajnë me fanatizëm melosin, por edhe shpirtëroren 

e trojeve shqiptare. E tha mirë kolegu i saj, këngëtari 

tjetër i shquar kosovar, Ilir Shaqiri: “...nëse ka një 

këngëtar që meriton njëherësh emrin e lirisë, shqiptarisë 

dhe kombit, kjo është Shkurte Fejza”. 

Ndaj ata që e nderuan atë mbrëmje në koncer- 

32

tin e jashtëzakonshëm gala ishin ndër personalitetet 

më në zë të artit e kulturës, këngëtarë, kompozitorë, 

bashkëpunëtorë të shumtë nga të gjitha anët, nga Kosova, 

por edhe nga Shqipëria e treva të tjera ku rrojnë 

shqiptarë. Si pjesë e koncertit që shoqëroi mbrëmjen 

gala, grupi folklorik “Bilbili” i Vlorës, me këngën 

polifonike kushtuar kësaj këngëtareje të madhe, u përcoll 

me duartrokitje të pandërprera. “Himn për Shkurten” 

- do ta cilësonte burri i madh i Kosovës, Adem 

Demaçi, këngën me iso të jugut. Duket sikur të gjithë 

po thonë: faleminderit Shkurte Fejza për kënaqësinë 

që na dhe, por mbi të gjitha për këngën e bukur shqipe 

që e ke përcjellë me aq shpirt, patos e dashuri, duke 

mbetur pa mëdyshje zëri i trojeve shqiptare! 

Këngëtarja e lirisë 

dhe pavarësisë së kombit 

“Shkurte Fejza 40 vjet - zëri i kombit të vet”, 

kështu ishte shkruar në posterin që shoqëronte aktivitetin 

e mbrëmjes gala në Prishtinë. Pikërisht në këtë 

fjali të mirëmenduar sintetizohet jo vetëm rruga, por 

edhe portreti i këngës së Shkurte Fejzaj, ku këngët 

për lirinë, pavarësinë, atdheun, heronjtë, luftëtarët dhe 

epopetë, andej e këtej Drinit, zënë vendin kryesor mes 

më shumë se katërqind këngëve të kënduara prej saj. 

Askush tjetër nga këngëtarët shqipfolës, në të shkuarën, 

po edhe në të sotmen, nuk kanë mundur të këndojnë 

kaq shumë këngë, jo vetëm si numër, por mbi të gjitha, 

me kaq shumë nerv e dashuri për lirinë, pavarësinë dhe 

kombin. Shkurte Fejza pa frikë mund të konsiderohet 

33

këngëtarja më e madhe e shqiptarisë dhe patriotizmës, 

një binom ky i pandarë asnjëherë, prej herës së parë 

që ka dalë në skenë. Tridhjetë e pesë albume nuk janë 

pak, kur mendon kalvarin e mundimshëm të këngëtares; 

gati një çerek shekulli, i është dashur të këndojë 

përmes gjurmimit të shkjive. 

Tregojnë se në vitin 1984, në radio Prishtina, 

prej votës së dëgjuesve fitoi “Mikrofonin e Artë”, 

por drejtuesit serbë të radios nuk ia dorëzuan kurrë, 

e “burgosën” çmimin që shkonte për një këngëtare të 

re shqiptare. Në vitin 1991, në bashkëpunim me kompozitorin 

e njohur nga Tropoja, Kolë Susaj, do të realizonin 

albumin “Për mëmëdhenë”. 

Për shkak se në Prishtinë pika e prodhimit të kasetave 

ishte uzurpuar nga serbët, detyrohen të shkojnë 

për regjistrime në Sarajevë, por në kthim, policia 

serbe i konfiskon 30. 000 copë audiokaseta. Bashkë 

me to edhe orgjinalin, të cilin detyrohen ta realizojnë 

edhe njëherë prej fillimit, për ta regjistruar përsëri në 

vitin 1992, në Dyseldorf të Gjermanisë. Në repertorin 

e jashtëzakonshëm të Shkurte Fejzës gjen nga këngët 

më të arrira e më të fuqishme që njeh kënga popullore 

shqiptare, sidomos ato që përcjellin mesazhe të forta 

qëndrese e frymë lirie. Këngë si “Ç’ke Kosovë që po 

lëshon za“, “Kosovë, nëna ime“, “Mbahu nëno, mos 

ki frikë”, “Xhamadani vija - vija“, “E kam emrin kosovar”, 

“Jo, nuk ndalet Mitrovica”, “Shqiptari të dua”, 

“Këngë për Adem Jasharin”, “Kuvendi i Junikut” e 

deri te kënga “Endrra shekullore”, që i kushtohet 100 - 

Vjetorit të Pavarësisë, janë të mjafta për ta përcaktuar 

pa hezitim Shkurte Fejzajn si zërin e kombit të vet. 

34

Siç tregon këngëtarja, për herë të parë në Shqipëri 

ka ardhur në vitin 1992, moment që lidhet edhe me 

realizimin e këngës së kthyer në hit për më shumë se 

dy dekada në të gjitha trojet shqiptare, të njohur për të 

gjithë me emrin ” Xhamadani vija - vija”, realizuar në 

bashkëpunim me shkodranët Zef Çoba e Alfred Çapaliku. 

Shkurte Fejza lirinë dhe mëvetësinë e Kosovës 

e ka përjetuar edhe si plotësim të ëndrrës së saj për të 

bashkuar zërin me artistët e tokës amë. Këtë e tregon 

edhe atashimi i këngëtares pranë Ansamblit Kombëtar 

të Këngëve dhe Valleve të Shqipërisë dhe pjesëmarrja 

në “Festivalin Botëror të Folklorit” në Karolinën Veriore 

në SHBA, në vitin 1994, ku shpërblehet edhe me 

“Çmim Special” të Festivalit. Shkurte Fejza nuk është 

thjesht një këngëtare prodhim i studiove elektronike që 

nxjerrin këngë. 

Gjurmët e saj skenike, zëri i saj melodioz dhe 

epiko - lirik, janë ndjerë fuqishëm nëpër shumë skena e 

sheshe të qyteteteve të Gjermanisë, Zvicrës, Belgjikës, 

Danimarkës, Suedisë, Norvegjisë, Austrisë, Anglisë, 

Italisë, Kanadasë, Australisë dhe SHBA - së, duke 

shënuar qindra e qindra koncerte. 

Pëmasa humane është një tjetër cilësi e këngëtares 

së madhe. Dhjetra koncerte me qëllime humanitare në 

Kosovë e jashtë saj flasin më së miri për këtë vlerë 

të shtuar të personalitetit të saj artistik. Fakti që në 

mbrëmjen gala të kremtimit të dyzetvjetorit të saj në 

skenë, mes shumë të tjerëve që përshëndetën këngëtaren, 

u duartrokit gjatë drejtuesi i shoqatës së personave 

me aftësi të kufizuara, është treguesi më kuptimplot 

i shpirtit të saj artistik dhe njerëzor. 

35

36 

Këngëtare e madhe 

me bashkëpuntorë të mëdhenj… 

Gjatë koncertit kushtuar rrugës dyzetvjeçare të 

këngës së Shkurte Fejzaj, vet këngëtarja disa herë 

“ndalonte” për të prezantuar e falenderuar shumë 

prej bashkëpuntorëve të saj në vite. Gati u falej atyre 

që me fjalën dhe meloditë e krijuara përmes pentagramesh 

i kishin dhënë mundësi vokalit të saj të realizonte 

këngët e adhuruara, të shumtat ngjizur përmes 

melosit të këngëve më të mira burimore nga çdo anë e 

Shqipërisë etnike, prej jugut, në veri. Dhe për të qenë 

i saktë, duhet të shënosh në blloku emra të tillë kompozitorësh 

si Pjetër Gaci, Zef Çoba, Kolë Susaj, Edmond 

Zhulali, Naim Gjoshi, Përparim Tomçini, Aleksandër 

Peçi, Naim Krasniqi, Xhevdet Gashi, Burim Krasniqi, 

Valton Beqiri, Ylber Asllani, Bekim Bislimi, Demir 

Krasniqi, Bekim Lumi etj. Apo më tej, autorë tekstesh 

si Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Xhevahir Spahiu, 

Hamit Aliaj, Naim Plaku, Gjok Beci, Ymer Shkreli, 

Faruk Tasholli, Naime Beqiraj, Bekim Bislimi, Bekim 

Lumi, Fatmir Muja e shumë të tjerë, pa harruar edhe 

krijime nga rilindasit Naim Frashëri, Gjergj Fishta etj. 

Bilbilat e polifonisë 

për bilbilin e këngës shqipe... 

Shkurte Fejza cilësohet si bilbil i këngës shqipe 

dhe pa asnjë dyshim, ajo qëndron me shumë dinjitet 

krahas emrit të së papërsëritshmes Nexhmie Pagarusha, 

të magjishmes këngëtare shqiptare, simotër e Vaçe 

Zelës tonë të madhe. U ndjeva thellësisht i privilegjuar

që në koncertin gala të ideuar bukur si një rrugëtim 

në karrierën e këngës dyzetvjeçare të këngëtares, mes 

shumë artistësh e këngëtarësh të ardhur për të nderuar 

artisten e madhe, si veteranët Ismet Peja e Shahindere 

Berlajolli e më tej Ilir Shaqiri, Ismet Bexheti, Shyhrete 

Behluli, Violeta Zefi, Bujar Qamili, Remzije Osmani, 

motrat Mustafa, Mahmut Ferati, Vjollca Buqaj, Violeta 

Kajtazi, Lori, Edona Llalloshi, Afërdita Demaku, 

Naxhije Fejza, Violeta Kukaj, Skënder Hasi, Rovena 

Stefa, Nysret Muqiqi, Merita Spahiu etj. U gjend edhe 

grupi folklorik “Bilbili” i Vlorës. 

Si i ftuar në këtë ngjarje të rëndësishme kulturor, 

por edhe si drejtues i grupit nga Vlora, m’u desh që 

si përshëndetje të them vetëm dy fjalë: “nuk mund të 

mungonte prezenca e Vlorës në këtë ngjarje të madhe 

të këngëtares së madhe, se as Shkurte Fejza nuk i ka 

munguar Vlorës”. Prezenca e saj në festivale folku, 

mbi të gjitha kënga e saj në koncertin jubilar të 100 - 

Vjetorit të Pavarësisë, flasin shumë për lidhjet e saj me 

këtë qytet historik dhe kulturëdashës. 

Pastaj kënga polifonike me iso e dufe labërie, pushtoi 

sallën duke bërë që të pranishmit, njerëz të shumtë 

të artit, kulturës e jetës publike të Kosovës e trevave të 

tjera shqiptare, të shpërthejnë në duartrokitje. 

Në Kosovë kemi ardhë, 

Nga Vlora me det e valë. 

Nga Vlora e kombit tonë, 

Me flamur e me shqiponjë. 

Nga ballkoni i Ismailit, 

Në kullën e Boletinit. 

37

Kemi ardhë të urojmë, 

Princeshën e këngës tonë. 

Shkurte Fejza, këngëtare, 

Dyzet vjet me këngë zjarre. 

Dyzet vjet me këngë në gojë, 

Si bilbil e si shqiponjë. 

Këngë malli, këng’ lirie, 

Këngë kombi, Shqipërie. 

Zëri i trojeve shqiptare, 

Shkurte Fejza, këngëtare. 

Kështu kënduan vlonjatët atë mbrëmje të madhe 

kënge për “Mjeshtren e Madhe”, Shkurte Fejza, 

këngëtarja e dashur e trojeve shqiptare. 

Botuar gazeta “Telegraf”, 

8 nëntor 2014 

38

QË EDHE NE TË KEMI 

KONCERTIN TONË VJENEZ 

- Meditim për Koncertin 

e Filarmonisë së Vjenës - 

Është bërë traditë që përmes TVSH, në një nga ditët 

e para vitit të ri, të na ofrohet koncerti i Filarmonisë së 

Vjenës që për hir të së vërtetës, mbetet nga ngjarjet 

më të veçanta që i dhurohet publikut tonë artdashës 

në këto ditë festash. Kam disa vite që e përcjell këtë 

koncert të jashtëzakonshëm, me audiencë e shikueshmëri 

të rrallë botërore dhe përherë më zgjon ndjenja 

të papërshkrueshme e që besoj lidhen me magjinë e 

kësaj krijimtarie të madhe me përmasa të përbotshme 

në fushën e artit muzikor. 

Sa herë e ndjek këtë koncert, kam vënë re se nuk 

do dhe aq kulturë në fushën e pentagramit për të dalluar 

përsosmërinë dhe magjinë që krijojnë tingujt e 

gjithfarë veglave muzikore në një orkestër gjigande. 

Ka gjashtëdhjetë vjet që periodikisht, në çdo fund 

viti mbahet ky koncert në Vjenë dhe nuk di të thuash 

nëse Vjena është ndërtuar për të organizuar e përcjellë 

këtë koncert apo koncerti ka gjashtëdhjetë vjet që i 

jep emrin Vjenës. Gjatë një vizite në këtë kryeqytet 

39

mësova se Vjena e vjetër kishte të paktën 150 vjet që 

ishte ajo që është dhe sot. Bashkë me koncertin, fare 

natyrshëm, shoqëruar me muzikën e mrekullueshme 

klasike, përcillet edhe një interval i magjishëm muzikor 

e promovues për vendet turistike vjeneze e austriake. 

Të ngërthen të tërin. Muzikë dhe promovim vendesh 

e bukurish, njëherësh brenda një koncerti televiziv. 

Është edhe kjo arsyeja që më shtyu t’i hedh këto radhë. 

A nuk kemi dhe ne muzikën e vendet tona të 

mrekullueshme, resurse të rralla turistike në të katër 

anët e vendit, që të mund t’i promovojmë e ta bëjmë 

këtë traditë në një ngjarje të posaçme për ta kthyer 

në tradicional në çdo fund viti? Ne vërtet nuk kemi 

Filarmoninë e Vjenës, por kemi jo pak vlera tonat edhe 

në fushën e muzikës. Në lëmin e trashëgimisë kulturore, 

shpirtërore, melosi ynë popullor është i pakrahasueshëm, 

i rrallë. Mjafton të përmendim iso - polifoninë, 

tani edhe si kryevepër e trashëgimisë shpirtërore 

të njerëzimit, apo eposin e kreshnikëve që është drejt 

marrjes së kësaj certifikate botërore, pa folur për visaret 

folklorike nga Çamëria, në Mitrovicë e në të katër anët 

e trojeve shqiptare. 

Bëhen jo pak festivale gjatë vitit, disa edhe në 

agjendën e Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe 

Sporteve. Ka të tjera aktivitete folku që mbajnë vulën 

e shoqatave apo subjekteve private dhe është fare e 

thjeshtë të qëmtohen vlerat më të spikatura për të mundur 

të organizojmë edhe ne “koncertin tonë vjenez” 

Të trishton e vërteta se askush nuk do t‘ia dijë e 

nuk ka ndërmend të merret me organizimin e një ndërmarjeje 

të tillë që shërben, veç të tjerash, edhe për ruaj- 

40

tjen dhe transmentimin e kësaj pasurie shpirtërore që e 

kemi tonën e veç për këtë mund të shquhemi mes popujve 

të tjerë. Patjetër televizioni publik do të ishte një 

mundësi edhe si dëshmi apo arkiv për vlerat e krijuara 

e transmentuara në koncerte e festivale të ndryshme 

gjatë vitit nga bartësit e folkut, po edhe nga qindra interpretues, 

nga jugu në veri, edhe pse të papërkrahur financiarisht. 

Asfare nuk i shkon ndërmend Televizionit 

Publik Shqiptar që mbahet me taksat e qytetarëve, t’i 

hyjë kësaj pune e asgjë s’na vjen në koncertet e fundvitit 

nga melosi ynë popullor që e kemi mjaft të begatë 

në të katër anët e vendit. Edhe këtë vit që ishte viti i 

100 - Vjetorit të Pavarësisë, ngjarje për të cilën u krijuan 

qindra e qindra këngë folklorike nga më të mrekullueshmet, 

ky istitucion, i vetmi publik në vend, nuk 

e pa të udhës të transmentonte më të zgjedhurat ndër 

to. Kaq vite që kënga popullore folklorike vazhdon të 

qëndrojë e shpallur “mollë e ndaluar” nga televizioni 

publik, thua se nuk ka asnjë detyrim për këto visare të 

popullit, me taksat e të cilit mbahet. Këngën popullore 

burimore kemi rastin ta shikojmë vetëm kur shfaqet, 

herë - herë e përçudnuar, nëpër ekrane gjithëfarësh, pa 

as më minimalen përgjegjësi, duke i dëmtuar rëndë e 

pa mundësi ndreqjeje vlerat e saj. 

Këto radhë, siç thashë, m’i nxiti ndjesia që përjetova 

duke ndjekur koncertin e Vjenës 2013. 


7 janar 2013 

41

TRASHËGIMIA KULTURORE 

DHE PËRMASA 

E MUNGUAR 

Nëse kombi ynë shënjon për disa vlera dhe pasuri 

dalluese mes kombeve të tjerë, duhet të pranojmë se në 

këtë realitet trashëgimia kulturore ka vendin e vet të 

padiskutueshëm. 

Rrallë vende e kanë me kaq ballëk këtë pasuri 

publike, në raport me popullsinë dhe territorin, edhe 

pse jo e gjitha është zbuluar e vendosur në fondin e 

shtetit. Historia e lindjes dhe zhvillimit të një kombi, 

rruga e bërë prej tij në shekuj, nuk mund të konceptohet 

pa vlerat që mbart trashëgimia kulturore, si ajo 

shpirtërore, ashtu edhe ajo materiale. 

29 shtatori daton si Dita Kombëtare e Trashëgimisë 

Kulturore dhe në këtë ditë, sidomos ata që merren 

drejtpërdrejt me kulturën popullore apo edhe të tjerë të 

interesuar, kthejnë kokën e shtojnë vëmendjen. Flitet 

ca më shumë se në ditë të zakonshme, por edhe zhvillohen 

aty - këtu disa veprimtari, në më të shumtën e 

42

herëve simbolike, si për ta venë këtë fushë në qendër të 

opinionit publik. Pastaj ndonjë ekspozitë apo aktivitet 

pompoz në një nga objektet e listës së inventarit dhe 

më tej ca lajme të emetuara në ekranet e TV. 

Kështu ka ndodhur dje, thuajse kështu edhe sot 

ndonëse, për të qenë korrekt, sëfundi është folur ca më 

shumë rreth kësaj fushe e duket se ka një këndvështrim 

më optimist. Kur them është folur, domethënë edhe 

është vepruar me disa iniciativa apo edhe aktivitete të 

munguara më parë. Disa prej objekteve të trashëgimisë 

kulturore duket se kanë “dalë mbi ujë” sidomos në disa 

qytete, të cilat edhe më parë kanë pasur përvojë pozitive. 

Por, në këtë shkrim, për një tjetër gjë dua të flas. 

Krahas vlerave dhe misionit tanimë të njohur, 

duket se ka ardhur koha që trashëgimia kulturore të 

konsiderohet edhe si një përmasë e rëndësishme e 

kohezionit social të shoqërisë dhe i zhvillimit kulturor 

e ekonomik të saj. Është fjala për rolin që duhet 

të marrë kjo fushë, sidomos shumë prej objekteve të 

trashëgimisë kulturore të klasifikuara apo që mbajnë 

statusin “Monument kulture”, në zhvillimet sociale 

dhe ekonomike të banorëve dhe zonave apo territoreve 

ku shtrihen këto pasuri materiale e shpirtërore. 

Kam krijuar bindjen se ndërkohë që në shumë fusha 

të jetës me kohë janë bërë e po bëhen përpjekje 

për t’ju përshtatur ekonomisë së tregut, në fushën 

e trashëgimisë kulturore duket se vazhdohet me të 

njëjtën qasje si në kohën e sistemit ekonomik që lamë 

pas. Ndërkohë, harrojmë se ai sistem, qoftë edhe për 

interesa të propagandës, kur vinte puna te pasuria 

shpirtërore apo materiale, e zgjidhte qesenë. Ndonëse 

43

në inventarin e institucioneve rajonale që administrojnë 

këto pasuri, gjenden listat e për shumë ndër to, edhe 

database me të dhënat gjeo - historike, ato vazhdojnë 

të trajtohen si stoli, sikur janë zbuluar e ruajtur për t’u 

vendosur në muze apo për të mbajtur disa njerëz në 

punë. Përvoja gati njëzetëvjeçare që kam pasur rastin 

të fitoj si rezultat i administrimit të disa prej vlerave të 

qenësishme të trashëgimisë kulturore e shpirtërore, më 

kanë krijuar mundësinë të njoh dhe të krijoj një lidhje 

të pazgjidhshme edhe me vlera të trashëgimisë kulturore 

të fushës materiale. 

Kam parë me sy e kam dëgjuar nga afër se si në 

Evropën ku synojmë të integrohemi, në mjaft shtete 

e qytete të saj, trajtohen, ruhen e promovohen vlerat 

e trashëgimisë kulturore materiale; kala, parqe arkeologjike, 

shpella, monumente kulti, banesa karakteristike 

etj. Kam parë e kam vizituar mjaft monumente 

kulture që “mbrohen nga shteti” në Itali, Poloni, Kroaci, 

Spanjë, Lituani, Moldavi, Turqi etj., dhe gjithmonë 

kam menduar: po ne kur do t’i bëjmë vlerat tona materiale 

apo shpirtërore qofshin, të klasifikuara “monumente 

të trashëgimisë kulturore” apo “kryevepra të 

njerëzimit”, prona të qytetarëve e vizitorëve të ndryshëm 

e, më kryesorja, kur këto pasuri do t’i orientojmë 

drejt zhvillimeve të dukshme social - ekonomike të territoreve 

e banorëve të tyre. 

Duhet ta themi hapur se shumë prej këtyre monumenteve 

deri sot, konsiderohen “pronë” thuajse vetëm 

e arkeologëve dhe specialistëve të fushave kërkimore 

e shkencore, ndërkohë që duhet të kthehen tërësisht në 

funksion të publikut e vizitorëve, vendas e të huaj, për 

44

të mësuar e parë me sy historinë dhe lashtësinë tonë si 

vend e si popull, por edhe të kenë një ndikim pozitiv në 

zhvillimet rajonale. 

Në fakt duhet të pranojmë se Shqipëria e ka një 

model: Parkun Kombëtar të Butrintit. E drejta e posaçme 

krijuar në këtë park arkeologjik për publikun, 

por edhe infrastruktura e realizuar është një shembull, 

por dhe një përvojë se si duhet të veprohet për zbulimin, 

ruajtjen dhe menaxhimin e monumenteve të 

trashëgimisë kulturore. Por këtë konstatim nuk mund 

ta përgjithësojmë edhe për mjaft objekte të tjera, nuk 

mund ta themi as për objekte me vlera të jashtëzakonshme 

si qytete antike, parqe arkeologjike, kala me 

emër etj. Kam krijuar përshtypjen se monumenteve të 

kulturës në qarkun e Vlorës, bie fjala, do t’u kthehet 

shkëlqimi i munguar, vetëm atëhere kur të mendohet 

e punohet që këto objekte të vihen në funksion të gjallërimit 

real të zonave ku shtrihen dhe banorët përreth 

në radhë të parë, të bëhen përfitues të këtij zhvillimi. 

Pjesëmarrja përmes rrugëve dhe infrastrukturës së domosdoshme, 

deri sot të munguar apo të cunguar keqas, 

duhet patjetër të shikohet si pjesë e domosdoshmërisë 

së këtij zhvillimi. 

Kjo natyrisht mbetet sfidë e politikave të institucioneve 

qendrore të shtetit në fushën e trashëgimisë 

kulturore dhe një nga prioritetet e rëndësishme që 

mund të realizohet jo vetëm në bashkëpunim, por edhe 

si detyrim ligjor me pushtetin vendor në territorin dhe 

juridiksionin e të cilëve gjënden këto pasuri kulturore. 

Ndarja e re territoriale, zmadhimi i sipërfaqeve 

të njësive vendore, por edhe kompetencat e shtuara të 

45

pushtetit në këto njësi, lipset të çojë drejt një sjellje 

të re edhe ndaj pasurive të trashëgimisë kulturore që 

ndodhen në këto zona. Besoj ka ardhur dita që t’i jepet 

fund centralizimit të tejskajshëm e fare të pakuptimtë 

që ekziston sot në fushën e trashëgimisë kulturore, ku 

thuajse mungon fare e drejta e pushtetit lokal ndaj pasurive 

që ndodhen në territorin nën juridiksion të tij 

dhe vet legjislacioni në fuqi, duket se i ka përjashtuar 

organet vendore nga administrimi i tyre. 

Asnjëherë deri sot këto pasuri e vlera të qenësishme 

historike e kombëtare nuk janë parë nga politikat 

lokale si asete që krahas investimeve e kujdesit 

shtetëror, shumë mirë mund të investohet jo vetëm për 

t’i ruajtur e mirëmbajtur, por edhe për t’i shfrytëzuar si 

kapitale qarkulluese. E nëse njësitë e reja administrative 

priten të kenë një ndikim krejt tjetër në raport me 

administrimin e territorit, kjo duhet të çojë natyrshëm 

edhe drejt një qasjeje të re ndaj pasurive të trashëgimisë 

kulturore. 

E para, lipset që këtyre monumenteve t’u mundësohet 

“a” - ja e ekzistencës së tyre, deri sot thuajse e munguar; 

infrastruktura qarkulluese dhe së dyti, kthimi i 

këtyre objekteve në mundësi vizitash e kontaktesh, 

përmes aktiviteteve të herëpasherëshme të instaluara 

e të shtrira gjatë gjithë vitit. Ndërtimi i infrastrukturës 

qarkulluese në çdo e për secilin objekt me status “Monument 

kulture”, mbetet nga problemet ende të pazgjidhura, 

ndërkohë që infrastruktura qarkulluese për në 

objekte e brenda tyre kërkon të realizohet, edhe me 

standarte, për të pasur mundësinë e lëvizjes edhe për 

kategori grupe vizitorësh me aftësi të kufizuara. Har- 

46

timi i agjendave të veprimatarive me karakter kulturor, 

promovues apo turistik, si dhe ato me karakter tregtar, 

kryesisht me prodhime e punime tradicionale, me siguri 

do të krijojnë një marrëdhënie te re të banorëve me 

këto objekte. Kështu mund të ndodhë me qytetin e Orikut 

në Orikum; qytetin e Amantias në zonën e Sevasterit; 

Kalanë e Kaninës në Kaninë, në Kishën e Shën 

Mërisë në ishullin e Zvërnecit etj. 

Ndërkohë që bregdeti i Orikumit çdo vit e më tepër 

po kthehet në një destinacin të dukshëm turistik, istalimi 

i aktiviteteve kulturore, pikërisht në amfiteatrin e 

Orikut, do ta shtonin bukurinë dhe atraktivitetin e këtij 

rajoni. Për këtë qëllim do të shërbenin edhe aktivitete 

të ndryshme, festivale apo panaire të shumëllojshme, 

për të gjallëruar një zonë si ajo e Kudhës - Grehotit 

(Sevasterit) përmes administrimit të një qyteti antik të 

jashtëzakonshëm si Amantia. 

Mund të sillja në këtë trajtim të shkurtër shumë 

shembuj se si në të tjera vende të Evropës apo edhe 

më gjerë, pasuritë e trashëgimisë kulturore kanë çuar 

në zhvillime të dukshme social - ekonomike. Por le të 

mjaftohem vetëm me dy ndër ta. 

Vetëm 70 km nga Izmiri dhe rreth 20 km nga Efesi, 

ndodhet shtëpia e Shën Marisë, vendi ku kjo shenjtore 

kaloi ditët e fundit të jetës. Çdo ditë dhe paprerë, kjo 

shtëpi - kishëz e vogël pret e përcjell qindra vizitorë 

nga çdo anët e botës. Dhjetra autobusë në dispozicion 

të turistëve që vijnë me kroçera e që s’mund ta kuptojnë 

udhëtimin në brigjet e Turqisë pa prekur nga afër 

shtëpinë e Shën Marisë. Një zhvillim i mahnitshëm 

përmes një infrastrukture të gjerë në shërbim të turi- 

47

stëve ardhur përmes qarkullimit të njerëzve e shërbimeve. 

Nuk po flas për administrimin e Efesit, ajo është 

industri më vete turistike, vetëm për një shtëpi të vogël 

e kthyer në një kishë që për nga konstruksioni as mund 

të krahasohet më Kishën e Shën Mërisë tonë në ishullin 

e Zvërnecit. Por ndërsa aty në shtëpinë e largët të 

Shën Marisë së brigjeve të Detit të Zi, infrastruktura 

të lejon të parkohen pa fund autobusa e automjete, në 

“shtëpinë” e Shën Mërisë tonë, brenda ujarave të Adriatikut, 

në një mrekulli të vërtetë shqiptare, nuk mund të 

shkojë pa le të parkohet qoftë dhe një autobus i vetëm. 

Tjetër. Vetëm pak vite të shkuara gjatë pjesëmarrjes 

në festivalin folklorik të Pirenejve në pjesën franceze, 

organizatorët në agjendën e aktivitetit kishin programuar 

performancë në një zonë diku qindra kilometra nga ku 

organizohej 

festivali. 

“Dita e derrit 

të egër”, 

- kështu e 

kishte emrin 

aktiviteti, 

festa 

që zhvillohej 

në zonën që 

konsiderohej 

pasuri natyrore, 

diku në 

Kastelanjë të 

Teuta në Shtëpinë e Shën Mërisë, Efes, Turqi. Francës. 

48

Menduam se do të ishte ndonjë park me derra të 

egër e do të shikonim nga afër këtë kafshë të veçantë, 

po asnjë turi derri të vetëm nuk pamë gjëkundi. Vetëm 

gjatë drekës do të kishim rastin të provonim një thelë 

mishi “dy gisht gjë”. Siç mësuam, për këtë “dy gisht” 

mish vinin atë ditë në festë, në parkun me pyje, mijëra 

banorë duke u bërë pjesë e një industrie të tërë biznesi 

me produkte të ndryshme të zonës, duke e kthyer pyllin 

në një panair të stërmadh natyror Kështu, të tjerët edhe 

kur s’i kanë, i sajojnë vendet me histori e legjenda, 

ndërkohë që ne i kemi edhe vendet me histori, edhe 

vendet si pasuri me traditë e trashëgimi dhe fare pak i 

shfrytëzojmë. Më shumë i mbajmë e i trajtojmë si stoli. 

Dhe së fundi, si inxhinier miniere, njoh e di mirë 

se nëntoka mban e ruan pasuri të çmuara që gjithmonë 

duhen zbuluar, ndërsa si i apasionuar me vlerat e 

trashëgimisë kulturore, kam bindjen se ora e nxjerrjes 

se pasurive kulturore nga guidat e fjetura, në mjedise 

të vizituara, të populluara e të mirë menaxhuara, ka 

ardhur. Por duket se është koha edhe që këto pasuri t’i 

kthejmë në fuqi e mundësi zhvillimi, si një kontribut 

i drejtpërdrejtë në përmirësimin e kohezionit social - 

ekonomik të shoqërisë. Zhvillimet pozitive që po ndodhin 

në të gjithë vendin në infrastrukturë, kryesisht 

asaj turistike, duhet t’u përgjigjen edhe zhvillimet në 

objektet dhe pasuritë e trashëgimisë kulturore që ngarkohet 

me ligj të menaxhohen nga struktura të posaçme 

të shtetit e pushtetit, por edhe nga vet shoqëria civile. 

Botuar në “Gazeta Shqiptare”. 

“Shqip “e “Telegraf”, 

29.09.2014 

49

KRYEVEPRA 

E NËPËRKËMBUR... 

- E nëpërkëmbur qysh për emër - 

Rrallë mund të ketë ndonjë dukuri tjetër shpirtërore 

apo ndonjë objekt tjetër material nga trashëgimia jonë 

kulturore, të “vuajë” kaq shumë për shkak të termit të 

emërtimit apo thirrjes, se sa kënga vënçe, apo thënë 

ndryshe, me iso, kënduar kryesisht në trevat e jugut, 

por edhe në zona të tjera, ku lëvrohet kjo kategori e 

folklorit muzikor pa instrumenta. 

E vërteta është se pas termit tradicional e të hershëm 

“këngë vënçe”, përdorur rëndom nga të parët 

tanë, emërtimi “polifoni” ka qënë edhe termi zyrtar 

me të cilin kjo mënyrë të kënduari është quajtur në 

kohët e mëvonshme, deri gati një dekadë më parë. Më 

saktë deri në vitin 2005, kur këtë mënyrë të kënduari 

institucioni prestigjioz i kulturës UNESCO do ta 

shpallte “kryevepër të trashëgimisë gojore të njerëzi- 

50

mit” me termin “Iso - polifonia” shqiptare. Natyrisht, 

sikundër do ta mësonim më pas, ky vendim nga strukturat 

vendimmarrëse të kulturës nën ombrellën e OKB 

-së, nuk do të merrej me një të rënë të lapsit, po përkundrazi, 

do të duhej një dosje voluminoze plot argumente 

e prova mes një garimi tepër të fortë midis vlerave 

shpirtërore të sa e sa vendeve të tjera. 

Personalisht, kur më është dashur të mësoj diçka 

për termin e ri të certifikuar, më ka mjaftuar argumenti 

se vetëm kështu ky term e veçonte polifoninë tonë nga 

e mjaft vendeve ku ka qasje e ku emërtohej njëlloj, polifoni. 

Pavarësisht se edhe nga njohjet e drejtpërdrejta 

që kam pasur rastin të kem në disa vende si Moldavi, 

Lituani, Bullgari, Greqi etj., kam krijuar bindjen se 

mënyra jonë e të kënduarit është shumë më interesante 

e krejt e veçantë. Gjithashtu, si bashkëkohës dhe 

kontribues modest në organizimin dhe menaxhimin e 

kësaj pasurie shpirtërore, më duhet të them se pavarësisht 

ndonjë zëri mosaprovues të thënë qysh atëhere, të 

gjithë e pritëm me entusiazëm këtë vlerësim e nderim 

që institucionet e kulturës evropiane e botërore i bënë 

këngës sonë që në fund të fundit edhe “iso” - n e shtuar 

e kishte pjesë të saj. 

E vërteta është se jo vetëm në këtë shkrim, por asnjëherë 

nuk kam ndërmend të merrem me termat e as 

të marr përsipër të vërtetën fundore të këtij emërtimi. 

Për mua kjo është dhe mbetet detyrë e studiuesve dhe 

shkencëtarëve të fushës. Ajo që dua të prek në këtë 

shkrim është mënyra dhe agresiviteti që herë - herë 

shfaqet nga ata që kanë mendim ndryshe e që duan ta 

trajtojnë këtë problem. 

51

Sidomos kohët e fundit, kjo kundërshti po merr 

përmasa tepër agresive e ku nga ndonjë që ka marrë 

përsipër të bëhet interpret i këtij mendimi, gati sa nuk 

kërkohet të shpallen “armiq të popullit” ata që kanë 

punuar me këtë dosje apo dhe ata që kanë respektuar 

e respektojnë emërtesën zyrtare të shtetit shqiptar, ku 

veprojnë edhe institucionet përkatëse të kulturës. 

Absolutisht nuk them pse ka mendime e trajtesa të 

tjera rreth opsionit apo vendimit zyrtar, por mendoj se 

nuk mund të lejohet as për etikë dhe as për konsiderata 

njerëzore, që punonjës të veçantë në administratë apo 

në fushën shkencore që u takoi të punojnë për realizimin 

dhe plotësimin e dokumentacionit të kërkuar nga 

UNESCO, të trajtohen në shtyp me etiketime të tilla 

duke i cilësuar deri antishqiptarë. 

Arrihet deri aty sa të organizohen peticione të manipuluara 

e të degraduara nga lloj - lloj njerëzish, edhe 

duke falsifikuar e duke luajtur me firma të mjaft bartësve, 

krijuesve e organizatorëve të grupeve të dëgjuara 

nga treva të ndryshme të Labërisë të njohur si personalitete 

të padiskutueshme në fushën e trashëgimisë 

shpirtërore. 

Por kjo orvajtje merr vërtet përmasa komike, kur 

në krye të këtyre lëvizjeve vihen njerëz me formim të 

cunguar intelektual e profesional e kur edhe ndonjë 

profesor apo ndonjë tjetër me grada e kontribute, ose 

shënohet nga fundi, ose dëgjon e shikon nga “frengjia”. 

Këto që po shkruaj kanë ndodhur aty pak vite 

më parë në kohën e qeverisjes së kaluar dhe në një 

farë mënyre institucionet përgjegjëse të kulturës, nuk 

mundën ta vendosin pikën mbi - i - duke e lënë “li- 

52

tarin” bran, ndonëse për hir të së vërtetës janë bërë 

përpjekje për t’u përballur me shqetësimet. Disa prej 

këtyre shqetësimeve duket se janë mbartur edhe për 

institucionet aktuale të kulturës nga ku, siç thonë, ka 

dalë edhe një shkresë, e cila kërkon që termi “iso - polifoni” 

të mos përmendet duke rikthyer përsëri termin 

“polifoni”. 

Nuk e kam tagrin e as marr përsipër të them nëse 

ky udhëzim duhej të jepej apo jo, por s’mund të rri pa 

thënë që më duket shumë e çuditshme që një term me 

të cilin lidhet një vlerësim dhe certifikim kaq prestigjioz, 

të zhbëhet pa iu nënshtruar të paktën një diskutimi 

të thellë shkencor e gjithëpërfshirës. Në fund të fundit, 

gjykoj se nëse këto hapa kanë munguar të hidhen në 

kohën e vendosjes, të mos rezultojnë të njëjta edhe në 

kohën e zmbrapsjes, ca më tepër kur në mes janë edhe 

institucionet prestigjioze të kulturës botërore. Personalisht 

kam krijuar bindjen se të tjera halle ka polifonia, 

siç ka në tërësi kultura shpirtërore gjithandej, prej 

jugut, në veri. 

Nëse vërtet kjo puna e “isos” përbën një shqetësim 

madhor e lidhet me fatin e identitetit tonë kombëtar, 

siç ndonjë përpiqet të thotë, atëhere besoj se shteti i ka 

të gjitha strukturat dhe instrumentet për të folur, diskutuar 

apo paraqitur punimet shkencore e për të vendosur. 

Por kjo kurrsesi nuk mund të lihet në dorën e ca 

personave që duke i vendosur grupeve apo shoqatave 

të tyre emrin “polifoni”, mendojnë se rreth tyre rrotullohet 

jo vetëm kënga, por edhe bota vetë, ndonëse, siç 

thashë më lart, u mungon edhe kultura më minimale 

për të trajtuar këto probleme. 

53

Harrojmë se kur flitet për emrin, po të mbledhësh 

intervista, mendimet mund të jenë nga më të ndryshmet. 

Bie fjala, njëri prej krijuesve më të mëdhenj, për 

të mos thënë babai i stilit muzikor piluriot, “Mjeshtri 

i Madh”, Lefter Çipa, ka kohë që ka hedhur idenë për 

ta quajtur polifoninë me termin “fosforinë”, thjesht shqiptare. 

Kështu i pëlqen këtij burri të papërsëritshëm 

në kontributet e dhëna për këtë pasuri shpirtërore shqiptare. 

Është kjo arsyeja që më shtyn të them se, kur 

duhet të flasim për këtë vlerë të qenësishme shpirtërore 

të identitetit tonë kombëtar, emri është e fundit gjë që 

duhet të merremi e të na shqetësojë. Ca më tepër, kur 

të gjithë e dimë që edhe emri “polifoni” është i huazuar 

nga fqinjët tanë. 

Por thashë, nuk dua të bie në vorbullën e debatit të 

emrit, tjetër gjë më shqetëson e dua ta ndaj me opinionin 

dhe strukturat që me ligj ngarkohen për kujdesin 

ndaj vlerave kombëtare. Kam gati dy dekada që jap e 

marr me bartës, krijues e interpretues të kësaj vlere të 

rrallë shpitërore, kam parë nga afër edhe ndjesitë që 

përcjell kjo pasuri në skena e mjedise evropiane, fuqinë 

e saj identifikuese e të rrallë dhe më duhet të them 

se të tjera shqetësime e halle kanë ata që u duhet ta 

ruajnë, transmentojnë e zhvillojnë. 

E nëpërkëmbur 

në trajtim... 

25 nëntori 2005, ka hyrë në kalendarin e datave të 

shënuara si dita e shpalljes së polifonisë nga UNESCO, 

“Kryevepër e trashëgimisë gojore të njerëzimit” dhe në 

54

espekt të kësaj ngjarjeje, të paktën siç është thënë, kjo 

ditë do të shënonte për çdo vit edhe nisjen e një festivali 

të kësaj gjinie në qytetin e Vlorës. U tha dhe u bë 

për disa vjet, më vonë edhe vet ata që morën vendimin 

e që vendosën edhe për datat e vendin ku do mbajej, e 

lanë në mes të rrugës. Zakonisht ka qenë në agjendën 

e Qendrës Kombëtare të Veprimtarive Folklorike dhe 

duke lënë mënjanë rezervat për cilësinë e organizimit 

apo edhe produktin e këtij festivali, sa herë bëhej, të 

paktën vinte në lëvizje disa burime njerëzore krijuese 

e interperetuese të këtij zhanri që sa vete e po bëhet më 

i vështirë për t’u ruajtur e transmetuar. 

Të bën përshtypje se, megjithë vështirësitë ekonomike, 

mjaft prej aktiviteteve kryesore të planifikuara 

në kalendarin e institucionit qendror të kulturës janë 

zhvilluar, ndërsa festivali i polifonisë ka disa vite që 

nuk është bërë i mundur. 

Kështu ka ndodhur më parë, kështu po ndodh edhe 

këtë vit. Dhe askush nuk e ngre zërin për këtë anashkalim 

apo harrim të madh. Mjafton që t’u bëhet “iso” të 

shqetësuarve për emrin, pa fundja do durohet edhe për 

festival! Duket se të gjithë janë mbërthyer në dilemën 

e madhe se si do ta themi, me “iso” apo pa “iso” të 

uruarin emër. Harrojmë përgjegjësinë që kemi si shoqëri, 

por edhe si shtet, për këto vlera që edhe na identifikojnë, 

po edhe na krenojnë mes popujve të tjerë. 

Pas certifikimit si kryevepër shpirtërore botërore 

nga istitucionet e kulturës ndërkombëtare, të gjithë 

duhet të bëhemi shumëfish më të përgjegjshëm. Por 

mbi të gjitha, listimi dhe vendosmëria ndaj realizimit 

të disa prej veprimtarive që lidhen me ruajtjen, trans- 

55

mentimin dhe pasurimin e vlerave të trashëgimisë 

shpirtërore, krahas atyre materiale, mbetet kërkesë e 

kohës. 

Pas vitit 2005, polifoninë tonë më është dashur 

ta krahasoj shpesh me Kullën e Eifelit në Francë. Në 

fund të fundit kjo është kryevepra jonë e parë. Unë nuk 

them që edhe te ne për të mbajtur në këmbë kryeveprën 

- polifoni të shpenzohen fondet që Parisi shpenzon për 

mirëmbajtjen e Eifelit, por diçka duhet të bëhet. Kam 

mendimin gjithashtu se institucionet shtetërore të kulturës 

mund të përfitojnë dhe të realizojnë më mirë misionin 

e tyre, duke vlerësuar e konsideruar më mirë se 

deri sot edhe fuqinë dhe energjinë e lëvizjes jopublike 

në fushën e trashëgimisë shpirtërore. 

Gjithandej gëlojnë dhjetra e dhjetra grupe kënge 

polifonike, të cilat kanë lindur gjatë viteve të fundit e 

që mund të shërbejnë si një garanci më shumë, nëse do 

të ketë ca rregulla në menaxhimin e tyre. Iniciativa e 

fundit e Qendrës Kombëtare të Veprimtarive Folklorike 

për të krijuar databazë me të dhënat e këtyre grupeve, 

lipset të shoqërohet edhe me ndërhyrje të tjera, 

jo për censurë e diktat, por për përkujdesje e vëmendje. 

Duke qenë se flasim për vlera të rëndësishme 

të trashëgimisë shpirtërore të kulturës kombëtare, 

mbase ka ardhur koha që edhe në drejtim të shfaqjes 

apo publikimit të tyre, sidomos në mjedise e skena 

ndërkombëtare, duhet të ketë një përkujdesje më të 

madhe, pse jo edhe një filtër. Nuk ka si shpjegohet që 

edhe për frutat e zarzavatet që tregtohen kioskave ka 

kontrolle për cilësi e standarte, ndërsa për vlerat që 

56

lidhen me identitetin tonë kombëtar, as do t’ia dijë 

kush. Dhe dëgjojmë sa e sa këngë e krijime të përçudnuara 

e pa asnjë lidhje me traditën apo shpirtin 

e vërtetë të popu-llit, pa asnjë lidhje as edhe me vet 

euvoluimin që dikton e pranon koha. 

Ja pse institucionet e kulturës kombëtare marrin 

një rëndësi të dorës së parë dhe ja pse, të paktën 

specialistët e rekrutuar për trashëgiminë shpirtërore 

pranë DRKK, lipset të jenë njërëz me përvojë dhe 

me njohuri të thella në këtë fushë. Ka ardhur koha 

që edhe kënga polifonike, krahas vlerave të tjera të 

kulturës shpirtërore, të zerë vendin që i takon, jo si 

një relike muzeu, por në funksion të kohezionit social 

të shoqërisë, zhvillimit kulturor dhe ekonomik të saj. 



57

MESAZHET 

QË VIJNË NGA VJENA 

Prej disa viteve me radhë, ditën e parë të vitit e nis 

me përcjelljen e Koncertit të Vjenës, dukshëm klasik, 

por edhe me gjetje mjaft të larmishme. Një koncert 

që në fakt mbërthen përpara ekranit miliona shikues 

anembanë botës, jo vetëm ata që konsiderohen si njohës 

e kultivues të kulturës e muzikës klasike, por edhe 

të tjerë art e kulturëdashës, ngase kjo muzikë mbetet e 

përbotshme e asnjëherë jashtë kohe. Më ka ngacmuar 

gjithmonë, jo vetëm ajo që ndodh brenda asaj skene e 

salle magjike vjeneze, por edhe nëmeset muzikore me 

klipe e gjetje fantastike. 

Po ajo çka mundëm të përjetonim këtë vit ishte 

vërtet një befasi e bukur dhe krejt e pazakontë në historinë 

e kësaj ngjarjeje kulturore me njohje të përbotshme. 

Muzika tradicionale shqiptare këtë herë nuk erdhi nga 

ndonjë skenë sidokudo, por bash nga skena vjeneze 

në koncertin ku transmentohen përmes interpretimesh 

58

virtuoze, maja të krijimtarisë muzikore klasike nga korifej 

të pentagramit botëror. Në katër minuta, në ditën 

e parë të vitit, si një prelud i jashtëzakonshëm artistik, 

visare të qenësishme të muzikës tradicionale shqiptare 

përcillen drejtpërdrejt në të katër anët e botës, në plot 

90 shtete me mbi 500 milionë shikues. Nuk ka si të 

mos ngazëllehesh e të emocionohesh nga kjo ngjarje 

që pa mëdyshje meriton të arkivohet në lajmet më të 

qenësishme që kanë ndodhur këto kohë për kulturën 

tonë në përgjithësi dhe atë tradicionale në veçanti. 

Pas çertifikimit dhe shpalljes “Kryevepër e trashëgimisë 

shpirtërore të njerëzimit” që UNESCO i 

bëri iso - polifonisë shqiptare, duket se përfshirja në 

agjendën e Filarmonisë së Vjenës e një tjetre vlerë 

shpirtërore të muzikës tradicionale shqiptare, është një 

rast tjetër fatlum për kulturën tonë kombëtare. Kjo po 

tregon se edhe një herë, këtë radhë nga një institucion 

tjetër prestigjioz i kulturës evropiane, nga një kryeqytet 

jo vetëm evropian, por edhe i kulturës botërore, sytë u 

kthyen drejt shpirtit krijues tradicional të shqiptarëve. 

Por, ndërsa ditët pas transmentit të kolazhit me 

muzikën tonë tradicionale të titulluar “Albanian soul” 

ose ”Shpirti shqiptar”, po kalojnë duke vendosur distancën 

e natyrshme, edhe emocionet që përjetuam nga 

befasia e këtij gjesti jo të zakonshëm, ia lë vendin mesazheve 

që përcillen prej kësaj ngjarje. 

Pikërisht pas impresioneve të forta që njeriu ndien 

si ka përcjellë përmes ekranit magjinë e koncertit të 

Filarmonisë së Vjenës, kam guxuar të shkruaj e botoj 

dy vite më parë, po në gazetën “Telegraf”, artikullin 

me titull “Për një koncert vjenez shqiptar“. Atëhere 

59

as mund ta mendoja që pikërisht dy vite më vonë, 

pikërisht nga ky koncert, do na vinin përmes një interpretimi 

virtuoz, avaze orgjinale nga muzika jonë 

popullore, përpunuar e luajtur me mjeshtëri nga talente 

shqiptarë, pjesë e orkestër famëmadhe. Atëhere vetëm 

shtroja si ide që edhe ne shqiptarët, brenda vendit tonë 

të paktën të mund të kishim në çdo fundvit koncertin 

tonë “vjenez” me perla të folkut shqiptar. 

Natyrisht mesazhet që vijnë prej kësaj ngjarje 

janë shumëplanshe, siç është i tillë edhe roli që duhet 

të marrë diplomacia kulturore. Për të mund të flitet jo 

pak nga specialistë të fushës, por unë dua ta përqëndroj 

këtë shkrim në detyrimin dhe përgjegjësinë që shteti 

në radhë të parë, duhet të këtë ndaj ruajtjes dhe menaxhimit 

të vlerave tona si pjesë e trashëgimisë kulturore 

shpirtërore. Nuk them ndonjë gjë të re, kur më duhet të 

shkruaj se pasuria jonë shpirtërore në fakt është pasuria 

që ne kemi tonën e me të krenohemi si evropianë, 

por pikërisht për këtë lipset që kujdesi ndaj saj të jetë 

edhe më i dukshëm. Ka një çoroditje marramendëse e 

një vështrim aspak dashamirës e ligjor, kur vjen puna 

për menaxhimin e këtyre vlerave të qenësishme e të 

lidhura fort me identitetin tonë kombëtar. 

Rasti i Festivalit Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës 

që është thirrur të mbahet në prillin e këtij viti, 

është treguesi më kokëfortë se si janë katandisur institucionet 

e kulturës në këto vite të stërgjatura tranzicioni. 

Një zallamahi e pafalshme dhe e pakuptueshme 

në radhë të parë me funksionimin e strukturave të kulturës, 

aq sa në shumë raste vet rrogëtarët e këtyre institucione 

janë të fundit që njohin apo dashurojnë këto 

60

vlera shpirtërore. Dhe ndërsa paguhen si kujdestarë 

të tyre, në të shumtën e institucioneve kulturore në 

qarqet e vendit, as kuturisin të thonë një fjalë për 

gjendjen e kësaj pasurie unikale. Por të vjen keq që 

ende nuk po del kush për të orientuar politika dobiprurëse 

e për t’i bërë të mundura më mirë ca punë që, 

në radhë të parë në institucionet e kulturës (ato që 

mbajnë emrin e cilësuar - kombëtare - sidomos), të 

mos u gjendet njerëzve puna, por punës njerëz. 

Më duhet të them se këmbanave për një përkujdesje 

më të madhe e një përgjegjshmëri më të lartë 

për ruajtjen, transmentimin dhe menaxhimin e vlerave 

tona shpirtërore, në jo pak raste, u kanë rënë edhe 

njerëz e personalitete të kulturës, por ende guri nuk po 

e gjen vendin. Mesazhi që Dritëro Agollit ca muaj më 

parë i drejtoi edicionit të gjashtë të “Aulona Inter Folk 

Festival”, si president nderi i festivalit mbetet vërtet i 

çmuar dhe unikal. Atëhere poeti Petrit Ruka, i frymëzuar 

dhe impresionuar nga mesazhi i njeriut të madh 

të letrave shqipe, i kushtoi një shkrim të posaçëm 

“amanetit” të madh të Dritëroit, por siç ngjet rëndom 

në këto raste, ata që duhet të dëgjojnë, asnjëherë nuk 

kanë veshë. Mesazhet që për “shpirtin shqiptar“ vijnë 

nga Vjena sikur më thonë t’i përcjell edhe unë disa 

pasazhe të mesazhit që vjen nga Dritëroi ynë: 

“Këndoni dhe kërceni 

këngët dhe vallet e gjyshërve” 

...Le t’i rikëndojmë dhe le t’i rikërcejmë këngët 

61

dhe vallet e gjyshërve, duke shtuar diçka nga zëri dhe 

lëvizjet tona, pa ua cënuar harmoninë e përhershme 

tingujve, lëvizjeve dhe ngjyrave të fjalëve. Edhe gjyshërit 

ndër këto krijime shtuan zërat e tyre, prandaj 

ato kanë ardhur deri te ne më të plota dhe më të qendrueshme. 

Një valë gjyshërish ka hequr e ka shtuar 

diçka, një valë tjetër gjyshërish, ka vënë një ngjyrë e 

ka sjellë një tingull në trupin e tyre, prandaj ato nuk 

janë harruar. “Tradita është e gjallë kur këndohet dhe 

kërcehet, kur përkedhelet”, - më thoshte një këngëtar 

nga Tepelena. Edhe ne poetët kemi marrë hua të madhe 

nga stërgjyshërit, kemi marrë vargje dhe vjersha 

të tëra, duke bërë pak krehje dhe me shumë përkëdhelira. 

Pastaj po të hyjmë thellë kohëve e thellë 

vendeve, edhe nga vendet prej nga vijnë festivalistët 

e huaj të “Aulona Folk Festival”, do të gjejmë Robert 

Bërnsin, Longfelloun, Pushkinin etj., që kanë marrë 

kaq shumë hua, jo vetëm nga popujt e tyre, por dhe 

nga popujt përreth. 

Muzika, kënga, vallja dhe meloditë me vegla 

komunikojnë mes popujve duke qenë një gjuhë e 

kuptueshme prej të gjithëve. Popujt e kuptojnë njëri 

- tjetrin prej muzikës, lëvizjeve edhe pse fjalët mund 

të mos i kuptojnë. 

Prandaj “Aulona Folk festival” është një mundësi 

më shumë për të komunikuar mes nesh, mes popujve 

të rajonit dhe më gjerë, për t’i kënduar paqes dhe 

për të shkëmbyer kulturat tona. Këndojini dhe kërcejini 

edhe në Vlorë këngët dhe vallet e gjyshërve tuaj, 

qofshin ata shqiptarë, grekë, turq, italianë, malazes, 

62

kroatë, sllovakë, polakë, bullgarë etj! Këngët e gjyshërve 

janë tradita e botës dhe kudo ku mbahet gjallë, 

ajo është si në shtëpinë e vet. Epo, nga të mos u 

heqësh kapelen për nderim, këtyre gjyshërve tanë të 

mëdhenj! 

Suksese Vlorës dhe festivalistëve të “Aulonës”! 

Kështu shkruan e thotë Dritëro Agolli për shpirtin 

shqiptar dhe shpirtin e popujve të tjerë. Ne duam 

t’i dëgjojmë të përcillen prej Vjene a vjenave të tjera 

evropiane këngët dhe vallet tona tradicionale, shpirtin 

shqiptar të patjetërsueshëm, ne duam që përsëri të 

emocionohemi e krenohemi si shqiptarë. Le t’i bëjmë 

më mirë ca punë kulturore dhe le ta dëgjojmë dhe 

Dritëronë se ç’thotë! 


06 janar 2015 

63

FUQIA 

E TURIZMIT KULTUROR 

Zhvillimet e vrullshme dhe përmasat e reja që po 

merr qyteti i Vlorës, sidomos përballja me të tjerë qytete 

që lagen nga ujërat e Detit Mesdhe, duket se e vendosin 

atë paprerë në një garim të pashpallur për fitimin e kurorës 

së turizmit shqiptar. Instalimi i një festivali folklorik me 

përmasa evropiane, po edhe përtej saj, fryt i iniciativës së 

qendrës kulturore “Aulona” dhe mbështetjes e vizionit të 

pushtetit vendor, dhomës së tregtisë dhe operatorëve turistikë, 

shënon gjetjen më interesante dhe të drejtpërdrejtë 

të ndërthurjes së turizmit natyror me atë kulturor. 

Shpejt jehona e festivalit ndërkombëtar folklorik me 

emrin e Aulonës antike, do të pushtonte hapësirat mediatike 

brenda dhe jashtë vendit. Rrallë ndodh që një aktivitet 

folklorik të bëjë emër në një hark kaq të shkurtër 

kohor. Përfshirja e menjëhershme në agjendën e CIOFF 

-it, (Qendra Ndërkombëtare e Organizimit të Festivaleve 

Folklorike me seli në Luksemburg) dhe certifikimi si 

një nga më prestigjiozët e kalendarit të këtij institucioni 

botëror kulture, flet pa mëdyshje për standarte të plotësuara 

në të gjithë komponentët. Është vërtet interesante 

ngjizja e këtij aktiviteti me vet çeljen e sezonit turistik 

të një qyteti. Duket se edhe për këtë, Vlora po krijon një 

traditë unikale. 

Ndërthurja e turizmit natyror me atë kulturor, veç 

të tjerash, flet për një vlerësim që u bëhet resurseve të 

një qyteti bregdetar si Vlora. Të mos harrojmë, vetëm 

për shkak të mbajtjes së “Aulona Folk Festival”, brenda 

64

shtatë vitesh Vlorën e kanë vizituar mbi dymijë shtetas të 

huaj nga vende të ndryshme, Italia, Greqia, Maqedonia, 

Turqia, Bullgaria, Kosova, Mali i Zi, Bosnjë dhe Hercegovina, 

Kroacia, Polonia, Sllovakia etj. Kjo nuk është 

pak, po të mendosh se këta qytetarë evropianë i ka prurë 

këtu vetëm një ftesë e organizatorëve të një aktiviteti kulturor 

me emrin “Aulona Folk Festival”. 

Nuk ka mëdyshje se përveç përmbushjes së misionit 

kulturor si një festival i dukshëm tradicional folklori, ky 

aktivitet po shihet edhe si një sinjal i fortë për të gjithë ata 

operatorë turistikë apo struktura të pushtetit, që u duhet të 

menaxhojnë fuqinë e biznesit turistik. Dalëngadalë, sidomos 

ata që operojnë në fushën e turizmit, përditë e më 

shumë po kuptojnë se turizmi natyror i ujit, diellit, rërës e 

malit, nuk mund të jetë i suksesshëm, pa ndërthurjen e tij 

me turizmin kulturor. Duket se bashkia e qytetit, dhoma e 

tregtisë, konsullata italiane në Vlorë, po edhe mjaft operatorë 

që shërbejnë në fushën e turizmit, e kanë kuptuar 

mirë këtë kërkesë dhe pa hezitim janë vënë në krah të 

organizatorëve të aktivitetit, i cili realizohet falë punës së 

një stafi të kualifikuar e tepër profesional. 

Fakti që në edicionin e tretë dhe të katërt çelja e festivalit 

u realizua pranë sheshit ku ngrihet Monumenti 

i Pavarësisë duke vendosur edhe kurorë me lule pranë 

memorialit të Ismail Qemalit, si nderim për 100 - Vjetorin 

e Pavarësisë, flet edhe më mirë për vlerat shumëplanëshe 

që mbart ky manifestim evropian i trashëgimisë 

shpirtërore të popujve. Duket se Vlora ka nisur t’i bëjë 

bashkë e t’i ndërthurë për të zhvilluar njëri - tjetrin; turizmin 

natyror me atë kulturor, në të mirë të komunitetit 

dhe territorit ku lagin ujërat e detit. 

65

LABËRIA QË DI SE Ç’BËN 

E DI SE Ç’THOTË 

I ndodh ndonjëherë edhe ndonjë gazete si “Ndryshe” 

që Labërinë e ka për zemër, të botojë për rutinë edhe 

ndonjë material që s’i bën aspak nder as gazetës, as vet 

botuesit i cili është një lab i thekur që thonë. Duam të 

besojmë se kështu ka ngjarë në rastin e botimit nga kjo e 

përditshme dy ditë më parë, të artikullit “Klubi Labëria, 

dhe çudia e Vlorës”. 

Duke shfrytëzuar praninë e rektorit të universitetit 

“Ismail Qemali“ të Vlorës në aktivitetin shumë interesant 

që shoqata “Labëria” zhvilloi në nderim të burrave 

që 100 vjet më parë themeluan “Klubin Labëria”, artikulli 

përpiqet të hedhë baltë mbi qëllimin dhe misionin 

fisnik që ky aktivitet përcolli. Eshtë vërtet e trishtueshme 

që ndërsa për herë të parë përgjatë një shekulli, ky akt i 

jashtëzakonshëm e paraprijës pavarësie, vjen pa retush e 

pa censurë në një vëprimtari historike dhe artistike, dikush 

kërkon ta njollosë duke stigmatizuar ideatorët dhe 

organizatorët. Sikundër po dëgjojmë, pas aktivitetit, jo 

vetëm akti i mençur e i kujdeshëm i shoqatës “Labëria” 

që për të parën herë të gjithë themeluesve dhe drejtuesve 

u akordoi vlerësimin e lartë “Mirënjohje e Labërisë”, 

por edhe mesazhet që përcolli kjo veprimtari, kanë lënë 

mbresa të mëdha në opinionin publik. 

Dokumentari i përgatitur enkas për këtë ngjarje të 

66

madhe e me peshë jo të vogël, me skenar dhe realizim të 

poetit lab Petrit Ruka, pjesëmarrja dhe mesazhi që përcolli 

- ish Presidenti i Republikës, njëkohësisht “Qytetar 

Nderi i Vlorës”, zoti Alfred Moisiu, prezenca dhe përshëndetjet 

e drejtuesve kryesorë të forumit të shoqatës 

“Labëria”, Ago Nezha, Fatmir Toçi, Lavdie Nanaj, Gafur 

Duda etj., si dhe autoriteteve vendore të pushtetit në Vlorë, 

i dhanë veprimtarisë një përmasë zyrtare dhe qytetare. 

Pa harruar emocionet e veçanta që krijoi ngjitja 

në skenë dhe tërheqia e vlerësimeve, si dhe përshëndetjet 

në emër të familjeve e fiseve të tyre të rreth tridhjetë 

trashëgimtarëve; djem, nipër, stërnipër, mbesa 

e stërmbesa të atyre burrave që në vitin 1908, themeluan 

klubin qytetar me emrin e Labërisë. Pasardhësit e 

tyre, pas 100 vjetësh, të gjithë bashkë, në një sallë, në 

një skenë e në një podium nderi, në pamundësi për të 

qenë vet ata që bënë historinë. Shoqata “Labëria” në 

bashkëpunim edhe me bashkinë e qytetit, ku ende sot 

gjendet e kthyer në muze godina e klubit “Labëria”, 

bënë të mundur që për të parën herë të mbledhin pa 

dallim bindjesh dhe partish, të gjithë pasardhësit e 

atyre burrave që në ditën themeluese patën një qëllim 

e një frymë, pavarësisht si i ndau më vonë historia. 

Nëse duhet patjeter në këtë tubim të madh të 

Labërisë dhe jo vetëm të saj, të gjendet doemos një 

“çudi”, kjo mund të gjendet në spektaklin e realizuar 

me këtë rast edhe me pjesëmarrjen e tre prej grupeve 

virtuozë të poli-fonisë; Vranishti, Dukati e Bregu i 

Detit. Por jo të quhet çudi pjesëmarrja e rektorit Shaska 

në të, siç na thotë Arianiti i Kaninës në shkrimin e 

datës 16.12.2008. 

Nuk e kuptoj pse duhet të shkruhet me pseudonim. 

Kur është dashur të kritikohet z. Shaska për 

nxitimin e tij në lidhje me heqjen e emrit të Ismail 

67

Qemalit nga universiteti, jemi prononcuar hapur dhe 

me emër, edhe si individë, edhe si shoqatë “Labëria”. 

Por kurrsesi s’kemi të drejtë ta mohojmë që po ky 

rektor është edhe pasardhës i njerit prej themeluesve 

të klubit “Labëria”. Kam bindjen që tubimi krijoi kaq 

shumë emocione e përcolli kaq shumë mesazhe për 

burrin e madh të pavarësisë, sa e gjithë fushata që 

prodhoi vënia në diskutim e emrit të tij, u harrua. 

Nga ana tjetër, ftesa që i është bërë rektorit për të 

përfaqësuar njerin prej 36 themeluesve, tregon veç të 

tjerash, pjekurinë dhe mençurinë e shoqatës sonë në 

trajtimin e problemeve brenda etikës e mirëkuptimit. 

Se rektorin nuk mund ta shpallim “armik” të popullit 

e as të Vlorës. Kurrsesi s’dua të bëj avokatin, por nëse 

ai u nxitua në një moment të punës së tij, apo u përdor 

nga ata që duan të rishkruajnë historinë, kjo nuk 

do të thotë se duhet të kryqëzohet pambarim. Ne të 

gjithë duhet të ndikojmë që të jetë njëri prej nesh, pasi 

edhe ai është intelektual, mbi të gjitha është shqiptar. 

Pjesëmarrja në veprimtarinë e organizuar në nderim 

dhe përkujtim të 100 - vjetorit të klubit “Labëria”, me 

president Ismail Qemalin, tregon se as z. Shaska nuk 

i mungon mirënjohja e solidariteti. 

Në thelb ky ishte edhe qëllimi dhe misioni i aktivitetit 

“100 vjet klub Labëria” - “17 vjet shoqatë Labëria” 

që u përcoll me shumë madhështi në Vlorë. 

Për këto cilësi dhe virtyte të larta, por edhe për 

mesazhet e përcjella në komunitet me këtë rast e në 

këtë aktivitet, shoqatës “Labëria” iu dorëzua diploma 

“Mirënjohje e qytetit” nga kryetari i bashkisë Vlorë, z. 

Shpëtim Gjika. 

Labëria që di se ç’bën e di se ç’thotë! 

68

O KURVELESHI 

ME DERTE! 

- Në promovimin e 

“Enciklopedia e Kurveleshit”, në Vlorë - 

Po promovojmë “Enciklopedia e Kurveleshit” dhe 

mua vetiu më ngacmojnë ca vargje që lidhen me të e 

që thonë: 

O Kurveleshi me derte, 

si bën për ato lezete... 

që besoj se edhe për të tjerë, bij Labërie, mbeten të 

dashura. Përveç emrit të Shqipërisë që nënkupton atdheun, 

dy emra të tjerë, Kurvelesh e Labëri, qysh në 

vegjëli më janë ngulitur në mendje e më kanë shoqëruar 

të dashura tërë jetën. Por më duhet të them gjithashtu, 

se në rininë e herëshme, jo pak më ngatërronin të 

dyja. Kush ishte Labëria e kush ishte Kurveleshi? Të 

dy emra të dëgjuar, të ngjizur me njëri - tjetrin, të dy 

bashkë me historinë. 

Për hir të së vërtetës po them se kur jam njohur me 

historinë e Labërisë e të Kurveleshit kam ndjerë se aq 

69

sa më ka ardhur mirë që jam bir i të parës, po aq më 

ka ardhur keq që vendlindja ime është jashtë të dytës. 

Na ndan vetëm një lumë, lumi i Kardhiqit dhe një mal, 

Maja e Pusit. U zgjata pak në këtë hyrje, por dua të 

them se “Enciklopedia e Kurveleshit” që kemi rastin të 

promovojmë këtu në kryeqendrën e Labërisë, në Vlorë, 

na ka bërë pak xhelozë ne të tjerëve që të parët na kanë 

lënë jashtë kësaj “sinie” natyrore në zemër të Labërisë. 

Pata mundësinë ta shikoj në brendësi këtë botim 

voluminoz enciklopedik dhe jam pushtuar nga ndjesia 

që njeriu provon kur shfleton një vepër të mirë krijuese. 

Ajo që mund të them pa hezitim, ka të bëjë me faktin 

se autorët e nderuar Prof. Nasip Maçaj, Xhemil Çelaj 

dhe Fatmir Toçi po i dhurojnë jo vetëm Kurveleshit, 

por krejt shoqërisë një guidë të hatashme historike e 

kronologjike. 

Tani mund të themi se një krahinë me emër e histori 

shekujsh, me veçori e dallime të prera edhe brenda 

sojit të vet, Labërisë, ka kartën e vet të identitetit me të 

gjitha gjeneralitetet dhe detajet që duhen. Autorët janë 

përpjekur që për Kurveleshin të qëmtojnë që nga fija e 

barit, deri tek ata burra që kënga thotë: 

Kurvelesh, ç’djema që rrite, 

lapidar maleve ngrite!... 

Se vërtet Kurveleshi shquhet për shkëmbenjtë e 

sertë, për lëndinat e barit, për honet e prera si me thikë, 

për gërxhet, qafat e zabelet, për eshkën e stërrallin e për 

erën e malit e plot e plot të tjera, por së pari, shquhet 

për burrat e dëgjuar që nëpër shekuj kanë bërë histori. 

70

Dhe bëhet fjalë për burra si Zenel Gjoleka, Hodo Nivica, 

Çobo Golemi e Çelo Picari me shokë që, siç thotë kënga: 

Atje ku s’u shkonte fjala, 

bënte punë, lëvonte palla... 

pa i harruar, se dhe ata kurveleshas janë; 

Bilbilenjtë trembëdhjetë 

vanë në litarë vetë... 

Autorët kanë bërë kujdes të ecin të sigurt edhe në 

Kurveleshin fizik (flitet jo pak për të gjitha resurset dhe 

hapësirèn social - ekonomike të krahinës), por edhe 

për burimet njerëzore që kjo krahinë ka nxjerrë që nga 

shekujt e gjer në ditët tona. Kjo natyrshëm përbën edhe 

risk, se gjykimi mbetet përherë subjektiv, por meqenëse 

kam pasur rastin që të kem njohur e të njoh shumë 

prej të emërtuarve, them se falë pjekurisë, përgjegjësisë 

e profesionalizmit, autorët ia kanë arritur qëllimit. 

Siç kam besim se nga vërejtjet e sugjerimet e lexuesve, 

ky botim i shkëlqyer mund të plotësohet lehtë në ribotimet 

e tjera. 

Duke uruar edhe një herë të tre autorët e të gjithë 

kurveleshasit për Enciklopedinë e tyre, dëshiroj që këto 

radhë t’i mbyll me dy vargje të një kënge që Maya, 

këngëtarja nga Dukati, e këndon aq bukur: 

Ta hedhim vallen tek sheshi, 

si burrat nga Kurveleshi... 

71

JAM DHE VETË 

NGA ATO VENDE… 

Kisha lexuar numrin e dytë të gazetës së shoqatës 

“Labëria” dhe prisja me endje botimin e numurit pasardhës. 

Erdhi dita që doli dhe botimi i radhës. E lexova, 

por sepse pa dashur më zgjoi ca kujtime të shkuara. 

Thuajse plot tre vite më parë, po në gazetën e shoqatës 

sonë “Labëria”, nga vet Agim Shehu do të botohej 

edhe një intervista ime për Labërinë e këngën e saj, 

bartës i të cilës ishte edhe grupi folklorik “Bilbili”, në 

atë kohë i porsakrijuar. 

Dhe ishte po Nr.3 i gazetës, botim i shoqatës vetëm 

se emri ndryshon; tani “Labëria”, atëhere quhej “Arbëria”. 

Për hir të së vërtetës, por edhe me merakun për 

të mos u përsëritur më ndonjë tjetër Nr.3 i gazetës së 

kësaj shoqate, mendova t’i shkruaj “Labërisë”, po dhe 

ta uroj, se është gazetë e Labërisë, krahinës nga jam 

dhe vet. I lutem lexuesit të më ndjejë që në këtë rast 

përdora një varg të spikatur të luftëtarit, komandantit e 

poetit e të një labi të madh nga Picari. 

E kujtoj si sot atë ditë kur në Vlorë do të takoja fare 

rastësisht poetin e mrekullueshëm, mikun tim Agim 

Shehu. E njihja prej kohësh, sidomos i çmoja lirikat 

e rralla, mbushur me mjaltë e dafina. Më ftoi të merrja 

pjesë në një takim. Më tha se do të krijohej dega e 

shoqatës “Labëria“ për Vlorën. E pranova me kënaqësi 

ftesën dhe e çmova misionin e poetit. Për mua ky rast 

ishte vërtet i dëshiruar, isha lindur në Zhulat, në vendin 

72

ku mori udhë “Kanuni i Labërisë”. Mbase kishte ardhur 

koha që afro një shekull më pas kjo krahinë emërmadhe 

të kishte prapë kuvendin e vet. 

Mbeta shumë i dëshpëruar nga ai takim… Ku ishte 

Labëria e historia e saj e ku ishim ne me diskutimet 

tona! Në vesh herë më gjëmonte kënga e lindur në 

vendlindjen time: 

Te rrapi, në Taroninë, 

që është pranë Zhulatit, 

ç’u mbëlodhë pleqësia, 

të bënin ligjet e fshatit... 

e herë, në vesh më vinin ca të tjera vargje kënge nga 

Lumi i Vlorës: 

Mesaplik te rrapi tëndë, 

burrat ç’e mblodhë kuvëndë... 

Profesor Agimi, por edhe miku im Bardhosh Gaçe 

që ishte i pranishëm në takim, do të më japin të drejtë, 

kur të lexojnë këto radhë dhe me siguri do t’u kujtohet 

meraku që shpreha në fjalën time për të mos e katandisur 

shoqatën në një organizatë pa nerv e asht, se 

nuk përfaqësonte një krahinë dokudo. Tjetër gjë të përfaqësosh 

Labërinë... 

Ngahera më ka ardhur keq që jo pak gjatë këtyre 

viteve, shoqata herë dukej e herë zhdukej, po dhe kur 

dukej, më mirë të mos dukej. 

Tani s’është koha të tjerrim fjalë justifikimesh. 

Të gjithë duhet të jemi njësoj të detyruar të bëjmë për 

emrin e krahinës tonë të dashur, se kemi pirë ujë nga 

të njëjtat burime e kemi shkrepur nga i njëjti stërrall. 

Burrat e mençur dinë të kuvendojnë e ta gjejnë fjalën. 

Dhe unë e shikoj se shumë shpejt shoqata “Labëria” do 

bëhet zonjë e madhe e plot nur e lezet, do qendrojë mes 

73

simotrave të tjera shqiptare. 

Duket se demokracia do t’i lerë pas ca përkujdesje 

e begenisje për vlera njerëzore e shpirtërore apo 

mateiale qofshin, që më parë u dilte për zot shteti. Tani 

mbase duhen të tjera mekanizma të vetvihen në lëvizje 

për t’i realizuar e për t’ju gjendur interesave të një shoqërie 

apo të një krahine. Labëria e ka me tepëri edhe 

historinë, po edhe njerëzit që në shekuj u vranë e u 

prenë për të e për vendin, me pushkë e me penë. Ja pse 

shoqata duhet ta marrë edhe forcën edhe inisiativën për 

ta mbajtur gjallë këtë histori njerëzore. Por jo vetëm 

t’i flasë historisë së shkuar, historisë së të ardhmes më 

shumë. Ndaj shoqata është e “dënuar” që të mos anohet 

e as të bëhet palë, por të jetojë e pulsojë me zemrën 

e Labërisë, emrin e të cilës mban. 

Shkrimi është 

i pabotuar, 1995 

74

ISMET ELEZI 

QË NA BIE 

“KANUNIN...” 

I nisur nga Tirana disa muaj më parë e pas një rruge 

të gjatë, thuajse në të gjitha trevat e vendit ku rrojnë labët, 

“Kanuni i Labërisë” sot ka zbritur në Vlorë, qytet 

që me Labërinë e lidh jo vetëm gjeografia, por mbi të 

gjitha, tradita dhe historia. Pa mëdyshje, është kuptimplotë 

fakti që pas një rruge të gjatë nëpër viset jugore 

nga Patosi e Tepelena, në Gjirokastër e në Himarën 

bregdetare, “Kanuni...” ka ardhur në Vlorë si për të 

marrë vulën, bekimin e lebërve të qytetit bregadetar që 

edhe pse më pranë valëve të detit, të sjellin në mendje 

erën e maleve të sertë të Kurveleshit e Labërisë. 

Ky promovim në këto ditë maji, me siguri do të 

mbahet mend gjatë pasi “Toena”, shtëpia botuese e 

kësaj vepre, na e sjell në një nga ditëfestat e botimeve 

të saj të mrekullueshme, çelur në Vlorë, në shtëpinë 

e artit skenik me emrin e të madhit të letrave shqipe, 

bregasit Petro Marko. 

Besoj kjo përkujdesje organizative e shtëpisë botuese 

“Toena” dhe shoqatës “Labëria” dega Vlorë, është 

edhe një vlerësim i veçantë për atë që na e mundësoi 

dhe na e pruri në bibliotekat tona, kodifikuesin që 

përgatiti këtë botim të rrallë, Prof. Dok. Ismet Elezi, 

75

i cili, siç e dini, vjen nga Fterra e Labërisë, e shquar 

në shekuj për këngë, penë e trimëri. Mbase rastësisht, 

por pas Fterrës, pas “Qafës së Rremullës” e “Malit te 

Lucës” gjendet dhe vendi që ka zanafillën e themelimit 

ky Kanun, i njohur si “Sherihatet e Labërise”. Kënga, 

kjo kronikane e pazëvendësueshme e ngjarjeve, këtë 

moment historik e ka përcjellë brez pas brezi: 

Te rrapi në Taroninë 

që është pranë Zhulatit, 

atje u mblodh pleqësia, 

të bënin ligjet e fshatit... 

Është fjala për ligjet dhe kodet zakonore që sot i 

kemi të kodifikuara e të punuara nga profesori ynë i 

nderuar Ismet Elezi. Mua më duket se profesori sot 

ka ardhur në këtë auditor përkrah plakut të urtë e të 

mencur zhulatas Idris Sulli, por edhe me të gjithë ata 

kryepleq e burra të nderuar në të gjitha kazatë e trevat 

e Labërisë që, siç e thotë kënga, u mblodhën për të bërë 

ligjet e fshatit.Mirënjohje, nder e lavdi përjetë për të 

gjithë ata burra që në kohë të lashta bënë sa mundën 

për t’i dhënë Labërisë kushtetutën e vet! Falenderimet 

e urimet më të mira për burrat e sotëm të Labërisë, 

për profesor Ismet Elezin dhe presidentin e shtëpisë 

botuese “Toena” Fatmir Toçi, që me shumë kulturë 

e dritë, ditën të sjellin në ditët tona “Kanunin e Labërisë”, 

këtë monument kulturor e historik të së drejtës 

tradicionale të Labërisë e Shqipërisë! 

76

BOLENASIT, 

SIÇ I KAM 

NJOHUR E DËGJUAR 

Kur më kërkoi Faslli Koçiaj, bolenasi pasionant i 

fjalës dhe historisë, të shkruaja disa radhë për Bolenën, 

u ndjeva dhe i nderuar, por edhe në siklet u vura. Kisha 

shkruar ca kohë më parë, në një letërurim që ia dedikova 

këngëtarit poet të atij fshati, Nertesi Asllani, kur promovonte 

krijimtarinë e tij poetike në vendlindje. Gjykova 

se ato radhë të ndjera do t’i shkonin shumë botimit 

të Faslliut. Kërkuam me Nertesiun, por s’qe e thënë ta 

gjenim. 

Tani një tjetër gjë më duhet të shkruaj për Bolenën e 

bolenasit, siç i kam njohur e dëgjuar. Po nga t’ia filloj? Ky 

është sikleti që thashë në kryeradhë. Ta filloj nga Faslliu, 

ky ushtarak model që e kam njohur kur ishim të dy në Tepelenë, 

apo nga ushtaraku tjetër bolenas, Sharaf Alikaj, 

“komandantin”, siç e thërrisnin të gjithë, kur drejtonte 

shkollën e lirë ushtarake, atje në hyrje të Memaliajt? Apo 

ta nis me një tjetër bolenas, ushtarak me sqimë, Hysni 

Ymerajn, që këngën bolenase e këndoi si ai? Apo ta nis 

me Makbule Çeçon, që kur ishte deputete, patriotët e mi 

të krahinës së Kardhiqit, më shumë se si ministre e zv/ 

Kryeministre e donin, e preferonin si bijë Bolene e Labërie? 

Po mund të flas edhe për Qatip Veshin, që shtëpinë 

e tij, aty në këmbë të urës, në portë, në ca ditë e kohë 

të vështira, e mbante kanathapur për miq e për shokë. 

Siç mbante dyqanin seli, atje te rrapi, Rushan Hasani. 

Siç mund të them dy fjalë edhe për xha Lazen, këpucarin 

77

legjendë të fshatit, që Mezan Malaj ma ka prezantuar me 

aq pasion. Mezani më ka folur me shumë dashuri për të 

gjithë bolenasit dhe kam ndierë se i çmon shumë ato vite 

të rinisë së hershme që ka kaluar në Bolenë. Po edhe për 

Jazo Manajn, njeriun që bëri epokë në timon, mund të flas. 

Kam pasur rastin të udhëtoj me makinën e tij dhe më 

duhet të pohoj, se rrallë njerëz mund të kenë dashuri të 

tillë për zanatin. Ndërsa në një bisedë rastësore, në një 

kafe në grykëderdhjen e Bunës, në Ulqin, ca vite të shkuar, 

më jep mundësinë të tregoj jo pak për pasionin dhe erudicionin 

futbollistik të bolenasit tjetër, Bejkush Birçe. Për 

Bejkushin jo pak më ka folur edhe Bariu, po më shumë 

Halo Hazizi, ky njohës e dashamirës i madh futbolli. Siç 

mund të flas shumë për të gjithanshmit, krijues e veprimtar, 

njerëz me kontribute të mëdha në shoqatën “Labëria”, 

miqtë e mi Nimet Balili e Servet Tartari në Tiranë 

e Ruzhdi Bajrami në Vlorë... Po mund të shkruaj edhe për 

një djalë tjetër bolenas, Ilir Aliaj, që me shumë dëshirë e 

pasion administron një nga rajonet e qytetit të Vlorës, apo 

më i riu, Ergys Alushi, i pasionuar pas gazetarisë. 

Po, pa dale, se unë jam nga Zhulati dhe është rasti 

që më parë të them ca gjëra të tjera. Duke shkruar këto 

radhë, nuk mund të rri pa thënë se vendlindja ime, Zhulati 

dhe Bolena janë të lidhur me krushqi. Në fillim bija 

e Zhulatit, Manxhare Gjoça do të martohej me Novruz 

Birçen duke krijuar një urë të madhe miqësie. Ladi, - ish 

basketbollisti i njohur i “Flamurtarit”, i nipi i Novruzit, 

më tregon për vajtjet sa e sa herë në fshatin e dajove të 

babait, në Zhulat. Te xha Maksuti, vëllai i Manxhares, 

mjeku popullor i kockave, që sa rrojti shërbeu me humanizëm 

tej e ndanë Labërisë. Ku nuk vajti e kur kërkuan, 

kë nuk priti kur vajti në atë derë! 

Por në këto pak radhë më duhet të përmend edhe një 

78

tjetër fakt. Ka të bëjë me nënën e djalit të luftëtarit të 

shquar të Bolenës e Labërisë, Bexhet Mema. Rreth vitit 

917, nuse në Bolenë, në derën e Memajve, do të vinte 

bija e Zhulatit Nazo Gjoka. Fati e deshi të kthehet përsëri 

në derë babe, në Zhulat. Për tërë jetën sa jetoi, nëna u 

lumturua me djalin, por edhe Zhulati u krenua e krenohet 

me nipin. Kam qenë i vogël, kur Bexhet Mema, ky burrë 

i dëgjuar i Labërisë, ishte kryetar i Komitetit Ekzekutiv 

të Gjirokastrës sime. Mbase qysh atëherë ca vargje kënge 

ma trazonin shpirtin: 

Kuç, Kallarat e Bolenë 

Në lum e zunë dyfeknë... 

Dhe meqë jemi te kënga, më duhet të them dhe dy 

fjalë për të. Kam bindjen se pas këngëve të Hysni Ymerit, 

kënga e Bolenës arriti majat aty nga viti 1985, kur Nertesi 

Asllani do të konkurronte plot dinjitet me të tjerë rapsodë 

të dëgjuar e drejtues të njohur të grupeve të Labërisë. Me 

motrat Hosi, Fatbardhën e Vitorinë, por edhe me Toton, 

Vangjelin e të tjerë djem bolenas do të krijonte një grup 

virtuoz e të papërsëritshëm. 

Çoban ta dëgjova zënë, 

Përtej në shullë. 

Kur i bjerje me të qarë, 

Natën, culësë... 

Them se tani kënga e Bolenës ka arritur njësh me historinë 

dhe lavdinë e vet fshatit, që ashtu mbështetur për 

mali, gjithnjë më është dukur si një Gjirokastër e vogël... 

79

KËNGËT E BABËS 

- Parathënie për librin “Këngët e Babës” 

të Qamil Xhebro Gjikës - 

Për të parën herë do ta takoja në Tiranë, afro 30 

vite të shkuara. Deri atëherë ishte thjesht dhe vetëm 

babai i Teutës, po që prej asaj dite që u takuam aty 

në rrugën përpara sahatit, do të bëhej edhe vjehrri 

im. Them prej asaj dite, se si i thonë, “duket dielli që 

kur del”. Muhabeti sikur ngjiti që me të parë, sidoqë 

m’u duk se s’qe dhe aq e kollajtë të flisje me të... Unë 

atëherë çoç shkruaja ndonjë vjershë dhe mbaj mend se 

Teuta më thoshte se edhe babai i saj shkruan vargje për 

qejf të tij, jo për gazeta. 

Epo dardha nën dardhë do bjerë, thosha me vete, 

se e dija që ishte i biri i Xhebro Gjikës, një prej rapsodëve 

më të shquar e më të njohur të Labërisë. Për të 

kisha dëgjuar që i vogël. Si adhurues qysh në vegjëli i 

këngës polifonike, kisha hasur në vargje të tij që këndoheshin 

në muhabete ku bëhej këngë. Po le të flasim 

për të birin, Qamil Gjikën, autorin e kësaj përmbledhjeje 

modeste me vargje, këngë e ligjërime. 

Ta themi siç është; këtë përmbledhje mund ta 

kishim bërë publike edhe më parë, po ndër ne të “grupit 

të punës” djemtë, vajza, nuset dhe unë dhëndëri, sa 

herë bëheshim gati për të realizuar botimin, punën na e 

80

ngatërronte profesori, Kastrioti. Si profesor i letërsisë 

në UT, shpesh herë, kur binte fjala për të botuar këngët 

e Babës, e priste me sopatë, jo! Por më në fund edhe 

kjo pengesë profesionale ra. I dhamë karar, e argumentuam, 

se nuk bëhej fjalë të botonim Agollin, a Kadarenë, 

po për Babën tonë që një jetë s’e ndau penën nga 

dora. Ndaj së bashku e ndamë mendjen që me rastin 

e 80 - vjetorit të lindjes, t’i jepnim edhe kënaqësinë e 

botimit të vargjeve të tij në një libër. 

Kështu, më së fundi, vendosëm t’i japim fund një 

odiseje të gjatë midis botimit e jobotimit. Them kështu 

pasi kohët 

e fundit 

sidomos, 

sa herë do 

mblidheshim 

bashkë, 

vinte nga 

vinte muhabeti 

dhe 

do dilte 

tek “prodhimtaria” 

poetike e 

Babës. Në 

fakt, këtë 

termin 

“prodhimtari”, 

Baba 

e pati peshqesh nga Adi, nusja e madhe e shtëpisë që 

në të shumtën e herës është marrë me zbardhjen e krijimtarisë, 

duke i hedhur nga defterët e copat e letrave, 

81

në kompjuter. Se, për hir të së vërtetës, duhet thënë 

se ndonëse në përgjithësi dorëshkrimet e Babës lexohen 

lehtë, në jo pak raste të ngjajnë edhe me hieroglife 

shkruar herëve që faqorja e boshatisur e rakisë bënte 

punën e vet. Se ai e thotë edhe vetë me vargje në një 

nga vjershat e këtij botimi: 

Si për të hequr mërzinë, 

mësova të pi rakinë... 

E meqë jemi te nusja e madhe, Adriana, sikundër 

do ta vini re gjatë leximit, më duhet të them se në jo pak 

raste, ajo është edhe objekt, por edhe subjekt i muzës 

frymëzuese të Babës. Kur them që me mirëkuptim u 

kapërcye dilema e botimit, më duhet të sqaroj gjithashtu 

se kjo nuk lidhej thjesht me mjeshtërinë e vargut. 

Në përgjithësi, si në hershmërinë krijuese, po edhe në 

ditët e mëvonshme, këngët e Babës janë shkruar si për 

vete. Gjithmonë ka pasur pretendime leximi, por jo 

botimi. Por edhe pse kështu, tematika e krijimeve është 

mjaft e gjerë dhe e larmishme, Nëse do t’i referohesha 

të madhit Dritëro, do të thosha se temat e cekura shkojnë 

“që nga kokrra e grurit, gjer te qeveria...”. 

Siç thashë, edhe pse krijimtaria e Qamil Gjikës ka 

qënë për “përdorim të brendëshëm”, në qindra vargje e 

këngë lexon jetën e tij në punë, në shoqëri, në familje, 

në krushqi, në shkallë e në gjitoni sikundër herë - herë 

fshikullon edhe politikën. 

Babës nuk i ka interesuar të vrasë mendjen për 

tema të mëdha. I kanë mjaftuar temat e ditës, ashtu siç 

i kanë ardhur e ashtu siç e kanë zënë në ditë të mira, 

po edhe në ditët e rënda, kur iu desh të ndahet nga 

bashkëshortja e jetës, Erveheja, në majin e vitit 1992. 

82

Jo më kot Vevos së mirë i ka kushtuar me dhjetra vargje, 

po edhe shumë ligjërime. 

E për çfarë nuk ka shkruar Baba ynë! Si një kronikan 

i vërtetë, ai ka hedhur në vargje ndodhi e bëma të 

njerëzve të tij të afërt; ka shkruar për djem e nuse, për 

nipër e mbesa, për shokë e miq e të njohur, të vjetër e 

deri për konakët ku pihej rakia e bëhej muhabet e kur 

“shokët e armëve” ende s’ishin nisur të merrnin rrugën 

e gjatë të moskthimit. Gjen vargje për “barangën e Jorgos”, 

për “klubin e Mondit” e deri te “Alpini” i Servetit, 

në këmbët e Kuzumbabasë që për vite me radhë 

shërbyen si “seli” të shoqërisë së tyre të vjetër. Qamil 

Gjika është edhe një bartës i njohur i humorit të hollë e 

me sqimë, ndaj jo pak vargje e vjersha vijnë aq të spikatura. 

Këtu lundron si në limanin e vet. Të duket sikur 

i ati, xha Xhebrua, ia ka lënë me tapi, ndonëse vet s’do 

ta pranojë. Diku e thotë jo pa qëllim: 

Ja këtu vargu më mbeti, 

se s’i ngjava dot tim eti... 

Po me shumë dashuri, ai i këndon mjedisit shoqëror, 

fenomeneve të ndryshme shoqërore, mjedisit 

familjar e njerëzve të dashur, natyrës, Shqipërisë, 

vendlindjes së tij Tërbaçit. 

O Tërbaç, Tërbaçi ynë, 

Mbërthyer në shkëmb e brinjë, 

Malet si kurorë të rrinë... 

Po edhe politika s’kalon pa u vënë re nga poeti ynë 

modest. Herë me kripë e herë me piper, pena e Babës 

do të shkruajë jo pak për të, ndonëse “grupi i punës” 

83

vendosi që shumë prej tyre t’ia lërë në defterë siç janë 

shkruar. Mjafton të përmendim një strofë: 

84 

Mirë se vjen, President Bush, 

Besim e shpresa na mbush, 

Ndaj të presim si askush, 

Të varfër, po shpirtin prush... 

Dhe, së fundi e sikundër do ta shikoni, një vend 

të veçantë mes krijimeve të shumta, zënë këngët për 

Erën. Të voglën mbesë, ai mezi e ka pritur, për vete, po 

më shumë për Shpëtimin e Adin dhe për këtë mjafton 

të lexojmë një strofë : 

Eja, Era, eja, 

Kam kohë që të pres, 

Për Adin, Shpëtimin 

Je shkëndi e shpresë... 

Fola diçka për vargjet e shkruara, po Baba ynë një 

“thesar” më vete ka edhe vargjet e kënduara, të ngritura 

aty për aty. Në këto tri dekada miqësie, më ka 

takuar të jem në shumë muhabete, dasma e ngjarje të 

ndryshme me të. Nga Vlora në Xhyherinë, në Zhulat, 

në Gjirokastër, në Memaliaj etj. Kurdoherë më ka befasuar 

me mënyrën orgjinale të të kënduarit. Një marrës 

që në çdo rast kënga i shkonte zile. Vargjet ngahera 

të zgjedhura, me një përshtatje befasuese në figura 

e melodi. Me siguri këto krijime janë një korpus më 

vete. Në këtë përmbledhje po sjellim vetëm disa prej 

tyre. Dhe vetëm dy vargje si lajmotiv: 

T’ia marrim shtruar, ngadalë, 

Të themi dy, a tri fjalë…

dhe pastaj një poezi më vete, me melodi e iso Labërie. 

Në këtë hyrje të shkurtër vetëm sa shpreha disa konsiderata 

për punën krijuese dhe përkushtimin jo të zakonshëm 

të Babës tonë në fushën e letrave, me të cilat 

përmes vargjeve e këngëve na ka dhuruar kënaqësi e 

mirësi të pallogaritshme. Po këtu mbase është rasti 

të them se përveç vargjeve, Baba ynë na ka dhuruar 

kënaqësi, pasuri do thoja, edhe me të bëmat e tij. Ndonëse 

punoi tërë jetën në një nga dikasteret delikate të 

kohës, më pas, në kohën e pensionit, s’e kapi kush për 

xhakete. Siç duket, nga Moska diti të marrë mirë jo 

vetëm zanatin, por jo pak edhe kulturën moskovite... 

Në fund më duhet të falenderoj Pranverën, nusen e 

djalit të vogël, Kastriotit, me të cilin përmes një pune 

tepër këmëngulëse e plot dashuri përgatitën për botim 

vëllimit dhe më dhanë mundësinë ta redaktoj e të 

shkruaj këto pak radhë. Falenderoj edhe djalin e madh, 

Shpëtimin për dritën që i dha botimit. 

E siç e thamë qysh në kryeradhë, Baba gjithçka e 

ka shkruar për vete. Ne, një pjesë të tyre, vendosëm 

t’i bëjmë publike për shokë, miq e dashamirës të tij. 

Po edhe për Erën e vogël që, kur të rritet, “Këngët e 

Babës” t’i lexojë vet e shoqeve t’u thotë: 

- E shikoni, ky ka qenë gjyshi im! 

Marrë nga libri me vjersha: 

“Këngët e Babës” të Qamil Xh Gjikës 

85

PËR DRITËRONË 

CA FJALË... 

Duke ndjekur edicionet e lajmeve, mësova se atë 

ditë ishte edhe ditëlindja e Dritëroit, këtij burri të madh 

jo vetëm të letrave shqipe, por edhe të mendimit kombëtar. 

Jam i sigurt se shumë ndër ne mund të flasin e 

tregojnë për të si njeri, poet, shkrimtar, dramaturg e 

plot të tjera, por mua m’u kujtua një vizitë që i bëmë 

në shtëpi me bardin e këngës e fjalës së Bregut, mikun 

e tij, Lefter Çipa. 

Ishte viti 1995, kur me Lefterin kishim organizuar 

grupin folklorik “Bilbili” e më duhej të botoja një album 

me ngjyra në shqip e anglisht. Dritëroi, kur u njoh 

me qëllimin e grupit, trevat nga vinin këngëtarët, por 

edhe me disa nga emrat e tyre që i kishte dëgjuar, aty 

në tavolinë, pranë gotës së verës me ca kokrra ullinj 

përpara, shkroi një kushtim të jashtëzakonshëm. Jo 

thjesht për një grup folklorik, por një himn apo monument 

për polifoninë labe. 

Një vit më pas, bashkë me 65 - vjetorin e lindjes, 

po atë ditë do të promovonte edhe botimin e tij të 

veçantë “Shpirti i gjyshërve“, një libër shumë interesant 

me këngë e vargje të kënduara nga Dritëroi në 

dasma, davete e muhabete. Këngë të popullit, por të 

lëmuara nga vet poeti. 

86

Isha i ftuar nga Dritëroi me grupin tim “Bilbili” 

që ai vet i pat dhënë bekimin. Kënduam disa këngë 

të librit në një nga sallat e Pallatit të Kulturës në Tiranë, 

pa mikrofona, pa artopalantë, thjesht si në një oda 

devolliçe apo labërishte. 

Dritëroi përballë, shumë afër grupit, shkonte këngën 

nëpër buzë, si të ishte me ta. Dhe sot më tingëllojnë 

në vesh e në zemër ato fjalë e ato këngë: 

O Gjirokastra me vulë, 

ç’e bëre Shemo hajdunë? 

Lart, në Grebene ç’e zunë, 

prerë këmbë e prerë gjunjë, 

brenda në Janinë ç’e shpunë, 

në Kala e në bodrumë... 

Kjo më kujtohet që ishte një nga këngët e kënduara, 

por ato ishin të gjitha xhevahire të kaluara në dorë 

“ustai”... 

Gjej rastin të të falenderoj publikisht nga zemra, 

i dashur Dritëro, për dashurinë dhe kënaqësinë që na 

ke falë, për gjithçka të bukur që na ke dhënë përmes 

vargjeve e poezive të tua magjike! 

Të paçim sa drita, Dritëro! 

Botuar gazeta 

“Telegraf”, 2013 

87

LEFTER ÇIPA, 

PRINCI I VJERSHËRIMIT 

- Përshëndetja në ceremoninë 

e organizuar nga bashkia e qytetit 

të Gjirokastrës, në mbrëmjen e 5 prillit 2013 - 

Kur dëgjova se Gjirokastra do të shpallte “Qytetar 

Nderi“, mikun tim të zemrës e këngës, “Mjeshtrin e 

Madh”, Lefter Çipa, si gjithmonë e mençur mbetet kjo 

vendlindja ime, kjo Gjirokastra jonë, që gjithmonë di seç 

thotë e di seç bën, thashë me vete. Siç po bën edhe këtë 

radhë për Lefterin tonë të dashur, këtë bartës të polifonisë 

shqiptare, të Bregut e Labërisë, ndër të paktët e racës së 

tij mbetur gjallë. 

Duke falenderuar kryebashkiakun Flamur Bime dhe 

këshillin bashkiak të qytetit për akordimin e këtij titulli 

të lartë, më lejoni t’u them se e formuloj këtë mirënjohje 

edhe në emër të forumit të shoqatës “Labëria”, por edhe 

të gjithë krijuesve, interpretuesve, bartësve e përcjellësve 

të vlerave të trashëgimisë tonë shpirtërore, ku pa dyshim, 

kënga polifonike mbetet nga visaret më të çmuara. 

E njoh herët Lefter Çipën, se vargjet dhe këngët e tij, 

ndryshe nga shumë krijues të tjerë të mëdhenj që mbetën 

anonimë, morën udhë bashkë me emrin e tij. Thashë që e 

njoh mirë dhe ia njoh edhe dashurinë për këtë qytet që sot 

e nderon duke e bërë bashkëqytetar të vetin. Dua t’u them 

se në tretjen e tij, jo pak ka ndikuar edhe kalaja, skenë e 

këtij qyteti të prerë për festivale. Sa herë do vinte vakti 

i tyre e do mblidhte Shqipërinë në këngë e valle, Lefter 

Çipa do të derdhte shpirtin më të bukur të dashurisë e 

88

atdhedashurisë, duke bërë që gjithë Gjirokastra e Shqipëria 

të vinin buzën në këngën e tij të pashoqe. Këtu, në 

këtë kala, do të merrnin udhë për në zemra këngët e tij të 

jashtëzakonshme “Bejkë e Bardhë, borë e malit” e deri te 

...Nga kjo balt’ e kësaj toke, 

merr një grusht e shtrydhe fort, 

pika gjaku do kullojë, 

luftën e madhe tregojnë... 

etj, të cilat grupi i papërsëritshëm i Pilurit do t’i kthente 

në monumente të arta duke i vendosur në panteonin e iso 

- polifonisë shqiptare. Gjirokastra duke nderuar Lefter 

Çipën, nderon Naim Frashërin e ditëve tona dhe shqiptarin 

e madh të Bregut. 

Edhe diçka që lidhet me Gjirokastrën. 

Kur afro 20 vjet më parë bashkë me Lefterin krijuam 

grupin folklorik “Bilbili”, Vlorë - Gjirokastër, me Ermioni 

Mërkurin, Arap Çeloleskën, Arjan Shehun, Mehmet 

Vishën, Petrit Lulon, Sinan Gjolekën, Spiro Çinon e të 

tjerë yje polifonie, vendosëm dhe përurimin e bëmë këtu 

në Gjirokastër. Pikërisht këtu në Gjirokastër, më 15 mars 

1995, grupi “Bilbili” me udhëheqës artistik Lefter Çipën 

do të merrte udhën artistike me uratën e Tatait, por edhe 

madhështinë e kalasë së historisë e këngës. 

Lefter Çipa mbetet mbret dhe princ në kalanë e vjershërimit 

dhe tani e mbrapa qyteti i Gjirokastrës do të ketë 

edhe një të shquar më shumë në fushën e letrave dhe krijimtarisë 

shpirtërore. 

89

90

PENËARTI 

YNË... 

- Ose një letër për Agim Shehun - 

Nganjëherë njeriu gjendet papritur përpara ca 

ndiesive të këndshme e shumë emocionuese, si më 

ndodhi mua sot, kur gjatë një lodrimi rutinë në Facebook, 

hasa mesazhin tënd plot shend e verë. 

Në fakt, me Petrit Rukën, mikun tonë të përbashkët, 

sa herë kur na është dhënë rasti kemi biseduar 

për ty si poet dhe si njeri. Se kur njeriu njohka dhe të 

zotin e poezisë, apo vargjeve, apo krijimtarisë qenka 

edhe më mirë. Unë gjithmonë kam qenë i privilegjuar 

se gjithmonë t’i kam dashur edhe vargjet, por 

edhe ty vetë. Në fakt ato vargje që me sa po shikoj, i 

paske lexuar është e vërtetë që as bëhej fjalë të dilnin 

të tilla, jo në një moment improvizues, por edhe me 

“leje kriji-mtarie” si kohë, në rast se nuk do të flinin 

pa u ndierë brenda shpirtit tim. 

Si fillim më lejo të them se për poezinë: “Poeti 

që vargjet seliti“ kam marrë me dhjetra përgëzime e 

urime nga shumë miq e shokë krijues. Në fakt as sot 

nuk e di (ende nuk kam pasur rast ta takoj nga afër 

91

sebepçiun, mikun e Rukës, Lulëzim Lekdushi) ç’e 

shtyu a ç’e gjeti të më ftojë në një orë të vonë nate 

të pimë virualisht një dolli për: ”poetin e Labërisë, 

Agim Shehu...”. Ta dish, kështu kanë lindur këto 

vargje, aty për aty, në koment në Facebook, hidh e 

prit, si i thonë nga anët tona… 

Po të mos zgjatem, më lejo të them se siç kam 

biseduar edhe me Petritin, ne duam që ardhjen tënde 

ta shoqërojmë me një agjendë takimesh e veprimesh 

më shumë si detyrimi ynë për të nderuar jetën dhe 

punën tënde të padiskutueshme në fushën e letrave, 

si një poet që i bën nder jo vetëm Progonatit, Kurveleshit, 

Labërisë e Tepelenës, por edhe gjithë Shqipërisë. 

Unë mbetem në dispozicion, bashkë me miq e shokë 

të tjerë, në realizim të këtij programi. 

Mirë se të na vish! Ne miqtë e tu të presim me 

mall e dashuri, i dashur Poet! 

Dhe për ata që nuk kanë pasur rastin t’i lexojnë, 

po i shkruaj edhe një herë vargjet e urimit. 

92

AGIM SHEHUT 

- Në vend të urimit për ditëlindje - 

Malet që rrinë si kurorë, 

Rreth e rreth qarkojnë fshatin, 

Çoç flasin e diç po thonë, 

Për djalin e Progonatit. 

Duket dhe malet e dinë, 

Se prap janë si atëherë, 

Kur labëresha si vitë, 

Në Progonat e ka lerë. 

Golëmi, varur më poshtë, 

Jep e merr e çoç po thotë, 

Për nipin që ju bë burrë, 

Dhe me varg u mat me botë. 

Më tutje mblidhen thëllëzat, 

Vergje - vergje bëjnë kurorë, 

Për atë që u këndoi, 

Dhe i stolisi me bojë. 

Për Agim Shehun, të tërë 

Mblidhen bashkë, nisin urimin; 

- Dhe njëqind vjet, - thonë - të rrojë, 

Në Kalanë e vjershërimit! 

93

MUHAMET TARTARI - 

SHUSHURIMË 

SHUSHICE... 

I ngarkuar që të përshëndes këtë aktivitet në emër 

të Forumit të shoqatës “Labëria” dhe kryetarit të saj, 

Prof. Ago Nezha, përshëndes shoqatën e Vranishtit, 

por edhe degën e shoqatës “Labëria” në Vlorë, që së 

bashku organizojnë këtë veprimtari për një nga figurat 

e gjalla të Labërisë sonë, i cili një jetë ka punuar e 

vazhdon të punojë me mendje e penë. 

Sot në qendër të aktivitetit është Muhamet Tartari, 

kjo figurë e ndritur e Vlorës dhe Labërisë, pse jo edhe 

më tej këtij territori, tej viseve e trojeve shqiptare. Të 

më ndjeni, por unë sot do të doja të dilja nga kornizat 

e një përshëndetjeje zyrtare e të përcillja ca fjalë prej 

shoku e miku, për këtë njeri me të cilin tash sa vite na 

bashkon Labëria e kënga. 

Kam kohë që më është krijuar bindja se ca burra, 

ca njerëz të penës nga raca e atyre që shpirtin dinë ta 

derdhin në vargje, si Lefter Çipa, Feti Brahimi, Muhamet 

Tartari, Kujtim Mici, Hamdi Pulo, Dule Havari, 

Maliq Lila, Pelivan Bajrami, Zaho Balili e të tjerë më 

të rinj, kanë qenë e mbeten një gjerdan margaritarësh 

që dimë, që i kanë ardhur, por s’e dimë a do t’i vijnë 

94

prapë kësaj Labërisë sonë të dashur. Muhamet Tartari, 

pa dyshim ka universin e tij të jashtëzakonshëm të 

magjisë që dinë të bëjnë mendja dhe pena. Po duhet ta 

themi se kur kjo magji bëhet bashkë me magjinë tjetër 

që dinë të bëjnë këngëtarët brilantë të polifonisë, kjo 

bëhet e mbetet e papërsëritshme, unikale. Të mos më 

keqkuptojnë poetët, po krijuesit rapsodë e kanë këtë 

privilegj; kur vargjet e tyre bëhen këngë, ata ngjizen e 

bëhen njësh me grupet e me vet gurrën e popullit, edhe 

pse herë mes anonimatit e herë nën emrin - popullore -. 

Kur këngët, vargjet e meloditë e krijuesve rapsodë 

shkrihen e bëhen avaze polifonie, të gjithë bashkë, krijues 

e interpretues, kthehen në pjesë të një kryevepre 

shpirtërore njerëzimi, sikundër është shpallur nga 

UNESCO, e merituara iso - polifonia jonë. 

Muhamet Tartari ka fatin e madh t’i përkasë këtij 

“guri” të rëndë e të jetë një kontributor i madh e i 

çmuar, që sëbashku me një radhë penash të arta, na vijnë 

si amanet e trashëgimi e ca burrave të tjerë nga Labëria, 

të cilët në shekullin e kaluar ditën të bëjnë këngë 

e kuvende. Po brezi i Muhamet Tartarit me shokë, qëllon 

të jetë edhe shoqërues i një brezi më të ri rapsodësh që 

mbajnë ndezur shpresën e besimit se do ta trashëgojmë 

edhe në vitet e në shekujt që vijnë, edhe vargun, edhe 

këngën e Labërisë. 

Për afro 40 vite Muhamet Tartari rriti e seliti një 

grup të papërsëritshëm kënge që për vite me radhë 

tundi skena e kala festivali. Grupi i Vranishtit, me Muhamet 

Tartarin në krye, kudo që shkoi e në çdo skenë 

që debutoi, këngën e pati gjëmim e vallen vetëtimë. 

Me Arap e Lesko Çeloleskën, me Hetem Shkurtin e 

95

Selman Alinë, me Leonorën e Azimenë e Fiqiretin, 

Jazo Ibrin, Zini Janushin, Nase Habilin, Sinan Gjolekën, 

Spiro Çinon e me sa e sa këngëtarë të tjerë vranishtiotë, 

si krijues e udhëheqës artistik i këtij grupi 

legjendë, Muhamet Tartari, në vite do gdhendte disa 

nga perlat e polifonisë labe. Këngë e valle të tilla si: 

“Lidhur si fishekë gjerdani“, “Kurvelesh i sertë”, “Kënga 

për vëllezërit Frashëri“, “Vajza labe gjeraqinë” etj., 

mbeten të skalitura me gërma të arta në panteonin e 

këngës polifonike shqiptare. Vranishtit ia kam adhuruar 

marrëzisht këngën dhe vallen dhe ndihem krenar e me 

fat që kam pasur rastin të prek nga afër vallen e rrallë të 

burrave të këtij fshati historik, në skena Shqipërie dhe 

Evrope. Kam pasur rastin sa e sa herë ta shikoj nga afër 

Muhametin, i cili kur burrat e valles së rëndë ndiznin 

skenat, sytë i shkrepëtinin vetëtima. 

Tridhjetë e gjashtë burra në një valle labe, në skenë, 

më saktë në “Shesh të Flamurit”, vetëm një njeri 

me pasionin dhe shpirtin krijues si Muhamet Tartari 

mund t’i nxjerrë. Vetëm një njeri si ky mund të jetë 

i pranishëm në qindra e qindra aktivitete, në fshat e 

në qytet, në skena kalash e në salla madhështore, me 

tekste e me librete, me vargje e me këngë, gjithmonë 

më këmbë. 

I kudogjendur! Në festa e festivale, në gëzime e 

muhabete, një njohës i shkëlqyer i traditave labe, me 

fjalën mjaltë e dashurinë e pakursyer, ngado e kudo. 

Me një humanizëm të rrallë e me një dashuri të 

pashteruar, shtëpia e Muhamet Tartarit, atje në Horë ku 

shushurin Shushica, mbeti gjithmonë kanatehapur për 

shokë e miq, këngë nga të katër anët e vendit, deri nga 

96

kryeqytete evropiane. Gjithmonë në lëvizje, në veprim 

të paprerë, me vrull e temperament të mahnitshëm, i 

gjenduri kudo për miq e për shokë, për këngën e popullit 

të vet. Ky është Muhamet Tartari ynë! 

Mbetet një krijues me përmasa të mëdha edhe në 

raport me botën e tij shpirtërore, por edhe me aftësinë 

e pashoqe komunikuese nëpër korrespondenca jo 

të pakta që nga akorduesi i çmimit “Evropa për Folklorin...”, 

Alfred Toilfer, në Hamburg të Gjermani-së, 

deri te zhulatasi, bashkëfshatari im, Nexhip Alpani që 

bënte dhe Akademinë e Stambollit të fliste shqip. 

Ky është Muhamet Tartari, nderi i Vranishtit, personaliteti 

i shquar i Labërisë. Një gur i rëndë në themelet 

e trashëgimisë kulturore të Labërisë dhe Shqipërisë. 

Botuar në gazetën 

“Hora” 

97

VIKTOR PALOKA - 

SHPIRTI I RAPSODISË 

Në Vaun e Dejës vetëm kisha kaluar, ndërsa pak 

ditë më parë pata rastin të jem mysafir e vizitor. Iu 

përgjigja me shumë kënaqësi ftesës që më bëri miku 

im i folkut, rapsodi e këngëtari i shquar i asaj ane, Viktor 

Paloka. E pata takuar së pari në një festival në Klinë 

të Kosovës, ishte së bashku më Toninin, vëllai me të 

cilin ka krijuar dyshen e këngës e çiftelisë të njohur 

me “Vëllezërit Paloka“. Në një farë mënyre u ktheva 

borxhin, se të dy i pata mysafirë në edicionin e parë 

të “Aulona Folk Festival”, ku kënduan e u pritën me 

shumë dashuri nga artëdashësit vlonjatë. 

Viktori me çiftelinë e tij ishte edhe në edicionin e 

katërt, në vitin e 100 - Vjetorit të Pavarësisë dhe Virgjil 

Kule me kamerën e tij e ka fiksuar në dokumentar aty 

te Monumenti i madh i Pavarësisë... 

Me rastin e 60 - vjetorit të lindjes, Viktorit iu mblodhën 

shumë miq e shokë, njerëz të këngës e kulturës, autoritete 

të pushtetit vendor, dashamirës e bashkëqytetarë të 

98

shumtë dhe aty, në sallën e shfaqjeve të Pallatit të Kulturës, 

ndoqën aktivitetet e organizuara me këtë rast. 

Bashkë me ditëlindjen, në atë ditë përjetoi edhe ndjesinë 

e veçantë që jep një promovim libri dhe patëm rastin 

që ta shikojmë edhe si këngëtar e krijues të këngëve 

të mrekullueshme të melosit popullor, por edhe si autor 

botimesh me karakter kulturor. 

Gjergj Dodani, moderatori i promovimit të librit 

“Vau Dejës i vogël me vlera të veçanta“ me autor Viktor 

Palokën, më nderoi duke më dhënë fjalën midis autoriteteve 

vendore, por edhe mjaft të ardhurve nga Tirana, 

Shkodra, Lezha, Puka etj., të gjithë miq të autorit. 

M’u desh aty për aty t’i them ca fjalë për Viktorin 

që kishte arsyen, por edhe për të tjerë krijues e interpretues 

të këngës së mrekullueshme veriore. Ndava me 

të pranishmit dy strofa të një poezie që e kisha shkruar 

e botuar, kur isha student, afro 35 vite të shkuara: 

Nëpër këngë shpesh kam ecur, 

që nga jugu, në veri, 

tinguj cule, iso valë, 

përzier me çifteli. 

Labërishtja rrjedh e shtruar, 

çiftelia nëpër tela, 

një me tirqe e xhubleta, 

tjetra zbardh nga fustanella... 

Nuk di pse m’u duk se këto vargje, qysh atëhere i 

kisha thurur për këtë ditë. 

Thashë më tej se atëhere vërtet s’e kisha njohur 

99

Viktor Palokën, as Toninin, vëllain e tij, as Gjon Frrokun, 

as Esat Rukën, as Mark Gjokën, as Jonuz Delajn, 

vëllezërit Lleshi e sa e sa të tjerë, por kisha dëgjuar 

këngët e të mëdhenjve Frrok Haxhia, Azis Ndreu, 

Ndue Shyti, Sali Mani, Fatime Sokoli e Gjin Shkoza 

me shokë. Dhe ja tani, në festën e ditëlindjes të Viktor 

Palokës, kisha rastin të takoja e njihja nga afër shumë 

prej burrave të rapsodisë, të këngës e çiftelisë, por edhe 

të sharkisë e këngës “Majë krahit”. 

Në emër të qendrës kulturore “Aulona“ i dorëzova 

Viktor Palokës certifikatën “Anëtar Nderi i Grupit Folklorik 

Bilbili” - Vlorë, në shenjë respekti, bashkëpunimi 

dhe transmentimi të vlerave të trashëgimisë kulturore 

shpirtërore. Faleminderit për kënaqësinë që më 

dhurove Viktor Paloka! Edhe 100 vite qofsh përherë 

me këngë në gojë e çifteli në dorë! 

100

BRAHIM MIHO, 

NJERIU ME VIZION DRITE 

Më erdhi keq që nuk munda të isha pjesmarrës në aktivitetin 

e organizuar në Gjirokastër, edhe pse djemtë e tij 

më nderuan me ftesën që më bënë. Brahim Miho mbetet 

ndër burrat më të shquar të krahinës së Kardhiqit e Labërisë, 

ndaj Zhulati e Fushëbardha krenohen me të. Ishte 

natyrë ca e rëndë, po ishte burrë, ama. E kam njohur në 

rini dhe emri i këtij njeriu më vjen akoma me gjëmime. 

Burrë që jepte e merrte me krahinën; herë krahina 

rritej me emrin e tij e herë ai me emrin e krahinës. I luftës 

dhe i punës ndërtimtare. I pari që ngriti një “çentral” të 

vogël drite në lumin Kollopanash, përfund shtëpisë së tij 

në Kakodhiq. Se kishte vizion drite. Po dhe njeri human. 

Mbaj mend që xha Xheloja, një burrë i mençur, hokatar e 

bejtexhi i njohur po fukara në Zhulat, në një davet do t’i 

ngrinte këngë: 

Hapen e mëllihen, 

krahët e larashit, 

shëndet i Brahimit, 

nder’ i dollibashit… 

Ato kohë ishte kryetar i kooperativës dhe kishte dhënë 

porosi t’i bëhej një shtëpi e vogël, falas xha Xhelos, 

këtij njeriu të mirë, por fukara të fashatit. Xha Xheloja 

ditën që u fut në shtëpinë e përfunduar, ngriti dhe këngën 

për njeriun e sertë, por human, Brahim Miho. 

101

PRESIDENCA 

E ALFRED MOISIUT 

Jo në pak raste, ose më mirë të them, sa herë më 

është dashur të dëgjoj vendime apo qëndrime të forta, 

gjatë presidencës Moisiu, kam dashur të pyes e me vete 

kam thënë: nga buron burrëria e këtij burri? Vallë ç’të 

jetë ky njeri që ndonëse i vënë në krye të shtetit si një 

zgjedhje e njëanshmë e rastësore “kompromisi”, dashka 

të krijojë një model presidence mbi palët e hapur në 

krah të popullit të vet! 

Thashë se kjo pyetje më ka munduar kur z. Alfred 

Moisiu ishte i pari i vendit, në presidencë, po edhe tani, 

në ditët paspresidenciale. Po e mendova edhe para pak 

kohe kur m’u dha rasti të pinim së bashku një gotë raki 

Kote, gjatë një pushimi në këtë qendër emërmadhe, 

kur shkonim në festën e Kuçit. 

Më ndjeni, por përgjigjen nuk munda ta merrja as 

në kohën kur këshilli bashkiak i qytetit do vendoste ta 

bënte “Qytetar Nderi“ të Vlorës, ndërkohë që propozuesin 

e drejtpërdrejtë, kryetarin e bashkisë do ta 

vlerësoja shumë për këtë akt të mençur. 

Por të mos zgjatem, të gjitha pikëpyetjet dhe dilemat 

e mia, do të merrnin përgjigje vetëm pasi të lexoja 

volumin e kujtimeve të tij. Kam mbetur i befasuar, por 

dhe i mrekulluar nga çfarë thuhet e shkruhet në këtë 

102

ëfim të zotit President. Në fakt, ndonëse janë kujtimet 

e një njeriu me emrin Alfred Spiro Moisiu, në rreshta 

e midis rreshtash vjen pa retush, ashtu si ka qenë, një 

pjesë e rrugës së historisë shqiptare në rrokopujën e 

viteve që zgjuan, çliruan e bënë Shqipërinë. Këtej buron 

edhe përgjigja, se ku ky njeri e gjen forcën dhe 

burrërinë, guximin dhe fuqinë e patriotizmit që përgjatë 

pesë viteve në Presidencë të firmoste, por edhe 

të mos firmoste dekrete. Bëmë baba të të ngjaj - thonë 

nga anët tona, siç thonë edhe për gjakun që s’bëhet ujë. 

Për mua rreth këtyre kolonave na shfaqet e na vjen 

me një gjuhë shumë interesante jeta e një presidenti 

shqiptar. Një debatikas i thekur, një “lulëkuqe mbi 

mure”, një “partizan i vogël Velo” - kjo është fëmijëria 

e tij sa në Shkodër e Durrës, sa në Kavajë e Tiranë, sa 

në Pezë e në Skrapar, sa në një strehë në një tjetër. 

Kështu do të rritej Presidenti i ardhshëm i Republikës. 

Por, siç e theksova më lart, në libër na vijnë 

mesazhe të forta të një brezi të tërë që sakrifikuan e 

bënë shumë për Shqipërinë. Edhe pse shumë, padrejtësisht, 

u goditën e u persekutuan. Por burri i mençur di 

si ta thotë fjalën edhe kur i duhet të cekë këto situata, 

sepse si ushtarak karriere, i është dashur të bashkëpunojë 

e të njohë nga afër të gjithë korpusin e gjeneralëve 

shqiptarë. Unë ju ftoj ta lexoni librin dhe do ta kuptoni 

pse edhe në kohën e mazhorancës blu, kurora presidenciale 

për të rënët u vendos vetëm në datën 29 Nëntor. 

Po historia kështu e paska, herë - herë ka kapriçiot 

me të papriturat e saj. Ne sot duhet të mburremi e 

krenohemi që autorin e librit që promovojmë, e patëm 

pesë vite në krye të Shqipërisë duke na e përfaqësuar 

me shumë dinjitet kombin tonë halleshumë. 

103

QANI KAMBERI - 

KUR BURRIT 

I PIHET DOLLIA FSHATÇE 

Emrin ia kisha dëgjuar herët, që kur punoja në 

Tepelenë. Kisha dëgjuar për ndodhitë e historitë e tij 

plot humor, por herë - herë i ngatërroja ca nga të bëmat 

e ndodhura e të treguara në ishin të Qani Kamberit, 

apo të Kamber Alikos. Të dy burra të njohur e 

të dëgjuar për traditë e mençuri, për fjalën brisk, në 

shumë raste me kripë e piper. Nuk e di, po emrat e 

të dy këtyre njerëzve, në çdo kohë, më kanë ngjarë të 

afërt e të ngjashëm me disa prej burrave të dëgjuar të 

Labërisë, të cilët mbetën si pika referimi në shekullin 

e kaluar. Edhe sot, secili prej tyre më ngjan si unazë e 

zinxhirit të një gjerdani burrash të mençur që përcillen 

nga shekulli në shekull. 

E konsideroj veten me fat që koha më dha rastin 

ta njoh nga afër të parin Qani Kamberin, ndërkohë që 

të dytit vazhdoj dhe sot t’i dëgjoj me endje historitë. 

Them fat, se njeriut jo gjithmonë i qëllon të njohë 

nga afër ca njerëz që edhe pse të thjeshtë e të zakon- 

104

shëm, mbeten në breza pika referimi dhe simbole të 

mënçurisë popullore. 

Kam pasur shumë raste të takohem e të bisedoj 

nga afër me Qani Kamberin, i cili edhe në pamje, në 

mënyrën si flet e tregon, duket që s’është si të tjerët. Ka 

një filozofi tipike prej burri të urtë e të mençur Labërie. 

...Ishte 5 Maji i vitit 2004. Asokohe punoja në një 

nga institucionet rajonale të qytetit dhe nga Komiteti i 

Veteranëve e Shoqata e Familjeve të Dëshmorëve, më 

njoftojnë se isha caktuar në nderimin e ditës së dëshmorëve 

në Orikum, Dukat e Tragjas. 

- Në grup do të kesh edhe Muharrem Veshin dhe 

Dule Kamberin. Dulen e keni të vendit, nga Tragjasi. - 

më thanë nga komiteti organizator. 

Dulen nuk e njihja, pyeta dhe më thanë se është 

vëllai i Qani Kamberit. Me siguri duhet të jetë Qaniu, 

thashë me vete dhe prisja orën e nisjes për ta verifikuar. 

Do të jetë vërtet një rast i mirë për të vajtur në ato anë 

me Qani Kamberin, se e kisha dëgjuar kur tregonte me 

aq pasion e dashuri për atë krahinë ku kish punuar vite 

të tëra dhe e lidhnin sa e sa kujtime. 

Xha Muharremi më prezantoi me Dulen. Aty e 

mora vesh se nuk kishim të bënim me ndonjë ngatërresë. 

Dulja kishte vendin e vet në shoqëri, po mua në 

fillim m’u duk ku Dulja e ku Qaniu. Në fillim se pastaj u 

ambientuam dhe pashë që dhe Dulja s’qenkesh larg në 

muhabete. Bëmë vizitat në Orikum, pastaj vazhduam 

në Dukat, ku ngritëm dolli e bëmë këngë të madhe në 

shtëpinë e Sherif Tavës. Tragjasin, edhe si vendlindje 

të Dules, e lamë për në fund. Kisha pasur edhe shumë 

raste të tjera, të shkoja në fshatra e zona të rrethit për 

105

5 Majin, po në Tragjas pashë një gjë të veçantë. Dëshmorët 

kujtoheshin fshatçe dhe aty në një nga klubet 

e fshatit bëmë dolli e këngë labe. Pikërisht dollitë e 

mirësitë me raki na kthyen edhe njëherë te Qaniu. Në 

fillim mendova mos e ngatërruan me të vëllanë, Dulen 

i pranishëm, por shpejt e kuptova se ato shëndete 

e mirësi ngriheshin vetëm për një burrë që emrin e 

kishte Qani Kamberi... 

U ndamë me tragjasiotët dhe morëm rrugën drejt 

Vlorës, po mua m’u bë merak që s’e patëm në atë muhabet 

fshatçe vet personazhin e dollive. Dhe nuk m’u 

ndenj, bëra ç’bëra dhe e telefonova Qaniun në shtëpi. 

- Ngreu dhe bëju gati! Për njëzet minuta te hyrja 

e pallatit të pret një makinë foristradë. Shoferi e di ku 

do të të sjellë. - i thashë dhe shtova se isha edhe me 

Dulen e Muharremin. 

- Qoftë e bërë! - u dëgjua në telefon. 

Zgjodhëm një nga lokalet e Rivierës, te Vera dhe 

aty vendosëm ta presim e gostisim me raki vendi e 

mish Labërie. Erdhi dhe kur na pa rreth tavolinës shtruar, 

u mrekullua për surprizën. I fola për sa kishim bërë 

asaj dite në nderim të veprës së dëshmorëve dhe i përcolla 

respektin që njerëzit e fshatit e krahinës kishin 

për të. Ia thashë se as unë, as xha Muharremi e Dulja, 

s’ia patëm borxh të prisnin e të kthenim me fund gotat 

për të. Qeshëm të gjithë. 

- Duhet të të kishim me vete qysh në mëngjes. - i 

thashë. 

- S’është hera e parë që “digjem” nga ky. - ma 

ktheu dhe hodhi vështrimin nga i vëllai, Dulja. 

106

Pastaj nisi të tregonte ca ndodhi me ata “lart”, kur 

i vëllai punonte me ta. 

Një ditë vërtet për t’u mbajtur mend. Po kjo ditë 

më lidhi edhe më shumë më këtë burrë të mençur. Sa 

herë takoheshim në xhiron që tradicionalisht bënte në 

trotuarin Vlorë - Skelë dhe sa herë do të pinim kafe 

me shokët e tij të mirë, Bardhin, Agjahun, Ejupin, 

Petraqin e Llanon, do kujtonim edhe ditën që e pata 

marrë me urgjencë nga shtëpia për te rakia e mishi i 

pjekur në Rivierë. Pastaj flisnim përsëri për Vlorën e 

vendlindjen e tij, Tragjasin ku ia pinë dollinë fshatçe... 

Qani Kamberi i përket atij brezi burrash që historinë 

e tyre e bënë me punë e përkushtim të madh, me idealizëm 

e pasion të rrallë, mbi të gjitha, me një dashuri të 

madhe. Dashuri për njerëzit, dashuri për tokën, dashuri 

për traditën, dashuri për vendlindjen e vendin. 

Falë këtyre virtyteve mbeten përherë të respektuar 

e të nderuar për çdo mjedis shoqëror e mbarëqytetar. 

Për njerëz të tillë të gjithë e ngrenë dollinë. 

107

MUÇO DELO - 

PIONIER I ARSIMIT 

DHE LIRISË 

- Duke lexuar monografinë “Mbrëmje vere 

me Muço Delon” të Prof. Bardhosh Gaçe - 

Kur do të kisha rastin ta shikoja afro 30 vite të 

shkuara, aty në Plazhin e Vjetër në Vlorë, përvëluar 

nën rrezet e diellit, ashtu me më shumë kocka se mish, 

as mund ta merrja me mend se ai që do më tregonte 

gruaja ime Teuta e që quhej Muço Delo, në fakt përbënte 

në vetvete një univers të tërë njerëzor. Univers 

që rrallë njerëz kanë fatin ta kenë edhe pse vijnë me 

lindje e ikin me vdekje nga kjo jetë. 

Si i vëmendshëm e kureshtar në vite, në tërësi për 

burra të përmendur Labërie, kam dëgjuar jo pak edhe 

për xha Muçon, por idenë e universit për të e krijova 

pasi lexova të gjitha ato që na shkruan e na thotë, “Në 

një mbrëmje vere me Muço Delon”, profesori i nderuar, 

njëherësh dhe bashkëpatrioti i tij, Bardhosh Gaçe. 

Albert Abazi më dha ftesën dhe librin, e thashë 

108

hë për hë t’i hidhja një sy për kureshtje, por e vërteta 

është se Bardhoshi, si njohës i lavdërueshëm i historisë 

e shkrues i sa e sa monografive, xha Muços, mbase 

dhe si koleg, ka ditur t’ia tjerrë e të na e bjerë lehtësisht 

të lexueshme, goxha tërheqëse historinë e jetës së 

këtij njeriu që lindi në tjetër shekull më 1895, në tjetër 

shekull shkoi vdiq më 1984, e që në një shekull tjetër, 

të tretë, vazhdon të kujtohet e nderohet. 

Në pamje të parë, duket se botimi i përket një 

njeriu lindur në Tërbaç të Labërisë, por në fakt jeta, 

përpjekjet, veprimtaria e tij shumë dimensionale na 

vjen e lidhur pazgjidhshmërisht me shumë të tjerë, 

emra e figura të dëgjuara e të ndritura në atë kohë me 

erresirë të madhe. 

Kur them që Muço Deloja ka qenë me shumë përmasa, 

kam parasysh një kombinim të hatashëm, në fakt 

jo dhe aq të rrallë për ca burra të asaj kohe, mes punëtorit 

të mendjes e arsimit dhe luftëtarit të frontit të parë 

të betejës. Xha Muçoja, me historinë e jetës së tij, si një 

rilindas i vonë, evokon historinë e asaj kohe e të atyre 

të rinjve që për arsim e dije do të shtegtonin nga një 

fshat, në tjetrin, nga një krahinë, në një tjetër, do të kalonin 

edhe kufij shtetesh e detesh, siç kaloi Muço Delo 

nga Vlora, në Janinë e deri në kolegjin e Shën Mitër 

Koronës, në Kalabrinë arbëreshe. Tejet brilante na e 

bie autori i librit Bardhosh Gaçe, lëvizjen labo - vlonjate 

të atyre viteve për çështjen e madhe kombëtare. 

Dhjetra shoqëri të krijuara në Vlorë e Labëri me lloj 

- lloj emrash kuptimplotë, si “Lidhja e djelmoshave”, 

“Rrezet e diellit”, “Bashkimi” e “Shtizat e qyteterimit” 

- shndërruar më pas në “Mbrojtja shkollore”. Në të gji- 

109

tha Muço Deloja do të ishte i gjendur. Veç të tjerash, 

e gjithë kjo përpjekje për arsim e kulturë, për hapje 

klasash e shkollash, edhe pse ndonjëherë në kate e strehë 

xhamish, vjen si një mesazh i fortë për ditet tona. 

Muço Deloja s’ka qenë vetëm një punëtor i mendjes 

e i arsimit. Ana e veprimtarit patriot dhe e luftëtarit, 

për mua përbën anën tjetër të medaljes plot shkëlqim 

të kësaj figure. Nga njera anë ky njeri duhet të ketë qëlluar 

me shume fat që ngjarjet e medha të shekullit të 

XX -të i përjetoi të gjitha me intensitet e në asnjë nuk 

mungoi; edhe në ‘12 -tën, ndonëse adoleshent; edhe në 

’20 -tën në lule të rinisë, por edhe në luftën e madhe 

çlirimtare si një burrë i rëndë. Për pjesën e luftës do 

t’u ftoja të lexonit ç’thotë dhe si është frymëzuar prej 

tij, një tjetër figurë e madhe e Labërise, Maman Saliu, 

luftëtar edhe ky i Luftës së Dytë Botërore. 

Së fundi dua të cek pak si gjirokastrit që jam, marrëdhëniet 

e tij me Gjirokastrën, këtë qytet të jashtëzakonshëm, 

vatër arsimi e patriotizmi njëherësh. Ka 

pasur rastin të ndodhet e të shërbejë dy herë në këtë 

qytet, Muço Deloja. Se si ka kaluar, mjafton të mësojmë 

se me ç’burra ka pasur lidhje e miqësi e që djali 

i njërit prej tyre, miku im Baftjar Dobi, përmes kujtimeve 

ka rastin të thotë diçka në këtë botim. Të gjithë 

burra nga dyer të mëdha, patriotë të shquar me mendje 

e dituri proverbiale. Ja pse dhe unë sot, në radhë të parë 

si gjirokastrit, doja t’i thosha ca fjalë në këtë takim ku 

promovojmë botimin e ri “Mbrëmje vere me Muço 

Delon” të Bardhosh Gaçes, por edhe kujtojmë e nderojmë 

xha Muçon, këtë pionier të palodhur të arsimit dhe 

luftëtar të paepur të shekullit të XX -të. 

110

“NJË JETË ME KËNGË” 

NJË JETË NË KËNGË... 

- Për një botim të Resul Llogos - 

Në muajin shtator të vitit 2008, kur në qytetin e 

Gjirokastrës do të organizohej një festival tepër interesant 

ndërkombëtar folklori, në një prej ditëve plot aktivitete 

të tij, do të zinte vend edhe promovimi i librit 

”Një jetë me këngë” i autorit Resul Llogo, botuar nga 

e mirënjohura “Toena”. Duket se festivali me emrin e 

Argjirosë i bëri nder Gjirokastrës, por edhe diskutimi 

për librin me këngë që Resuli i ka qëmtuar si bleta 

nektarin, i bëri nder festivalit. Si kundër edhe aktiviteti 

promovues i organizuar nga shoqata “Labëria” dhe 

“Toena”, i bënë nder metropolit tonë, Tiranës, në të 

cilën pulson jo pak edhe zemra e Labërisë. 

Ndaj të gjithë këto gra e burra, në shumicë nga 

viset labe, kanë ardhur të nderojnë autorin e librit që 

vërtet ka një jetë me këngë, por edhe një jetë në këmbë 

e në këngë. Besoj të gjithë e dinë se autori i kësaj përmbledhje 

dallon shumë nga krijues apo botues të tjerë 

të kësaj gjinie, si kundër janë mjaft autorë e profesorë 

të nderuar të Institutit të Folklorit, a të tjerë gjurmues e 

111

mbledhës folklori. Sepse Resuli ynë përpara se t’i ketë 

mbledhur e shkruar këto këngë, më parë i ka kënduar e 

interpretuar herë si marrës e herë si kthyes e me siguri 

të 400 -ta i ka shoqëruar me iso. 

Ja pse këngët jugore të këtij vëllimi na vijnë plot 

muzikalitet me rima, ritme e avaze odash, trapezash, 

sofatesh, konakësh, pezulesh, gërxhesh, qafa malesh e 

lëndinash e deri në skena të mëdha kalash. Ja përse kur 

lexova këngët e qëmtuara nga miku e bashkëkrahinasi 

im, m’u duk vetja edhe në muhabete vënçe edhe në 

dasmë, edhe në një gosti a festë fshati e krahine, edhe 

te rrepet e festës së Kardhiqit duke përkujtuar batalionin, 

edhe në Rrap të Baltëzes në Zhulatin tim, edhe në 

Kuç të Labërisë, edhe në Sheshin e Flamurit në Vlorë, 

por edhe në Festivalet e Gjirokastrës, aty në Kalanë 

legjendare të Argjirosë. Ju them pa mëdyshje: këto 

këngë Resul Llogo s’i ka shkruar, por i ka përjetuar, 

siç i përjeton edhe sot, kur këndon: 

Ku janë nisur e venë, 

ç’janë ata, ç’ke me ta, 

leri, leri mos i nga… 

që besoj të gjithë kini pasur rastin ta dëgjoni. Po edhe 

diçka tjetër të bën përshtypje duke lexuar këtë libër. 

Në një parathënie të ngrohtë, Resuli përshkruan rrugën 

e tij të gjatë drejt këngës së popullit, por me shumë 

respekt e dashuri përmend dhjetëra e dhjetëra krijues 

e interpretues të shquar të Labërisë me të cilët është 

njohur, ka kuvenduar e kënduar. 

Libri është një monument për këngën, por edhe 

112

për këta burra e gra që këngën polifonike të Labërisë 

ditën ta pasurojnë e ta transmetojnë në shekuj, brez pas 

brezi. E veçanta është se ky botim na vjen edhe me një 

CD me 22 këngë të kënduara nga disa grupe nëpër vite 

e kohë të ndryshme. Unë të jam mirënjohës, i dashur 

Resul, se duke dëgjuar këto këngë, njëra më ktheu 

në ca kujtime të shkuara. Është fjala për një këngë të 

kënduar nga të rejat e fshatit tim, Zhulatit që e kisha 

shkruar afro 25 vjet më parë, kur edhe unë isha djalë, 

edhe ato ishin vajza. 

Dhe së fundi më duhet të them se rrallë mund të 

gjendet një njeri që t’i bëjë mirë të gjitha në jetë: edhe 

administratën, edhe politikën, edhe shkencën shoqërore 

edhe këngën, siç Resul Llogo ka ditur t’i bëjë. 

Në vënd të një shënimi: 

Këto radhë pata rastin t’i them në promovimin e organizuar 

për botimin “Një jetë me këngë“, në dhjetorin 

e vitit 2008, në Tiranë. Atëhere fola për auditorin e 

pranishëm dhe s’kisha ndërmend ta publikoja fjalën 

time. Po tani që Resul Llogon, mikun e të gjithëve, 

s’e kemi më midis nesh, e pashë të udhës që përmes 

gazetës “Labëria“ që ai e donte aq shumë, ta botoj të 

plotë. Edhe si një homazh e kujtim për të. Kjo ide më 

lindi këto ditë, në Kuç të Kurveleshit, kur patëm rastin 

të përkujtojmë 85 - vjetorin e Kuvendit Zakonor të 

Labërisë, por edhe Kuvendin e Katërt të Shoqatës “Labëria”, 

ku të gjithë delegatët mbajtën edhe një minutë 

heshtje për burrat e mirë që sa rrojtën, bënë sa mundën 

për Labërinë tonë. Enver Guga e Resul Llogo, pa 

mëdyshje, janë dy prej tyre... 

113

MË SHUMË SE NJË VËSHTRIM 

PËR KULTURËN MATJANE… 

- Rreth botimit “Mati, vështrim etnomuzikor” 

të Esat Rukës - 

Pata rastin të lexoj botimin e Esat Rukës “Mati, 

vështrim etnomuzikor“ që autori ma dhuroi me autograf 

në një nga ditët e një veprimtarie folklorike në 

Tiranë. Pa e lexuar, vetëm me një sy të hedhur m’u krijua 

bindja se do të ishte një “e korrur” e bollshme dhe 

ndoshta kjo më shtyu ta lexoj. Më erdhi mirë që nuk u 

zhgënjeva dhe them në kryeherë së për mua, botimi i 

Rukës ngjan me një monument që në rreshta e pentagrame, 

i ngrihet lëvizjes artistike e kulturore të Matit, 

kësaj krahine me jo pak emër e traditë ndër viset shqiptare. 

Kam qenë vazhdimisht adhurues i krijimtarisë 

shpitërore, jo vetëm i iso - polifonisë së Labërisë, kësaj 

krahine nga jam dhe vet, po njësoj kam dashur e dua 

114

edhe këngën me çifteli. Për mua është një polifoni më 

vete, siç janë logatjet apo borrohitjet homofonike të 

anëve tona. 

Në shtëpi, mes sendeve të çmuara ruaj një çifteli 

Kosove, por kam edhe këngë të vëllezërve Paloka, të 

Frrok Haxhisë që e kam mik, të heroit të luftës së Kosovës 

Mujë Krasniqi… Ndoshta këto ndjenja më shtynë 

ta lexoj me kaq ëndje librin e Esat Rukës. Prej faqes së 

parë e ndjeva se po ecja në një terren të dashur e herë 

- herë edhe të njohur. Dashuria, siç e thashë, lidhet me 

respektin ndaj bartësve dhe interpretëve të këngës së 

popullit në përgjithësi, ndërsa të dytën tani po e them. 

Në një farë mënyre ne jemi rritur me tinguj, melodi 

e këngë ngado që na vinin, i dëgjonim apo shikonim, 

nga jugu apo nga veriu, labçe apo malësorçe. 

Shumë prej heronjve interpretë që libri i sjell jo 

thjesht si portrete, por si botë shpirtërore, kam pasur 

rastin t’i përcjell në festivalet e kalasë së vendlindjes 

sime, në Gjirokastër. Ndërsa me zërin e disave ndër 

vite, kemi rrugëtuar. Lexoj për Feride Kurtin dhe në 

vesh më tingëllojnë qartazi meloditë dhe këngët e saj, 

shumë të bukura e mjaft interesante për kohën. Ymer 

Neli, pa mëdyshje një Laver Bari i Matit. Po edhe Avni 

Hoxha, ky njeri me shpirt të madh artisti, më ngacmon 

jo pak. Kemi qenë bashkëkohës në universitet me Avniun 

dhe të dy s’iu jemi ndarë veprimtarive artistike të 

ansamblit “Studenti”. Avniu ishte i gjithanshëm, i prerë 

për këngë e rapsodi, por në daulle mbetej “mbret”. Ku 

s’kemi qenë asokohe me grupin artistik të universitetit. 

Unë me polifoni e Avniu me daulle e rapsodi. 

Sa për orkestrën me instrumenta popullore të Ma- 

115

tit, besoj se nuk them ndonjë gjë të veçantë, kur më 

duhet ta konsideroj unikale. Nëse do të duhej ta krahasoja 

me ndonjë krijesë popullore të viseve jugore, 

e para që më vjen në mendje është kënga iso - polifonike 

“Janinës ç’i panë sytë” nga i famshmi grup i 

Lapardhasë së Vlorës. Në të dy rastet instrumentat dhe 

zërat ngjasojnë me violina. Dikur të dy grupet kanë 

mahnitur kalanë e festivaleve…Më duhet të them se 

vështrimi etnomuzikor mbi Matin nuk është thjesht 

një vështrim. Më shumë është një studim i gjerë, i 

kujdesshëm, shkencor, i plotë. Esat Ruka duke qenë 

dhe vet një bartës i njohur i krijimtarisë popullore të 

atyre anëve, ka ditur që të qëmtojë me shumë dashuri 

e përkujdesje nektarin e melosit matjan. Jo thjesht si 

biografi, por si botë shpirtërore, na vijnë një korpus i 

tërë nga radhët e bartësve, krijuesve dhe interpretëve 

nga të gjitha njësitë etnografike të Matit. 

Krejt të veçantë e bëjnë botimin edhe aksesorët që 

e shoqërojnë atë, siç janë transkriptimet dhe vargjet e 

këngëve, të cilat i shtojnë edhe më tepër përmasat e 

studimit. Do të veçoja këngët për jugorët; Vasil Laçin, 

Abdyl Frashërin, Zonja Çurren etj., të cilat kur vijnë 

prej Mati e në gojën e artistëve matjanë, marrin tjetër 

vlerë. Në fund do të thosha, jo pa kënaqësi, se me 

botimin “Mati, vështrim etnomuzikor “, Esat Ruka i 

ka bërë nder dhe një shërbim të çmuar jo vetëm kësaj 

treve me histori e emër, por krejt etnokulturës sonë 

kombëtare. Tani etnokultura matjane e ka pasaportën e 

vet. Si rrallë krahina të tjera... 


“Republika” 

116

OBELISK 

PËR POLIFONINË 

- “Enciklopedi e Iso - Polifonisë”, 

nga Prof. Vaso Tole - 

Nëse disa vite të shkuara, më saktë në nëntorin e 

vitit 2005, iso - polifonia shqiptare, pikërisht në një 

nga metropolet e kulturës botërore, do të certifikohej 

dhe do të shpallej “kryevepër e trashëgimisë gojore 

të njerëzimit“ mbrojtur nga UNESCO, sot ajo po na 

vjen edhe me encilkopedinë e saj, punuar me shumë 

pasion e dashuri nga Prof. Vaso Tole, me mbështetjen 

e Ambasadës së SHBA në Tiranë. Sot duhet të gëzohemi 

e të krenohemi të gjithë, veçanërisht komuniteti 

i njerëzve që lidhen me iso - polifoninë; bartës, 

interpretues, hulumtues a studiues qofshin, në odatë 

a skenat ku këndohet, apo në institute folklori e akademi. 

Tani iso - polifoninë, këtë ind të qenësishëm të 

traditës e rrënjëve tona labe, veç brenda shpirtit, e 

117

kemi edhe me pasaportën botërore të UNESCO-s, por 

edhe me një udhërrëfyes shkencor interesant që në 

thelb shpjegon traditën etnofolklorike të trevave shqiptare, 

ku ka lindur shekuj të shkuar dhe ruhet e gjallon 

sot iso - polifonia. Nuk po them se me këtë botim Prof. 

Tole ka shpikur iso - polifoninë si mënyrë të kënduari, 

por pikërisht këtë visar të shtrenjtë e unikal na e ka 

prurë në një botim krejt të veçantë e interesant. 

Pa mëdyshje them se “Enciklopedia e iso - polifonisë” 

më shumë se emrin në kopertinë, në brendësi 

ka këmënguljen, dashurinë, kulturën, erudicionin dhe 

vizionin e autorit. Vaso Tole në këtë botimin nuk mohon 

asgjë nga çka është botuar e njohur më parë rreth 

kësaj fushe e për këtë flasin referencat, të cilat janë jo 

të pakta e që përmbledhin autorë qysh nga shekulli i 

18 - të e deri në ditët tona. Është me interes të theksojmë 

se enciklopedia e parë shqiptare e iso - polifonisë 

nuk na vjen thjesht dhe vetëm me shpjegime për këtë 

zhanër të muzikës tradicionale, ky është thelbi i saj. 

Por botimi na sjell edhe tërësinë e elementëve të mjedisit 

ku ajo ka lindur, është ruajtur e zhvillohet. 

Doni të dini për tertipet e çobanit, për zilet, byqet, 

këmborët, culën, dyjaren, xambaren, kavallin, defin, 

daullen, dhjolinë etj., etj? Të gjitha këto janë e 

gjenden brenda faqeve të “Enciklopedisë...”. Aty na 

jepet me detaje, por edhe mjaft e koncetruar historia 

dhe zanafilla e iso - polifonisë, si emërtesë e përdorur 

në mjedise edhe si polifoni apo këngë labçe - vënçe, 

sikundër i shtojnë vlerat të dhënat bibliografike të 

disa prej grupeve polifonike, por edhe disa prej in- 

118

dividëve korifej të kësaj fushe, të cilët më së shumti 

vijnë nga trevat e Labërisë, por jo pak edhe nga vise 

të tjera ku gjallon iso - polifonia thjesht gojore apo e 

shoqëruar me vegla popullore tradicionale. 

“Enciklopedia...” në thelb, është një monument 

për iso - polifoninë shqiptare, si mënyrë të kënduari, 

por edhe për shumë grupe të famshme apo individë 

këngëtarë, emri i të cilëve u njësua me stilin muzikor 

të të kënduarit. Me “Enciklopedinë...” Prof. Vaso Tole 

ngre jo vetëm një obelisk pasurie shpirtërore, por bën 

edhe një homazh për ata burra të shquar shqiptarë që 

në shekuj ruajtën, përcollën, studiuan e kumtuan për 

polifoninë dhe pa asnjë mëdyshje, kanë mbetur e shquajnë 

si gurë xhevahiri mes vlerave të tjera që ruan populli 

ynë. 

119

HUMORI DHE BEJTET 

E GOLEMIT 

NË NJË LIBËR 

Skënder Korkutin, mësuesin e dëgjuar të Golemit, 

tani veprimtar i shquar i Labërisë, e takova te “Sheshi 

i Cerçizit”, në Gjirokastër, në ditët e festivalit folklorik 

me emrin e Argjirosë. Nga biseda mësova se së bashku 

me të vëllain, Veledinin, kishin botuar një libër me humor 

e bejte nga vendlindja e tyre, Golemi. Ndërkohë 

ishim së bashku me Thanas Dinon, një nga penat më në 

zë të Gjirokastrës së sotme, i cili s’vonoi të më përcjellë 

entusiazmin për këtë botim të veçantë dhe interesant. 

Me Skënderin më ka qëlluar të njihem dy herë, siç 

ndodh me njerëz që bëjnë një emër në kohën e punën 

e tyre. Si punëtor i arsimit njihej në tërë zonën e Kurveleshit 

e Labërisë, deri në Zhulatin tim e Fushëbardhë. 

Koha e kërkonte që sidomos arsimtarët, atyre që 

u jepej ca më shumë, të shquheshin në të gjitha aktivitetet 

që kishte fshati e krahina, po sidomos në sport e 

kulturë. Golemi qe shkollë për të dyja, me nam e me 

emër. Atëhere e kam njohur së pari si emër, se vitet na 

ndanin afro një dekadë. Nga afër u njohëm në punët e 

shoqatës “Labëria”, ku Skënderi në Gjirokastër e unë 

në Vlorë, bëmë sa mundëm në krye të degëve të shoqatës 

në të dy këto rrethe, ku lebërit janë me rrënjë e 

në shumicë. I citova këto rradhë edhe për të thënë se 

kurrsesi nuk mund të ikja nga Gjirokastra, pa marrë më 

120

parë librin e vëllezërve Korkuti. Më shtynte sidomos 

emri i Veledinit, të cilin kam pasur rastin ta njoh edhe 

në skenat e këngës labe ku me “Jelekverdhën portokalle…” 

hyri e mbeti një marrës me emër. Ndoshta për 

rastësi, por sa herë kam folur e diskutuar me shokë e 

miq golemas për humorin e bejtet e tyre, kam thënë se 

një përmbledhje e botuar do të ishte një punë e mirë 

për fshatin e për të tjerë. 

Për ne që jemi lindur e rritur në ato anë Labërie, 

bashkë me zakonet e të bëmet e vëndlindjes tonë, na 

është dashur të dëgjojmë e mësojmë edhe për fshatrat 

në gjitoni, ku golemasit shquheshin për humorin dhe 

muhabetet me “spec”. Po edhe në rininë time, nga Golemi 

kam pasur dy shokë shkolle, Vejon e Bertin, të 

dy të Stroke, të dy përfaqësues të denjë të dhuntisë së 

vendlindjes, ku sa e sa herë humori golemas mbushte 

bisedat tona. Për afro tridhjetë vjet, nga Përrenjasi i 

shkollës së mesme, në universitet e në Memaliaj në 

minierë, përmes Vejos e Bertit, kam pasur gjithmonë 

të freskëta edhe të bëmet e “kripura” të Golemit që pavarësisht 

nga emrat konkretë të autorëve, merrnin autorësinë 

e fshatit… 

Qysh në kopertinë, përmbledhja e vëllezërve Korkuti, 

mban “erë” Golemi. Nuk e kam fjalën për foton 

panoramike të fshatit që e shoqëron atë në sfond. E 

kam fjalën për titullin e vëllimit. Jam i sigurt që, jo 

vetëm mua, po edhe për shumë të tjerë syresh, ky 

togfjalësh kujton titullin e estradës që Golemi ngriti 

dekada më parë e që drithëroi dhe trupat profesioniste 

të kohës. “Mbaje lart e tirre hollë”, ka qenë aso kohe 

një gjetje që vetëm nga golemasit mund të gjendej. Autorët 

mund të vendosnin, siç ndodh rëndom, edhe titull 

tjetër, po mua më duket se jo pa qëllim kanë përzgje- 

121

dhur këtë. Qysh në kopertinë na thonë se kemi të bëjmë 

me prodhime “Made in Golemi“. Në plot dyqind faqe 

në libër shpalosen njëra pas tjetrës rreth dyqind copëza 

bisedash me një humor e zgjuarsi brilante, të cilat golemasit 

kanë pasur rastin t’i shkëmbejnë mes tyre e me 

të tjerë njerëz që udha i ka hequr, a puna i ka shpurë në 

ato anë të Labërisë. 

Më pas në libër vijnë bejtet, ku përmes qindra vargjeve 

na shpaloset fare pa retush një nga cilësitë e tjera 

të njerëzve të këtij fshati, ku vargun me spec e piper 

e kanë në majë të gjuhës. Në davete, me këngë hidh e 

prit, në muhabete vënçe e në trapeza gostie, po edhe aty 

për aty, pa u menduar fare. Të gjitha këto xhevahire në 

formë proze a vargjesh, në pjesën më të madhe materialet 

vijnë nga vitet përpara nëntëdhjetës dhe është e kuptueshme, 

ndaj shumë prej tyre ky fakt i bën edhe më të 

kërkuara e interesante. E ndërsa aso kohe çdo gjë shkonte 

në “vrimë të perit”, humori golemas shkonte gjithnjë 

anash, se siç duket qe mësuar që kjo s’qe punë individi, 

po e një fshati të tërë. Është kjo arsyeja besoj, që siç e 

përmend dhe Odise Kote në një hyrje të hatashme, 

S’u çorrën nga asnjë shkarpë 

si bletët që bëjnë mjaltë… 

Ndonëse autorët e përmbledhjes japin vetëm pak 

emra krijuesish konkretë, ndoshta më të spikaturit, për 

vet golemasit dihen e njihen me emër e mbiemër të 

gjithë. Edhe pse për lexues të tjerë shumë krijime paraqiten 

si anonime, për golemasit të gjitha janë me “zot”. 

Ja pse ky botim është njëherazi edhe një vlerësim e 

respekt, thuajse në çdo derë, për gjithë krijuesit “pa 

diplomë”, për të gjallë e për të vdekur. Botimi vjen 

122

edhe si një homazh për të gjithë ata që s’janë më në 

jetë e që për të pasmit lanë si pasuri nasihate e humor 

të mençur. Me siguri autorët janë të ndërgjegjshëm se 

me këtë botim kanë “dënuar” veten të gjurmojnë e gërmojnë 

prapë për të prurë sa e sa vlera të tjera që i kanë 

shpëtuar këtij botimi. Unë, veç të tjerash, nuk po gjej 

ca vargje që më janë fiksuar në mendje afro 40 vite të 

shkuara. Kam qenë në një trapez dasme në Strokaj, kur 

Laveri (doktori), do t’i përgjigjej aty për aty dajo Lutos 

që e kish nisur i pari debatin. Ja si ju përgjigj Laveri: 

O Lutua i rrëzës cfake, 

ç’ke që nget nipin me llafe! 

moj sallata me domate, 

muhabetit ç’i dhe faqe!… 

e sa e sa të tjera perla si këto. Humori golemas është 

i larmishëm, i gjithanshëm, i pandalshëm ndaj çdo 

dukurie a shfaqjeje. Ndaj vëllezërit Korkuti vetëm sa 

i kanë nisur gërmimet për të nxjerrë nga miniera popull 

këtë pasuri të jashtëzakonshme shpirtërore që në 

vetvete përbën një enciklopedi unikale humori. Ka ardhur 

koha që kjo lloj krijimtarie të trajtohet si pasuri 

shpirtërore, si trashëgimi folklorike gojore dhe pse jo, 

nga strukturat përkatëse të shtetit, të shpallet krahas 

iso - polifonisë, kryevepër e trashëgimisë kulturore 

shpirtërore. Dua t’i uroj miqtë e mi bashkëkrahinas, 

Skënder e Veledin Korkuti që pa zhurmë e bujë, pa bori 

e tamtame, duke sjellë sofrën golemase të humorit në 

sofrat tona, në fakt na kanë sjellë një botim me vlera të 

jashtëzakonshme kulturore e unikale. 


“Labëria” 

123

MBRETI I ANALIZËS... 

- Mihal Kalia dhe “Mbreti i kaosit“ - 

S’e kisha njohur nga afër më parë. U bë shkak ajo 

ditë kur Petrit Brokaj do të më ftonte të pinim një kafe 

e të më njihte me mikun e tij Mihal Kalia. Gjithmonë 

është kënaqësi kur pi një kafe mes miqsh e flet edhe 

për ca tema që dalin tej të përditshmes, siç është krijimi 

letrar. Vetiu futesh në një botë tjetër, pak më të 

veçantë e interesante. 

Vetëm kur Mihali më dhuroi librin e tij “Mbreti 

i kaosit“ e pashë se bashkëbiseduesi i njohur rishtaz, 

nuk ishte thjesht një pëlqyes i fjalës së shkruar, por 

edhe një lëvrues i saj. Duket qartë se Kalia, në indiferencën 

apo mosdukejen e tij në dukje, përherë dhe 

paprerë, ka qenë në vëzhgim e në ndjekje të problemeve, 

ngjarjeve, dukurive, lëvizjeve shoqërore sa në 

periferi, aq edhe në qendër. Pa frikë jo thjesht nga datat 

dhe koha që shoqëron çdo shkrim të librit, por nga 

paraqitja e tyre në hapësirë dhe kohë mund të themi 

se autori sillet e vepron si një kronikan apo analist i 

spikatur politik. 

Veç ka një dallim, nëse i referohemi këtij termi, 

pasi lënda e analizave dhe shkrimeve të Kalisë nuk 

124

është e porositur, apo e parë e dëgjuar atje tej. Jo, ai 

është gjithmonë brenda saj, i ndjen, i përjeton, i vuan 

pasojat bashkë me të tjerët. 

Është folur e shkruar shumë për ngjarjet e vitit 

1997, janë bërë edhe botime të mirëfillta për këtë 

tragjedi shqiptare, por autori, që i kushton plot 21 

shkrime, analiza, pamflete, skica etj., duket se vjen 

krejt i veçantë mes kolegëvë të tjerë. Gjithçka e shkruar 

rreth kësaj historie të pashoqe, vjen e përmbledhur 

në rreth 70 faqe, por jo si fotografim i thatë, por si 

analizë e thellë shkaqesh dhe shkaktarësh. Duke i parë 

këto analiza gati 20 vjet më pas, shikojmë edhe më 

qartë se shkaktari i gjithçkaje tronditëse që ndodhi atë 

mot, ka emrin e një njeriu e një politike që edhe sot 

mbahet në këmbë me po atë logjikë e atë filozofi. 

Por siç theksova më lart, është befasuese deri në 

tronditje, jo thjesht tematika e gjerë e mjaft e larmishme 

e shkrimeve, por mbi të gjitha aftësia për t’i thënë 

e shpjeguar rastet e fenomenet me emrin e tyre të 

vërtetë; hapur, troç, pa dorashka e mëdyshje. Me mënçuri, 

me trimëri, me guxim, me këmbëngulje, me pasion 

e me vizion të rrallë. Nuk ka ngjarje politike, nuk 

gjendet qoftë dhe një e bëme e kësaj qeverie në të gjithë 

harkun kohor të të qenit në pushtet, që nuk ka “rënë” 

në penën e Mihal Kalisë. Autori e konsideron kohën e 

qeverisjes nga Berisha më zi se një regjim dhe në këtë 

sfond i analizon edhe ngjarjet, dukuritë dhe fenomenet. 

Me një penë të ngjyer në mushtin e të vërtetave të 

mëdha e të pamohueshme, Kalia ngre zërin e protestës 

dhe paralajmëron për të qenë vigjilentë. Por edhe për 

125

ta vënë pikën mbi - i -. Dhe ky përcaktim bëhet jo 

vetëm për ngjarje të përmasave kombëtare që flasin 

për degradim e rënie të shtetit si ‘97, Gërdeci, ngjarjet 

e 21 janarit, manipulimi i zgjedhjeve etj., por ai tenton 

që dirigjuesit e regjisorit të gjithë kësaj katrahure, Sali 

Berishës, t’i analizojë edhe botën e krejt qenien e tij, 

ta zbërthejë qelizë për qelizë. 

Ka të drejtë redaktori i librit, Petrit Brokaj, kur 

shkruan: “Duke lexuar këtë libër, në veshët tanë tingëllojnë 

aktuale fjalët e shkrimtarit çek, Julius Fuçik: 

“Njerëz, jini vigjilentë!“, të cilat me sa duket e kanë 

frymëzuar Mihalin që në trajtimin e këtyre ngjarjeve 

të mbajë zgjuar kujtesën e këtyre njerëzve, duke 

lëshur mesazhin: “Mos harroni!“. Dhe ky kushtrim 

duket i rastësishëm, as pas disa fakteve sado kokëforta 

që mund të jenë, vjen pas një skaneri të plotë që 

autori i bën qeverisjes së PD në dy mandatet e fundit. 

Unë nuk e di e nuk mund të them se si do të priteshin 

nga publiku e çfarë jehone do të kishin këto 

shkrime, nëse do të ishin botuar në ndonjë të përditshme, 

në kohën kur janë shkruar. Nuk di as ç’vend 

do të zinte e as çdo të artikulohej për autorin e tyre. 

Me siguri mund të them vetëm se emri i Mihal Kalisë 

do të rreshtohej pa frikë ndër emrat e publicistëve 

e analistëve më të mirë politikë të vendit. Stili i të 

shkruarit, fjala, leksiku i pasur e i zhdërvjelltë, figurat, 

krahasimet, referencat filozofike etj., i japin këtij botimi 

një përmasë mjaft profesionale dhe kjo jo vetëm 

në logjikën e të konceptuarit të analizës, por edhe në 

formën e të paraqiturit për lexuesin. 

126

Duke përfunduar, më duhet të formuloj ca fjalë 

zemre edhe për redaktorin e këtij botimi, mikun tonë 

Petrit Brokaj, jo thjesht për punën e kujdesshme e tepër 

profesionale në paraqitjen e materialit, por edhe për 

këmbënguljen që siç e shpreh edhe vet, nëse nuk do të 

ishte e mjaftueshme, ky botim nuk do të ishte realizuar. 

Duket se jo krejt për rastësi organizatorët e kanë caktuar 

në një ditë si kjo promovimin e librit. Jemi në një 

fushatë zgjedhore dhe ky libër vjen edhe si një këmbanë 

e fortë përpara të gjithë qytetarisë vlonjate dhe 

shqiptare, të cilët duhet ta peshojnë mirë votën e tyre, 

për t’u ndarë njëherë e mirë nga “Mbreti i kaosit”. 

Mihal Kalia këtë e thotë hapur, me guxim e 

trimëri. Ne hapur duhet të mbajmë mendjet e synë, 

ndërsa votën le ta hedhim të mbyllur, mjafton që fuqia 

e saj të hapë e çlirojë njëherë e mirë Shqipërinë, pasi 

jo më kot edhe numëri ynë i votimit është 29 - ta... 

127

ISMET KRASNIQI, 

NJERIU I BOTËS SË ARTIT... 

Për të parën herë Ismet Krasniqin do ta takoja në 

qershorin e vitit 2002, atëhere kur do të kisha rastin të 

ndodhesha për të parën herë në Kosovë. Si një nga organizatorët 

kryesorë të “Festivalit të Klinës” të atij viti, 

nuk kishte dalë në pritjen e grupit të Vlorës në Morinë, 

si Ramadan Selimi, Beqir Qupeva, Skënder Berhami 

e baca Halil Krasniqi, por do të na priste bash atje te 

skena e festivalit me Rexhep Selimin, Dibran Fyllin e 

Idriz Berishën. 

Ma prezantuan si drejtuesin artistik të festivalit 

dhe vërtet gjatë qëndrimit në Klinë, do të kishim rastin 

të komunikonim sa e sa herë për anën artistike e 

për performancat që duhej të realizonte grupi “Bilbili“ 

i Vlorës, së pari në Çabiq e më vonë në skenën e 

festivalit. Ishte i dyti edicion “I këndojmë lirisë“ dhe 

grupi “Bilbili“ do të vlerësohej me “Çmimimi i Madh 

i Festivalit”, ndaj s’mund të harrohen të gjithë ata që 

128

asokohe ishin në krye të punëve për mbarëvajtjen e këtij 

aktiviteti të rëndësishëm të folklorit gjithëkombëtar. 

Ashtu i bëshëm në fizik, me zë karakteristik e 

tipare të theksuara malësori, po vëreja se brenda tij fusha 

e interesave të artit shtrihej përtej drejtimit të një 

festivali. Diku me intervista, diku me biseda në studion 

modeste të radios, ai mbetej përherë në lëvizje 

dhe gjithmonë në kërkim të fjalës e detajit artistik, si 

një kronikan i vërtetë. 

Duke gërmuar në jetën artistike, mësova se Ismeti 

veç të tjerash ishte edhe interpretues, edhe shkrues i 

mjaft dramave e komedive. Sidomos me komedinë do 

të ishte përherë në “ujërat e veta”. Mbaj mend se në 

një rol të përsosur malësori, me një portret vërtet të 

jashtëzakonshëm, do ta shikoja edhe në skenën e teatrit 

“Petro Marko” të Vlorës, ku në vitin 2005, ishte 

mysafir i qytetit bregdetar, së bashku me një grup artistik 

të “Jehona e Dukagjinit“. 

Për mua mbeten krejt të veçanta edhe emocionet që 

Ismet Krasniqi më krijoi kur më respektoi për të thënë 

ca fjalë në parathënie të botimit të tij “Folklori - art i 

pavdekshëm”. Duket se kur ky njeri shkruan a flet për 

artin, më parë se me bojë, penën e ngjyen në dashurinë 

e madhe që ka për artin dhe kulturën në përgjithësi, por 

ca më tepër për trashëgiminë shpirtërore të popullit të 

tij. 

Ndaj Ismet Krasniqi mbetet përherë punëtor i 

palodhur i penës, i folklorit dhe skenës. Brenda këtij 

trekëndëshi endet përherë në zhvillim e kërkim shpirti 

krijues i këtij njeriu që në gjashtëdhjetë vite jete, dy të 

tretat ia ka falur botës magjike të artit. 

129

FJALA E KONSULENTIT... 

- Pasthënie për librin “Frrok Haxhia, 

ky bard i folklorit kombëtar” të Ismet Krasniqit - 

Prej vitit 2002, kur kam pasur rastin të jem për 

herë të parë në Kosovë, në qytetin e Klinës, më ka shoqëruar 

edhe njohja dhe miqësia me Ismet Krasniqin, 

këtë punëtor të palodhur të kulturës, aktrimit e fjalës 

së shkruar. Kur e njoha sëpari, ishte në detyrën e udhëheqësit 

artistik të festivalit folklorik “I këndojmë lirisë“ 

që vetëm dy vite më përpara kishte nisur rrugën, 

pastaj në të tjera ngjarjee do ta shikoja në të tjera detyra. 

Gjithëherë në lëmin e artit e kulturës. 

Më kujtohet si sot njohja e parë, kur lëvizte nga 

një anë e passkenës në tjetër vend, diku aty në ambientet 

e shtëpisë së kulturës së qytetit, asokohe vendi ku 

ngrihej skena e festivalit. Aty do ta shikoja që krahas 

drejtimit artistik të festivalit, me një diktofon në dorë, 

do të intervistonte edhe artistë e personazhe të spikatur 

folku për një radio lokale. Atë vit e ato ditë në festival 

do të ishte edhe Frrok Haxhia, një emër i madh e i 

130

shumëdëgjuar këtej Drinit, por që unë pata rastin ta takoj 

e të njihem nga afër pikërisht në Klinë, ndonëse me 

këngën e rapsoditë e tij isha i njohur herët. Frroku ishte 

anëtar i jurisë profesionale dhe organizatorët kishin 

bërë kujdes që së bashku edhe me vëllezërit Paloka, 

rapsodët e njohur nga Vau i Dejës dhe grupi i Vlorës të 

ishim të sistemuar më sëmiri te hotel “Thana“. 

Aty do kishim rast të flisnim gjatë me Frrok Haxhinë 

e mrekulluar që ishte mes vlonjatëve, për të cilët, siç 

tregonte kishte dashuri e ndjesi të veçantë. Kjo kishte 

të bënte me vitet e rinisë të rapsodit të madh, kur në 

Vlorë do të kryente shërbimin ushtarak e me çiftelinë e 

rapsodinë e tij do të aktivizohej edhe në trupën e estradës 

së qytetit. 

Po këtu do të vinte sa herë edhe Ismet Krasniqi, 

që siç dukej e shfaqte hapur adhurimin për mjeshtrin 

e madh të folklorit, por edhe të alegorisë plot humor. 

Më vonë do mësoja se ky adhurim për Frrok Haxhinë, 

Ismet Krasniqit do t’i buronte nga dhuntia e vet për 

humor, krijimtari e interpretim karakteresh shumëplanëshe. 

Dhe prej asaj kohe njohjet tona shënuan plot raste 

të tjera kontaktesh e pjesëmarrjeje në ngjarje të ndryshme 

kulturore, andej e këtej Drinit. Më telefon shpesh 

do dëgjoja zërin e Frrokut, i cili nga Fushë - Arrëzi 

pyeste me tre apo katër vargje të atypëratyshme: 

Jam Frrok Haxhia, 

të flas nga Malësia, 

si i ke nga shpia, 

për vete, fëmija?... 

131

Ia kisha mësuar zakonin dhe aty për aty i përgjigjesha 

dhe unë: 

Ku je Frrok Haxhia, 

lum që të ka shpia, 

lum edhe Malësia, 

lum gjithë Shqipëria!... 

Të tjera herë, kur ishin ditët e festivalit folklorik të 

fëmijëvë nga Fush - Arrëzi do dëgjohej në telefon dhe 

Ismet Krasniqi, anëtari i përhershëm i jurisë. Të dy i 

ngazëllente shumë ai festival folku. 

Një ditë nuk do t’u besoja syve, kur në Facebook, 

do të mësonim për shuarjen e rapsodit të madh, mikut 

tonë të përbashkët. Komente të shumta, ngushëllime 

e keqardhje nga të gjitha anët. Disa ditë rresht 

komentet përcollën humbjen e artistit të madh të folkut 

shqiptar, shoqëruar herë me portretin e tij me kaçurrelat 

karakteristike e herë me kostumin kombëtar e çiftelinë 

legjendare. E ndërsa ditët e muajt pa Frrok Haxhinë 

po kalonin, një klinas, mik i hershëm me artistin, kish 

filluar të mendonte për t’i prurë edhe një herë të gjalla 

kujtimet për të, udhën e tij artistike, po edhe dhembjen 

që njerëzit, kolegët e miqtë e tij të shumtë, përcollën në 

ditët e pas ikjes. 

- Kam vendosur të realizoj një botim për Frrok 

Haxhinë. - do më thoshte gjatë një komunikimi online 

Ismeti. 

- Të përgëzoj për iniciativën e do më kesh në krah, 

nëse do të të duhem. - i thashë. 

Botimet e mëparshme të Krasniqit për figura të 

132

tjera të artit e kulturës, posaçërisht krijues e interpretues 

të vlerave të rralla të trashëgimisë shpirtërore 

andej Drinit, ma jepnin garancinë e suksesit. Ismet 

Krasniqi në raportet me figurën e Frrok Haxhisë nuk 

ka qënë një njohës sipërfaqësor, as kalimtar. Ai ka 

jetuar me të me brendësinë e shpirtit të tij krijues e 

artistik si asnjë tjetër më parë. Libri “Frrok Haxhia, 

ky bard i folklorit kombëtar“ mbase nuk është gjithçka 

për jetën artistike të këtij artisti me përmasa kombëtare 

(“Princi i rapsodisë shqiptare“ është një studim i plotë 

për të), por ju siguroj se është një krijimtari plot lëng 

jetësor për një malësor që me këngë e çifteli bëri histori. 

Libri vjen i thjeshtë, i lexueshëm. Frrok Haxhia 

rrëfehet siç ishte përmes kujtimeve të kolegëve, miqve 

e bashkëpuntorëve të tij në vite, përmes intervistave, 

po edhe mendimeve të njerëzve të artit e kulturës që e 

kanë njohur nga afër. Libri na bie edhe një copëz historie 

që nuk do donim ta dëgjonim e lexonim. Një pjesë 

nga “mali“ i ngushëllimeve që vërshuan pranë familjes 

nga të katër anët e kombit, bard i të cilit ishte. Përmes 

dhembjes e hidhërinit të ndarjes, të gjallët treguan se 

sa e donin, sa e çmonin bartësin e tyre të fjalës, melodisë 

e këngës. Ismet Krasniqi duhet çmuar që përmes 

rreshtash e faqesh, e bie edhe një herë të gjallë e mes 

nesh, mes popullit të vet Frrok Haxhinë që këndoi tërë 

jetës, sa pati frymë. 

Marrë nga Libri: “Frrok Haxhia, 

ky bard i folklorit shqiptar“, Prishtinë 2014 

133

NË KLINË, PËR FESTIVALIN 

Së pari më duhet të them se ardhja ime në Klinë, 

në edicionin e 12 - të të festivalit përkon edhe me 10 - 

vjetorin e pjesëmarrjes së grupit folklorik “Bilbili” të 

Vlorës, për të parën herë në këtë ngjarje të madhe kulturor, 

jo vetëm në Klinë e në festival, por edhe në vet 

Kosovën. Atëhere ishte qershori i vitit 2002. E kujtoj 

ende me emocion vlerësimin që juria profesionale i bëri 

grupit tonë duke i akorduar çmimin e madh “Mujë Krasniqi”. 

Jehona e këngës me iso - polifoni: “Mujë Krasniqi, 

o djalë...” ende më kumbon dhe sot e freskët për të 

mos thënë se më ka shoqëruar sa e sa herë në këto dhjetë 

vite. Po më duhet të them gjithashtu, se në festivalin e 

Klinës, gjatë kësaj dekade kam qenë si i shtëpisë, herë me 

grupin, herë duke e përcjellë nga tavolina e jurisë, edhe si 

regjisor në dy vitet e fundit. 

Për mua risia më e madhe është fakti që ky edicion, 

ndonëse vjen natyrshëm në ditëlindjen e komandantit 

Mujë Krasniqi, sivjet ai shënjohet edhe në vitin e 100 - 

Vjetorit të Pavarësisë Kombëtare dhe doemos vjen edhe 

si një prelud i kësaj feste të madhe gjithëshqiptare. Festimi 

i shekullit të parë të pavarësisë ka qenë dhe mbetet një 

angazhim i madh edhe për realizuesit e edicionit të këtij 

viti, së pari komunën e Klinës dhe kryetarin e saj, të cilët 

kanë punuar që standartet e këtij edicioni të jenë edhe 

më cilësore, si në gjeografinë e grupeve dhe këngëtarëve 

pjesëmarrës, ashtu edhe në performancat që ata do t’i 

sjellin publikut klinas e me gjerë, pasi tani dihet shikueshmëria 

e jashtëzakonshme e këtij festivali. Me grupe 

134

të tilla folklorike që vijnë nga Tirana, Gjakova, Fushë - 

Kosova, Librazhdi, Gjilani, Tuzi, Vushtria, Shkupi, Medvegja, 

Zvicra, Vitia, Mitrovica, Juniku, Hasi e mjaft të 

tjerë, grupe e këngëtarë, suksesi është i paracaktuar. Se 

sa rëndësi i është dhënë festivalit të këtij viti po sjell edhe 

një fakt: në mbrëmjen e fundit në skenë do të ngjitet edhe 

grupi folklorik “Bilbili” i Vlorës. Do të jetë një paraqitje 

e jashtëzakonshme dhe një kombinacion i shkëlqyer folku 

Shqipëri - Kosovë. Këngëtari i shquar i këngës popullore 

shqiptare, Petrit Lulo së bashku me këngëtaren e re kosovare 

Fahrie Zogaj dhe grupi i valleve, këtu në festivalin 

e Klinës kanë vendosur të promovojnë këngën dhe vallen 

më të re të 100 - vjetorit, titulluar “Një komb, një 

flamur”. Ja disa vargje të poetit të shquar Arben Duka, 

që kompozitori Alban Hoxhaj i hodhi në pentagram duke 

realizuar një nga këngët më të bukura të 100 vjetorit. 

...Kur u ngrit Flamuri, 

ktheu historia, 

foli me zë burri, 

e gjith’ shqiptaria, 

Isa Boletini, 

pran’ S’mail Qemalit, 

si syri pran’ syrit, 

si mali pran’ malit... 

Këto vargje i citova vetëm për të thënë edhe një herë 

se festivali i këtij viti është sa i Mujë Krasniqit e dëshmorëve 

të tjerë të lirisë, aq edhe i 100 - Vjetorit të madh 

të Pavarësisë... 

Botuar në gazetën “Lyra”, 

qershor 2012 

135

NË DUDAJ 

NË GUMENICË... 

- Që në Gumenicë e lart, 

Himarë është çdo fshat... - 

Janë dy vargje kënge që i kam dëgjuar herët, siç 

kam dëgjuar edhe vargje të tjera brilante për këtë fshat 

të Labërisë. Një tjetër avaz kënge me vargjet brilante të 

mikut tim Namik Jahaj vjen e trazuar, si e dalë nga kjo 

kullë e Dudës e këtu më bëhet tërësisht magjike. 

Dhe më tej: 

Dud e Nur gumenicioti, 

Cane Myftar cmokthinjoti, 

Ç’ishin - o, ç’ishin, a i faltë zoti!... 

Mbahu, Dud, se t’u vra Nuri! 

Jo, mor jo, se i qesh nuri... 

Po përveç vargjeve të këngëve, emrin e Gumenicës 

e kam dëgjuar qysh fëmijë edhe kur flitej për një 

136

nga brigadat më legjendare të Luftës së Dytë Botërore. 

Pastaj e kam dëgjuar nga shoku im i fakultetit Vjeni 

Aliaj e më pas, në vitet e para të demokracisë, një tjetër 

emër i një njeriu të mirë do bënte të dëgjoja përsëri për 

Gumenicën. Gafur Duda, ky mik i madh i Labërisë, 

me një gjest simbolik dhe fisnik, do bënte që çfarë kisha 

dëgjuar më parë me veshë, tani t’i shikoja edhe 

me sy. Fshatin me aq shtëpi, sa ç’kanë mbetur akoma, 

por edhe ato vërri, gryka, qafa e shpate, sa disa fshatra 

bashkë në sipërfaqe. 

Më çonte lart ftesa bujare e Gafur Dudës, nënkryetarit 

të forumit të shoqatës “Labëria” dhe biznesmenit 

të sukseshëm shqiptar, mbi të gjitha një burrë 

fisnik Labërie, të shikoja ç’kishte bërë në atë vatan të 

Dudajve, nga gërmadhë e të rrënuar, të kthyer në një 

odë e shtëpi miqsh. Kulla, dikur ordinancë ushtarake 

ndërtuar nga Ali Pashai, dhuruar oficerit të tij, djalit 

të fshatit Gumenicë, Dudë Sinanaj, 210 vite të shkuar, 

tani priste e përcillte vizitorë. 

Ky rikthim në jetë i kullës është përuruar pak ditë 

më parë, por stërnipi i Dudës, Gafuri, ka menduar të na 

bëjë një surprizë të bukur ne drejtuesve të forumit të 

shoqatës “Labëria“, ndaj jemi bashkë me Ago Nezhën, 

kryetarin tonë të nderuar, Lavdie Nanaj zv/kryetare, 

Ahmet Demaj, kryetar i degës së Vlorës si dhe gazetari 

i njohur e kryeredaktori i gazetës “Labëria”, Albert 

Zholi. 

I janë bashkuar vizitës tonë edhe disa nga gumeniciotët 

që gjetëm në Kotë, si kryetari i shoqatës 

“Gumenica” Fatmir Hodo, Renato Sinanaj me 

bashkëshorten e tij Evgjeninë, Virjon Osmënaj e Olti 

137

Xhaferi, fotografi e operatori i palodhur si dhe Kajser 

Brahimi që dukej se ishte kujdestari e dinte t’i bënte 

mirë zakonet e fshatit, kur atje në dhomën e shtruar me 

qilima e shilte nxirrej gota e rakisë. 

Jemi të mrekulluar nga biseda e shtruar, vënçe e 

këmbëkryq si burrat e parë, aty në odën sofër të traditës 

labe. Në sfond kënga e shkruar e ujdisur nga miku im 

Namik Jahaj për Dud Gumeniciotin, me zërin e jashtëzakonshëm 

të Gëzimit, na çonte në shekuj të kaluar. 

Faleminderit Gafur Duda, për kënaqësinë e veçantë 

që na dhe, por edhe për mesazhet që morëm nga ajo 

kullë e rinuar! 

Të zgjojmë Labërinë evropiane, më parë duhet të 

ngjallim e të bëjmë të prekshme traditën dhe historinë 

tonë labëreshë. Gafur Duda, ky njeri që prej këtij fshati 

ka ikur qysh dy vjeç, e bëri të vetën. Le ta zgjojmë kudo 

traditën dhe historinë tonë për vete dhe për të tjerë! 

138

ARAP ÇELOLESKAJ 

BILBIL E SHQIPONJË 

Vranishti në zi ka rënë, 

s’dëgjohet muzik’ e këngë, 

se përcjell në tokën mëmë, 

burrin e valles së rëndë... 

I valles së rëndë, i këngës së madhe dhe i cylës 

dyjare! Ky mbetet portreti artistik i Arap Çeloleskës, 

këtij burri Labërie që me dhembje të rëndë sa Bogonica, 

po e përcjellim sot në tokën mëmë. 

Unë e di mirë se ti, Arap Çeloleska, edhe në 

përcjellje doje një këngë labe a një valle burrërore 

vranishiote, a ca tinguj nga cyla dyjare me të cilën 

krijoje avazet e zogjve. Po ne sot do bëjmë zakonin; 

këngë s’do këndojmë. Po të japim fjalën se këngën 

dhe vallen tënde do ta duam e do ta kujtojmë gjithë 

jetën! Do ta duam ne, por edhe brezat që do vijnë, se 

ajo tani është futur thellë në zemrat e njerëzve dhe në 

fondin e artë të polifonisë shqiptare. 

Si rrallëkush e pati fatin tënd në jetë dhe si 

askush tjetër sa ti, s’i ka shkelur skenat e vendet ku 

bëhej këngë e hidhej valle, ku bëheshin davete, koncerte 

e festivale. Cep më cep Vlorën e Shqipërinë, 

plot hijeshi në Kalanë e madhe të Festivaleve, por i 

kudondodhur, edhe në skenat e Kosovës, Maqedonisë, 

Gjermanisë, Lituanisë, Francës, Hollandës, Ital- 

139

isë... Atje ku skena kërkonte këngën dhe vallen e Labërisë, 

aty ku duhej portreti yt i dritësuar, opinga me 

xhufkë, fustanella si bora, jeleku i shkruar e qendisur 

nga nënat labe, brezi me gjalmin kuq e zi të pleksur 

dhe qylafi si majë Çike me borë vënë mbi kokë... 

Se tek ti, Arap i dashur, ishin bërë bashkë të gjitha 

dhe ti në të gjitha ishe “mbret”, edhe bilbil në 

këngë, edhe shqiponjë në valle, me aq nure portereti 

yt me fustanellën labe. 

Me zërin tënd virtuoz ti i dhe dufe këngës polifonike 

të Lumit të Vlorës, vallja e Vranishtit u bë 

simbol i valles shqiptare, Kurveleshin dhe Labërinë 

i gdhende në këngë, vajzën labe gjeraqinë e bëre me 

flatra, heronjtë e dëshmorët i bëre të pavdekshëm. 

Ti u këndove me gjuhën e zogjve edhe leshverdhës 

llërëpërveshur edhe shamiverdhës si diell, edhe fijes 

së barit në korie, po dhe vlagës së ugarit në fusha. 

Se ti, si asnjë tjetër, pate fuqinë e këngës, këngës së 

popullit, të Labërisë tënde që e deshe dhe i këndove 

aq shumë. 

Nuk do ta dëgjojmë më “a-pa-pa-në...” tënde të 

papërsëritshme, pasthirrmën kushtrim të gjerdanit të 

valles vranishtiote. Po më beso, ai kushtrim do rrojë 

e do jetojë sa vet vallja e Labërisë, se me “a-pa-panë...” 

tënde, kënga dhe vallja jonë labërishte u certifikua 

nga bota si kryevepër, ndërkohë që nga Evropa 

u vlerësua me “Çmimimi i Madh për Folklorin“. 

Ndaj, Arap i dashur, kanë ardhur sot në këtë 

festival mortor gjithë shokët e miqtë e tu të këngës, 

rapsodët e krijuesit e Labërisë, këngëtarët e valltarët 

140

nga të gjitha krahinat e viset, njerëzit e kulturës dhe 

artit, këngëtarët e grupit të Vranishtit, me të cilët 

ti bëre epokë, këngëtarët e grupit “Bilbili”, që ti e 

themelove, u bëre frymëzuesi e me ta tunde shumë 

skena Evrope. Eshtë edhe grupi “Çipini”, ku ti dhe 

kontributin tënd të pakursyer, i dhe shumë e shumë 

krijues e interpretues të tjerë që kanë pasur rastin e 

fatin të venë buzën në këngën e meloditë e tua. Të 

gjithë vijmë e përulemi sot me nderimin më të thellë 

për veprën dhe jetën që e derdhe në këngë e valle. Së 

fundi, mik i shtrenjtë, po të them lamtumirë me katër 

vargje të “Mjeshtrit të Madh”, Lefter Çipa, thurur në 

këtë ditë të trishtë: 

Pse po rrëshqet loti i syrit 

sipër dheut të varrimit, 

gur i qiellit të Vranishtit, 

mbete shpirti i bilbilit... 


8 janar 2013 

141

MADANI 

I MADEMIT TË VALLES... 

- Kushtim për Taip Madanin, 

korifeun e valles çame - 

Nuk e di, por kur dëgjova për ndarjen aksidentale 

nga jeta të Taip Madanit, diçka e shenjtë dhe e shtrenjtë 

m’u duk se m’u këput nga shpirti. Asnjëherë s’kam 

pasur rast ta njoh e ta takoj nga afër këtë mjeshtër të 

madh të valles shqiptare, por nuk e di pse kam pasur 

gjithmonë ndjesinë që e kam njohur e kam folur me 

të sa e sa herë. Në fakt shumë herët, qysh në rininë e 

herëshme, kam parë e kam njohur një valle që s’më 

është ndarë tërë jetës, për nga bukuria e madhështia. 

Është fjala për vallen “Osman Taka”, këtij kapedani 

çam, që po një bir çamërie e ngjizi në skenë si një perlë 

të rrallë. Ka qenë Festivali Folklorik Kombëtar 1978, 

kur një djalë rreth të tridhjetave do të mahniste një kala 

të tërë si ajo e Gjirokastrës, mbushur plot e përplot me 

spektatorë. Taip Madani me grupin përfaqësues të Sa- 

142

andës do t’i dhuronte festivalit një valle që qysh prej 

asaj kohe s’do të zbriste më nga skena. Prej atëhere 

“Osman Taka” dhe Taip Madani do të bëheshin sinonimë 

të njëri - tjetrit, i pari për qëndresë e trimëri, i dyti 

për finesë e intepretim të jashtëzakonshëm në valle. 

Kam pasur adhurim për vallet folklorike, korifejtë 

e valles i kam parë gjithmonë në dritën e syrit që thonë, 

por nuk di pse Taip Madani, kur printe vallen e “Osman 

Taka”, më është dukur prerje më vete. Një kombinim i 

hatashëm midis artit të kultivuar e atij tradicional, që i 

shtonte lezetin dhe bënte ta kishte zili edhe një ansambël 

profesionist si Ansambli ynë Kombëtar i Këngëve 

dhe Valleve Popullore, me vlera të mëdha e me emra të 

mëdhenj korifejsh. 

Emocionuese vërtet, kur mëson se në jo pak turne, 

deri tutje Evropës, në Francë, krahas të mëdhenjve 

Besim Zekthi, Enver Birko, Besim Jazexhiu etj., do të 

shkëlqente edhe konispolati çam, Taip Madani. E kam 

parë në skenën e kalasë së festivaleve, në Gjirokastër, e 

kam parë edhe në skena të tjera, por skena e kalasë më 

duket se ka qenë mejdani i gjetur për vallen e Madanit. 

Siç duket, ai e dinte mirë se heroi i madh çam i 

valles së tij ishte burrë e trim për kala të rënda. 

Vite të tëra, gati dy dekada, kam pasur fatin të 

merrem gjatë e ta kem të pandarë në skena të shumta 

kombëtare e ndërkombëtare vallen e famshme “Osman 

Taka”. Me grupin folklorik “Bilbili“e kam pasur 

të pandarë në shumë skena në qytete dhe shtete 

të Evropës, në Itali, Poloni, Turqi, Kroaci, Kosovë, 

Maqedoni... Kudo e mirëpritur, kudo befasuese, kudo 

shoqëruar me duartrokitje të stuhishme kjo valle fus- 

143

tanellash çamërie. Kemi folur sa herë rreth “profesor” 

Taipit me djemtë e valles që janë edhe ata, bij të asaj 

ane dhe besonim se një ditë do të takoheshim diku në 

ndonjë aktivitet, ku ruhet e transmetohet vallja tradicionale 

shqiptare. Po s’paskej qenë e thënë! Mjeshtri i 

valles së rrallë, iku para kohe. Fluturoi si vallja e tij me 

fustanellen e bardhë me kinde... 

Labëri dyzet kështjella, 

treqind pala fustanella... 

Kështu thonë vargjet e një kënge për fustanellën 

e Labërisë. Po kaq, në mos më shumë ka pasur edhe 

fustanella e Taip Madanit të Çamërisë. 

Thashë që prej vegjëlie më ka mbetur një pasion e 

dashuri e pashpjegueshme, e brendshme, për vallëtarët 

e shquar të tabanit. Kisha të vizatuar në memorie një 

“pirosti“, në tre maja vendesh, në jug ku ka traditën 

vallja e burrave me fustanella; Alush Milorin e valles 

së burrave të Kurveleshit, Arap Çeloleskën e valles 

vranishiote të Labërisë dhe Taip Madanin e “Osmën 

Takës” së Çamërisë. Tani e tutje të tre s’do t’i kemi 

mes nesh... Një nga një ranë si lisa, si luftëtarë në valle. 

Të tre na kanë lënë pas vallen e tyre të madhe, të rrallë, 

të papërsëritshme, të pavdekshme. Të tre mbeten gurë 

të çmuar të trashëgimisë sonë kombëtare. Të tre përndrijnë 

me fustanellat e bardha përherë në lëvizje! 

Taip Madani e mbylli “pirostinë“, e shtoi historinë 

e valles shqiptare. 


10 shkurt 2014 

144

GOLIK JAUPI - 

GJENERALI I KËNGËS LABE 

Plot 25 vite më parë, në 25 vjetorin e grupit polifonik 

të Bënçës, do të botoja në të përditshmet e kohës, 

shkrimin më titull “Goliku i këngës labe”, edhe si 

kushtim për të parin e këtij formacioni iso - polifonik, 

Golik Jaupi. 

Kjo edhe 

me rastin e 

akordimit të 

titullit “Artist 

i Merituar”. 

Mbase një 

koincidencë, 

por ashtu si 

Goliku mal 

që shquan 

mes të tjerëve 

në vargmalin 

e Nemërçkës, 

përballë Tepelenës, 

dhe 

Goliku i 

këngës shpejt do të bëhej “majë” e këngëtarëve që 

në këto anë këndojnë polifoninë labe. “O Bënça mbi 

145

Tepelenë”, është kënga e parë me të cilën Goliku, 

vetëm shtatëmbëdhjetëvjeçar, është ngjitur në skenë 

fare i ri, i njomë, i pahequr brisk në faqe. E dëgjuam, 

falë regjistrimit, në koncertin e organizuar me rastin 

e 70 -vjetorit të lindjes së këngëtarit, organizuar më 

28 shtator 2014, në Tepelenë. Që me këngën e parë 

dukej qartë se djaloshi nga Bënça dha sinjale të forta 

se me labçen do të bënte rrugë të gjatë. Mbi gjysëm 

shekulli me këngë e në ballë të saj, si rrallë tjetër 

me kaq shumë jetëgjatësi artistike, aty ku e nisi; në 

bashin e grupit, në krye të zërit të parë. 

Pa prerë, pa asnjë mungesë e pushim, në çdo veprimtari, 

në çdo festival, prej vitit 1968, në të gjitha 

skenat e festivaleve folklorike kombëtare. Më vonë 

si një kontribues i palodhur për këngën do të shkelte 

edhe të tjera skena Evrope, në përbërje të ansamblit 

“Çipini”. 

Maliq Lila, ky bard i pavdekshëm krijues i vargut 

të këngës do të gjente te Golik Jaupi artikuluesin 

më të spikatur dhe përcjellësin më shprehës të fjalës 

së shkruar prej penës së tij të florinjtë, derdhur në 

qindra këngë e melodi bënçote. 

Golik Jaupi vazhdon të mbetet një nga këngëtarët 

më potentë e më ekspresivë të këngës labe, jo vetëm 

asaj të Tepelenës, por të mbarë iso - polifonisë shqiptare. 

Bashkë me Përparime Ziflajn e Dervish Gumën 

dhe djemtë me iso gryke si gryka e Bënçës nga vjen 

edhe emri i grupit të tyre, Goliku do shkruante histori 

të pashlyeshme kënge e interpretimi. Në këtë 

shtatëdhjetëvjetor të lindjes Goliku shfaqet përsëri 

vital, me ato dufe, me atë fuqi interpretuese dhe dekla- 

146

muese, me atë pathos si në rininë e vet, duke vendosur 

padyshim një rekord unikal. 

Prof. Vaso Tole, si studiues pasionant i trashëgimisë 

kulturore shpirtërore, më thotë shpesh se ata 

që këndojnë këngën polifonike, i ngjajnë një detashmenti 

të mirëorganizuar ushtarak, me të gjitha ofiqet 

dhe hierarkinë e karierës”. E kujtoj sa herë këtë krahasim 

të mikut tim Tole, kur dëgjoj që Golik Jaupin, 

shokë e miq kënge e thërrasin “gjeneral”. 

Ia ka dhënë populli këtë titull, adhuruesit e shumtë 

në të katër anët e vendit, pa dekrete presidenciale. 

Gjeneral i këngës labe, Golik Jaupi, mbetet 

ndër përfaqësuesit më të mëdhenj, ndër ata njerëz që 

këngën e rrallë të popullit e kanë përcjellë në shekuj. 

Po me siguri, nëse një ditë nga studiues të folkloristikës 

do të ketë referenca apo studime të hollësishme 

rreth interpretëve të muzikës popullore 

pa vegla e instrumenta, Golik Jaupi do të përbëjë 

njē ”kapitull” më vehte. Mbetet nga ata gurë të rëndë 

trashēgimie që edhe pse ndonjëherë duket se e tejkalon 

sensin e masës, pikërisht ky është momenti që e 

dallon ndër shumë marrës të spikatur të këngës me iso. 

Jetë të gjatë, Golik Jaupi, bilbil e gjeneral i 

këngës labe! 

Botuar në gazetën “Telegraf”, 

30 shtator 2014 

147

KRONIKANI I LABËRISË... 

Ai mban edhe kravata me ngjyra të tjera, po mua 

më duket se janë të gjitha të kuqe. Një të kuqe që duket 

se është bërë enkas për të, e thellë fare. Kështu e mbaj 

mend që kur e kam njohur së pari Servet Tartarin, bolenasin 

e përgjëruar për shoqërinë e Labërinë. Na ka 

bashkuar veprimtaria e shoqatës “Labëria“ po edhe 

pena, jo pak. Ka vite që shoqata “Labëria“ ka krijuar 

një profil serioz e të qëndrueshëm mes simotrash, por 

në fillimet e jetës së saj nuk ka qenë kështu. 

Dikur, në vitet e para, iu desh të ecte si një anije në 

dallgë deri sa të dilte në limanin që lundron edhe sot. 

Shumë burra të mirë Labërie u takoi që të tregojnë vlera 

e të marrin përsipër të sheshojnë “dallgët”. Kam pasur 

rastin asokohe, të jem në krah të kryetarit të degës së 

Vlorës, të mirit e të paharruarit Dasho Matodashaj, ku 

së bashku edhe me shokë të tjerë, pritëm e përcjellëm 

veprimtarë të shquar të Labrisë, si Agim Shehu, Nimet 

Balili, Ibrahim Gani, Halil Qendro, Xhemil Çeli, Gafur 

Duda, Fatmir Toçi, Lavdie Nanaj, Lirim Deda e sa të 

tjerë. Në këto kohë kam pasur rastin të njoh nga afër 

edhe Servet Tartarin, i cili asnjherë s’u mungonte “delegacioneve” 

labe nga kryeqyteti. 

148

Kuvendi i dytë i shoqatës “Labëria” në qytetin e 

Vlorës, ishte një tjetër rast të shihja nga afër merakun 

e Servet Tartarit për të organizuar sa më mirë këtë aktivitet 

me shtrirje mbarëkombëtare. Iu desh të qëndrojë 

disa ditë në Vlorë, në vigjilje të këtij aktiviteti madhor. 

Me kryetarin e degës bënë sa mundën për mbarëvajtjen 

e atij kuvendi. Mbaj mend merakun për të organizuar 

edhe një koncert me këngë Labërie, ndaj me grupin 

“Bilbili“, me disa nga korifejtë e këngës labe, m’u 

desh të përshëndesnim aktivitetin e rëndësishëm. Një 

këngë më vete do t’i kushtohej kryetarit të nderit, Prof. 

Rexhep Qosja, i pranishëm në ditët e mbajtjes së kuvendit 

në Vlorë. Atëherë shkrova: 

Vlora e detit me valë, 

Me Labërinë në ballë, 

Në Kuvend këtë radhë, 

Rexhep Qosja të ka ardhë, 

Profesorin nga Kosova, 

E nderon e gjithë Vlora… 

Në këtë kuvend Prof. Rexhep Qosja vinte pas 

një vizite të jashtëzakonshme në të gjithë Labërinë dhe 

aparati fotografik i Servet Tartarit, si e një kronikani të 

vërtetë do të fiksonte emocione të paharruara, dhe pena 

e diktofoni do të shënonin e regjistronin sa e sa copa 

bisedash të papërsëritshme. Se mos vetëm në këtë rast 

Servet Tartari do të vihet në rolin e kronikanit! Kudo 

ku Labëria ka pasur këngë e kuvende, e kam parë të 

tillë. Përherë në lëvizje, në fiksim të çastit apo të fjalës 

së shokëve, në takime, në festa, në koncerte, në kuvende 

Labërie, në veprimtari sportive. Kudo, kurdo- 

149

herë! Orë të tëra me filmime e regjistrime. Disponon 

mbi gjashtëdhjetë orë materiale filmike, qindra e qindra 

fotografi të shkrepura nga dora e tij, një mal të tërë 

me shënime. Kjo është arkiva dhe pasuria e Servet Tartarit. 

Pasuri që herë pas here na vjen përmes botimesh 

të veçanta në librat e shumta me publicistikë. 

Kam mbetur i mrekulluar nga promovimi që iu bë 

në Vlorë dokumentarit televiziv “Bolenë, trimja, Bolenë“. 

Një pirosti interesante autorësh që me krijimtarinë 

e tyre brilante na befasuan vërtet për atë që në ekran u 

shfaq me zë e me figurë. Skenaristi Servet Tartari, regjisori 

Petrit Ruka, dhe Ilia Tërpini në kamera, më bënë 

që për 72 minuta të rri me sytë mbërthyer tek ekrani. 

Dy lebër të thekur dhe një devolli i shquar na e prunë 

historinë dhe traditën e Bolenës si në “tepsi”. Pak a 

shumë këto fjalë thashë në ditën e promovimit, aty në 

sallën e teatrit “Petro Marko “ në Vlorë. 

Kështu mendoj edhe sot që po hedh në letër këto 

radhë për mikun tim Servet Tartari. Vetëm një penë e 

ngjyer në dashuri, për njerëz e për vende, mundet të 

gatuajë atë brumë artistik, ku historia dhe të bëmat e 

një fshati Labërie, të ngjajnë si histori e një bote të tërë. 

Servet Tartari, bir i denjë i Bolenës, nuk mund të 

mos jetë njeri prej atyre bolenasve që, kur e desh puna 

u ngritën nga qenë, me pushkë e me penë. Jam i sigurtë 

se çdokush ndër ne, do ta kishte zili që për vendlindjen 

e tij të kishte një kronikan të palodhur e të papërtuar si 

Servet Tartari. Se për të gjithë ne, te vendlindja fillon 

Atdheu... 

Marrë nga libri “Labëria në kuvende” 

i Servet Tartarit 

150

KAPITULLI II 

FJALA E KOHËS

FLAMURI KOMBËTAR 

KA VETËM NJË PARTI 

Dy ditë më parë, nëpër rrugë dhe pallate të qytetit 

të Vlorës, një grup të rinjsh, të ndjekur nga kamera televizionesh, 

shpërndanë flamuj kombëtar me siglën e 

100 - Vjetorit të Pavarësisë. Shumë qytetarë e morën 

këtë flamur në respekt edhe të kësaj ngjarje të madhe 

kombëtare. Theksojmë se në momentin e shpërndarjes, 

asnjë shenjë dalluese dhe asnjë fjalë paraprake identifikuese 

e këtyre të rinjve me ndonjë parti politike; vetëm 

një grup të rinjsh dhe asgjë më shumë. 

E vlerësova aktin dhe, për momentin, më erdhi 

mirë që në krah të subjektit që ka aktivizuar bashkia 

e që ka nisur të dekorojë qytetin cep më cep, pashë 

dhe këta shpërndarës flamujsh. Kujtova gjithashtu thirrjen 

e drejtuar nga kryetari i bashkisë për përfshirjen 

në nismën “Një ballkon, një flamur” qysh në çeljen e 

veprimtarive të 100 - Vjetorit, pikërisht në 24 janar, aty 

në “Sheshi i Flamurit” e pranë vendvarrimit të Ismail 

Qemalit. 

153

Po kjo mënyrë sjellje nga gjest i të rinjve u zhbë, 

u venit e u kthye në keqardhje vetëm ca orë më pas 

kur, në kronikat televizive të mediave afër qeverisë, ky 

akt normal i qytetarëve, u trajtua si një iniciativë e PD 

të Vlorës, u trumbetua se njerëzit i marrin me shumë 

dëshirë këta flamuj vetëm se i shpërndan kjo parti(!) 

Natyrshëm u ndje reagimi i shumë qytetarëve të 

prekur dhe të indinjuar nga ky akt i përdorur pabesisht. 

Të censuruar në studiot e montazhit, u ndjenë keq, denoncuan 

veprimin e u distancuan prerë nga ky akt i 

padenjë. Jo pak e konsideruan këtë mënyrë të vepruari 

një skenar përçarës dhe antikombëtar, i cili kërkon që 

gjënë më të shenjtë të shqiptarëve, flamurin kombëtar, 

ta kthejë në flamur partie. 

Përdorja e aktit të respektit ndaj flamurit kombëtar, 

keqpërdorja e mirësjelles së qytetarëve për marrë një 

flamur në mënyrë simbolike dhe vendosja e gjithë 

kësaj në një kontekst të inskenuar politik dhe partiak 

apo edhe censurimi i fjalëve në intervista, përbën, veç 

të tjerave edhe një shkelje të hapur dhe flagrante të të 

drejtave të njeriut në media. 

Kjo, më së paku përbën një akt të turpshëm dhe 

përçarës, duke cënuar rëndë e në mënyrë tinzare, ndjenjat 

dhe dashurinë e qytetarëve ndaj simbolit kombëtar. 

Të dhurosh flamurin si simbol kombëtar këto ditë në 

Vlorë, qoftë edhe në mënyra të organizuara e sidomos 

në përbërje të shoqërisë civile, s’ka asnjë të keqe. Por 

ta përdorësh atë në media për interesat partiake, duke e 

komentuar dhe trajtuar si dashuri për flamurin e partisë 

në pushtet, kjo është fyese për çdokënd. 

Vlora nga partia në pushtet ka pritur e pret ives- 

154

time për t’u bërë qytet sa më i denjë, për të festuar sa 

më me madhështi 100 - Vjetorin e Pavarësisë e jo lojën 

me “patriotizmin” e flamurit. Loja dhe “dhemshuria” 

me flamurin kombëtar nuk e mbulon dot indiferentizmin, 

mosvlerësimin dhe zhbërjen që tentohet ndaj 

kësaj ngjarjeje të madhe kombëtare. 

Flamuri ynë kombëtar ka vetëm një parti: Kombin 

Shqiptar! 

Le të bëjmë të gjithë, kudo që jemi, më të mirën e 

mundshme që kjo ngjarje e madhe t’i shërbejë bashkimit 

dhe vëllazërimit kombëtar dhe të përcillet me sa 

më shumë madhështi e dinjitet nga çdo shqiptar, kudo 

që është, pa dallim feje, krahine e bindjeje partiake. 

Vlora, e para duhet ta përcjellë këtë mesazh! 

Gazeta “Zëri i Popullit”, 

22 tetor 2012 

155

DREJT MORINËS, 

APO DREJT VLORËS? 

M’u desh të lexoja deklaratën e plotë, që t’u besoja 

veshëve për çka dëgjova në një edicion lajmesh lidhur 

me programin e Aleancës Kuqezi për datën 28 Nëntor, 

ose më saktë, bash për ditën e 100 – Vjetorit të Pavarësisë 

Kombëtare. 

Do të doja që veshët ta kishin përcjellë gabim, 

ose më së paku, të ishte një artikulim i ngatërruar nga 

folësja e ekranit, por s’qe e thënë. 

Aleanca Kuq e Zi do të tubohet në Morinë në 28 

Nëntor, - thotë deklarata dhe u bën thirrje shqiptarëve 

ngado që janë, të jenë atje. Gjithëfarë deklaratash po 

dëgjojmë këto kohë për këtë datë të madhe të kombit, 

por kjo e sotmja që na vjen nga një forcë e re politike 

që të paktën përgjërohet për shtet e komb, duket si një 

rrufe në qiell të pastër. 

Më çudit ky plan zhvillimi i z. Kreshnik Spahiu 

156

dhe i partisë së tij, veç të tjerash, duke e vendosur 

atë në kontekstin e zhvillimeve, fjalëve, deklaratave, 

përpjekjeve që po bëhen, jo nga segmente të veçanta, 

por pikërisht nga qeveria, e ngarkuara me ligj për të 

përcjellë këtë ditë të madhe. 

Kam pasur rastin të përcjell nga afër veprimtari të 

z. Spahiu, kur partia e tij ishte lëvizje, të flas e të kontribuoj 

modestisht, afro një vit më parë, në realizimin 

e një manifetimi të jashtëzakonshëm në Vlorë, në prag 

të 28 Nëntorit 2011. Ndërsa sot që disa kanë marrë 

“boritë” e anashkalimit, zbehjes apo edhe zhbërjes së 

kësaj dite të madhe, kjo lëvizje e kthyer në parti, na 

bën thirrje që pikërisht në këtë datë, më 28 Nëntor, të 

mblidhemi në Morinë. 

Për shkak të lidhjeve dhe aktivitetit tim kulturor, 

më shumë se dhjetëvjeçar në Kosovë e në qytetet shqiptare 

të Maqedonisë e Malit të Zi, kam një informacion 

jo të vogël lidhur me planet dhe përgatitjet e vëllezërve 

tanë për të udhëtuar ato ditë drejt Vlorës e për t’u bërë 

pjesë e festimeve që do të organizohen në këtë qytet në 

datën 28 Nëntor. 

Njoh ndjeshmëritë e shqiptarëve edhe më tej kufirit 

tonë shtetëror, bie fjala në Zvicër e gjer në Kroaci. 

Të gjithë kanë kohë që kanë mbyllur agjendat për të 

qenë të pranishëm në qytetin historik të flamurit, në 

datën 28 Nëntor. 

Projekte të shumta kanë mbërritur e janë miratuar 

nga bashkia e qytetit për t’u realizuar edhe nga Prishtina, 

Mitrovica e qytete të tjera shqiptare në ditën e flamurit 

në Vlorë. Edhe me kavaleri kanë parashikuar të 

nisen nga Prishtina e Mitrovica kosovarët për të mbë- 

157

itur në Vlorë, ndaj tingëllon gati absurde dhe tejet e 

dyshymtë kjo thirrje e kuqezinjve për ta e për të tjerë. 

Partitë e dinë vet punën e tyre, por në kohën që 

shqiptarët anembanë trojeve ku rrojnë, kanë lëshuar 

kushtrimin që në 28 Nëntor të jenë në Vlorë, të dilet e 

t’u thuhet “drejt Morinës!”, më së paku duket guxim i 

çartur. Të luash me ndjenjat e bashkëkombësve të t’u 

në një ditë të shënuar, me Ditën e Flamurit, kjo është 

fare e pashpjegueshme. Ca më tepër kjo thirrje bëhet 

dyshuese kur pikërisht sot kryeministri i vendit flet për 

qytetin e ngritjes së flamurit si për një qytet të zakonshëm 

ku burrat e aktit të madh u mblodhën nga të katër 

anët e trojeve shqiptare, jo për të shpallur aktin e madh 

të formimit të shtetit, por sikur kaluan rastësisht për të 

bërë një qokë. 

Më 28 Nëntor shqiptarët e dinë vet ku do jenë. Ata 

kanë kohë që kanë bërë zgjedhjen e tyre për ta festuar 

Ditën e madhe të Flamurit, aty ku u ngrit, por mjerë 

ata që me ftesa pseudopatriotike, apo me çingi duan 

t’i çoroditin me thirrje e me ftesa. Ftesën për ta, e kanë 

shkruar Ismail Qemali e Isa Boletini me firmëtarët e 

tjerë, plot një shekull më parë, më 28 Nëntor 1912. 

Ja pse shqiptarët më 28 Nëntor 2012, nuk do rendin 

as drejt Morinës e as qyeteve të tjera, por vetëm drejt 

Vlorës, ku i çon zemra! 


31 tetor 2012 

158

KËNGËT E BREGOVIÇIT 

DHE “KËMBORËT” E FAZLLIÇIT 

Kanë kaluar disa vite nga koha kur këngëtarit 

boshnjak Goran Bregoviçit iu akordua nga ish - kryebashkiaku 

i Tiranës, Edi Rama, çelësi i kryeqytetit, 

një gjest simbolik ky, në nderim të njerëzve të shquar 

në fusha të ndryshme të jetës kulturore, shoqërore 

apo shkencore. I tillë është edhe ky këngëtar i shquar, 

jo vetëm në interpretime, por edhe në krijimtarinë e 

gjerë muzikore, i njohur botërisht për paraqitjen e tij të 

jashtëzakonshme 

Në fakt, prej atëhere, s’kanë rreshtur anatemimet 

dhe akuzat e megafonëve të PD - së ndaj z. Rama, se 

thua na qenka bërë nami e na paska nderuar një njeri 

që me këngën e tij i ka dhënë zemër Milosheviçit, çetnikëve 

serbë e genocidit në Kosovë. E kishim harruar 

ca kohë këtë akuzë, por u desh vizita e kryeministrit 

të ri të Shqipërisë në Kosovë, që ta dëgjojmë përsëri 

e ndonëse përsëri me mendjen e Berishës, këtë herë të 

artikuluar me gurmazin e deputetit Bogdani. 

Siç duket, për shpurën dekemokratikase vizita e 

menjëherëshme e kryeministrit Rama në anën tjetër të 

159

Drinit, në Kosovë, duket se i ka zënë keqaz në befasi. 

Një vizitë jo vetëm e merituar, por tejet e mirëmenduar 

dhe nëse kryeministri i ri i vendit përpra akreditimit, 

pati rastin të vizitojë shtete me fuqi të mëdha evropiane 

e botërore, pas akreditimit, të parën vizitë e zhvilloi 

në shtetin e vëllezërve të një gjaku e të të njëjtave 

troje. Vizitë simbolike dhe vizionare për të sotmen 

dhe të ardhmen e dy shteteve të një kombi. Vizitë me 

një agjendë të qartë e të saktë, ku u dhanë mesazhe 

të jashtëzakonshme, jo thjesht e vetëm bashkëpunimi, 

por edhe për publikimin e disa prej piketave të një rruge 

të përbashkët zhvillimi, unifikimi, evropianizimi. 

I kuptueshëm ky egërsim dhe balta e anatemimet 

që vijnë prej kampit të mbetur të PD - së, për kryeministrin 

përballë vizitës shumë të sukseshme në Kosovë. 

Sulmet vijnë pikërisht nga ata që deri dje Kosovën e 

trajtonin si të përgjëruarën për “Skënderbeun” Berisha 

dhe se, sipas tyre, dashuria për kosovarët duhet të kalonte 

e të kalojë ende nga lesa e vathës së selisë blu. 

Cinike dhe e paprecedent kjo mënyrë sjellje, kur 

në vend të përshëndetjes apo një fjale të mirë për këtë 

veprim të mençur të kryeministrit Rama, gjejnë përsëri 

“vjegën” e Bregoviçit për të varur “thesin” e tyre të 

me akuza e sharje. Në këto radhë nuk marr përsipër të 

komentoj repertorin e këtij këngëtari të adhuruar nga 

miliona fansa anë e mbanë botës, por mund të them 

se me ndonjë këngë të tij mund të ngrohen ca zemra, 

por kurrsesi nuk mund të ndizen e të ecin tanke lufte, 

siç ndodhi me naftën që Berisha furnizoi makineritë 

luftarake të Milosheviçit, duke thyer embargon e vënë 

prerë nga komuniteti ndërkombëtar. Ky që po them 

160

është një fakt i njohur ndërkombëtarisht dhe nga të 

gjithë për kohën e luftës së Kosovës. Të lësh mënjanë 

këtë akt tradhtie e të kapesh pas një kënge, kjo është e 

turpshme dhe qesharake. Vetëm drejtuesit e kësaj force 

politike vazhdojnë ta trajtojnë popullin si pa memorje 

e pa vetëdije. 

Nëse dikush duhet të heshtë për këtë fakt të pakundërshtueshëm 

si dhe për sjellje të tjera në raport 

me luftën e Kosovës e luftëtarët e saj, ky duhet të jetë 

lidershipi i vjetër dhe i ri i Partisë Demokratike. Po 

ndërsa dëgjoj që zëdhënësat e opozitës së re të vendit 

anatemojnë Ramën për mirësjelljen ndaj një këngëtari 

si Bregoviç, më fanepset menjëherë një tjetër bashkëatdhetar 

të këngëtarit, Damir Fazlliç. Kënga e Bregoviçit 

s’është gjë fare përpara “këmborëve” të Fazlliçit, 

një mik e bashkëpunëtor me bashkëpunëtorët e Milosheviçit, 

i cili pasi bëri e ç’nuk bëri në këtë tokën 

shqiptare “njëevroshe”, kulmin e arriti kur iu desh të 

drejtojë edhe Këshillin e Sigurisë Kombëtare (!) 

Kësaj i thonë ku Bregoviçi e ku Fazlliçi e po të 

zgjatemi dhe njëçikë, ku embargoja e thyer për furnizimin 

e tankeve të Milosheviçit. 

Gazetat “Telegraf” e “Shekulli”, 

shtator 2013 

161

LISTAT, 

MAGNET JO TËRMET 

Ka ditë që çështja e listave të kandidatëve për deputet 

të legjislaturës së radhës, ka pushtuar gjithë bisedat 

e shoqërisë e në jo pak raste, janë tema me të cilën 

hapen dhe mbyllen bisedat mes njerëzve. Duket se 

listat e borxheve nëpër dyqane a subjekte të ndryshme 

shërbimi edhe pse shtohen nga dita në ditë, janë lënë 

mënjanë. Mënjanë duket se janë lënë edhe vet listat 

zgjedhore që sipas kërkesave të ligjit, duhet të ishin në 

qendër të vëmëndjes. Kur flasim për listat e deputetëve, 

na duhet të theksojmë se zhurmat më të shumta vijnë 

nga krahu i opozitës, më saktë nga më e madhja e saj, 

Partia Socialiste. Nga krahu tjetër s’ka zhurma, vazhdon 

ende e pandryshuar komanda “eja në radhë!”. 

Mund të gjenden shumë arsye, por personalisht këto 

zhurma do t’i klasifikoja në dy drejtime: nga njëra anë 

ata që shprehin një shqetësim real lidhur me një merak 

të sinqertë rreth efektit të tyre në elektorat, sikundër jo 

pak të tjerë që synojnë ta përdorin çështjen e listave si 

shantazh apo si një mjet për të çoroditur e cënuar sadopak 

solidaritetin e socialistëve e mbështetësve të saj në 

këtë prag fushate. As nuk ia vlen e as duhet harxhuar 

kohë me shantazhet e shashkat që mazhoranca hedh 

në treg për listat, pasi disa prej tyre, si bie fjala ato 

që thonë për zëvendësimin e Ruçit në krye të listës së 

Fierit, apo kur i thuhet Braçes “të është prerë koka”, 

162

janë aq të pathemelta, sa nuk i besojnë as ata që i thonë. 

Në analizën time dua vetëm të vlerësoj shqetësimin që 

kanë plot njerëz të mirë, të cilët presin që këto lista të 

jenë sa më shumë bashkuese, thithëse si magnet, e jo të 

shtyjnë, apo ca më tepër të shpërthejnë si lëndë plasëse 

apo të trondisin si tërmet. 

Është koha që Partia Socialiste edhe si forca kryesore 

e opozitës, ka marrë përsipër një mision kombëtar 

dhe historik, për të shpëtuar këtë vend nga rrokopuja 

përmes rrotacionit politik të pushtetit, gjë që mund të 

realizohet vetëm përmes votës së lirë në një proces 

zgjedhor të besueshëm e transparent. 

Ka plot arsye për ta minimizuar çështjen e cilësisë 

së listave, sidomos të mendosh derexhenë ku e ka 

zhytur vendin kjo qeveri. Në këtë kontekst, në shumë 

votues ende gjen mishërim ajo shprehja e famshme që 

edhe një “dru” të caktojë partia, votat i ka të sigurta. 

Kjo do ishte rruga më e shkurtër dhe më e lehta 

për ata që kanë përgjegjësinë e hartimit të listave, por e 

vërteta është krejt tjetër. Rëndësia që kanë këto zgjedhje 

detyron që më shumë ta vësh veshin te “altopalanti” i 

skeptikëve, se sa tek euforikët, apo tek ata që llogaritë 

i bëjnë me një të rënë të kalemit. 

Ca më tepër që kjo është një thikë me dy presa; 

siç mund të gjenden lehtë votues të tillë që as duan 

t’ia dinë për cilësinë e listave, janë jo pak ata që presin 

kandidatura cilësore e sa më shumë motivuese. 

Ndoshta kryetari i opozitës Edi Rama synon një 

transformim të listës zgjedhore, një përmirësim rrënjësor 

të saj dhe duket se kjo ka nisur. Prezantimi i 

herëpashershëm i disa prej atyre që i shtohen ekipit 

163

allafaques tregon se kjo është një agjendë e mirëmenduar 

e kryetarit socialist e jo me “të dalë, ku të dalë...”. 

Por duket se prej kësaj praktike kanë nisur edhe 

komentet e shqetësimet e para të shoqëruara me zhurma 

e hamendësi, jo sikur të ishin prezantuar katër apo 

pesë të tillë, po sikur të ishin deklaruar në këtë mënyrë 

të njëqind e dyzetë kandidatët. 

Duket se kjo është një risi për partinë më të madhe 

të opozitës ndaj bart edhe mosbesim, sidomos me 

ndonjë kandidat të prezantuar, të cilit i ka munguar 

lidhja shpirtërore dhe historike me këtë forcë politike, 

ndërkohë që nga lidershipi me siguri përfshirja në ekip 

është parë në një plan më të gjerë. 

Nuk do të isha i saktë, nëse do të thosha se nuk ka 

vend për rezerva ndaj ndonjërit prej tyre, por në tërësi 

duhet thënë se janë emra që nuk vijnë nga humbëtira. 

E them këtë, pasi po dëgjojmë këto ditë gjithëfarë emrash 

që u është hapur oreksi për t’u futur në lista. Dhe 

në një vështrim të përgjithshëm duket se ndërsa ca me 

thonj duan të mbërthehen për të mos u shqitur, ca të 

tjerë po me thonj duan të ngjiten në lista. 

Më vjen mirë që deri sot nuk po na prezantohen 

njerëz pa kontribute dhe të kaluar opozitare, pavarësisht 

si socialist apo jo. Kam bindjen se kjo gjë në 

Partinë Socialiste nuk do të ndodhë as në kohën që ka 

mbetur. Më duket normale që në përgjithësi, deputetët 

aktualë të pretendojnë të jenë përsëri pjesë e parlamentit 

të ri. Më duket edhe njerëzore, kur mendoj se 

katër vite u kaluan në përballje dhëmbë për dhëmbë 

me mazhorancën e dhunën e kartonit, në çadrat e bulevardit 

apo mbi gardhet policore të KQZ. Por si në çdo 

164

legjislaturë, ndryshimet dhe freskimet në ekip janë 

krejt normale e të domosdoshme. 

Veçse për lidershipin e Partisë Socialiste, këto 

prurje duhet të jenë të mirëmenduara e të peshuara në 

“peshore farmacie” që thonë. Edi Ramës ndoshta jo 

thjesht si dëshirë, por edhe si domosdoshmëri, i duhet 

të ketë një ekip sa më të ri e në tërësi teknicien, por 

patjetër duhet të marrë parasysh rrethanat dhe kushtet. 

Është e vështirë të eksperimentosh, pale të promovosh 

ide apo praktika, qoftë edhe nga më bashkëkohoret 

duke pasur një njeri si kryeministri ynë në karriken 

e kryepushtetit. Edi Rama të paktën edhe në këtë 

përballje elektorale është i dënuar të veprojë me shumë 

kujdes e maturi, duke ruajtur ekuilibrat dhe sidomos 

solidaritetin që gjatë gjithë kësaj kohe të gjatë në opozitë, 

kanë krijuar e ruajtur socialistët e mbështetësit e 

tyre. 

Ndryshimet kushtetuese të lejuara nga lideri i 

opozitës duke qenë Berisha në pushtet, janë mësimi 

më i madh për Edi Ramën në këto kohë. Jo çdo gjë 

e të gjitha mund të zgjidhen njëherësh. Partia Socialiste 

dhe opozita e bashkuar kanë përpara një mision të 

madh e historik për të realizuar. Pas tetë vitesh qeverisje 

tejet problematike, duhet të realizojnë patjetër rotacionit 

politik të pushtetit. Ndaj listat e kandidatëve 

për deputetë duhet të bashkojnë e në asnjë rast të mos 

ndajnë... 

Magnet, jo tërmet. 


24 mars 2013 

165

KAPITULLI III 

INTERVISTA

FOLKU 

MBARËKOMBËTAR NË VLORË 

- Intervistë dhënë gazetarit 

Harilla Koçi për ATSH - 

- Prej ditësh në qytetin e Vlorës po ndihet atmosfera 

festive e 100 - Vjetorit të Pavarësisë Kombëtare. Kjo 

edhe për arsye të aktiviteteve të shumta që janë zhvilluar. 

Në fakt, ka një program të ngjeshur veprimtarish kulturore 

për këtë përvjetor të madh. Si koordinator i këtyre 

aktiviteteve, ç’mund të thoni? 

- Është e vërtetë kjo që ju konstatoni dhe pa frikë 

mund të thuhet që qyteti i Vlorës në këto ditë vigjilje të 

festës së madhe, duket se është kthyer në një amfiteatër 

i madh kulturor. Gjithçka që po realizohet këto ditë në 

fushën e veprimtarive kulturore, artistike e sportive, i 

ngjan një orteku që bëhet më i madh, sa më shumë afrohet 

data 28 Nëntor. Ka filluar herët agjenda e veprimtarive 

të 100 - Vjetorit, por duket se nëntori, edhe si muaj 

që mbart ditën e madhe, po dallon qartazi, jo vetëm për 

nga shumëllojshmëria e aktiviteteve, por edhe për nga 

cilësia e mesazhet që këto aktivitete përcjellin. Gati i pamundur 

programimi i aktiviteteve dhe veprimtarive që 

po zhvillohen këto ditë në Vlorë, pasi krahas aktiviteteve 

zyrtare të programuara nga bashkia e qytetit, ka jo pak që 

169

vijnë natyrshëm nga subjekte dhe institucione publike e 

jopublike. Duket se mes çdokujt ka një si garë të heshtur. 

Fëmijët në kopshte e shkolla, të rinjtë, grupet aristike, 

ato të iso - polifonisë, institucionet kulturore, të gjithë 

po thonë fjalën e tyre me gjuhën e artit. Në qendër të të 

gjitha veprimtarive, është akti i madh i Shpalljes së Pavarësisë, 

Ismail Qemali dhe burrat e tjerë të kombit që së 

bashku bënë histori. 

- Ka mjaft të veçanta në aktivitetet që pritet të zhvillohen. 

Mund të na përmendni disa prej tyre? 

- E thashë edhe më sipër, vështirë të përmenden të 

gjitha veprimtaritë që janë bërë e do të bëhen deri në 

datën 28 Nëntor. Programi i bërë publik nga bashkia, 

duket se përmban vetëm një pjesë të asaj çka po ndodh 

realisht këto ditë në Vlorë. Mjafton të them se gjatë këtij 

muaji ka pasur një maratonë të tërë ekspozitash në fushën 

e fotografisë, pikturës, filarmonisë etj. Sikundër trupa e 

teatrit profesionist me dramën “Testamenti” të Ferdinand 

Hysit, me temë të drejtpërdrejt nga akti i ngritjes së flamurit 

të pavarësisë 100 vjet më parë. 

- Në larminë e veprimtarive që pritet të zhvillohen 

deri në 28 Nëntor, përfshihet edhe “Festivali Mbarëkombëtar 

i Folklorit”. Cilat janë përmasat e tij dhe diçka mbi 

karakterin e këtij aktiviteti? 

- Dëshiroj të flas pak më gjatë për këtë aspekt, nisur 

edhe nga pozicioni i koordinatorit që më është ngarkuar 

për këtë aktivitet vërtet të veçantë e të pandodhur më 

parë. Ka qenë një ide e kahershme e bashkisë së qytetit që 

170

në morinë e aktiviteteve të 100 - Vjetorit të organizohej 

edhe një festival folklorik nga të gjitha trevat shqiptare, 

më konkretisht me pjesëmarrje të ansambleve folklorike 

nga Shqipëria, Kosova, shqiptarët e Maqedonisë, Mali i 

Zi etj. Organizatorët me të drejtë kanë gjykuar se festa e 

100 - Vjetorit të Pavarësisë u takon të gjithë shqiptarëve, 

ndaj edhe skenat dhe sheshet e këngës e valles në Vlorë, 

janë për të gjithë. Ka kohë që po punohet për këtë aktivitet 

artistik, kulturor e tradicional me shfaqjet në skenë, 

për të qenë një manifestim shpirtëror që të ndezë atmosferën 

e festës përmes performancave të lira në rrugë, trotuare, 

parqe e sheshe. 

Së bashku me drejtorin artistik të këtyre aktiviteteve, 

Thanas Çaçi kemi pasur rastin që të marrim kontakte me 

të gjithë grupet e parashikuara për të qenë pjesë e këtij 

festivali që nga Gostivari, Shkupi, Kaçaniku, Mitrovica, 

Drenasi, Prizreni, Zhuri etj., dhe na ka befasuar dëshira, 

gatishmëria e të gjithëve për të qenë pjesë e këtij festivali. 

Grupe me emër dhe traditë, të njohur ngado, “Lidhja 

e Prizrenit”, “Emin Duraku”, “Shote Galica”, “Rexhep 

Mitrovica”, “Ibe Palikuqi”, “Karshiaka”, “Jahi Hasani”, 

“Gryka e Kaçanikut “, “Ded Gjo Luli“ etj., do të jenë në 

Vlorë të performojnë për katër ditë, duke filluar nga 

data 25 nëntor, së bashku me grupe e artistë nga Vlora 

dhe Shqipëria. 

Festivali mbarëkombëtar i 100 -Vjetorit është parashikuar 

të mbahet pikërisht në Sheshin historik të Flamurit 

dhe është aktiviteti që do të përurojë edhe rikostruksionin 

e vet sheshit, të kthyer në një amfiteatër të 

madh natyror. Gjithë ky imazh i ri do të mbajë vulën e 

kësaj dite të madhe. 

Nata e tretë e festivalit do të jetë një manifestim i 

171

vërtetë i folkut shqiptar, ku përveç ansambleve pjesëmarrëse, 

do të performojnë edhe grupe të polifonisë e 

këngëtarë të njohur popullorë si dhe Ansambli Kombëtar 

i Këngëve dhe Valleve Popullore nga Tirana. Fola vetëm 

për netët e festivalit, por më duhet të theksoj se të gjithë 

artistët e ardhur në Vlorë këto ditë, përveç koncerteve në 

skenën e festivalit, në çdo ditë do të ketë performanca 

të lira në rrugë, sheshe, parqe e skena të improvizuara. 

Edhe diçka tjetër më duhet të them: në Vlorë nga të gjitha 

ansamblet do të vijnë 100 tupana, të cilat do të ndezin 

edhe më shumë festën e madhe të 100 - Vjetorit. 100 vite 

pavarësi, 100 tupana në Vlorë! 

- Koncerti festiv i 100 - Vjetorit në pallatin e sportit 

“Flamurtari”, spikat për praninë e Filarmonisë së Kosovës, 

të shumë grupeve e këngëtarëve me emër, por edhe 

aktorit të njohur Rikard Ljarja. Si është konceptuar ky 

koncert? 

- E keni fjalën për koncertin jubilar, koncerti që do 

jepet nga të zotët e shtëpisë për mysafirët e shumtë. Ka 

edhe ky një vëmendje të madhe dhe ka kohë që ka nisur 

puna për të. Koncerti është paraparë të jetë vërtet i denjë 

për një ditë të tillë të madhe. Qysh në konceptim është 

bërë kujdes që Vlora të respektojë këngën, vallen dhe 

muzikën shqiptare, vlera vërtet të qenësishme kombëtare, 

jo vetëm brenda vendit, por edhe nga trojet e tjera, ku 

rrojnë shqiptarët. Jo më kot është zgjedhur të jetë pjesë e 

këtij koncerti Filarmonia e Prishtinës, por edhe këngëtarë 

e valltarë nga këto troje. Është edhe kënga e vallja e Vlorës 

dhe Labërisë, por edhe vallja e Mitrovicës, e Tropojës 

dhe Çamërisë, edhe kënga e Mirditës, por edhe ajo e 

172

Kërçovës, e Prishtinës, e Dibrës, e Pejës, Tuzit, Gjirokastrës 

etj., pa harruar prezencën e Ansamblit Kombëtar të 

Këngëve dhe Valleve Popullore. 

- Ndërkohë, mjaft interes paraqet edhe performanca 

festive e 28 Nëntorit. Disa detaje për dekorin festiv të 

kësaj dite? 

- Është dita kulmore e festës dhe nisur nga veprimtaritë 

kulturore, artistike e sportive, duket se kjo mbetet 

kryedita e njëqind viteve. Jam i sigurt se në gjithçka do të 

ndodhë e shfaqet atë ditë, vendin e parë do ta zërë entusiazmi 

popullor dhe shpirti i shqiptarëve, të cilët ngado 

që të ndodhen, do të jenë në Vlorë jo thjesht për të festuar, 

por për të nderuar aktin e madh të atyre burrave që 

100 vite më parë ngritën flamurin e pavarësisë. 

Por le të flasim për agjendën e ditës që bashkia e Vlorës 

ka përgatitur si ofertë festive për të gjithë shqiptarët. 

Në mëngjesin e datës 28 Nëntor, të gjithë ansamblet dhe 

grupet artistike pjesëmarrëse në “Festivalin Mbarëkombëtar 

të 100 - Vjetorit” do të grumbullohen pranë sheshit 

“Pavarësia”, i rikostruktuar edhe ai këto ditë për nder të 

festës së madhe. Festivalistëve nga të gjitha trevat shqiptare, 

do t’u bashkangjiten edhe dhjetra grupe folklorike e 

polifonike të ardhura jo vetëm nga Vlora e Labëria, por 

edhe nga Saranda, Gjirokastra, Mallakastra, Skrapari si 

dhe nga emigrantët në vendet fqinje, të cilët me kostumet 

e tyre shumëngjyrëshe, do krijojnë një dekor të jashtëzakonshëm 

e të pandodhur ndonjëherë më parë. 

Madhështor dhe spektakolar pritet të jetë parakalimi 

i këtyre artistëve popullorë përgjatë bulevardit “Isamil 

Qemali”, nga Skela në “Sheshi i Flamurit” ku rreth 500 

173

këngëtarëve, valltarëve dhe istrumentistëve popullorë, do 

t’u paraprijë kavaleria me kalorës dhe kuaj të ardhur nga 

Prishtina e qytete të tjera të Kosovës, si dhe 100 flamurmbajtësit 

me devizën e flamurit kuq e zi. Pastaj, pas ceremonisë 

solemne, një koncert i madh festiv, do të ndezë 

edhe një herë “Sheshi i Flamurit”, ku pikërisht në ditën e 

ngritjes së tij, në sheshin e gjithë shqiptarëve, do gjëmojë 

kënga dhe vallja shqiptare e 100 - Vjetorit. Koncerti zyrtar 

i bashkisë së Vlorës, për të gjithë të ftuarit dhe mysafirët 

ardhur nga trojet shqiptare, disa nga detajet e të cilit 

i cekëm pak më lart, është një tjetër pikë kulmore e kësaj 

dite. Një tjetër koncert i madh që pritet të fillojë në mbrëmje, 

duket se do ta kthejë natën e 28 Nëntorit në një natë të 

bardhë, si për të thënë: Qofsh i bardhë shekulli i ri që nis! 

- Faleminderit dhe suksese! 

174

“ARGJIRO...” 

QË ZBUKURON GJIROKASTRËN 

- Intervistë dhënë gazetares Geri Kodheli - 

Ka qenë një bisedë mes miqsh, ajo që i ka dhënë 

jetë festivalit tashmë internacional “Fest Argjiro”. Sejmen 

Gjokoli ishte jo vetëm drejtori i parë i kësaj ngjarjeje 

shumë të rëndësishme për vendin tonë, por edhe një 

nga ideatorët dhe iniciuesit e festivalit. Me modesti, z. 

Gjokoli na rrëfen për dëshirën e kryetarit të bashkisë për 

krijimin e një ndodhie të këtij lloji, pasionin me të cilin 

miku i tij, z. Flamur Bime dhe vet ai, kanë nisur këtë 

projekt, që jo vetëm ka kaluar përmasat e parashikuara 

në vitin 2008, kur nisi, por është tashmë një ndër ngjarjet 

e rëndësishme për Gjirokastrën, Ballkanin dhe Evropën. 

- Z. Gjokoli, ju jeni organizatori i edicionit të parë 

të festivalit “Fest Argjiro”. Mund të na tregoni se si 

lindi ideja për të zhvilluar një ngjarje të këtij lloji në 

Gjirokastër dhe pse e morët një iniciativë të tillë? 

- Në fakt ky festival lindi si ide në një bashkëbisedim 

me kryetarin e bashkisë së qytetit të Gjirokastrës, 

z. Flamur Bime, për t’i dhënë Gjirokastrës një ngjarje 

175

kulturore që të ishte ndryshe, të ishte jashtë termave 

kombëtare. Ramë dakord që një festival ndërkombëtar i 

folklorit, do të ishte i përshtatshëm për Gjirokastrën që 

është një qytet të cilit i kanë lezet festivalet, është një 

qytet me traditë dhe është mësuar me festivale dhe që 

vet ndërtimi, arkitektura dhe gjithçka e bën tërheqës për 

aktivitete të tilla. Kështu në vitin 2008, nisi ky festival 

me pjesëmarrje të të gjitha grupeve nga Ballkani e më 

gjerë. E vërteta është që “Fest Argjiro” ishte festivali 

i parë i kësaj natyre, pasi Gjirokastra ishte mësuar me 

festivale kombëtare që zhvilloheshin në kala. Ndërkohë 

që kështu merrte një përmasë tjetër të drejtëpërdrejtë të 

lidhjes së qytetit me një folk pak ndryshe, që në fund të 

fundit kishte të bënte me shpirtin e popujve të vendeve 

nga vinin ansamblet. Aq më tepër që u vendos të bëhej 

në skenën “Odeon” që është më pranë qytetit, ndryshe 

nga kalaja që ka një madhështi tjetër. 

Këtu ne menduam që madhështinë festivalit t’ia 

japin grupet, t’ia japë folklori që do të paraqitet nga këto 

grupe. Në qoftë se në atë vit nisi si ide, unë them që 

tani ai është bërë domosdoshmëri. Unë them që në vitet 

që nuk mbahet festivali, apo që për shumë arsye nuk 

do të mbahet ky festival, Gjirokastra ka diçka mangët. I 

mungon diçka jetës kulturore, dëshirave të artdashësve 

gjirokastritë. Pavarësisht nga vështirësitë apo problemet 

financiare, ky festival është ngjizur dhe ka zënë vend në 

shpirtin e gjirokastritëve. 

Gjithashtu, do të thosha që katër vite nuk janë 

shumë, megjithatë janë aq sa për të treguar se ideja dhe 

qëllimi për të cilin u krijua ky projekt, ia vlejti. Ia vlejti 

në kuptimin e plotësimit të kërkesave shpirtërore të 

komunitetit të Gjirokastrës, me taksat e të cilit bëhet ky 

176

festival. Ne duhet të kuptojmë që pushtetet e kanë detyrim 

funksional të ndërmarrin iniciativa, të përmbushin 

detyrime që iu shkojnë përshtat kërkesave të qytetarëve 

të vet. Në morinë e aktiviteteve të shumta apo të tjera të 

larmishme që zhvillon bashkia e Gjirokastrës, apo edhe 

të tjerë, mendoj që ky festival ka vendin e vet. Këtë e 

shikoj edhe në këtë edicion që është i domosdoshëm dhe 

i mirëpritur nga gjirokastritët, nga të huajt, nga turistët 

që kanë rastin të ndodhen në Gjirokastër gjatë kohës së 

festivalit. Është një imazh më shumë për Gjirokastrën, 

është një mundësi më shumë për të promovuar vlerat e 

jashtëzakonshme kulturore, turistike, arkitektonike etj., 

që ajo ka. Fakti që në këtë edicion janë grupe nga Polonia, 

Kroacia, Maqedonia, Kosova, Bullgaria, Greqia, 

etj., do të thotë që në Gjirokastër është ulur këmbëkryq 

një pjesë e Ballkanit dhe Evropës. Është shumë e rëndësishme 

kjo në këtë kohë integrimesh të mëdha ku kultura 

paraprin dhe u thotë politikanëve, “unë po e bëj punën 

time, tani e keni radhën ju”. 

- “Fest Argjiro” ka nisur si një ngjarje ballkanike, 

por në vite në të marrin pjesë edhe shtete të tjera që e 

kalojnë këtë rajon. E shihni me perspektivë këtë fakt? 

- Mendoj se për këto festivale kanë nevojë komunitetet 

për t’u zhvilluar. Eshtë e mira që festivalet të marrin 

një karakter më shumë sesa kombëtar, apo një rajoni 

të ngushtë, siç është Ballkani. Të përfshihet Evropa në 

një festival, do të thotë që ne kemi futur një projekt evropian, 

sepse vetë Gjirokastra është një destinacion i rrallë 

turistik, për shkak të historisë, gjeografisë e trashëgimisë 

kulturore. Një festival i tillë i duhet Gjirokastrës. 

177

- Ka shumë ngjarje të këtij lloji në Evropë, që promovojnë 

folklorin dhe traditën e vendeve dhe veshjet e 

tyre popullore? 

- Më duhet të them që bota noton në festivale. Në 

botë ka lloj - lloj festivalesh me emra të çuditshëm, me 

emra që ndonjëherë mendon se çfarë do të thotë, apo çfarë 

kuptimi ka, por unë tani po e kuptoj, duke u nisur edhe 

nga përvoja ime në Vlorë me “Aulona International Folk 

Festival”, i cili pikërisht dy ditë më parë mbylli siparin e 

edicionit të pestë. Kam mësuar se këto festivale edhe aty 

ku nuk ekzistojnë ngjizen, krijohen dhe instalohen, sepse 

shihen si domosdoshmëri, si një mundësi më shumë për 

të promovuar vlerat, në radhë të parë vlerat humane dhe 

njerëzore, vlerat tradicionale, turizmin në përgjithësi, historinë, 

një qytet të tërë apo një zonë ku ata instalohen, 

sepse nga viti në vit, si kundër edhe në këtë festival, shtohen 

grupet pjesëmarrëse, shtohen festivalistët. 

Por në fund të fundit, përpara se të jenë festivalistë, 

këta janë vizitorë të atij qyteti, këta janë turistët e 

atij qyteti, marrin ofertat e para të atij qyteti, këta janë 

përcjellësit e parë për resurset që ka ky qytet. Festivalet 

janë shumëplanëshe, janë folklorike, përcjellin vlerat 

dhe pasuritë kulturore, aq të domosdoshme për t’i ruajtur 

dhe për t’i përcjellë si thesare të qenësishme të kombit, 

promovojnë edhe resurset turistike që kanë qytetet 

dhe vendet ku zhvillohen. Gjirokastra për mua është një 

mundësi e mirë për të zhvilluar këto lloj aktivitetesh. 

- Z. Gjokoli, ju organizoni gjithashtu edhe “Aulona 

Internacional Folk Festival”. Si e shihni qasjen e të 

rinjve me traditën dhe ngjarje të tilla? Besoni se brezi 

178

i ri, i elektronikës dhe teknologjisë, ka të njëjtin interes 

me brezat e mëparshëm? 

- Është pyetje interesante. Duhet parë me vëmendje 

qasja e të rinjve ndaj ngjarjeve të tilla. Ndërsa duket i 

përkasin një trashëgimie kulturore që prezantohet dhe 

mbahet nga breza pak të kaluar, po t’i vësh re të gjithë 

pjesëmarrësit, apo të shohësh pjesën më të madhe të tyre 

në ansamble, janë të rinj. Kjo tregon se këto vlera tradicionale, 

siç duket janë aq të shenjta dhe aq të respektuara, 

saqë edhe rinia ka nevojë t’i përkrah ato. Po ju them 

nga përvoja se rinia ka nevojë t’i ndjekë dhe nuk është 

e vërtetë që është e prirur vetëm për muzikën rock, apo 

të tjera të kësaj natyre. Eshtë e prirur gjithmonë për të 

bukurën dhe folklori është gjithmonë i bukur, është ndër 

vlerat muzikore më të bukura. 

- Mbrëmë ishte nata e parë e festivalit. Cila është 

përshtypja juaj për organizimin dhe paraqitjet e grupeve? 

- Folklori është i shenjtë, të gjithë ata që vijnë dhe 

përfaqësojnë vendin e tyre, folklorin e kanë të shenjtë. 

Ne i kemi hequr çmimet në Vlorë, jepet vetëm një kupë 

festivali, pasi është e vështirë që të vlerësosh folklorin. 

Ai është gjithmonë një pasuri dhe pasuria është e shenjtë, 

e paçmuar. Edhe këtu, grupet pjesëmarrëse janë të gjitha 

të mrekullueshme. Ato sjellin folklorin e tyre tradicional 

dhe dinë ta përcjellin me mjeshtëri, me kostumet e tyre, 

me instrumentat, me zërat e tyre, me paraqitjet, me vallet, 

me ritmet, me të gjitha, veçanërisht Kosova me tupanat, 

me curlat, apo Maqedonia dhe Gostivari, janë të 

jashtëzakonshëm. 

179

- Tashmë që “Fest Argjiro” është traditë, gjithçka 

është më e thjeshtë sa i takon kontakteve me grupet 

dhe shtetet e ndryshme. Po në edicionin e parë të tij, 

kur askush nuk ishte prezantuar me këtë ngjarje, e keni 

pasur të vështirë që të mblidhnit grupet nga vende të 

ndryshme? 

- Në fakt kjo është një pjesë shumë e vështirë, është 

pjesa ku thuhet se ditën që mbaron një festival, fillon 

festivali tjetër. Unë kam një përvojë me grupin folklorik 

“Bilbili”. Nga pjesëmarrja në mjaft festivale të Evropës 

kam parë se si është krijuar një traditë festivalesh. 

Kjo më ka dhënë gjithashtu mundësinë për t’u njohur 

me ansamble të ndryshme. Janë edhe rrjetet sociale që 

të ndihmojnë shumë për t’u njohur. Shumë nga grupet 

kanë faqet e tyre në internet dhe unë gjithmonë bëj kujdes 

që të realizohet një pjesëmarrje me grupe sa më të 

ndryshme, të ketë diversitet, si kundër mendoj e ka edhe 

ky festival në Gjirokastër. 

- Faleminderit, z. Gjokoli! 

Botuar gazetat “Festivali” 

e “Telegraf” 

180

FESTIVALI 

I STANDARTEVE EVROPIANE 

- Intervistë për televizionin “Fokus”, 

dhënë gazetarit Harilla Koçi - 

- Festivali folklorik “Aulona Folk Festival” u zhvillua 

në prag të çeljes së sezonit turistik në qytetin e 

Vlorës. Cili do të ishte komenti juaj në hyrje të kësaj 

bisede? 

- Siç edhe është prezantuar në konferencën e 

shtypit përpara disa muajsh, edicioni i tretë i “Aulona 

Folk Festival” u zhvillua në datat 14, 15 dhe 16 maj 

të këtij viti. U hap në ditën e çeljes së sezonit turistik, 

mbështetur në një vendim të Këshillit të Bashkisë Vlorë, 

ku sezoni turistik hapet të shtunën e dytë të muajit 

maj. Kështu stafi organizator bën gjithmonë kujdes që 

pikërisht në këtë ditë të organizohet edhe çelja e festivalit. 

Siç edhe janë njohur teleshikuesit, sivjet edicioni 

i tretë pati disa risi në zhvillimin e vet, ku më kryesorja 

ishte çelja e festivalit, i cili u realizua në lulishten 

pranë “Sheshi i Flamurit”, te monumenti i pavarësisë. 

181

- Ishte ndryshe nga edicionet paraardhëse? 

- Natyrisht. Kjo ishte menduar qysh në projektin e 

festivalit të këtij viti, pasi kemi bërë kujdes që festimet 

për 100 - Vjetorin e Pavarësisë të mos jenë brenda një 

harku kohor të një viti apo të disa muajve. Kjo është 

një festë madhore që meriton më shumë se kaq. Ne u 

përpoqëm pikërisht që të jetë një nisje e këtyre festimeve 

edhe ditëçelja e këtij festivali. Prandaj u bë nderimi 

në emër të festivalit, u vendos një kurorë me lule. 

Më interesantja pastaj, ishte fakti që të gjithë shtetet 

pjesëmarrëse patën rastin përmes himneve kombëtare 

të shteteve të tyre të ngrenë flamurin e tyre kombëtar, 

pikërisht në atë strukturë që ishte menduar, pranë 

Monumentit të Pavarësisë. Edhe nga fjalët dhe telefonatat 

që kemi marrë, na është thënë që kjo ka qenë një 

gjetje e qëlluar që vërtet realizoi qëllimin që kishin 

edhe organizatorët, si një ndjeshmëri më shumë për të 

bërë ngjarje sa më të mira dhe sa më të organizuara, 

pikërisht për t’i paraprirë 100 - Vjetorit të Pavarësisë. 

Mandej, përshëndetjet që u bënë nga drejtuesit 

e pushtetit vendor, por edhe përfaqësues nga Kosova, 

pikërisht në këtë vend, i dha një dimension më të 

madh dhe më interesant këtij festivali. Vërtet ai është 

ndërkombëtar, por në fund të fundit ne bëjmë kujdes 

që gjithmonë të ruajmë sidomos aspektin kombëtar. Në 

përbërjen e grupeve, asnjëherë nuk mungon Shqipëria 

dhe Kosova. Në fund të fundit ky është edhe qëllimi; të 

shkëmbehen kultura, të shkëmbehen mesazhe vëllazërimi, 

mesazhe dashurie. Domethënë, atë që bën folklori 

përmes trashëgimisë kulturore, nuk e bën dot as politi- 

182

ka. Nëpër festivale natyrisht kufijtë bien, gjithçka kalon 

në një tjetër atmosferë dhe shkrihen në një. 

- Në fakt ky ishte edicioni i 3 - të i këtij aktiviteti, 

të cilin ju po e prezantoni në një dimension televiziv. 

- Realizimi i edicionit të 3 - të të këtij festivali 

kërkon një vëmendje më të madhe nga media, por edhe 

nga strukturat e tjera shtetërore, vendore dhe qendrore, 

sepse në fund të fundit, është një veprimtari që i ka 

kaluar përmasat e një qyteti, apo të vet shtetit shqiptar. 

Ndaj nuk mund të kalojë në heshtje, aq më tepër kur një 

jehonë e madhe i është bërë këtij festivali edhe në internet, 

ku agjenci të ndryshme lajmesh që nga Amerika, 

deri në shtete të tjera e kanë përcjellë në mënyrë shumë 

interesante, falë edhe punës së gazetarëve të Vlorës. 

- Le të kthehemi në dy edicionet e kaluar dhe të 

bëjmë krahasim. Fituat ndaj një mosbesimi në realitet 

dhe sot gjendeni në një pozitë më komode. Si do ta komentoni 

këtë fakt? 

- Sot çdo gjë e re ka riskun e vet, ka mosbesimin 

natyrisht. Është e vërtetë dhe unë mendoj, se është 

kaluar tashmë ky mosbesim. Ne po shikojmë që nga 

festivali në festival ka një përmirësim të dukshëm, jo 

thjesht dhe vetëm të performancës së grupeve pjesëmarrëse, 

por më kryesorja është sa arrin të bëhet pjesë 

e qytetarëve, sa arrin të bëhet pjesë e bizneseve, e operatorëve 

turistikë, e gjithçkaje që në një qytet gëlon 

në kuptimin e jetës. Pra, sa bëhet pjesë shpirtërore e 

183

një qyteti dhe kjo më gëzon, sepse po shikoj që nga 

viti në vit performanca e festivalit po rritet, po bëhet 

shumë më i ndërgjegjshëm biznesi, sidomos në drejtim 

të operatorëve turistikë. Sepse krahas anës artistike 

apo vlerave të trashëgimisë kulturore, është festival i 

mirëfilltë edhe i një turizmi kulturor. Pra ne, në fund 

të fundit, duam të gërshetojmë këtu turizmin e detit, të 

rërës, të diellit, por edhe atij malor me një mundësi më 

të madhe kulturore dhe artistike. 

- Akademiku Vaso Tole e ka cilësuar festivalin e 

Vlorës si aktivitetin më të mirë kulturor në Shqipëri... 

- Është e vërtetë dhe unë gjej rastin që ta përshëndes 

profesor Tolen. Ai është shumë i kujdesshëm 

për të dhënë përkrahjen e tij në këtë festival, pasi e 

kupton mirë se çdo të thotë një vlerë e tillë, një vlerë 

e shtuar për një qytet si Vlora, si një ndër më të rrallët 

qytete që lagen nga dete ku zhvillohet një festival në 

këto përmasa. Unë e di mirë që edhe vende të tjera, 

qytete të tjera kur çelin sezonin turistik, realizojnë 

ngjarje të rëndësishme kulturore, bëjnë shpenzime të 

mëdha për të realizuar një aktivitet shumëdimensional, 

duke i dhënë një gong të fortë çeljes së sezonit turistik. 

Festivali i këtyre përmasave, me prezencën e shumë 

shteteve me grupe dinjitoze dhe shumë serioze, është 

i vetëm. Kështu, profesor Tole, si një njohës i mirë i 

festivaleve në përgjithësi, e di se sa peshë ka ky yni sot 

dhe në të ardhmen. Në raport me dy vitet e kaluara, që 

në fund të fundit i dhanë një certifikatë këtij festivali 

edhe nga UNESKO dhe CIOFF-i, Qendra Ndërkom- 

184

ëtare e Organizimit të Festivaleve me qendër në Luksenburg, 

e certifikuan, duke e futur në botimin vjetor të 

CIOFF-it dhe unë kam marrë pas përfundimit të festivalit, 

një përshëndetje nga presidenti i Komitetit të Festivaleve 

Folklorike të CIOFF-it. Ajo ka disa komitete 

brenda, disa struktura, siç janë festivalet për fëmijë, ata 

të trashëgimisë gojore etj. Kështu që ka filluar të ndiqet 

me interes edhe në këto struktura evropiane. 

- Pra, përfshirja e “Aulona Folk Festival” në 

agjendën e organizimit të festivaleve nga CIOFF, përbën 

një risi, krahasuar me dy edicionet paraardhëse? 

- Po, sepse është i vetmi në Shqipëri. Në rast se do 

të hapet kalendari i CIOFF-it, një kalendar botëror që i 

kalon të 1000 festivalet programuar në harkun kohor të 

një viti, “Aulona Folk Festival” ka një vend interesant 

dhe të merituar në këtë kalendar. Eshtë i vetmi festival 

i këtyre përmasave në Shqipëri, ndërkohë që aty gjendet 

edhe emri i një festivali multikulturor i Përmetit. 

Natyrisht ai është një festival i vogël me dimensione 

modeste. Por duke qenë se kryetari i Seksionit Shqiptar 

të CIOFF-it, zoti Niko Mihali është nga Përmeti, ka 

ndikuar që të regjistrohet edhe ky si festival. Të gjitha 

ato ansamble dhe grupe nga shtete të ndryshme kanë 

kërkesa për të marrë pjesë në festivalin tonë dhe kjo 

tregon seriozitetin e organizimit të tij. 

- Cila është gjeografia e përfaqësimit të festivalit? 

- Sivjet në festivalin tonë ishin grupe nga Italia, 

Bullgaria, Turqia, Kosova, Bosnjë - Hercergovina, 

185

Kroacia, Polonia si dhe Shqipëria që u prezantua me 

ansamblin “Labëria” të Qendrës Kulturore Vlorë dhe 

“Krahu i Shqiponjës” i Çamërisë. Të gjithë këta grupe 

ishin shumë seriozë, sepse në fund të fundit, festivalet 

e CIOFF-it kanë edhe një vlerësim. Ata kanë një 

databejs ku pasqyrohen të gjitha të dhënat që dërgohen 

pas aktivitetit dhe më pas shpallen në një botim të 

posaçëm, ku bëhet edhe vlerësimi me nota, nga 1, deri 

në 5, që është maksimalja. 

Unë them që pjesa më e madhe e grupeve që ishin 

këtu janë grupet që marrin notën maksimale 5. Po sjell 

si shembull ansamblin nga Polonia, Kroacia, apo një 

ansambël akademik i Sarajevës, i Sofjes së Bullgarisë. 

Për këtë të fundit do t’u thosha një kuriozitet. Presidenti 

i ansamblit akademik nga Sofja e Bullgarisë që 

ishte këtu, ishte 85 vjeç. 

Që nga mosha 45 - vjeçare, ngaqë ka qenë kërcimtar 

dhe koreograf në Ansamblin Kombëtar të Bullgarisë, 

është marrë një jetë të tërë me këtë ansambël, 

duke pasur një eksperiencë të jashtëzakonshme. Në 

gazetën e festivalit ai ka dhënë disa konsiderata dhe 

mbresa të jashtëzakonshme në adresë të festivalit të 

Vlorës dhe mikpritjes vlonjate. 

Po them që duke pasur pjesëmarrëse këto ansamble 

kaq të fuqishme, duke përfshirë edhe ansamblin e 

Mitrovicës që ishte një fitues i merituar i edicionit tonë 

të 3 - të i mbështetur nga të gjitha grupet pjesëmarrëse. 

Gjatë këtyre tre edicioneve të “Aulona Folk Festival” 

ka pasur disa fitues. Në edicionin e parë ka qenë grupi 

folklorik i Zagrebit që meritoi kupën e festivalit. Në 

edicionin e dytë kupën e fitoi grupi folklorik i Sllova- 

186

kisë, një grup i jashtëzakonshëm që Shqipëria nuk ka 

pasur rastin ta shikojë. Kurse kupa e edicionit të tretë 

shkoi në Kosovë edhe për një arsye që unë e përmenda 

në prani të konsullit të përgjithshëm të Italisë në Vlorë, 

zoti Strozi që ishte pjesë e stafit të festivalit. Thashë se, 

nëse 100 vjet të shkuara erdhi nga Mitrovica një burrë 

dhe u vendos në krahun e Ismail Qemalit kur u shpall 

Pavarësia, qëlloi që afro 100 vjet më pas, nga vendlindja 

e Isa Boletinit, nga Mitrovica, të vijë një ansambël 

i mrekullueshëm me emrin “Rexhep Mitrovica”. 

- Pra, me këtë xhest shumëfishohet simbolika e dimensionit 

që ju i bëtë këtij festivali në prag të 100 - 

Vjetorit të Pavarësisë, duke shpallur fitues Ansamblin 

“Rexhep Mitrovica” të Mitrovicës? 

- Edhe mua më vjen mirë ta them që ky çmim, 

kjo kupë që shkoi në Kosovë, është përcjellë në një 

mënyrë të paimagjinueshme në të gjitha mediat atje. 

Në internet janë përcjellë të gjitha lajmet që Mitrovica 

u bë fituese e festivalit në Vlorë. Unë them që kjo është 

një gjë e madhe, në radhë të parë për vet Mitrovicën, 

por është edhe për festivalin, edhe për Vlorën si organizatore. 

- Cili është mekanizmi i vlerësimit të pjesëmarrjes 

në këtë festival? 

- Në festivalin e parë u mendua nga komiteti organizator 

që të ngrihet një juri profesionale. Ne patëm 

nderin që në krye të kësaj jurie të ishte bashkëqytetari 

187

ynë i nderuar, Prof. Fatmir Hysi. Më vonë pamë që 

kishte dhe problematika, se gjithmonë ndarja e çmimeve 

ka problemet e veta. Ne nuk duam që ky festival 

të na krijojë probleme, aq më tepër që për secilin vend 

folklori është në vendin e parë dhe meriton çmimin 

e parë. Folklori është pasuri e popullit dhe populli e 

ka të shenjtë anën e vet shpirtërore dhe trashëgimin e 

vet kulturore. Kështu që u mendua të kalohej vetëm 

në kupën e festivalit që është më e lehtë për ta dhënë, 

sepse duket grupi me paraqitjen më të mirë. Fakti që në 

edicionin e dytë dhe të tretë u dha kupa e festivalit për 

Sllovakinë dhe Kosovën dhe që u mirëprit nga të gjithë, 

tregon se gjykimi dhe vlerësimi ka qenë i duhuri. 

- Pra, kjo zgjidhje u mirëprit natën e fundit në 

sallën, ku u zhvillua festivali? 

- Dëshiroj ta them që nuk është qëllim në vetvete. 

Qëllim në vetvete është realizimi i këtij edicioni në 

kuptimin tërësor të vlerave që ka një festival, duke 

filluar që nga koncertet, nga defiletë në rrugë, nga 

minikoncertet që mund të jepen në ambiente të ndryshme, 

deri te mënyra se si sistemohen, ku ushqehen, 

ku bëjnë guidën turistike, ku shkojnë, çfarë shikojnë 

etj. Duam që festivali t’i shërbejë sa më mirë pikërisht 

nxitjes dhe zhvillimit të turizmit në Vlorë. 

Unë mund t’ju them që kam marrë shumë vlerësime 

e përgëzime nga drejtues hotelesh dhe restorantesh në 

shërbim të turizmit në qytetin e Vlorës. Dua të them 

se ky festival sivjet ka qenë në një risk për shkak të 

fushatës zgjedhore, sepse fushatat zgjedhore krijojnë 

188

problematika në vetvete, por kjo situatë u kapërcye me 

sukses duke i dhënë një ngjyrë tjetër Vlorës e më gjerë. 

Dua të përmend ditën e Llogorasë. Në parkun e saj 

ishte një ditë e rrallë për festivalistët. Të gjithë ata që 

patën rastin të shoqëronin grupet folklorike atë ditë në 

Llogora, kanë mbetur të befasuar. Jo vetëm nga natyra 

jonë e bukur, por kanë mbetur edhe nga mikpritja që bënë 

operatorët turistikë atje. Të gjithë pjesëmarrësit zbritën 

në fshatin turistik dhe performuan në mënyrën më të lirshme, 

pasi kishin marrë edhe orkestrat me vete. Por do 

të thosha që të gjitha kokteilet që dhanë pastaj, duke filluar 

nga Sofo, fshati turistik, hotel “Alpini”, “Freskia”, 

“Bego”, hotel “Hamiti”, nga bar - restorant “Albert”, 

ishin të gjitha befasuese. Unë flas me përgjegjësi se 

pjesëmarrësit në këtë aktivitet janë mrekulluar. Janë 

mrekulluar nga natyra, janë mrekulluar nga mikpritja 

dhe gjithçka bënë këta operator turistikë. Ne nisëm një 

përvojë me Orikumin vitin e kaluar, por për shkak të 

fushatës zgjedhore, nuk mundëm të organizojmë ato 

akorde të domosdoshme për zhvillimin e një aktiviteti 

të tillë. Unë jam besimplot se në edicionet e tjera, do ta 

shtrijmë gjeografinë e këtij aktiviteti. 

- Gjatë edicionit të kaluar skema e festivalit u zhvendos 

në Novoselë e deri në Orikum, Nartë etj. A pati 

kjo shtrirje qëllimin e promovimit të turizmit kulturor 

edhe në këto zona? 

- Unë mendoj që është me interes edhe për vet organet 

e pushtetit vendor që të bëhen pjesë e këtij aktiviteti. 

Të bëhen pjesë, sepse është në fund të fundit në 

189

dobi të vet këtyre komuniteteve, në dobi të bizneseve të 

turizmit, në dobi të promovimit të vlerave dhe të resurseve 

turistike që kanë këto komunitete dhe që i kanë jo 

të pakta në Vlorë. Duhet të ndërgjegjësohemi që Vlora 

duhet ta fillojë plazhin që nga rrjedhja e Vjosës e deri 

në Orikum, për mos të thënë pastaj që Llogoraja është 

një resort i madh turistik që ka nevojë ende për këtë 

promovim. Ka nevojë që në fund të fundit edhe këta 

njerëz që punojnë aty, me vështirësi gjithsesi, sepse 

asnjë biznes nuk është kaq i lehtë, sidomos kur je në 

shërbim të njerëzve. Përmes këtyre aktiviteteve ne t’u 

bëjmë publicitetin e nevojshëm. 

Mbase do të vijë një ditë që ky festival të shtrihet 

deri në Himarë, pse jo! 

- Pra ju krijuat një aktivitet ndryshe lidhur me 

marrdhëniet midis grupeve dhe operatorëve turistikë? 

- Kjo është e vërtetë. Të mos harrojmë që këto 

janë grupe, janë vende të etura për turizëm. Sidomos 

Polonia, apo vendet e tjera që nuk kanë lidhje me detin, 

por që e kanë të domosdoshme të njohin vende apo 

resurse turistike. 

- Si e mendoni bashkëpunimin e organizatorëve të 

festivalit, me strukturat e pushtetit lokal për thithjen e 

turistëve në të ardhmen? 

- Më vjen mirë që një nga okeljot e gazetës së festivalit 

ka qenë, “Në Vlorë, turizëm dhe folklor”. Ky 

është thelbi i organizimit të këtij festivali. Kam pasur 

190

aste të ndodhem në Ulqin në çeljen e sezonit turistik. 

Dhe më vjen mirë që Vlora është duke i ndjekur këto 

përmasa dhe ka mundësi për t’i tejkaluar. Në Ulqin unë 

jam befasuar, ndërkohë që Vlora para disa vitesh nuk e 

kishte filluar akoma me këto përmasa çeljen e sezonit 

turistik, atje ishte një ditë e jashtëzakonshme. Vinin 

rreth 1000 veta të lidhur me agjenci, apo me forma të 

tjera kontakti dhe bëheshin pjesë e çeljes së sezonit 

turistik nga shtete të ndryshme dhe nga Kosova kryesisht. 

Gjithashtu me aktivitete shumë të mëdha kulturore 

- artistike të pandërprera, deri natën vonë. 

Unë them që Vlora i ka të gjitha kapacitetet e 

nevojshme njerëzore, por edhe resurset e tjera natyrore 

që të futet tani me shumë shpejtësi pikërisht në promovimin 

e fuqishëm të sezonit turistik. Unë mendoj që 

edhe më mirë mund të bashkëpunohet me operatorët e 

kësaj fushe, me shoqatat që veprojmë në turizëm për të 

thënë që duhet të gjithë bashkë të punojmë për të bërë 

më të mirën e mundshme për t’i shërbyer më mirë jo 

vetëm vetes, por edhe komunitetit. 

- Ky aktivitet që është një iniciativë juaja dhe e 

një grupi që ju kanë mbështetur, sa përkrahje ka gjetur 

nga institucionet në nivel lokal dhe qendror? 

- Ky aktivitet është vërtetë një iniciativë private, 

më parë i qendrës kulturore “Bilbilat e Jugut” kurse 

tani “Aulona”. Unë jam presidenti i qendrës kulturore 

“Aulona” dhe qëllimi i këtij ndryshimi emrash apo 

bashkimi është dhënia e dimensioneve të Vlorës së antikitetit. 

Po them që e gjithë struktura organizative, deri 

191

tek gazeta, janë konceptuar në mënyrë të tillë që të mos 

i mungojë asgjë. Asnjëherë nuk ka nisur përgatitja e një 

festivali pa nxjerrë broshurën përkatëse në shqip dhe në 

anglisht, ku paraqiten të gjitha grupet pjesëmarrëse, 

dhe gjithçka tjetër e nevojshme. 

Ky është një sponsorizim shumë dashamirës i 

shtëpisë botuese “Toena”. Një festival që të realizohet 

duhet të ketë një buxhet të vetin. Jemi treguar mjaft të 

kujdesshëm duke aplikuar me projekte, edhe në bashkinë 

e Vlorës, edhe në qark, edhe në institucione të tjera 

bankare. Gjithandej. Një nga pikat tona të kontaktit 

është edhe Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe 

Sporteve. Deri tani kemi gjetur përkrahje nga bashkia 

e Vlorës, sepse ajo e shikon çdo vit e më shumë si një 

aktivitet të drejtpërdrejt në shërbim të saj, duke krijuar 

besimin se ia vlen të sponsorizohet. Askush nuk të garanton 

mbështetje me bazë financiare. 

Të mos harrojmë që sivjet ne kemi pasur problematika 

të shumta, pasi edhe biznesi ka qenë i hallakatur, 

edhe për shkak të fushatës elektorale. Unë e lus 

dhe them kur do vijë ajo ditë që biznesi të mos ketë 

probleme që as aktivitetet kulturore të mos kenë probleme, 

as shkollat dhe askush tjetër të mos kenë probleme. 

Pushtetet të venë e të vijnë dhe në fund të fundit, 

mbetet ajo që është themelorja: jeta, zhvillimi. Presim 

ende nga Ministria e Kulturës, por deri tani nuk kemi 

parë asnjë qindarkë prej saj. Unë me këtë rast do të 

doja të falënderoja të gjithë ata që na mbështetën duke 

u bërë pjesë e kësaj ngjarjeje 

- Çfarë raporti u krijua mes traditave folklorike të 

192

Vlorës dhe atyre të ardhura nga vende të ndryshe gjatë 

festivalit? 

- Folëm që në fillim që grupet janë serioze dhe e 

kanë vetvetiu vlerën kulturore, artistike, shpirtërore në 

këngë dhe sidomos në valle. Ndihmesë të veçantë kanë 

dhënë televizionet e Vlorës për pasqyrimin e gjithë 

këtij evenimenti, por edhe dokumentarët, ku mund të 

përmend të mirënjohurin Petrit Ruka, i cili është pjesë 

e stafit tonë. Nuk ka gjë më të mirë, se një festival i 

përmasave të tilla të jetë i dokumentuar. 

Sigurisht në të ardhmen ky festival do të ketë përmasa 

edhe më të mëdha, pasi edhe vet qyteti i Vlorës 

dhe qytetarët vlonjatë, pretendimet për artin dhe kulturën 

i kanë shumë të mëdha. 

- Faleminderit! 

193

PESË VJET “AULONA FOLK”... 

- Intervistë dhënë gazetarit 

Harilla Koçi, për Fokus TV - 

- Si do ta përkufizonit rrugën pesëvjeçare të “Aulona 

International Folk Festival”, z. Gjokoli? 

- Pesë vjet nuk janë shumë, por as pak nuk janë, 

kur bëhet fjalë për një ngjarje kulturor që nis si një ide e 

vazhdon si domosdoshmëri. Kështu edhe puna e “Festivalit 

Ndërkombëtar Aulona Folk”. Ishte një ide e lindur 

pas eksperiencash të gjata pjesëmarrjeje e njohje në 

shumë aktivitete të ngjashme në disa vende të Evropës 

dhe një vendimmarrje përmes diskutimesh me njerëz 

profesionistë e të përkushtuar në fushën e kulturës. 

Jam i sigurt se mjaft ngjarje kulturore lindin edhe si 

nevojë jo vetëm për të plotësuar kërkesat shpirtërore të 

njerëzve, as vetëm për të kontribuar në ruajtjen dhe pasurimin 

e vlerave të trashëgimisë shpirtërore, por edhe për 

të përcjellë imazhe pozitive në rrugën e integrimeve. 

Vlora është dhe mbetet qytet bregdetar, ku destinacioni 

turistik gjithmonë do të mbetet i pari dhe 

194

pikërisht ky trend, duhet të shoqërohet edhe me aktivitete 

apo ngjarje që veç të tjerash i shërbejnë këtij 

qëllimi. Ndërthurja e turizmit natyror me atë kulturor 

është gjithmonë një rast i mirë atraksioni të volitshëm 

për një qytet apo një zonë të tërë, siç është Vlora dhe 

riviera e saj e rrallë. Tani, pasi kanë kaluar pesë vite 

nga kjo ndërmarje, në fakt e guximshme, më duhet të 

them se ideja dhe qëllimi ia vlejtën. 

Mjafton të përmend se vetëm për shkak të “Aulona 

Interfok Festival”, në këto vite qytetin e Vlorës dhe rrethinat 

kanë pasur rastin t’i vizitojnë fizikisht mbi 1500 

persona. Duke llogaritur dhe të tjerë që e kanë vizituar 

atë virtualisht përmes faqes zyrtare të festivalit, ky 

numër rritet shumë e bëhet goxha i konsiderueshëm. 

Pranimi dhe certifikimi i këtij festivali nga Qendra 

Ndërkombëtare e Organizimit të Festivaleve Folklorike 

në një kohë shumë të shkurtër është një arritje që para 

së gjithash flet për realizim standardesh. Ky nuk është 

thjesht konstatimi im, pasi në pozicionin që jam më 

duhet të jem i kujdesshëm dhe i rezervuar në vlerësime. 

Por shumë specialistë, drejtues me përvojë grupesh 

folku apo edhe qytetarë të thjeshtë, e kanë shprehur këtë 

në biseda të drejtpërdrejta apo në intervista. 

Por meqenëse ju më pyesni për rrugën pesëvjeçare, 

më duhet të pohoj pa mëdyshje se kjo rrugë edhe nëse 

do të ishte nisur, do të kishte mbetur në mes, në qoftë 

se ky aktivitet nuk do të ishte bërë pjesë e komunitetit 

vlonjat dhe vizionit të pushtetit vendor. 

Gjatë këtyre edicioneve, festivali ndërkombëtar 

“Aulona International Folk Festival”, ka dëshmuar se 

është aktiviteti më i madh në shkallë vendi në fushën 

195

e folklorit dhe të traditave, por jo vetëm kaq. Ka dëshmuar 

se është edhe një aktivitet i spikatur në funksion 

të turizmit. 

- Cilat janë elementet që ia japin këto dimensione 

këtij aktiviteti? 

- Festivalet e folklorit janë të njëjtë, aq sa edhe të 

ndryshëm. Përjashto disa që funksionojnë drejtpërdrejt 

për prurje dhe ruajtje të trashëgimisë shpirtërore dhe që 

organizohen nga shteti, të tjerët mbahen si nevoja për 

të gjallëruar jetën kulturore e artistike apo për të rritur 

adrenalinën, pse jo, edhe përmes artit burimor e tradicional 

si dëshmi e diversitetit etnokulturor të popujve. 

Gati e pabesueshme, por krejt e vërtetë mbajtja e lloj 

- lloj festivaleve në botë, me emra e sajesa ndonjëherë 

të çuditshme, por që vihen në funksion të gjallërimit të 

jetës në një qytet apo komunitet të caktuar. 

“Aulona Folk” e ka gjetur shtratin e vet dhe dimensioni 

i saj kulturor dhe turistik e ka bërë krejt të 

veçantë mes të ngjashmëve të tjerë. Pesë vjet mjaftojnë 

për të treguar ngjizjen e këtij aktiviteti me artdashësit, 

institucionet e kulturës dhe operatorët privatë në fushën 

e turizmit, por edhe për grupe e vende që menaxhojnë 

vlera të trashëgimisë shpirtërore. 

Rreth pesëdhjetë grupe nga vende dhe kryeqytete 

të ndryshme të Ballkanit e Evropës kanë pasur rastin 

të jenë pjesë e këtij festivali në këto pesë vite. Dhe 

kur flasim për vende pjesëmarrëse, nuk kemi parasysh 

vetëm vendet fqinje si Italia, Greqia, Mali i Zi, Maqedonia 

apo vëllezërit tanë nga Kosova, por edhe vende 

196

si Polonia, Sllovakia, Kroacia, Bullgaria, Turqia etj. 

Ndërsa lidhja me turizmin duket se do të jetë edhe më 

e fortë në të ardhmen. Vetiu festivali po shërben si një 

“gong”, apo duke perdorur gjuhën e folkut një “tupanë“ 

për të gjithë ata që merren me shërbimet turistike, 

pse jo edhe duke i zgjuar nga pritja e gjatë dimërore. 

Nga ana tjetër festivalistët janë vizitorët e parë turistikë 

të sezonit veror dhe lajmëtarët e parë të ofertës 

turistike vlonjate e shqiptare. Duke e ballafaquar 

festivalin me aktivitete të ngjashme që zhvillohen në 

rajon apo më gjerë, evidentohet edhe më qartë profili, 

cilësia e lartë e organizimit dhe prurjet e tij. Në fakt, 

duhet thënë se, ai është vlerësuar edhe si një aktivitet i 

parametrave evropianë. 

- Çfarë e bën një aktivitet të dimensioneve të tilla 

dhe përse? 

- Nuk ka asnjë dallim nga festivale të tjera në vende 

të njohura të Evropës, për të mos thënë se mundësitë që 

ofron qyteti i Vlorës, në disa aspekte sidomos, e bëjnë 

mjaft të veçantë dhe interesant. Ky vit, me infrastrukturën 

e krijuar rishtaz, në pjesën e Skelës veçanërisht, 

shumë pranë vijës së detit, është një risi edhe për vet 

mbajtjen e festivalit. Është hera e parë që sezoni turistik 

i Vlorës, çelja e tij nga bashkia e qytetit, do të realizohet 

kaq pranë me qytetin dhe detin. Kjo do të jetë 

mundësi për një gjallërim të gjithanëshëm për qytetin 

dhe qytetarët. Shumë subjekte shërbimi përgjatë dhe 

afër sheshit të aktiviteteve do ndiejnë efektin e lëvizjes 

dhe gjallërisë së njerëzve, vendas e mysafirë. 

197

Thashë me lart se kudo, këto lloj aktivitetesh bëhen 

për të gjallëruar jetën kulturore të vendit ku organizohen, 

por edhe për të gjallëruar sado pak biznesin që 

lidhet me të. Këtu ka për të bërë më shumë, por të mos 

harrojmë edhe vështirësitë që aktualisht po kalon në 

këto kohë biznesi në përgjithësi. 

Ndërsa në vend të përgjigjes rreth cilësisë dhe vlerave 

të festivalit, më duhet të sjell një fakt domethënës. 

Gjatë takimit në Zagreb vitin e kaluar, pas kthimit nga 

një turne me grupin folklorik “Bilbili“ në Poloni, drejtuesit 

e Ansamblit “Zeljezniçar“, pjesëmarrës dhe fitues 

të kupës së festivalit në edicionin e parë, na kërkuan 

që t’i ftonim për të marrë përsëri pjesë në edicionin e 

këtij viti. Është i vetmi grup që i krijohet mundësia për 

të ardhur dy herë në Vlorë, vetëm se na bëri përshtypje 

këmbëngulja e tyre. Arsyeja është e thjeshtë; të ishin 

ndier keq as që bëhej fjalë të kërkonin të vinin përsëri. 

Dhe të mos harrojmë se është nga ansamblet më profesionistë 

të Kroacisë. 

- Këto edicione i vlerësoni si periudhë rritjeje dhe 

konsolidimi, apo edhe si një përvojë, si një mundësi 

për ta çuar atë më tej? Cili është vizioni juaj për perspektivën 

e këtij festivali? 

- Një ngjarje, e cilësdo fushë qoftë, kur kthehet 

në traditë, ka me vete edhe shansin për të reflektuar 

drejt përsosmërisë, si gjithçka që është në rritje. Shumë 

gjëra varen nga mbështetja financiare, por e vërteta 

është se jo çdo gjë e bën paraja. Sidomos kur mendon 

që jo rrallë ka ngjarje që shpenzojnë shuma të kon- 

198

siderueshme dhe gjurmët vështirë t’u gjenden. E kam 

fjalën për veprimtari kulturore apo promocionale në 

agjendën e institucioneve qendrore, të cilat kanë edhe 

detyrim ligjor për realizim standartesh e performancash 

cilësore, por në fakt shpesh do t’u shkonte thënia 

“u mbars mali e polli një mi...”. 

Më duhet të them gjithashtu se në vende të tjera 

të Evropës sidomos, faturat financiare për aktivitete të 

tilla masive janë goxha të “kripura”, ndërkohë që ky 

festival përballohet me donacione minimale, kryesisht 

nga pushteti vendor, por edhe subjekte të tjera në fushën 

e shërbimeve turistike, të cilët ofrojnë për festivalistët 

një ofertë preferenciale. 

Sa për ëndrrën time, më lejo të shprehem pa mëdyshje 

se do të dëshiroja që “Aulona Festival” të ketë një 

rrugë sa më të gjatë dhe të jetë përherë në plotësim të 

kërkesave shpirtërore të bashkëqytetarëve të mi, por 

edhe përherë i vlerësuar e kërkuar në tregun pa fund të 

festivaleve të folkut evropian e botëror. 

Së fundi më duhet të formuloj një falenderim 

shumë shpirtëror për të gjithë ata që mundësojnë realizimin 

me sukses të këtij festivali. Mbështetësit financiarë, 

subjektet akomoduese, bashkëpuntorët e mi në 

stafin e festivalit, median dhe veçanërisht artdashësit e 

shumtë vlonjatë e jovlonjatë, pa të cilët kjo ngjarje do 

të mbetej si një kartolinë e bukur në vitrinë... 

- Faleminderit! 

199

FESTIVALI MË I MADH 

ËSHTË 100 - VJETORI... 

- Intervistë dhënë gazetarit Gëzim Llojdia, 

për gazetën “Dielli” - 

- Janë të njohura mesazhet e “Aulona Inter 

Folk…” në drejtim të kulturës kombëtare. Tjetër përmasë 

e këtij festivali, kush është? 

- Qendra kulturore “Aulona” si organizatore e këtij 

aktiviteti dhe në partneritet me dhomën e tregtisë, ka 

bërë kujdes që festivali “Aulona....” të jetë realisht 

një mundësi, jo vetëm për njerëzit dhe dashamirësit 

e artit e kulturës, në veçanti të kulturës tradicionale e 

trashëgimisë shpirtërore, por edhe për gjithë komunitetin, 

për të gjithë ata që merren me biznes, sidomos për 

operatorët dhe njësitë e shërbimit turistik. 

- Si është konceptuar manifestimi i këtij viti dhe 

cilat janë të rejat e këtij edicioni? 

- “Aulona...”, është aktiviteti i vetëm në Shqipëri i 

këtyre përmasave, i konceptuar dhe i realizuar si gërshetim 

i drejtpërdrejtë i turizmit kulturor me atë natyror 

dhe që prej vitit 2009 i ka dhënë sezonit turistik 

200

të Vlorës një dimension të ri dhe masiv, kombëtar e 

ndërkombëtar. Për të evidentuar vlerat e këtij festivali 

dhe ndikimin e tij të drejtpërdrejtë, mjafton të përmend 

faktin se vetëm në tre edicionet e kaluara të këtij manifestimi 

folklorik ndërkombëtar, kanë pasur rastin të 

jenë në qytetin e Vlorës përmbi njëmijë artistë popullorë 

nga vende të ndryshme të Evropës, si Sllovakia, 

Kroacia, Italia, Greqia, Turqia, Mali i Zi, Bosnja dhe 

Hercegovina, Bullgaria etj., pa përmendur shpiptarët e 

Kosovës që janë në shtëpinë e tyre. 

Realizimi i dokumentarëve të veçantë për çdo edicion, 

sidomos ai i vitit të kaluar me titullin kuptimplotë 

“Fuqia e Turizmit Kulturor” me autor Petrit Rukën, 

mbeten jo vetëm dëshmi e një pune të jashtëzakonshme 

vlerash artistike, por edhe një guidë e rrallë e Vlorës 

turistike ku magjishëm ndërthuren resurset natyrore 

të detit, rërës, rivierës e malit, me pasurinë shpirtërore 

dhe tradicionale të folkut evropian. Gjithashtu faqja e 

festivalit në internet, vazhdon të tërheqë shumë vizitorë 

të kategorive të ndryshme, ndërkohë që përmes saj krijohen 

mundësitë për të vizituar sitin e bashkisë Vlorë, 

por edhe të donatorëve që kanë link me festivalin. 

- Ky festival përfshihet mes aktviteteve të planifikuara 

për 100 - Vjetorin e Pavarësisë Kombëtare? 

- Padyshim, edicioni i këtij viti do të jetë vërtet 

spektakolar. Mjafton të përmendim faktin që çelja e 

festivalit do të realizohet në “Sheshi i Flamurit”, pranë 

Monumentit të Pavarësisë, duke përcjellë kështu 

një simbolikë mjaft domethënëse të këtij aktiviteti. 

201

Pikërisht aty, përpara monumentit, në një ceremoni 

mbresëlënëse, pas defilesë së kostumeve e pas vendosjes 

së kurorës me lule në nderim të burrit të mençur 

e diplomatit të madh Ismail Qemali, do të ngrihen flamujt 

kombëtarë të dhjetë shteteve pjesëmarrëse, shoqëruar 

me himnet e tyre. Pas këtij momenti ceremonial, 

të gjitha grupet pjesëmarrëse do të lëvizin në rrugën 

drejt bregut të detit, drejt plazhit të ri, ku në një koncert 

të posaçëm organizuar nga bashkia e qytetit, do të 

performojnë me tinguj, ritme e ngjyra, duke i dhënë 

kështu ditëçeljes së sezonit turistik, një dimesion të 

jashtëzakonshëm të kulturës shpirtërore evropiane. 

E veçanta tjetër e këtij edicioni ka të bëjë me faktin 

se në natën e parë të festivalit, qytetarët e Vlorës 

dhe të ardhurit nga vende të ndryshme të Evropës, do 

të ndjekin një performancë të plotë të Ansamblit tonë 

Kombëtar të Këngëve dhe Valleve Popullore që do të 

çelë edhe siparin e festivalit. 

202

Të mos harrojmë, është vërtet një lajm kulturor, kur 

në një ngjarje artistik me përmasa ndërkombëtare, merr 

pjesë dhe performon edhe vet ansambli kombëtar i një 

vendi. Edhe kjo është një simbolikë më vete, që veç të 

tjerash reflekton standartet dhe vlerat që ka realizuar ky 

aktivitet brenda një kohe të shkurtër. Mbështetës kryesor 

të festivalit do të jenë Bashkia e Vlorës, Ministria e 

Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Instituti Italian 

i Kulturës, si dhe donatorë të tjerë publikë dhe jopublikë. 

Dua gjithashtu që në emër të stafit realizues të 

festivalit, të përcjell falenderime të pasaçme dhe t’u 

shpreh mirënjohjen time hoteleve dhe restoranteve 

që shërbejnë në qytetin e Vlorës, të cilët edhe sivjet 

mbeten ndër partnerët seriozë të festivalit, në pjesën e 

rëndësishme që kanë aktivitete të tilla, siç është sistemimi 

dhe ushqimi për pjesëmarrësit. 

Së fundi, një falenderim të posaçëm edhe në emër 

të komitetit organizator të festivalit, e adresoj për gjithë 

median e qytetit, gazetarët dhe operatorët, televizionet 

lokale Vlorë e Fier, të cilët kanë ditur të përcjellin me 

profesionalizëm dimesionet reale të këtij aktiviteti. 

- Së fundi, pak fjalë për grupet pjesëmarrëse... 

- Gjithsej do të marrin pjesë nëntë grupe nga nëntë 

shtete me rreth 300 pjesëmarrës. Duke iu referuar këtyre 

grupeve, veçoj se ka një përzgjedhje cilësore nga 

vende me folklor shumë të pasur dhe më kryesorja, 

mjaft nga ansamblet kanë një jetë artistike shumë të 

pasur dhe me një bografi të jashtëzakonshme pjesëmarrjeje 

në dhjetra e dhjetra festivale ndërkombëtare 

203

në Evropë, Azi e Amerikë. Grupe të tilla si ai i Sllovakisë, 

Polonisë, Bullgarisë, Kroacisë etj., pa përjashtuar 

Ansamblin tonë Kombëtar të Këngëve dhe 

Valleve Popullore, janë vërtet mahnitës. Nuk mund 

të rri pa përmendur si një vlerë të shtuar për festivalin, 

edhe pjesëmarrjen në skenën e këtij edicioni të dy 

prej këngëtarëve më të shquar e të dashur të hapësirës 

mbarëshqiptare, Shkurte Fejza e Petrit Lulo. Jam i sigurtë 

se me prezencën dhe zërin e tyre, ata do t’ia shtojnë 

vlerat edicionit të këtij viti. 

- Faleminderit e suksese! 

PRELUDI 

I FESTËS SË MADHE 

- Intervistë dhënë gazetarit Hasan Hasanramaj, 

gazeta “Koha Ditore”, Kosovë - 

- Dita e çeljes së Festivalit përkoi edhe këtë vit me 

atë të çeljes së sezonit turistik në Vlorë. Është kjo një 

zgjedhje për dimensionet e këtij aktiviteti? 

- Jo vetëm sivjet, por edhe në të ardhmen dita e 

çeljes së festivalit do të përkojë me ditën e hapjes së sezonit 

turistik, se qysh në nisje kështu është konceptuar 

instalimi i këtij aktiviteti kulturor në qytetin e Vlorës. 

- Pa dyshim që “Aulona Folk....” është manifes- 

204

timi më i madh i foklorit në shkallë vendi. Çfarë risish 

pati në edicionin IV? 

- “Aulona Folk......”, është aktiviteti i vetëm në 

Shqipëri i këtyre përmasave, konceptuar dhe realizuar 

si gërshetim i drejtpërdrejtë i turizmit kulturor me atë 

natyror. Që prej vitit 2009, i ka dhënë sezonit turistik të 

Vlorës një përmasë masive, kombëtare e ndërkombëtare. 

Për të evidentuar vlerat e këtij festivali dhe impaktin 

e tij të drejtpërdrejtë, mjafton të përmend faktin se 

vetëm në katër edicionet e zhvilluara deri sivjet e për 

shkak të të këtij manifestimi folklorik ndërkombëtar, 

kanë vizituar qytetin e Vlorës rreth njëmijë e dyqind 

artistë popullorë nga vende të ndryshme të Evropës 

si, Sllovakia, Polonia, Kroacia, Italia, Greqia, Turqia, 

Mali i Zi, Bosnjë dhe Hercegovina, Bullgaria, Maqedonia 

etj., pa përmendur shqiptarët e Kosovës që janë 

në shtëpinë e tyre. 

Realizimi i dokumentarëve të veçantë për çdo edicion 

dhe sidomos ai i vitit të kaluar me titullin kuptimplotë 

“Fuqia e turizmit kulturor” me autor Petrit 

Rukën, mbeten jo vetëm dëshmi e një pune të jashtëzakonshme, 

vlerash artistike, por edhe një guidë e rrallë 

e Vlorës turistike ku magjishëm ndërthuren resurset 

natyrore të detit, rërës, Rivierës e malit, me pasurinë 

shpirtërore dhe tradicionale të folkut evropian. 

Po edhe edicioni i këtij viti do të shoqërohet nga 

një dokumentar artistik për të cilin po punon një emër i 

madh i botës televizive, gazetari i njohur Virgjil Kule. 

Gjithashtu faqja e festivalit në internet, vazhdon të tërheqë 

shumë vizitorë të kategorive të ndryshme, ndër- 

205

kohë që përmes saj krijohen mundësitë për të vizituar 

sitin e bashkisë Vlorë, por edhe të donatorëve që kanë 

link me Festivalin. Edhe në edicionin e këtij viti i cili 

nisi në datën 12 maj dhe që zgjati për katër ditë e netë 

pati jo pak të reja, krahasuar me edicionet e kaluara. 

E para duhet thënë së ansamblet dhe grupet pjesëmarrëse 

ishin vërtet befasues. Mjafton të përmendim 

se krahas grupeve me shumë eksperiencë, ardhur nga 

kryeqytetet e vendeve të tyre Bratislava, Sarajeva, Sofja 

etj., edhe vendi organizator, Shqipëria u prezantua 

me një grup kryeqyteti dhe as me pak e as më shumë, 

por me vet Ansamblin Kombëtar të Këngëve dhe Valleve 

Popullore. Ata që merren me menaxhime festivalesh, 

e dinë se ç’do të thotë dhe i ç’rëndësie është një 

festival, kur merr pjesë ansambli i vëndit të vet... 

Po edhe këngëtarët e ftuar si përshëndetës këtë vit 

ishin të përmasave të mëdha. Në skenën e festivalit 

pati nderin të ngjitet një nga ikonat e këngës së sotme 

popullore në mbarë trojet shqiptare, Shkurte Fejza, por 

edhe bilbili i këngëve popullore të jugut, Petrit Lulo, i 

cili në skenën e këtij festivali promovoi këngën e re për 

100 - Vjetotin e Pavarësisë, “Një komb, një flamur”. 

Pa folur për ceremoninë spektakolare dhe mbresëlënëse 

që sivjet u zhvillua drejtpërdrejt në platformën 

përpara Monumentit të Pavarësisë, ku kryetari 

i bashkisë së qytetit, Shpëtim Gjika, iu uroi festivalistëvë 

mirëseardhjen 

- Ky festival përfshihet mes aktviteteve të planifikuara 

për 100 - Vjetorin e Pavarësisë Kombëtare? 

- Pa dyshim edicioni i këtij viti u pa qysh në fi- 

206

llim edhe si një aktivitet kulturor madhor i 100 - vjetorit. 

Aty përpara monumentit, në krah të burrave që 

100 vjet më parë ngritën flamurin e pavarësisë, pas 

defilesë së kostumeve e pas vendosjes së kurorës me 

lule në nderim të burrit të mençur e diplomatit të madh 

Ismail Qemali, u ngritën flamujt kombëtarë të nëntë 

shteteve pjesëmarrëse, shoqëruar me himnet kombëtare 

të vendeve të tyre. 

Atmosferën e kësaj feste të madhe e ndezi jo vetëm 

prania dhe paraqitja e grupeve në rrugë, në sheshe e në 

skenën e festivalit, por edhe prezenca e mjaft mysafirëve 

dhe të ftuarve, njerëz të kulturës e traditës nga 

Mitrovica, Kaçaniku, Klina, Drenasi, Zhuri etj., të cilët 

në edicionet e kaluara kishin qënë në festival me grupet 

e tyre. 

- Për grupet pjesëmarrëse, për ansamblin që përfaqësoi 

Kosovën, mundeni diçka më tepër? 

- Gjithsej morën pjesë nëntë grupe nga nëntë 

vende të ndryshme me rreth 330 pjesëmarrës. Duke iu 

referuar këtyre grupeve, veçoj se prej organizatorëve 

ishte bërë një përzjedhje cilësore nga vende me folklor 

shumë të pasur dhe, më kryesorja, mjaft nga ansamblet 

kanë një jetë artistike tepër dinamike me një të kaluar 

të jashtëzakonshme pjesëmarrjeje në dhjetra e dhjetra 

festivale ndërkombëtare në tre kontinente: Evropë, 

Azi e Amerikë. Grupe si i Sllovakisë, Polonisë, Bullgarisë, 

Kroacisë, Greqisë, Italisë etj., pa përjashtuar 

Ansamblin shqiptar të Këngëve dhe Valleve Popullore, 

ishin vërtet mahnitës. Do të veçoja këtu, posaçërisht, 

207

edhe Ansamblin “Lidhja e Prizrenit” që ndonëse i ri, 

e përfaqësoi me shumë dinjitet folkun e Kosovës mes 

shumë grupesh të njohura evropiane. Lodrat dhe curlat 

prizrenase, të jashtëzakonshme, në të katër ditët dhe 

mbrëmjet e festivalit ndezën sheshet dhe rrugët e Vlorës 

duke u bërë shpirti dhe zjarri i valleve plot ngjyra 

e duke mpleksur gjithë festivalistët në ritme e ngjyra 

folklorike. 

- Pak fjalë për fituesin e Kupës së Festivalit? 

- Më lart thashë se në edicionin e këtij viti ishte 

edhe Ansambli Kombëtar i Këngëve dhe Valleve Popullore 

të Shqipërisë. Ky është edhe ansambli fitues i 

kupës për edicionin e vitit 2012. Jo nga emri, por 

vërtet performanca e tij ishte e jashtëzakonshme dhe 

befasuese edhe për mjaft grupe me një përvojë e folklor 

të pasur në shkallë botërore. Simbolikisht më duhet 

të them se, pas Kroacisë, Sllovenisë e Kosovës në tre 

edicionet e kaluara, sivjet Kupa e Festivalit, në këtë 

100 - Vjetor të Pavarësisë shkoi në “shtëpinë” që më 

shumë se gjysmë shekulli mban gjallë këngën dhe vallen, 

këtë pasuri të rrallë të shpirtit të popullit shqiptar. 

Edhe një simbolikë tjetër; dorëzimi i kupës u bë nga 

kosovari Berat Luzha i ftuar në festival si mik i lebërve 

dhe vlonjatëve të këngës e traditës. 

- Z. Gjokoli, faleminderit! 

208

KAPITULLI IV 

GJURMË NË KOHË 

88 GJENDJE

JO, KJO S’DUHET TË NDODHË! 

O njerëz, ç’po bëhet në këtë Shqipërinë tonë? Del 

kryeministri ynë i nderuar e thotë, se në kuadër të 100 

- Vjetorit të Pavarësisë, do të bëjë një monument të ri 

për pavarësinë. More, po ç’po bëhet kështu? Edhe të 

vetmin simbol që i ka mbetur Vlorës e historisë shtetformuese 

shqiptare, duhet t’ia zhbëjë ky farë kryeministri? 

Po si mund të ndodhë dhe ku mund të ndodhë 

vallë që një simbol kaq të vyer, kaq historik dhe kaq 

mbarëkombëtar, siç është Monumenti i Pavarësisë 

t’ia heqin, t’ia zhbëjnë, t’ia vjedhin, t’ia harrojnë, t’ia 

tjetërsojnë Vlorës tonë gjithshqiptare? 

Jo, jo, jo! Kjo s’duhet të lejohet të ndodhë kurrë, 

asnjëherë, në asnjë rast, në asnjë kohë!... Le të ngrihen 

ata që e duan dhe e nderojnë historinë, ata që e duan 

dhe e respektojnë të vërtetën, së pari ata që populli i 

beson e i ka votuar, ta thonë një fjalë! Jo thjesht një 

fjalë! Por të mos lejojnë të ndodhë kjo gjëmë, se brezat 

do thonë: Të parët bënë atë që duhej të bënin, të sotmit 

jo vetëm që nuk bëjnë atë që duhet të bëjnë për historinë, 

për kombin tonë, për Shqipërinë evropiane, por 

prishin edhe atë që gjetën të bërë!... 

11.11.2011 

211

“TESTAMENTI” NË TEATRIN 

“PETRO MARKO” 

Mesazhe shumë domethënëse, të guximshme, të 

drejtpërdrejta... Ndër herët e rralla që një shfaqje drame 

me kohëzgjatje një orë e gjysmë ikën kaq shpejt e pa u 

kuptuar. Ferdinand Hysi duhet të përgëzohet për fuqinë 

e fjalës dhe mesazheve. Edhe regjisori e aktorët, duhen 

vlerësuar për vënien në skenë e për lojën plot dashuri. 

Pa lënë mënjanë skenografinë e thjeshtë, po shumë 

domethënëse dhe muzikën e gjetur me mjeshtëri. 

Nuk harrova, por e lashë vet për në fund, “qershinë 

mbi tortë”, aktorin e madh Rikard Ljarja, prezenca dhe 

loja e të cilit mbetet e jashtëzakonshme, e papërsëritshme. 

Urime aktorëve të “Petro Marko” në Vlorë, që 

në 100 - Vjetorin e Pavarësisë na sollën artistikisht testamentin 

e një shekulli më parë... 

01.11.2012 

ME JU E NDAJ... 

Dua të ndaj me ju një emocion që më krijoi sot rasti 

i dekorimit nga Presidenti i Republikës, me Urdhërin 

“Naim Frashëri i Argjentë”. U ndjeva vërtet shumë i 

nderuar që ky vlerësim m’u dha mes disa prej krijuesve 

më në zë të Labërisë, mjeshtra të vërtetë të gdhendjes 

së vargut e avazeve të këngëve labe si Lefter Çipa, Muhamet 

Tartari, Kujtim Mici, Feti Brahimi, Teno Loli e 

Tomorr Lelo së gjalli, por edhe Dule Havarit, Hamdi 

Pulos e Zaho Balilit pas vdekjes. Së pari dua ta ndaj 

me familjen time, bashkëshorten, fëmijët dhe Dariusin 

212

e vogël, po edhe me të gjithë sa kam njohur e punuar 

në fushën e trashëgimisë kulturore në gjithë këto vite. 

Gjithashtu ta ndaj me të gjithë ata që kanë pasur 

rastin që prej themelimit në dhjetorin e 1994, të deputojnë 

në grupin folklorik “Bilbili”, të kenë veshur qoftë 

edhe një herë “fanellën” e tij. Duhet ta ndaj edhe me 

Akademinë e Shkencave - sektorin e Trashëgimisë 

Kulturore, që i propozuan Presidentit të Republikës 

për të vlerësuar kontriburin tonë. Po të më pyesë kush 

se ç’lidhje ka diploma ime e inxhinierit të minierës me 

këtë punën tjetër pa diploma, më duhet të them se të 

dya këto punë lidhen me minierë dhe pasuri; e para me 

nëntokën dhe mineralet e saj dhe e dyta me “mineralet” 

që mban shpirti i popullit brenda. 

Bekuar qofshin të gjithë ata, që kush më pak e 

kush më shumë, merren me ruajtjen, selitjen dhe transmetimin 

në breza të kësaj pasurie shpirtërore, por dhe 

ata që dinë t’i çmojnë e vlerësojnë këto pasuri!... 

19.07.012 

213

MIRËNJOHJE... 

Gjej rastin t’u falnderoj me shumë sinqeritet të 

gjithë juve, miqtë e mi që me shumë dashuri, komentuat 

apo pëlqyet vlerësimin që përpara pak ditësh i bëri 

punës dhe kontributit tim në fushën e trashëgimisë kulturore, 

Presidenti i Republikës. 

E ndjej të domosdoshme t’u them se, ndërsa ky 

dekorim u propozua nga Akademia jonë e Shkencave 

e u miratua nga Presidenti i Republikës, nga ju, miq e 

shokë të dashur, nga fjalët, urimet dhe komentet tuaja, 

ky proces mori “vulën“ e vërtetësisë dhe jetëgjatësisë. 

Jeni të shumtë, mbi njëqind, dhe unë nuk mund t’ju 

falnderoj dot një për një, siç e meritoni e siç dëshiroj, 

por mjafton të them se këtë herë m’u duk se Amerika, 

Kanadaja, Kosova, Italia, Tirana, Gjirokastra, Vlora 

etj., ishin shumë pranë. 

Uroj me këtë rast, që secili prej jush të ketë shëndet 

e suksese në punë e në jetë! Dhe në mbyllje, ju uroj 

pushime të gëzuara! 

23.07.2012 

214

DREJT IZMIRIT… 

Nesër me grupin folklorik “Bilbili“ nisemi drejt 

Izmirit. Kur thua Izmir, s’ka nevojë të përmendet shteti 

që i përket dhe kjo flet për madhështinë e këtij qyteti. 

Jemi të ftuar nga bashkia e Izmirit të marrim pjesë në 

Festivalin e 8 - të Ndërkombëtar që zhvillohet këtu në 

datat 5 - 10 tetor. Ka një fakt shumë interesant ky festival: 

dy të parët janë zhvilluar në vitin 1935 - ‘36, me 

iniciativën direkte të Ataturkut të madh…Kemi pasur 

rastin të jemi edhe në vitin 2009, në edicionin e 5 - të 

dhe atmosfera e atij viti na tërheq fort drejt Izmirit. Janë 

12 grupe nga 12 shtete… Me këngët e vallet tona do 

çojmë për izmirasit aromë Vlore, Jugu e Shqipërie. Do 

komunikojmë përmes imazheve dhe do mundohemi ta 

përfaqësojmë me dinjitet kulturën tonë shpirtërore me 

iso - polifoni, me valle nga Jugu e Veriu. 

02.10.2012 

215

“MAGJIA E FOLKUT“, 

NGA VIRGJIL KULE 

Ju kisha premtuar se së shpejti do t’u njihja me 

dokumentarin e edicionit të katërt të AIFF - 2012. 

“Magjia e Folkut“ e ka titulluar Virgjil Kule, me emrin 

e të cilit lidhet realizimi i këtij dokumentari. 

Në fakt, krahas magjisë së folkut, ju do keni 

kënaqësinë të shikoni e ndjeni edhe vetë magjinë e 

fjalës, kamerës dhe zërit të këtij krijuesi të papërsëritshëm. 

Gjithshka magjike, përmes një mjeshtri të vërtetë 

në vigjilje të 100 - Vjetorit të Madh të Pavarësisë. 

Faleminderit, Virgjil Kule! 

11.11.2012 

216

MREKULLIA 

SHQIPTARE 

Kam parë në këto ditë pas festës së madhe, që disa 

ndër ne, plot entusiazëm të shprehen në facebook me 

superlativa për atë që ka ndodhur në prag e në ditën e 

28 Nëntorit në Vlorë. Kam vënë re edhe tek - tuk që 

dikush nuk ka parë se u bë apo ndodhi diçka e veçantë, 

gati sa nuk thuhet se nuk u bë asgjë prej gjëje. 

Më duhet të them se as ata që pretendojnë se kanë 

parë gjithshka, pa lere ata që s’paskan parë fare gjë, do 

mahniten një ditë. Eshtë fjala për ditën që do të kemi 

rastin të shikojmë filmin dokumentar, të përgatitur 

nga Virgjil Kule. Është fjala për një dokumentar që i 

kushtohet vetëm përpjekjeve dhe gjithçka ka ndodhur 

në Vlorë në përgatitje të festës së 100 - Vjetorit dhe 

gjithçka ka ndodhur në ditët e festës së madhe. 

Edhe pretendoj se kam parë jo pak, po kur m’u dha 

rasti të shikoj disa sekuenca të filmuara nga operatorët 

e dokumentarit, me vete kam thënë: Asgjë nuk paskam 

parë. Të mos humbasim durimin, të presim, të shikojmë 

e pastaj le të flasim. 

Kjo nuk më pengon për ta thënë siç e ndjej: Në 

festimin e 100 - Vjetorit, vlonjatët së bashku me shqiptarët 

ngado që erdhën, bënë mrekulli. Ajo që ka ndodhur 

mbetet e jashtëzakonshme, e papërsëritshme! 

30.11.2012 

217

ME REXHEP QOSEN NË VLORË, 

MË 28 NËNTOR… 

Bëhej Kuvendi i Dytë i shoqatës “Labëria” dhe ato 

ditë në Vlorë fjala se do të merrte pjesë edhe Rexhep 

Qosja, po krijonte një entusiazëm të veçantë. Vetëm 

pak kohë më parë ishte zgjedhur Kryetar Nderi i Shoqatës 

dhe ardhja në qytetin e Vlorës përbënte kuriozitet 

dhe solemnitet. 

E pritëm dhe e nderuam sa mundëm, aty në sallën 

e teatrit “Petro Marko”, ku u mbajt kuvendi. I ndjeri 

Dasho Matodashaj, kryetari i paharruar i degës së Vlorës, 

edhe si i zoti i shtëpisë, më kërkoi ta përshëndesnim 

me një këngë labe. Dhe bash aty, në atë sallë, për atë 

burrë Kosove grupi “Bilbili“ këndoi: 

218

Vlora e detit me valë, 

me Labërinë në ballë, 

Labëri me rrënjë shkëmbi, 

sa lezet të ka kuvendi. 

Në kuvend ty këtë radhë, 

lum, moj lum, kush të ka ardhë, 

Profesorin nga Kosova, 

e uron e gjithë Vlora. 

Rexhep Qose, Shqipëria, 

në ballë të ka Labëria!... 

Në fund, pasi dolëm bashkë me anëtarët e grupit 

e me profesorin në mes, patëm mundësinë të bëjmë 

edhe një fotografi. Pas gati 10 vitesh, më 27 nëntor 

2012, prapë në atë sallë, me emrin e bregasit e shqiptarit 

tjetër të madh, Petro Marko, u mblodhëm përsëri, 

po këtë herë jo vetëm Labëria, por i gjithë qyteti. Në 

një ceremoni mbresëlënëse bashkia do t’i dorëzonte 

titullin e lartë “Qytetar Nderi i Vlorës”. Në morinë e 

ngjarjeve të zhvilluara në Vlorë për 100 - Vjetorin, pa 

mëdyshje ceremonia për Rexhep Qosen dhe prezenca 

e tij në disa përurime e aktivitete, përkrah kryetarit të 

bashkisë, do t’i shtonte kësaj feste rëndësinë, karakterin 

festiv dhe solemnitetin. 

Unë pata rastin të bënim së bashku një fotografi, 

të cilën në shenjë mirënjohje e respekti, dëshiroj ta bëj 

publike për miqtë e mi, por edhe adhuruesit shumtë të 

profesor Qoses. 

11.12.2012 

219

SADI HALILI - ARTISTI 

QË VALLËZONTE PA GJUNJË 

- Në vend të një homazhi - 

Sot isha në Librazhd në përcjelljen e lamtumirës 

për “Mjeshtër i Madh”, valltarin e koreografin e 

papërsëritshëm, Sadi Halili. E kam njohur qysh në rininë 

time të hershme, atje në Përrenjas e Librazhd, kur 

220

për herë të parë, do të shikoja nga afër vallen e bukur 

të Rrajcës, një istitucion më vete në panteonin e folkut 

shqiptar, që i madhi Sadi Halili do ta kthente në një 

perlë folku. 

Me shuarjen e Sadi Halilit, vallja shqipe humbi 

një shqiponjë, kultura tradicionale dhe folku shqiptar, 

një korife, komuniteti i artistëve dhe folkloristëve, një 

koleg të rrallë. Askush si Sadi Halili nuk e ka sfiduar 

jetën. Për rreth 12 vite pa këmbë e gjunjë, për afro 12 

vite i pagjunjëzuar! Valle pa këmbë e pa gjunjë vetëm 

një njeri si Sadi Halili ka mundur të kërcejë dhe t’ua 

mësojë brezave, njëri pas tjetrit. 

Unë isha sot në Librazhd edhe me të tjerë miq të tij 

nga Vlora dhe çova një tufë me lule të freskëta joniane, 

për mikun tim të mirë, si nderim edhe nga miqtë e tij 

të shumtë në Labëri e Vlorë. E kisha bashkë me grupin 

e valleve, ashtu me karrocë e gjunjëprerë, si përshëndetës 

në edicionin e parë të “Aulona International Folk 

Festival, 2009”. Ishim së bashku edhe në qershorin e 

këtij viti në “Festivalin e Klinës” në Kosovë. Tash e 

mbrapa nuk do të mundim të jemi më bashkë, se Sadiu 

iku, fluturoi në vallen e bukur rrajcare! 

Po me siguri do shihemi... Viti tjetër shënon edicionin 

e 5 - të AIFF dhe Librazhdi do të përfaqësojë Shqipërinë 

me Ansamblin “Sadi Halili“, për të cilin punoi gjithë 

jetën. Ftesën ia bëra qysh sot kryetarit të bashkisë së Librazhdit 

gjatë ceremonisë së përcjelljes së jashtëzakonshme 

që iu bë nga librazhdasit e gjithë trevat shqiptare, 

Sadi Halilit, këtij Mjeshtri e njeriu të Madh. 

17.12.2012 

221

KONCERT I 100 - VJETORIT 

Mbetet i jashtëzakonshëm koncerti zyrtar i 100 - Vjetorit, 

organizuar nga bashkia e Vlorës, në datën 28 Nëntor, 

në pallatin e sportit “Flamurtari”. Emra të mëdhenj 

të këngës dhe valles shqiptare, formacione istrumentale 

dhe grupe të shkëlqyer. Nga të gjitha trevat shqiptare. 

Shkurte Fejzaj, Irini Qiriako, Petrit Lulo, Kleopatra Skarço 

(Dokle), Arif Vladi, Besiana, Mehmedi, Fahrie Zogaj, 

Shkodran Tolaj, Lidion Canaj, Mark Gjoka, Filarmonia 

e Kosovës, grupi “Lira” i Korçës, Ansambli Kombëtar i 

Këngëve dhe Valleve Popullore, grupi i valleve i ansamblit 

“Bilbili”, “Jehona labe”etj. Koncert i denjë për 100 

- Vjetorin, por jo për TVSH që këtë produkt të rrallë artistik 

e kombëtar nuk gjeti kohë e mundësi ta regjistronte, 

ta përcillte në çdo familje shqiptare. Të paktën këtë ta 

kishte bërë. Drejtuesi artistik Thanas Çaçi, regjisori Altin 

Basha, skenografi Agron Jakupi, Artur Dhamo, Halim 

Halimi dhe unë si kordinator i përgjithëshëm dhuruam, 

jo vetëm për Vlorën, një koncert magjik. 

18.12.2012 

222

HIMARA E KAPEDANËVE 

TË LABËRISË 

E pakuptushme dhe e patolerueshme ajo çka ndodhi 

përpara dy ditësh në Himarë nga përfaqësues të 

“Agimit të Artë”. E pafalshme që një rast përkujtimor 

të kthehet në një manifetim të hapur antishqiptar, në 

mes të ditës, në Himarë, në zemër të Labërisë e në 

vendin e kapedanëve të Bregut, dëgjuar për mençuri, 

trimëri e atdhedashuri. 

Jo njëherë shoqata kulturore atdhetare “Labëria”, 

po edhe shoqata të tjera nga mbarë vendi, është prononcuar 

e ka kërkuar që istitucionet e shtetit të jenë në 

lartësinë që u kërkon detyra e Kushtetuta, por siç duket 

kjo qeveri në detyrë, bashkë me istitucionet e saj të diplomacisë 

e të zbatimit të ligjit, si e nisën, do ta bitisin 

këtë punë. Askush nuk ua ka borxh këtyre istitucioneve 

lejimin që u bëhet jo fqinjëve tanë, por një pakice 

shovene, hapur neofashiste, që vjen e ulet këmbëkryq 

në një nga krahinat me emër e histori të madhe e prej 

andej artikulon thirrje të hapura e të artikuluara qartaz 

antishqiptare. 

Po si mund të lejohet dhe nuk e di ku gjendet guximi 

që disa fundërrina të një partie dukshëm fashiste, 

të arrijnë të pengojnë e të kërcënojnë një media presti- 

223

gjoze kombëtare siç është Top Channel? Po si mund të 

lejohet që ditën me diell e në sy të botës, të thuhet se: 

“...Agimi i Artë” nuk vjen në Himarë për të ikur dhe do 

të vazhdojmë luftën deri në momentin e çlirimit”. 

Duke e konsideruar këtë sjellje dhe demonstrim një 

tjetër rast të paprecedent, shoqata “Labëria“ e indinjuar 

nga ky rast, që për hir të së vërtetës nuk është i pari, u 

bën edhe një herë thirrje organeve dhe strukturave të 

shtetit që të mos lejojnë manifestime të tilla, thellësisht 

antishqiptare, hapur provokuese e poshtëruese dhe që 

në çdo rast nuk i shërbejnë marrdhënieve të mira që të 

dy popujt kanë. 

Gjithashtu, në emër të forumit të shoqatës “Labëria”, 

u bëj thirrje të gjithëve për durim e vetpërmbajtje 

dhe për zgjidhje të pasojave të këtyre incidenteve 

sipas ligjeve në fuqi! Po shteti duhet të flasë! 

14.08.2013 

224

URIMI 

I LEK DUSHIT… 

Dhe njëqind mote të bardhë, 

Për mikun tim me halle! 

Kur t’i qaset vdekja pranë, 

Ta përzerë me këngë e valle... 

T’i thotë, ik se s’ta kam ngenë, 

Rrotullohu nja njëqind vjet, 

Se si burrë Labërie, 

Vij tek ti, kur dua vetë! 

225

Mes dhjetra urimeve që shokë e miq më kanë dërguar 

sot, zgjodha këto vargje të Lulëzim Lekdushit për 

t’i vënë si parathënie të falenderimit tim. Sot miqtë dhe 

shokët e shumtë, nga të katër anët, brenda dhe jashtë 

kufijve të Atdheut, gjetën kohën e mirësinë të më dërgojnë 

urime zemre për ditën e lindjes time. 

Përmes facebook, me mesazhe në telefon e përmes 

plot mënyrave të tjera, më erdhën urimet si kurrë më 

parë në këto 59 vite. Sot më shkoi mendja se facebook 

është krijuar vetëm për urime dhe ndoshta ne pa shumë 

të drejtë e përdorim edhe për të tjera gjëra. 

U shpreh të gjithëve falenderimin, respektin dhe 

mirënjohjen time të pakufishme për vlerën dhe solemnitetin 

që i dhanë kësaj dite, në kalendar krejt e zakonshme, 

po për mua e të dashurit e mi shumë e veçantë. 

Por më duhet t’u them, miqtë e mi, se edhe pse formulimet 

ishin të ndryshme, më dukeshin sikur në thelb 

transmetonin atë çka në një farë mënyre shprehin vargjet 

në hyrje. Kur jeta të shkon mes njerëzve, kur jeton 

me melosin krijues të shpirtit të tyre, kur përpiqesh të 

bësh më të mirën për shoqërinë e vendin tënd, atëhere 

duket, se edhe vdekjen do ta “përzësh” me këngë e valle, 

pa le që të duket sikur edhe atë ditë do ta kesh vet 

në dorë. 

Ju përqafoj të gjithëve! 

18.08.2013 

226

MADHËSHTIA E NJË BURRI 

DHE NJË MONUMENTI 

Në datën 17 gusht 2013, në Zhulat u përurua busti 

i Idriz Sullit, burrit të urtë nga ky fshat, i cili në shek. 

XVIII, me plot burra të dëgjuar të zonës, drejtoi Kuvenga 

mjeshtri i gdhendjes, djali i fshatit, Murat Kërra. Morën 

ndin e 

Labërisë, mbledhur 

te rrapi në 

Taroninë (afër 

Zhulatit). Ky 

kuvend njihet 

si themeluesi 

i “Kanunit 

të Labërisë”, 

ku Idriz Sulli 

inicioi mjaft 

prej ligjeve që 

u vendosën në 

të. Monumenti 

është gdhendur 

i gjithë në dru, 

në trungun e 

rrapit të famshëm, 

pjesë bashkëfshatarë e mjaft miq të nderuar; deputetët Anastas 

Angjeli e Genc Ruli, kryetari i bashkisë së Gjirokastrës, 

Flamur Bime, kryetari i shoqatës “Labëria”, Prof. Ago 

Nezha, Prof. Pëllumb Xhufi, ish deputeti Hasan Halili, kryetari 

i degës së shoqatës “Labëria” Sarandë, Hariz Mema, 

kryetari i shoqatës “Lunxhëria”, “Fushëbardha” etj... 

23.08.2013 

227

TEK URA 

NË DRASHOVICË… 

Në datën 15 shtator 2013, në festën e 70 - Vjetorit 

të Luftës së Drashovicës, në emër të forumit të shoqatës 

atdhetare e kulturore “Labëria”, kryetarit Prof. 

Ago Nezha dhe sekretarit Xhemil Çeli, përshëndeta 

të pranishmit dhe i dorëzova kryeplakut, diplomën 

“Mirënjohja e Labërisë“, akorduar fashatit Drashovicë, 

fshat jo vetëm portë e Labërisë, por edhe dëshmimtar i 

dy epopeve, të luftës së 1920 dhe 1943. 

Më poshtë po hedh një foto me miqtë e mi, kryetarin 

e palodhur të shoqatës “Labëria”, dega Vlorë, 

Ahmet Demaj dhe me Arben Saliun, nipin e Heroit të 

Luftës së 20 - ës, Sali Vranishti dhe djalë i luftëtarit të 

madh të Luftës së Dytë Botërore, Maman Saliu. 

19.09.2013 

228

RA DHE NJË RRAP PROGONATI... 

Ej, po ç’po bëhet kështu? Po na ikin një nga një 

burrat e Labërisë, poetët e gojëtarët e shquar të viseve 

labe! U këput dhe një rrap, një shkëmb Progonati, që 

bënte hije dhe kur hijen ja zinin, që këndonte e ligjëronte 

dhe kur grykën donin t‘ia prisnin! 

Na miqësoi puna e përbashkët në shoqatën “Labëria”, 

kur e patëm në krye, por më parë na kishte 

miqësuar vargu i këngëve të tij botuar në disa vëllime. 

Për mua një humbje e madhe e letrave shqipe, e Progonatit 

me “vulë”, por edhe e Kurveleshit e Labërisë 

së tërë... Lamtumirë i dashur poet, i shtrenjti njeri, i 

palodhuri veprimtar i Labërisë, i miri Halil Qendro! 

Të ndritë kujtimi si pena e vargu yt i përflakur! 

24.09.2013 

MAGJI VLONJATE NË BALLKAN 

Miq të mi në facebook! Ju ftoj që t’i kushtoni rreth 

30 min këtij dokumentari të realizuar nga miqtë e mi, 

gazetarët Genci Demiraj e Harilla Koçi, rreth pjesëmarrjes 

së grupit folklorik “Bilbili” në Kroaci, gjatë 

muajit korrik 2013. Me këtë rast më duhet të falenderoj, 

përveç autorëvë që përmenda, edhe stafin e “TV 

Amantia”, regjisorin Roland Minga dhe në veçanti 

folësen e talentuar Frosina Papa, e cila me zërin e saj 

i jep jetë këtij dokumentari vërtet të bukur. Një “gur“ 

i vogël në transmentimin e vlerave të qenësishme të 

trashëgimisë kulturore e shpirtërore, jo thjesht të vlonjatëve, 

por të popullit tonë në Evropë… 

23.10.2013 

229

NJË URIM PËR TË GJITHË 

Zgjodha këtë foto të ekspozuar sot si kartolinë urimi 

nga miku im, “Mjeshtri i madh”, Mark Gjoka, për 

të bërë urimin e rastit për Ditën e Flamurit. Është një 

foto e një viti më parë, në pallatin e sportit ”Flamurtari” 

të Vlorës, pikërisht aty ku më 28 Nëntor 2012, u 

mbajt koncerti jubilar i 100 - Vjetorit të Pavarësisë. Sot 

dua të uroj të gjithë shqiptarët: 

Gëzuar vitin e parë të Shekullit të Dytë të Pavarësisë! 

Një urim i veçantë për të gjithë shqipatarët që një 

vit më parë, nga të gjitha trojet shqiptare e nga të gjitha 

vendet, ku rrojnë, erdhën dhe festuan 100 - Vjetorin 

në Vlorë. Për të gjithë ata që një vit më parë realizuan 

në qytetin e flamurit festën më të madhe të shqiptarëve 

në 100 vjet. Një urim i veçantë dhe emër për emër, 

230

për të gjithë ato trupa artistike, ansamble, grupe folklorike, 

këngëtarë, vallëtarë, instrumentistë popullorë 

etj., që i dhanë Vlorës ngjyra, tinguj, ritme, hare, entusiazëm, 

bukuri e larmi të jashtëzakonshme, duke i 

kthyer rrugët, sheshet, skenat, kudo e në çdo cep, në 

një amfiteatër gjigand, ngjarje kjo e pandodhur ndonjëherë 

më parë në krejt hapësirën shqiptare. Një urim i 

madh për të gjithë:Gëzuar 101 - Vjetori i Pavarësisë! 

28.11.2013 

NË IZMIR, MES SHQIPTARËVE 

NË FESTËN E FLAMURIT… 

Pas përfundimit me sukses të edicionit të 9 - të të 

“Festivalit Folklorik Ndërkombëtar të Izmirit”, gru- 

231

pi “Bilbili” mori pjesë si i ftuar i veçantë në Festën e 

101 Vjetorit të Pavarësisë, organizuar nga shqiptarët 

e Izmirit. Aktiviteti ishte një shëmbull i shkëlqyer 

se si shqiptarët kudo që janë, e kanë të shënjtë e të 

shtrenjtë flamurin kombëtar dhe vlerësojnë e çmojnë 

lart vlerat më të mira të kombit shqiptar. Me pjesëmarrjen 

e shumë qytetarëve nga Izmiri dhe rrethinat 

e tij, nën kujdesin e shoqatave të ndryshme studentore 

e patriotike, shqiptarët e Izmirit treguan vlera 

të jashtëzakonshme të organizimit, dashurisë e krenarisë 

për atdheun e tyre, Shqipërinë. Pjesëmarrja e 

mjaft autoriteteve të Izmirit si dhe konsullit shqiptar 

në Turqi i dhanë takimit edhe përmasën e vlërësimit 

dhe integrimit të njërit prej komuniteteve më të mëdha 

në hapësirën e këtij qyteti të jashtëzakonshëm 

për nga bukuria dhe zhvillimi. Por, siç u shprehën 

organizatorët dhe pjesëmarrësit, “qershia mbi tortë” 

e këtij aktiviteti kulturor ishte pjesëmarrja e artistëve 

të grupit folklorik “Bilbili”, të cilët dhanë për të 

pranishmit një koncert të zgjedhur me këngë e valle 

folklorike. Pjesëmarrja e grupit nga Vlora në festën 

tradicionale të flamurit, organizuar nga shqiptarët e 

Izmirit ishte simbolika më e bukur dhe surpiza më e 

veçantë e kësaj feste të madhe… 

09.12.2013 

232

FATMIR HYSI DHE 

“TË LINDUR NË VLORË”… 

Vetëm një ditë më parë në ambjentet e universitetit 

“Pavarësia“, në Vlorë, u promovua botimi më i fundit 

i Prof. Fatmir Hysit me titull “Të lindur në Vlorë“. 

Një botim vërtet interesant ky i mikut tim Fatmir Hysi, 

këtij personaliteti të njohur si muzikolog, estet dhe në 

përgjithësi si njeri i botës së madhe të kulturës bashkëkohore. 

Një libër jo thjesht me një titull intrigues, 

por i shkruar me një qasje që do ta kishin zili edhe 

shkrimtarë e krijues me përvojë në fushën e letrave. 

Pata kënaqësinë që këto çaste të bukura përmes një 

ceremonie me intelektualë, krijues e lexues vlonjatë, 

t’i ndaj edhe me poetët Bardhyl Londo e Arjan Leka, si 

dhe me një nga ikonat e kulturës gjirokastrite, “Artisti 

i Merituar“ Roland Çene, ardhur nga Tirana me autorin 

e librit. Befasi më vete kur shpirti i kulturës muzikore, 

shkrihet e bëhet një me pasionet letrare. 

04.05.2013 

233

PËR MOTRËN, 

SHTATË VARGJE 

- Arzikos për ditëlindje - 

Motra ime - bukuria, 

Motra ime - dashuria, 

Motra ime - dhëmshuria, 

Motra ime - perëndia, 

Motra ime - gjithësia, 

Motra ime - mall’ e lot, 

Më e dashura në bot ! 

16.05.2013 

234

LABËRIA NDERON BIJTË 

Vetëm pak ditë më parë shoqata “Labëria“ festoi 

në Tiranë 22 - vjetorin e themelimit ku me këtë rast, 

u zhvillua edhe një aktivitet i bukur dhe mbresëlënës. 

Ndërkohë shoqata nderoi edhe disa personalitete 

të njohura në fushën e artit dhe çështjes kombëtare si, 

Alfred Moisiu, Reshat Arbana, Irini Qiriako e Mirush 

Kabashi, personalitete që vërtet nuk kanë vendlindje 

Labërinë, por me zërin, patosin e interpretimit dhe 

qëndrimin e tyre ndër vite, kanë qenë misionarë edhe 

të misionit të shoqatës së Labërisë. Më datën 21 dhjetor 

2013, në prag të Krishtlindjeve dhe Vitit të Ri 2014, 

forumi i shoqatës “Labëria“, përmes një veprimtarie të 

organizuar nga shoqata “Tërbaçi”, nderoi me diplomën 

“Mirënjohja e Labërisë“ tri figura të njohura me origjinë 

nga ky fshat dhe të shquar në vite; Tofik Deda, Zaim 

Hoxha dhe Fejzi Rrokaj. 

Pata kënaqësinë që në emër të forumit dhe kryetarit 

të shoqatës “Labëria“, Prof. Ago Nexha, t’i dorëzoj 

“Mirënjohja e Labërisë“ njërit prej punëtorëve të 

vjetër të arsimit dhe dijes, duke filluar nga vendlindja 

e tij Tërbaçi, po edhe fshatra të tjera të krahinës së Labërisë, 

veprimtarit të palodhur, gojëmjaltë e model i 

njeriut qytetar, Tofik Deda. 

235

Labëria i ka të shumtë bijtë dhe bijat të cilët në 

kohë e periudha të ndryshme kanë bërë emër e kanë 

mbetur në memorje për atë ç’ka kanë mundur të bëjnë 

për këtë krahinë emër e lavdi madhe. Nga shekujt vijnë 

me gjëmime histori për njerëz me bëma të mëdha por 

edhe kohët tona na sjellin kontribues e vlera njerëzore 

që ia vlen të vlerësohen e përhapen si modele. “Shoqata 

Labëria”, herë pas here i kthehet vlerësimit të historisë 

së shkuar por pa hequr sytë edhe nga kohët e afërta 

ku njërëz të profesioneve e moshave të ndryshme na 

vijnë si modele që kanë përcjellë e përcjellin mirësi e 

virtyte të çmuara njerëzore. 

Ashtu si edhe këta personalitete të lindur në Tërbaç, 

në një nga fshatrat me histori të madhe në trevën 

e Labërisë. 

22.12.2013 

236

MBRET NË KLARINETË 

E KËNGË... 

- Elegji për Laver Bariun - 

Klarineta pse s’bën zë, 

Ç’ka që nuk dëgjohet më? 

Në Përmet, me lule shumë, 

Pse s’dëgjohet këngë e zhurmë? 

Ç’ka Vjosa që diç po thotë, 

Mërmerin me valët - lotë? 

Zogjtë pse këngën e prenë, 

Ata bashkë kishin folenë? 

Po bilbilat pse s’këndojnë, 

Me thëllëzat ç’bisedojnë? 

Sazet e Përmetit qajnë, 

S’do ta shohin më Ustanë. 

Laver Bariu, me rrënjë, 

Mbret në klarinet e këngë! 

07.01.201 

237

KOMUNIKIM 

ME AGIM SHEHUN 

Urimet më të përzemërta 

për vit të ri, artisti dhe 

miku im, Sejmen! Të 

kujtoj si shkrimtar, koleg 

e si lab zhulatas. Besoj se 

heroina Shero Bello - Hysi 

e meriton nderimin nga 

fshati yt, sa trim e atdhetar 

aq dhe fisnik e mirënjohës. 

Dhe besoj siç të njoh, se 

të takon ta thuash fjalën 

tënde për këtë nderim që 

nuk ju kushton asgjë! Mbi të gjitha, nderoni veten tuaj 

dhe jepni një shembull për tërë fshatrat e Labërisë që në 

tërësi i harrojnë të vetët. Me nderim e dashuri! 

Agimi. 

I dashur dhe shumë i shtrenjti, Poeti ynë! 

E kam pritur me shumë 

kënaqësi dhe e kam përpirë 

nga gërma e parë, në të fundit, 

urimin që më dërgove. 

Se, për mua, çdo shkronjë 

e urimit tënd, ka një peshë 

krejt tjetër, ajo shkon përtej 

një urim prej miku e labi 

safi. Kam parë edhe urime 

e komunikime me të tjerë, 

238

ij Labërie (miq të përbashkët) dhe përherë më janë 

dukur si ese apo vargje ato që u shkruan. Është forca e 

fjalës tënde dhe përdorimi i hatashëm që i bën shqipes, 

gjuhës tënde e tonës. Të shenjtës... 

Urimi që më vjen, merr edhe një peshë tjetër të 

madhe, më vjen si një porosi e si një amanet për të 

nderuar, pas 100 vitesh, një bijë tonën të Zhulatit e një 

nuse në derën e Golëme, të dajkove të tu. Të siguroj se 

do përpiqemi, profesor, t’i bëjmë nderet që i takojnë, 

se në fakt kështu nderojmë historinë dhe veten tonë... 

Por, gjithashtu të siguroj, se do ta themi siç dhe fakti 

është: Ti, me tregimin aq dridhërues e ngrite nga hiri i 

harresës dhe humbëtirës së madhe shekullore këtë kapedane 

labe e shqiptare. 

I dashur Agim! 

Kur lexova tregimin tënd në facebook për këtë 

grua të madhe labëreshë, aty për aty shkrova këtë koment, 

të cilin dëshiroj t’ua bashkangjit këtyre radhëve: 

E ke gdhendur, i dashur profesor! Vërtet e harruar 

për 100 vjet, po tani me siguri do kujtohet për 1000 

vjet! Për mua e dyfishtë kënaqësia që më dha leximi i 

këtij tregimi. Veç kapedanes Shero të Golëmit, të dajove 

të tu, nëpër rreshta edhe një himn për Zhulatin tim: 

Do të them një këngë vet 

Këngë trimi le të jetë; 

Në Gjashtë u vranë zhuletë, 

Idrizi me 40 vetë... 

Ta paçim hua e të paçim, Agim Shehu! 

239

MORE BURRË 

I BARDHË... 

- Agim Shehut, 

në ditën e lindjes - 

More burrë i bardhë 

Ku më ke qëndruar, 

Me bor’ Këndrevice, 

I tëri mbuluar! 

Vallë qysh duron 

Për malet e tua, 

Për zogj e bilbila, 

Krojet, në Radhua! 

More burr’ i penës 

Lar’ me ujë bore, 

Për vendet e serta 

Vallë si durove! 

Për vale, për lugje, 

Për majat në re, 

Çaj e trëndelinë, 

Lule, menekshe. 

240

More burrë i sertē 

Që nuk qase hije, 

Dhe pse kishe gjunjë, 

Në gjunjë nuk bije! 

More burrë i vargut 

Derdhur në lirika, 

Stolisur me rima, 

Mbushur me metrika. 

Me diell mëngjesi 

Fllade Labërie, 

Një jetë këndove 

Këngë Shqipërie! 

Prap s’të pushon pena 

Dhe pse shkojnë mote, 

Buzëve muzikë 

Metafora jote! 

More burrë i bardhë, 

Agim Shehu ynë, 

Sot, në dit’ të lindjes, 

Të ngremë dollinë! 

10.01.2014 

241

IKU DHE TELI... 

- Në vend të homazhit 

për aktorin gjirokastrit, Teli Stefani - 

Nga sot në kalldrëmet e Gjirokastrës nuk do të 

dëgjohet më troku i bastunit të tij. As silueta e një kapeleje 

republike nuk do shfaqet më rrugicave të qytetit 

të gurtë... Një burrë i bukur tani e tutje do t’i mungojë 

qytetit hijerëndë. Teli Stefani, aktori me një portret 

prej artisti të lindur, shkoi... Jemi rritur me humorin e 

këtij zagoriti brilant dhe sa herë jemi ndjerë krenarë që 

vendlindjen e kishim të njëjtë. Dukej i prerë për role 

karakteresh dhe për aq sa i dhanë, na i dha të gdhendur 

në skenë e kinematografi si askush tjetër. 

Njohës i shkëlqyer i traditës dhe shpirtit këngëtar 

të popullit të vet, sidomos të zagoritëve me histori e 

kulturë të rrallë. Këtë e tregoi kur “ferra i zu këmbën... 

e theu shtamën” atje në Kalanë e Festivalit. Çajup i interpretimit 

të humorit të Çajupit krijues, gjitonit të vet, 

aty në vendlindje, në Zagori.Tani e pas në Gjirokastër 

do të kemi një margaritar të fjalës e interpretimit më 

pak, por një monument shpirtëror më shumë. 

Teli Stefani punoi dhe për një jetë e ngriti vet atë 

“monument”. Në memorien dhe zemrën e njerëzve, 

kudo ku shërbeu me artin e tij të skenës e ekranit. 

Lamtumirë, aktori dhe njeriu i mirë, Teli Stefani! 

12.01.2014 

242

YLLI QË 

KËNGËN YLLOI... 

- Elegji për Vaçe Zelën - 

Vaçe Zela këngëtare 

Kënga jote ndezur zjarre! 

Zjarr e valë kënga Jote, 

Nëpër ditë e nëpër mote! 

Hodhe shtat e hodhe rrënjë 

Si asnjë tjetër në këngë! 

Zonjë e këngës së madhe 

Në skena e festivale! 

Derdhur zëri si ujvara 

Si për Ty bërë kitara! 

Ylli që yllove këngën 

I dhe gjakun, i dhe zëmrën! 

I dhe shpirtin në çdo inde 

Duket se për këngën linde! 

Këndove për Shqipërinë 

Dhe për lulet në lëndinë! 

Këndove hovet rinore 

Ndezur zemrash arbërore! 

Kështu do rrojnë në mote 

Zëri Yt e kënga Jote! 

27.01.2014 

243

KURORË ME ZAMBAKË 

- Elegji për poetin Gjok Beci - 

Ç’është ky lajm me peshë deti, 

Thonë malet; vdiq poeti! 

Plumb i rëndë, mal më vete 

Iku pena plot lezete! 

Iku pena gjuhë flake 

E Mirditës me bajrake! 

Iku burri i karakollit 

“Xhamadani i Mic Sokolit“! 

Iku pena plot krijime 

“Rrjedh në këngë e ligjërime“! 

Iku fjala me shtatë drita 

Kur ndizte skenat të gjitha! 

Vargu e kënga piskamë 

Në këmbë e ngrinin Kalanë! 

Stuhi malesh, valë deti 

Kënga e poetit mbeti! 

Zambakët e bardhë borë, 

Për Gjok Becin rrinë kurorë!... 

16.02.2014 

244

URIM PËR KOSOVËN 

Në vend të një urimi për 6 - Vjetorin e Pavarësisë 

së Kosovës, zgjodha të përcjell përmes facebook 

një poezi - këngë të shkruar disa vite më parë 

për Adem Jasharin dhe një foto nga grupi folklorik 

“Bilbili”, pjesëmarrës në dhjetra aktivitete, prej vitit 

2002. Gëzuar Pavarësinë, Kosovë! 

NDEROJMË 

EPOPENË 

Nga Vlora po vijmë 

këto ditë behari, 

të kujtojmë bashkë 

“Epopenë Jashari”. 

Nëntëdhjetë e teta 

marsi në të hyrë, 

derdhi mbi Jasharajt 

predha me zinxhirë. 

U ndez flak’ Prekazi 

Drenica në flakë, 

kulla e Jashare 

flamur e bajrakë. 

Një luftë e paparë 

sa çuditet bota, 

245

luftojnë Jasharajt 

si Azem e Shota. 

Në kullë të Jashare 

rreh zemër Kosove, 

një legjendë e rrallë 

shkruhet përmbi troje. 

Trim Adem Jashari 

djalë që s’e bën nëna, 

aty derdhet gjaku, 

aty buron kënga. 

Vijmë nga Labëria, 

nderojmë epopenë, 

gjakun për Lirinë 

dhe për Mëmëdhenë! 

17. 02. 2014 

246

PËR TRANSPARENCË... 

Ju kisha premtuar se do t’ju njoftoja në mbyllje të 

konkursit ku u përfshiva me shumë pasion e dashuri. 

Tani që mësova se në atë pozicion është emëruar një 

person tjetër, ndërtues e biznesmen i nderuar, po ju citoj 

dy fjalë si përjetim e angazhim. Me punët e kulturës 

e sidomos të trashëgimisë kulturore jam marrë thjesht 

dhe vetëm për një kontribut modest për kulturën e vendit 

dhe kombit tim. Pa pasur asnjëherë parasysh ndonjë 

karrike apo zyrë të posaçme. Dua t’ju siguroj se të 

njëjtën gjë do të vazhdoj të bëj edhe tash e mbrapa, pa 

asnjë paragjykim, me mbështetjen edhe të Minisitrisë 

së Kulturës. Ndjehem i qetë e krenar që aftësitë dhe 

mundësitë e mia profesionale, i vura në dispozicion të 

një procesi të thirrur, edhe pse përzgjedhja qëlloi të jetë 

jashtë meje.Suksese dhe përparoftë e u transmetoftë 

në shekuj, trashëgimia jonë kulturore, si vlerë e qenësishme 

e vet kulturës tonë kombëtare! 

27.02.2014 

NË PËRGATITJE 

TË KUVENDIT 

Sot në Gjirokastër, dega e shoqatës “Labëria“ organizoi 

promovimin e librit “Papagajtë e politikës“ të 

Prof. Ago Nezhës. Me pjesëmarrjen e mjaft anëtarëve 

247

të shoqatës dhe intelektualë të tjerë gjirokastritë, aktiviteti 

u zhvillua në një nga mjediset e universitetit 

“Eqerem Çabej” të qytetit. 

Takimin e hapi kryetari i degës për Gjirokastrën, 

Ylli Muho dhe më pas diskutuan e folën Petrit Ruka, 

Flamur Bime, kryetar i bashkisë së qytetit, Sejmen 

Gjokoli, Odise Kote, Engjëll Serjani, Skënder Korkuti, 

Shkelqim Guçe, etj. Pastaj u diskutua për masat përgatitore 

për zhvillimin e Kuvendit V - të të shoqatës 

“Labëria“ si dhe u panë nga afër mjediset ku do te zhvillohet 

kuvendi, në datat 24 - 25 maj 2014. Kuvendi 

do të shënojë një ngjarje të rëndësishëm për qytetin e 

gurtë dhe që vendasit, dega e shoqatës “Labëria“ dhe 

bashkia e Gjirokastrës, kanë nisur nga puna për t’i dhënë 

jo vetëm qytetit e Labërisë, por edhe Shqipërisë, një 

kuvend të mirëpërgatitur e mbresëlënës. Në ato ditë do 

të zhvillohen edhe një sërë aktivitetesh të larmishme, 

ideuar nga bashkia, ku midis tyre dallon festivali folklorik 

ndërkombëtar “Argjiro Fest 2014“. 

Faleminderit, Gjirokastër! 

12.03.2014 

DREJT TETOVËS, 

PËR PAGARUSHËN 

E SHKODRANIN... 

Në mbrëmjen e të enjtes, data 20 mars 2014, më 

duhet të jem në Tetovë. Një ftesë e ardhur nga Besiana 

Mehmedi, këngëtarja e shquar prej Kërçove (Maqedo- 

248

ni), më fton të jem në Tetovë për të ndjekuar nga afër 

koncertin gala “Tinguj Pranverore” të Teatrit të Operës 

të Shkupit. Një recital i tenorit të jashtëzakonshëm, 

pejanit, mikut tim, Shkodran Tolaj. 

Shkodran Tolaj dhe Besiana Mehmedi me duetin 

e tyre të mrekullueshëm për Flamurin Kombëtar, ishin 

pjesë e koncertit jubilar për 100 Vjetorin e Pavarësisë 

në Vlorë, në nëntorin 2012. 

Shkoj për Shkodranin, por edhe për një ikonë të 

këngës shqiptare. Të madhen e të papërsëritshmen 

Nexhmie Pagarusha, e cila do të jetë e ftuar nderi në 

këtë Koncert magjik. 

18.03.2014 

249

SHKODRA - FOLKLOR, 

TRADITA DHE EKOLOGJI 

Në Shkodër, të ftuar së bashku me grupin e valleve 

të ansamblit “ Bilbili”, nga organizatorët e “Festivalit 

Lojnat Popullore“, shkuam me një kënaqësi të veçantë. 

Vlora dhe Shkdra historikisht kanë pasur një marrdhënie 

të veçantë, jo vetëm në shkëmbimin e vlerave 

kulturore e artistike, por edhe në fusha të tjera të jetës. 

Kështu ndodhi edhe kësaj here me ne. Një mikpritje e 

hatashme, rezervuar si për miq të zgjedhur pikërisht te 

Hotel - Restorant “Tradita“ , i njohur për orgjinalitetin 

e lartë të arkitekturës, aredimit dhe guzhinës tradicionale. 

Me Gjonin, pronarin e “Traditës”, bëmë edhe 

disa fotografi si kujtim por edhe si shprehje e dashurisë 

e nderimit që ky njeri ka për traditat në përgjithësi dhe 

për kostumet tradicionalë, në veçanti. 

Aktiviteti i zhvilluar diku në një pllajë, afër Oblikës, 

një befasi e vërtetë. Pjesëmarrësit të gjithë të 

rinj, të skenës dhe shikuesit. Të ardhur nga Kaçaniku, 

Vlora, Rubiku, Vau i Dejës, Ulqini, Ana e Malit, e të 

tjera zona të Shkodrës. Një manifestim i vërtetë rinor 

në fushën e trashëgimisë kulturore. Edicioni i 7 - të i 

këtij festivali, realizuar nga organizata “The Door” me 

në krye të palodhurin Kastriot Faci, vlen të përshëndetet 

e falenderohet pasi vendi i zgjedhur për zhvillimin 

e aktivitetit, përbën një risi për kulturën shqiptare. Siç 

m’u desh të theksoja në emër të jurisë, mesazhet që 

përcjell ky festival mbeten shumë dimensional, sepse: 

250

…percjell mesazhe të forta të dashurisë ndaj folklorit e 

traditës, përcjell mesazhe të traditës e mikpritjes shqiptare, 

përcjell mesazhe të qarta ekologjike (vendi i zhvillimit 

të aktivitetit një mjedis me perspektivë për t’u 

kthyer në një amfiteatër natyror, aty në një kodrinë të 

bukur, përfund Anës së Malit... Por një fest folk i shoqëruar 

edhe me gara vrapimi, edhe me gara me moto 

rra malorë, edhe me plot veprimtari të tjera në natyrë... 

Dhe së fundi, më duhet të shpreh kënaqësinë e veçantë 

për bashkëpunëtorët e mi të jurisë së festivalit, mes 

tyre aktoria e shquar e teatrit “Migjeni“, Merita Smaja, 

drejtori i Qendrës Kulturore të Shkodrës, Bardh Hysaj 

etj. Faleminderit Shkodrës dhe të gjithë atyre që na 

shoqëruan gjatë qëndrimit tonë në këtë qytet të madh 

të kulturës tonë kombëtare. 

12.04.2014 

251

ENGJËLL NDOCAJ 

ME NJË DOKUMENTAR 

Për kënaqësinë tuaj po ju njoh me linkun ku mund 

të shikoni dokumentarin e realizuar nga Engjëll Ndocaj, 

me operator Arben Ametli e Elizbon Haruni, 

transmentuar përmes ekranit të TVSH. Me këtë rast 

më duhet të falenderoj publikisht autorët e këtij dokumentari, 

jo vetëm për realizimin me profesionalizëm e 

dashuri, por edhe për një përkushtim të jashtëzakonshëm 

në të tri ditët e festivalit. 

Pas dokumentarëve të realizuar më parë nga Petrit 

Ruka e Virgjil Kule, dokumentari i Engjëll Ndocaj 

vjen si një tjetër dëshmi e vlerave dhe standarteve të 

realizuara nga “Aulona Inter Folk Festival”, në Vlorë, 

në edicionin e vet të 6 - të. Me këtë rast më duhet të 

252

ëj një falenderim të posaçëm edhe për të gjitha grupet 

pjesëmarrëse, stafin e AIFF, moderatoren, prapavijën 

e patjetër, ata që mundësuan financimin për mbajtjen 

e festivalit; Bashkia Vlorë, ABCOM, Instituti Italian 

i Kulturës, Petrolifera, Sali Elek-trik, Agro Butrinti - 

Kosovë. Shikim të këndshëm! 

httpww.youtube.com/ëatch?v=Rs://ëaXBZXshn08 

27.05.2014 

NË KLINË, 

NË FESTIVALIN E NDËRRPRERË 

Në datën 5 qershor 2014, në Klinë filloi edicioni 

XIV i festivalit folklorik “I këndojmë lirisë”, festival 

që ishte parashikuar të mbahej për tri netë me radhë, 

për t’u mbyllur në mbrëmjën e datës 7, por që mundi 

të mbahej vetëm ditën e parë. Ngjarja e rëndë e ndodhur 

në një nga TEC- et e Kosovës, në Obiliq, detyroi 

organizatorët ta ndërpresin aktivitetin duke i shtyrë dy 

mbrëmjet e mbetura në një kohë tjetër, brenda muajit 

qershor. Nga drejtoria e festivalit isha përzgjedhur 

pjesë e jurisë, por pata rastin që në këtë edicion të jem 

në Klinë edhe me anëtarët e dy grupeve polifonike nga 

Vlora e Gjirokastra, respektivisht grupi i qendrës kulturore 

“Aulona”, Vlorë dhe Grupi “Idriz Sulli“. Festivali 

nisi bukur, nën drejtimin e të mirënjohurës Silvana 

Braçe, por që u nderpre për shkak të ngjarjes së ndodhur. 

Një gjest plot mençuri nga ana e organizatorëve 

dhe kryetarit të komunës së Klinës, Sokol Bashota. 

08.06.2014 

253

BACA HALILI 

I KRASNIQE 

Prej 2002, kur kam pasur rastin të jem për herë të 

parë në Klinë e në Kosovë, e kam njohur nga afër këtë 

burrë Kosove. Na priti në Morinë, vetëm pak kohë pasi 

në ato anë e prej atij kufiri s’kalonte as zogu. Dymbëdhjetë 

vjet që kam rastin ta takoj sa herë dhe gjithmonë 

rrezaton 

krenari dhe 

mirësi. Faleminderit, 

baca 

Halil, që di ta 

mbash të gjallë 

e ta përcjellësh 

në breza aktin e 

jashtëzakonshëm 

të djalit tënd, 

Mujës, këtij 

këngëtari, luftëtari 

e komandanti 

të rrallë . Për 

çdo vit në Klinë, 

në qershor, folku 

mbarëshqiptar 

i këndon lirisë 

dhe vlerave të 

kombit shqiptar në ditëlindjen e komandant Mujë 

Krasniqit, që ra në Koshare me tridhjetë e gjashtë të 

tjerë. Në një ditë e në një pritë. Ndaj për të këndon 

Kosova dhe Kombi. Dhe kështu do të ndodhë përherë! 

08.06.2014 

254

FESTIVAL I LINDUR NË LIRI 

Besoj shpreh edhe mendimin tuaj, kur më duhet të 

them se edicioni i katërmbëdhjetë i festivalit “I këndojmë 

Lirisë”, do të mbahet mend gjatë, veç të tjerash, edhe si 

edicion që nisi në ditën e lindjes së një këngëtari, luftëtari 

e komandati hero, siç është Mujë Krasniqi e po mbyllet 

në ditën e lindjes së lirisë së një qyteti, siç është sot dita 

e çlirimit të Klinës, duke shënuar kështu një simbolikë të 

bukur lirie. 

Të gjithë e dimë gjithashtu, se ky festival është i 

mbrujtur në dhembje dhe i lindur në liri, ndaj me ndërprerjen 

që bëri, në shenjë solidarizimi me fatkeqësinë e 

Obiliqit, tregoi edhe një herë se është i denjë për vlerat 

që përcjell dhe misionin që vazhdon të përmbushë tash 

e 14 vite me radhë. Si festival i traditës shpirtërore, por 

edhe vlerave universale të lirisë, pavarësisë, dashurisë, 

bukurisë, solidaritetit e unitetit shpirtëror. 

Gjatë tri mbrëmjeve të festivalit edhe në këtë edicion 

u ngjitën në skenë dhjetra shoqëri kulturore e artistike, 

por edhe grupe më të vogla me këngëtarë e instrumentistë 

me vegla popullore tradicionale. 

Shkëlqimi i ngjyrave dhe ornamenteve të kostumeve, 

larmia e tyre prej jugu të Shqipërisë me fustanellat e bardha 

borë e deri te xhubletat që vijnë prej skajeve veriore 

të Podujevës, i dhanë festivalit më shumë bukuri e dritë, 

më shumë ngjyra kombëtare e spektakolare. Këngët, 

vallet, meloditë e avazet e instrumentave popullore, të 

ndërthurura me një epizëm e lirizëm të pashoq, e kthyen 

festivalin në një sofër të madhe të trashëgimisë sonë kulturore 

e shpirtërore, duke shënjuar pa mëdyshje standarte 

të reja në shkallën e festivaleve më të mira kombëtare në 

të gjitha trojet shqiptare.Kjo tregon edhe një herë se ky 

255

festival është në rrugën e duhur, i denjë për t’u mbajtur 

e zhvilluar edhe për më tutje si nevojë shpirtërore e këtij 

komuniteti, por edhe si një mundësi më shumë ku mund 

të shfaqet e demonstrohet fuqia e artit tonë tradicional. 

Fakti që rinia është e pranishme në shumicë në të gjitha 

ansamblet dhe shoqëritë artistike, tregon se kjo vazhdimësi 

është e garantuar. E në këtë mori vlerash burimore, 

mes kaq shumë këngësh e vallesh, juria e ka pasur shumë 

të vështirë të përzgjedhë më të mirët. Kjo na angazhon që 

edhe ne si juri, përveç çmimeve të paracaktuara nga drejtoria 

e festivalit, të vëmë një çmim special, i cili shkon 

për të gjithë pjesëmarrësit e edicionit të 14 - të, shkon për 

qytetarët artdashës të Klinës dhe organizatorët, komunën 

dhe drejtorinë e festivalit. 

Duke ju falenderuar të gjithëve për përcjelljen që i 

bëtë edhe këtë vit festivalit, më lejoni të kaloj në paraqitjen 

e vlerësimeve që juria ka vendosur të ndajë! 

20.06.2014 

256

PROF. SABIT BROKAJ, 

“PERSONALITET 

I SHQUAR I LABËRISË” 

Një drekë 

vërtet e rrallë 

dhe shumë e 

ngrohtë me Prof. 

Sabit Brokaj në 

Vlorë, ndanë 

deti. Kënaqësi e 

madhe të kesh 

rastin të ulesh e 

të bisedosh me 

Prof. Sabitin, 

këtë burrë të 

mençur e patriot 

të pashoq ndër 

trojet shqiptare. 

Burrë labërie, 

por 

dhe burrë historie, me kontribute të jashtëzakonshme në 

fushën profesionale, por edhe në atë politike, besnik i 

të majtës evropeiste shqiptare, por edhe i traditave më 

të mira të Labërisë, krahinës që e ka lindur e mëkuar. 

Përpara pak kohësh, në Kuvendin e V - të të shoqatës 

“Labëria”, në Gjirokastër, Prof. Rexhep Qosja i dorëzoi 

titullin e lartë “Personalitet i Shquar i Labërisë“. Sot gëzimin 

e ndau me anëtarë të forumit të degës së shoqatës 

“Labëria” në Vlorë, Ahmet Demaj, Bilal Shkurti, Tahire 

Bozhani etj., por edhe me vëllezërit e tij. Faleminderit, 

profesor për gjithçka po bëni për Labërinë e Shqipërinë! 

29.06.2014 

257

ALMA, PORTRETI 

I FESTIVALIT NË KROACI 

Urime organizatorëve 

kroatë 

për edicionin e 

radhës të Koprivnicës 

- 2014! 

Faleminderit 

që për imazh të 

festivalit kanë 

përzgjedhur 

fotografinë e 

Almës, valltare 

e talentuar e 

ansamblit folklorik 

“Bilbili”, 

Vlorë - Albania, 

realizuar në këtë 

festival në edicionin 

e vitit 2013. Dhe ky është një vleresim i madh, 

jo vetem për bukurinë e femrës shqiptare, por edhe për 

folkun dhe etnografinë tonë të jashtëzakonshme. 

Urime dhe suksese ansamblit “Lidhja e Prizrenit”, 

Prizren, Kosovë që do të perfaqësojë trojet shqiptare 

në edicionin e këtij viti! 

08.07.2014 

258

NË MAQEDONI, 

NJË POPULL, NJË PARTI 

Po i ndjek me shumë shqetësim ngjarjet e fundit 

qyteteve e rrugëve të Maqedonisë. 

Shqiptarët e asaj ane ballë për ballë me strukturat 

policore të shtetit. Si shoqatë “Labëria” kemi bërë një 

deklaratë zyrtare, por në këtë moment e ndjej të shkruaj 

dy fjalë, si i mendoj. Andej kam plot miq e shokë, 

njerëz të artit e kulturës, por edhe të tjerë vëllezër që 

kam pasur rastin të njoh gjatë vizitave të herëpasherëshme. 

Kam shumë miq në Strugë, Kërçovë, Gostivar, 

Tetovë e po ashtu në Shkup plot djem e vajza të 

“Karshiakës”, “Ibe Palikuqit”, “Drita e Dervenit” etj., 

siç kam “Burimet e Sharit” në Tetovë apo “Jahi Hasanin” 

në Gostivar. Kam vënë re se në Maqedoni popullata 

shqiptare është një, ndërsa partitë shqiptare shumë. 

Është koha që me një numër të numërohen të dyja, 

si populli edhe partitë... 

11.07.2014 

GJON DUSHAJ 

I “DED GJO LULIT” 

Një takim e një kafe në Vlorë me mikun tim, drejtuesin 

e ansamblit “ Ded Gjo Luli”, Tuz - Mali i Zi, 

Gjon Dushaj. Bashkë me ansamblin tradicional e autokton 

me emrin e luftëtarit të madh të shqiptarëve 

259

të asaj ane, Gjoni ishte në aktivitetet e zhvilluara në 

kuadër të 100 - Vjetorit të Pavarësisë , ku përfaqësoi 

në festivalin mbarëkombëtar të zhvilluar në Vlorë, 

lëvizjen folklorike shqipatare të Malit të Zi. U takuam 

edhe në festivalin e Klinës në Kosovë, ku ky ansambël 

meritoi çmimin e madh: “Mujë Krasniqi” 

Gjoni ka ardhur me familjen dhe miqtë e tij për të 

kaluar disa ditë në bregdetin e Vlorës. Faleminderit, 

Gjon, që zgjidhni Vlorën edhe si qytet peligrinazhi historie, 

por edhe si vend turistik që të ofron mrekulli. 

15.07.2014 

260

KU PASKEMI QENË! 

Ka ca ditë që ka mbaruar abonimi me një nga operatorët 

e kanaleve televizive në qytet. Unë pres ta bëjë 

pagesën ime shoqe (meqë është në punë), ajo pret ta 

bëj unë (edhe pse e di që jam pa punë), fëmijët s’duan 

t’ia dinë fare dhe... televizori e ka rezultatin miza dhe 

“ju skeni akses në programet tona”. Një ditë, dy, tre 

dhe... doni ju që kemi rënë rehat! Më pak gërnjë, më 

pak shamata, më normal tensioni arterial... 

Kemi ca ditë që nuk themi më jo po pse ky, jo po 

pse ai, jo po pse e tha ashtu, jo po pse s’e tha kështu... 

Jo po pse e lënë e po flet sa do ai në parlament, jo kjo 

koha prapë për ibret... etj., etj. Në ardhtë vet operatori 

e në dashtë ta bëjë kontratën, mirë! Se ne vetë e zgjidhëm 

këtë punë: Televizor fik dhe... ku paskemi qenë! 

18.07.2014 

ANGLEZJA 

NGA ANGLIA... 

Më duket po më del nga hundët suksesi në mbrojtjen 

e temës së masterit. Sot kisha provimin me gojë të 

anglishtes. Në orën e caktuar, fiks në 15.15, përballë 

profesores nga Anglia. Kisha dorëzuar më parë te një 

vajzë shqiptare celularin dhe një bllok fjalori që e mbaja 

qysh kur kisha kaluar dy metodat e para me Selman 

Hodon në Memaliaj. Në klasë vetëm katër muret, unë 

dhe profesoresha, një bionde për kokë të biondes. 

261

Qysh në nisje me ngatërresa. Më tha të nxirrja 

kartën e identitetit. Ashtu bëra, nxorra portofolin dhe 

prej aty nxorra kartën... 

- Ok, fute brenda. - dëgjoj të thotë profesoresha. 

Direkt dhe unë e fut kartën prap në portofol. 

- Not, not, portofolin, jo kartën... 

E një copë herë ajo thënkej fut brënda portofolin 

(si duket e dinë të shkretët anglezë që ne nxjerrim portofolin, 

kur është fjala për ndonjë provim a zgjidhje 

halli) e unë futja kartën, deri sa u morëm vesh se karta 

duhej mbajtur përpara, në tavolinë, ndërsa portofoli në 

xhep. Pastaj nxorri diktofonin, prezantoi provimdhënësin 

me të gjitha gjeneralitetet dhe e vendosi aparatin 

mbi tavolinë. Nisi nga pyetjet, por sepse m’u bënë 

fare lëmsh... Ku e ku theksi i anglezes. Po sa mirë që e 

fliste, a e marrtë e mira, e marrtë! 

Nga që më pëlqente shumë theksi i saj e doja vetëm 

ta dëgjoja i thosha herë pas here, anglisht kuptohet: 

- Tjetër, tjetër! 

Me demek që të vazhdonte ajo. Pastaj, shfytëzova 

një pauz dhe ja nisa të numëroja një varg me fjalë: deti, 

hëna, dielli, djali, vajza, burri, gruaja, tavolina, dërrasa, 

gozhda, patkoi, cjapi, kasapi etj. 

More, se u kujtova, e dini që më duket e pësova 

si cjapi te kasapi që thonë... Djersë të ftohta më nxori 

anglezja e Anglisë. Dhe puna është se nuk doja të më 

prishej mesatarja, jo për gjë. Megjithatë kam shpresë ta 

përmirësoj nesër, në provimin me shkrim, në orën 08, 

te universiteti “Pavarësia”... 

Paska dava Janina, thotë një fjalë e vjetër. 

18.07.2014 

262

NJË KAFE DHE NJË BISEDË 

RRETH TRASHËGIMISË 

Pata rastin që sot në Tiranë, të pi një kafe e të bisedoj 

me Zhuljeta Harasanin, drejtoreshë e përgjithshme 

Trashëgimisë Kulturore në Ministrinë e Kulturës. E kisha 

takuar disa vite më parë, në një veprimtari në Vlorë, 

në kuadër të një aktiviteti për iso - polifoninë, bërë 

asokohe nga njerëzit e UNESCO-s. Sot folëm gjatë për 

këtë fushë, por së pari me shumë sportivitet hodhëm 

pas krahëve ndonjë ngërç të krijuar nga gjykymi rreth 

projekteve kulturore të këtij viti. 

Në fund të fundit urimet postfestival, për performancën 

e edicionit të 6 - të të “Aulona Folk”, tregonin 

se “ura” nuk ishte rrëzuar. U ndjeva mirë, kur me shumë 

kujdes, drejtoresha kërkoi të dinte edhe mendimin 

tim, se si mund të bëhen më mirë ca punë në fushën e 

trashëgimisë kulturore shpirtërore e më konkretisht të 

iso - polifonisë si “ Kryevepër e trashëgimisë gojore 

të njerëzimit”. Në fakt një “thembër Akili” për lebërit, 

por edhe të tjerë që lëvrojnë të kënduarit me iso. 

Më mrekulloi preokupimi për të bërë diçka më të 

mirë, se deri sot për këtë zhanër të folklorit muzikor, jo 

atje apo këtu, por pikërisht në Vlorë, në kryeqendrën 

e lëvrimit të polifonisë. Si të unifikohen e standartizo- 

263

hen disa veprimtari dhe si të mos lejohen më të përçudnohet 

kjo pasuri shpirtërore nga disa “pseudopolifonistë” 

që për të përfituar ndonjë kacidhe nga ndonjë 

projekt, bëjnë sikur kanë lindur në ditën kur ka lindur 

kjo mënyrë të kënduari… 

I thashë se ka ardhur koha të vendosen e të kërkohen 

standarte (standartet kërkohen edhe nëpër kioska 

fruta - zarzavatesh), por mbi të gjitha, e ditës mbetet 

licensimi dhe listimi i aktiviteteve. Jo për censurë, por 

si vlerësim e përgjegjësi për menaxhimin e këtyre vlerave 

të qenësishme kombëtare. I thashë se lypset të 

ketë e të vendosen standarte jo vetëm për aktivitetet, 

por edhe për njërëzit që merren me to. Pastaj folëm 

diçka rreth punës shumë të madhe që shfaq në horizont 

Festivali Kombëtar “Gjirokastër 2015”, i cili ka nisur 

të trokasë. 

Më duhet të cek edhe diçka që munda të konstatoj 

dhe që më gëzoi më shumë se preokupimi i disa “të 

përgjëruarve” rreth emrit që mban mënyra e të kënduarit 

të këngës vënçe. Drejtoreshën e preokuponte 

problemi se si ta ruajmë dhe ta zhvillojmë më tej këtë 

“prodhim bio” shqiptar, i cila na ka dhuruar botërisht 

kryeveprën e parë. Më pëlqeu, se në fakt ky është 

preokupimi i atyre që realisht janë bartës dhe transmentues 

autentikë të këngës së popullit... 

21.07.2014 

264

HALLI I LEFTER ÇIPËS 

Pimë një kafe dhe një gotë raki e folëm gjatë për 

dertet tona... Aspak nuk e shqetësonte emri që e thërret 

bota, por se si ta mbajmë e ta çojmë më tej këngën 

“vençe”, këngën e të parëve. 

Ky ishte halli i tij... 

Se, në doni ta dini, po të jetë për emrin, Lefter 

Çipa nuk do që t’i thonë as polifoni e as iso - polifoni... 

Do ta quajnë “fosforinë”... Kështu e do Lefteri, në do 

ndonjëri të dijë të vertetën. 

I madhi Lefter Çipa... Gjithëherë kokë më vete! 

30. 07. 2014 

265

ZEQIR CAMA, 

GURRË FUSHËBARDHE 

Jemi me fat ne që rrojmë në Vlorë edhe për një fakt 

të thjeshtë. Në verë, në kohë pushimesh, na bie rasti të 

takojmë shumë shokë, miq e të njohur, të cilët zgjedhin 

Vlorën për të kaluar pushimet. Me Zeqir Camën, 

mikun tim të kahershëm, bashkëvendlindasin, poetin 

e Fushëbardhës e Labërisë, u takova disa herë këto 

ditë në Vlorë. Ka ikur në Kanada prej kaq vitesh, e na 

kish marrë malli të takoheshim e kuvendonim si miq të 

vjetër. Në rini ia kisha zili vargjet që botonte jo rrallë 

si një nga poetët ushtarak më në zë të kohës… E nisi 

botimin e vëllimeve më poezi me “ Shtigjet të gurta“, 

pastaj me “Shkallët e Labërisë“, pastaj me të tjera botime 

deri me të fundit “Nën diellin e Karaibeve“, të 

sjellë nga Kanadaja. Faleminderit , i dashur Zeqo, që 

266

ashkë me Evën na i bëtë më të ëmbla e më të bukura 

ditët që qëndruam së bashku në Vlorë! 

Të uroj suksese për librin e sapobotuar dhe kurrë 

mos shtertë pena jote e paqtë, e dlirë, e kristaltë si 

ujët që buron Zhërmës e Piriut, larë me erën që Shurit 

shushurin paprerë! 

30.07.2014 

NË DORKOVO, 

BULLGARI 

Në një mjedis tepër interesant, në një skenë midis 

rrepesh plot hijeshi, midis njerëzve shumë kureshtarë 

e dashamirës për folkun, filloi dita e parë e festivalit 

ku grupi nga Vlora performoi me një program 30 min. 

Një festival vërtet i veçantë, në përberje pesë grupe 

ndërkombëtare dhe rreth dyzetë, po, dyzetë grupe nga 

Bullgaria. Një manifestim gjigand folklori ku koncertet 

vazhduan tri ditë pa prerë prej ores 10 të paradites deri 

në mbrëmjë vonë... 

Dorkovo e tërë në një festë të stërmadhe, mes festivalit 

dhe një panairi gjigand me trgeti e kulinari të 

shumëllojshme. Një mudësi reale për të relaksuar komunitetin, 

për të ruajtur trashëgiminë dhe për të shtuar 

të ardhurat e prodhuesve në fushën bujqësore e blegtorale. 

Një eksperiencë pozitive për ata që menaxhojnë 

pushtete e që “përgjërohen” për zhvillimet kulturore e 

ekonomike të komuniteteve. Këtu trashëgimia kulturore 

ngjan e kthyer në një “industri” më vete dhe një shëmbull 

konkret i lidhjes së turizmit kulturor me resurset 

natyrore. Darkovo, as 10 km nga Velingradi, një vend 

267

plot gjelbërim e kullota të pamata. Në Velingrad uji me 

vlera të njohura termale rrjedh në çezmat e vendosura 

rrugëve për t’u përdorur falas nga kalimtarët... 

03 08.2014 

BEQIR QUPEVA 

OSE NJË MODEL NJERIU... 

Ndryshe nga shumë herë të tjera që drejt Kosove më 

çonte një festival folku, apo një veprimtari patriotike, 

kësaj here shkak u bë një ditëlindje. Ditëlindja e kryemikut 

tim në Kosovë, Beqir Qupeva që këtë 13 gusht i 

mbushi shtatë dekada. Nuk mund ta shmangia ftesën e 

djemve që për Bacën e me Bacën, donin të kalonin një 

mbrëmje mes miqsh të familjes. Pra, udhëtova vetëm 

për ditëlindjen e mikut tim prej 12 vitesh në një lidhje e 

miqësi të pandërprerë. Ishte viti 2002, kur u njohëm së 

pari në Festivalin e Klinës dhe prej atëhere nuk i ndër- 

268

premë më vajtje - ardhjet andej e këtej Drinit. Pikërisht 

në këtë vit daton edhe lidhja e Beqir Qupevës me Vlorën, 

të cilin e ka zgjedhur përfundimisht si vendin më të 

preferuar për të kaluar pushimet, por edhe për të qenë në 

shumë veprimtari kulturore e patriotike, zhvilluar në këtë 

qytet këta 12 vjet. 

Di gjithashtu të sigurt, se falë fjalës së tij e djemve 

të mrekullueshëm, kosovarë të shumtë lanë vendet e mëparëshme 

ku bënin turizmin dhe zgjodhën Vlorën, qytetin 

dhe bregdetin e saj. Se është historike dhe turistike 

Vlora jonë! Ndërkohë rrugën drejt Prishtinës e mora jo 

vetëm për t’i uruar ditë të bardha mikut tim të shtrenjtë, 

por edhe për të nderuar e respektuar një model njeriu me 

zemër e dashuri të madhe. Modele që na duhet t’i kemi 

përherë e më të shumtë, si vëllezër të një gjaku e shpirti, 

në kombin me një gjuhë e një flamur. 

14.08.2014 

269

LAMTUMIRË 

PETRIT QEJVANI! 

Jam në Kosovë, por po më trondit lajmi që po lexoj 

në statusin e Ergys Alushit, këtë mbrëmje të vonë. 

I rëndë plumb ky lajm, si Bogonica mbi Kallarat, si 

Çipini përballë.... Na iku para kohe nje shok i mirë, 

nje edukator shembullor, një krijues dhe analist i 

shkëlqyer, një poet i mrekullueshëm, nje pasionant i 

fjalës dhe artit, një polemist i klasit të parë, një intelektual 

që s’dinte të bënte kompromis me mediokritetin, 

majtist, evropian i thekur, një mjeshtër i njohur i fjalës 

së shkruar e të folur, një bashkëpunëtor i shkëlqyer në 

veprimtaritë kulturore e artistike të 100 - Vjetorit të 

Pavarësisë, një Njeri me gërma të mëdha... 

Lamtumirë, shoku dhe miku im i dashur! 

14.08.2014 

100 VJET LUFTË E SKËRFICËS 

Një aktivitet mbreslënës dhe kuptimlotë ky i sotmi 

në Fushëbardhë, në përkujtim të luftës së Qafës së 

Skërficës, në vitin 1914, plot 100 vjet më parë. Me këtë 

rast, në një ceremoni festive, në qendër të fshatit, pranë 

rrapit shekullor, u përurua edhe basorelivi i realizuar 

nga duararti Murat Kërraj, kushtuar kësaj beteje epope 

si dhe qendresës së paepur të Fushëbardhës, Zhulatit 

e fshatrave të tjera të Labërisë nëpër kohë e vite të 

shkuara. U përjetësua edhe një herë vepra e lavdishme 

270

dhe qëndrestare e burrave të kësaj krahine emërmadhe, 

dëshmorëve të Skërficës me Halil Sullon në krye. 

Shkuam për të nderuar këtë ngjarje të madhe së bashku 

më kryetarin e shoqatës “Labëria”, Prof. Ago Nezha, 

por edhe me sekretarin e degës së Gjirokastrës, Berti 

Çela. E ndoqëm nga afër veprimtarinë e bukur edhe 

me kryetarin e bashkisë së Gjirokastrës, Flamur Bime 

dhe me shumë miq e pjesëmarrës të ardhur nga të gjitha 

anët. Pjesëmarrja e mjaft grupeve polifonike si ai i 

Fushëbardhës, Zhulatit, Çipini etj., e bënë festën edhe 

më të bukur e më të hareshme. 

Faleminderit organizatorëve, bijve të Fushëbardhës, 

Pajtimit, Nexhipit, Trifonit, Zahos, Anxhelos 

etj., për iniciativën e bukur dhe organizimin e shkëlqyer. 

Beteja e Skërficës 100 vjet më parë, është mesazh i 

qartë historie dhe kujtese. 

16.08.2014 

271

NJË DET ME URIME 

- Falenderim në vargje - 

Miq e shokë, më gëzuat 

Me urimet që dërguat. 

Erdh’ urimet radhë - radhë 

Porsi pëllumba të bardhë. 

Që nga Vlora në Tiranë, 

Që nga Shkodra në Sarandë. 

Dhe Gjirokastra me porta 

Atje më ka rënë koka. 

Nga Kosova, nga Prishtina, 

Nga Kaçaniku e Klina. 

Po dhe Shkupi e Tetova, 

Gjer në Sofie, Ivanova. 

Nga Greqia, Italia, 

Ku ka shkuar njerëzia. 

Nga Turqia e Izmiri 

Urimet gur xhevairi. 

Por dhe Londra për matanë 

S’e la vetëm Kanadanë... 

Një det mbushur me urimë 

Mbushur për Ditëlindjen time. 

Për të gjithë e kam një fjalë: 

E paçi jetën të bardhë. 

18.08.2014 

272

PETRIT RUKËS, 

PËR DITËLINDJE 

Duke i uruar 60 vjetorin e lindjes, mikut tim Petrit 

Ruka, mendova që në vend të buqetës me lule, t’i 

nis përmes Facebook këto vargje, botuar në librin tim 

“Prush e valë”, 2013. E kam njohur herët Petritin, kur 

të dy frymonim në Tepelenë, ai në vendin e lindjes e 

unë në vendin e punës. Ishin vitet kur Tepelena për nga 

botuesit e poezisë matej me Lezhën e të dyja bashkë, 

mateshin me kryeqytetin. Më kujtohet se nga fillimet 

e viteve 80 - të, Petriti, Ilirian Zhupa, Qazim Sheme e 

plot të tjerë, aso kohe i dhanë Tepelenës edhe emrin 

poetëve. 

Shkollë më vete, nga lidhjet më të “zgjidhura” të 

shkrimtarëve dhe poetëve. Edhe 100 miku im, poet i 

madh i Labërisë e Shqipërisë! 

273

MBRET I VARGJEVE 

TË RËNDA 

Kush i njih , kush i kish parë 

Poetët e Tepelenës, 

Aty ca vite më parë 

Kur i jepnin flakë penës! 

Petrit Ruka me të tjerë, 

Me Qazimin, me Ilirin, 

Ajo anë kish dy miniera; 

Një për varg, një për qymyrin! 

Petrit Ruka ish dhe mbetet 

Mbret i vargjeve të rënda, 

Ish i ri, kur e tha vetë 

“Atdheu fillon te zemra“! 

Prushëron dhe në lirika 

Për syvjose, për bjondina, 

Se ndaj është nga Tepelena 

Nga kish’ pashain Janina!... 

21.08.2014 

274

NAIM ALLIU, 

POETI I HESHTUR… 

Prej 1973, kur në Përrenjas mbyllëm shkollën 

e mesme, Teknikumin Gjeologji - Miniera, s’e kisha 

takuar më. Atëherë ishim shokë shkolle edhe pse unë 

për gjeologji e ai për miniera. Pastaj vitet bënë të vetën; 

unë vazhdova për inxhinieri miniere, ndërsa Naimi për 

tjeter shkollë të lartë, në shërbim të atdheut. Po edhe 

pse kjo Shqipëria jonë është e vogël, kaq vjet mbetëm 

275

pa u parë, ndërkohë që vitet e demokracisë për Naimin 

kanë të bëjnë me jetën në Romë e unë këtu në brigjet e 

Jonit, në Vlorë… 

U bë shkak një status i shokut tonë të përbashkët, 

Mëhill Tanushit, me rastin e ditëlindjes time që Naimi 

të më gjente në Vlorë, ku prej disa ditësh kalon pushimet 

me familjen. U takuam me mall e dashuri, po me 

nostalgji kaluam si në revistë tërë ata emra shokësh e 

shoqesh, mesuesish të nderuar që na mëkuan diturinë, 

kur ishim ende fëmijë… Po ai Naim që kisha njohur 

gati 40 vite të shkuara; plot temperament e entuziazëm 

dhe me një cullufe floku ende të pazbardhur, në ballë. 

Uronte pa fund Mëhillin që i kishte dhënë mundësinë 

përmes Facebook të takoheshim bashkë. 

Në fakt na u duk se u takuam edhe me plot shokë e 

shoqe të tjerë, njohur në ato vite në Përrnjasin e largët. 

Naimi rron e punon prej gati 20 vitesh në Itali,por kur 

duhet të pushojë e të takojë Nënën e tij të dashur e 

ndërron Romën me Tiranën. Ndërsa siç më thotë për 

pushime e det preferon Vlorën. Ka ardhur disa herë në 

qytetin bregdetar dhe aty pranë portit, ka disa vite që 

ka gjetur “rezidencën” e vet të përkohëshme. 

Por Naim Alliu është edhe një poet i heshtur që 

vetëm shkruan e shkruan, në rrjetin social sidomos. 

Botim ende s’ka bërë, por në internet e ka faqen e vet 

mbushur me poezi të titulluar “Sinfonia e lotit”. Lexojeni 

dhe flasim... Për kënaqësinë tonë, por edhe për 

shoqërinë tonë të përbashkët, po hedh këtë foto të bërë 

mbrëmjen e sotme, poshtë banesës time, te bar “Kampionët” 

e Sokol Kushtës, në Vlorë. 

21.08.2014 

276

MË SHUMË 

SE NJË DHURATË 

Si duket nuk shkoi dhe aq “thatë” kjo ditëlindja 

ime e 60 - të. Ndërsa e mbylla falenderimin për detin 

me urime që më erdhën nga të gjitha anët e vendet, sot 

urimi i dhënë nga Shpëtimi e Adi, përmes telefonit në 

ditën e lindjes, u shoqërua edhe me një dhuratë “infrastrukturore”… 

Një aparat celulari nga këta të kohës. 

Për mua që puna me rrjetin social më jep kënaqësi 

të veçantë, patjetër që kjo dhuratë është e qëlluar. Tani 

ekranin i kompjuterit do të jetë në duart dhe sytë e mi 

në çdo kohë. Por, më ndjeni, më shumë se sa dhuratë 

materiale, e çmoj si dhuratë të madhe shpirtërore e 

dashurie, si dhe vet shënimi që shoqëron dhuratën. 

Faleminderit, Shpëtim, Adi e Era! 

22.08.2014 

277

NË VRANISHT, 

ATY KU GJËMON HISTORIA 

“Takimi i brezave, Vranisht 2014”, më angazhoi 

të bëhem pjesë e festës edhe si përfaqësues i forumit 

të shoqatës “Labëria”, por edhe si i ftuar i familjes 

së Arap Çeloleskës, mikut tim të madh shpirtëror, të 

cilit me këtë rast, iu dha (pas vdekjes) vlerësimi i lartë 

“Nderi i Qarkut të Vlorës“ . 

Vranishti shtrirë përfund malit të Bogonicës. Eshtë 

një fshat me histori të madhe, i njohur si një prej bazave 

më të shquara të luftrave për liri e pavarësi. Vendlindja 

e kapedanit të Luftës së 20 - tës, Sali Vranishti, por 

edhe i Heroit të Popullit, Hysen Çino e të tjerë trima të 

Luftës së Dytë Botërore. Në Vranisht u vunë ballë për 

ballë edhe ushtritë e dy shteteteve, Italia me Greqinë, 

duke e kthyer si rrallë tjetër vend, në një front lufte. 

Përshëndeta të pranishmit në emër të forumit dhe 

kryetarit Prof. Ago Nezha dhe me këtë rast i dorëzova 

kryetarit të Vranishtit, poetit Avni Varfi, certifikatën 

dhe medaljen “Mirënjohja e Labërisë”, akorduar këtij 

fshati. Përmbledhtas thashë: Vranishti, veç malit që i 

rri mbi krye, ka edhe tri Bogonica të tjera: historinë, 

njerëzit dhe këngën! Pastaj pas ceremonisë së zhvilluar 

në shtëpinë Çeloleskajve, familjarët e këngëtarit 

e valltarit të madh, shtruan një drekë për miq e të ftuar. 

Këngë e madhe në një shtëpi kënge dhe plot kujtime e 

nostalgji për njeriun që vallen e Vranishtit e Labërisë 

e bëri Bogonicë më vete. Arap Çeloleskaj, një nga em- 

278

lemat dhe mademet e rralla të këngës e valles labe... 

Vranishtin dhe familjen Çeloleskaj e nderuan mjaft 

këngëtarë të njohur të Labërisë me në krye “Artistin e 

Merituar” Golik Jaupi si dhe deputeti Koço Kokëdhima, 

e autoritete të larta të qarkut të Vlorës. 

Bëra disa fotografi përpara busteve të heronjve 

Sali Vranishti e Hysen Çino, por edhe me Muhamet 

Tartarin, Hetem Shkurtin, Lesko Çeloleskaj, Arben Saliun, 

Simbol Pazajn, Avni Varfin, Bilal Shkurtin, Agron 

Metën etj. 

24.08.2014 

279

NJË KAFE, 

ME “UNIVERSITETIN XHILI” 

Ka 52 vite që ushtron profesionin e juristit, 24 

prej tyre në fushën e avokaturës. Energjik i pakonkurueshëm, 

pasionant i jashtëzakonshëm i fjalës dhe artikulimit 

e interpretimit të saj. Mbret në ligjëratën ligjore. 

Ka shumë dëshirë të përballet qoftë dhe një herë 

në studion e Fevziut në një diskutim për problemet e 

drejtësisë, por nuk e kupton pse ai nuk po e merr ende 

guximin për ta ftuar. Ndoshta se, ndryshe nga shumë të 

tjerë, qofshin edhe gazetarë, kur flasin për drejtësinë, 

jo vetëm nuk e kanë lexuar, por as e kanë parë ndonjëherë 

me sy Kushtetutën e vendit. 

- Dhëntë zoti, - thotë - e këta të opozitës nuk i çojnë 

të gjitha ligjet e kthyera nga Presidenti në Kushtetuese, 

pale sikur kjo e fundit të bëjë të njëjtën gjë me Presidentin, 

se direkt kemi të bëjmë me një grusht shteti… 

280

E ha meraku edhe për një gjë tjetër. Në demokraci 

prokurori, pavarësisht nga puna që bën dhe vullneti që 

ka, nëse gjatë një procesi gjyqësor i rrëzohen provat, 

duhet të tërhiqet. Kjo e lartëson shumë profesionalisht, 

thotë ai. Siç ka mendimin, se, nëse akuza nuk ka prova 

dhe vërtetohet se është e montuar, duhet të përgjigjet 

deri në një hartuesi i saj për shqetësimet që i sjell të 

akuzuarit, por edhe njerëzve të tjerë, gjithandej. 

Ky është avokati Virgjil Karaj, ose siç e thërrasin 

Xhili, një kafe e një bisedë shoqërore me të cilin të shijon, 

sikur ke marrë leksione universiteti të akredituar... 

25.08.2014 

PËRHERË 

NË PIEDESTALIN E NDERIT... 

- Në vend të një homazhi 

për Akademik Shaban Demiraj - 

Ishte fillimi i vitit 2009. Me një grup miqsh e 

dashamirës të folklorit kishim vendosur të mbanim në 

Vlorë festivalin ndërkombëtar, “Aulona Folk” dhe në 

maj të startonte edicioni i parë. Zakonisht në të tilla aktivitete, 

në krye të stafeve, caktohet edhe një president 

nderi. Grupi organizator diskutoi për këtë detaj edhe 

me kryetarin e bashkisë së qytetit dhe së bashku u ra 

në një mendje që do ishte në nderin jo vetëm të Festivalit, 

por edhe të vet qytetit të Vlorës, që ky pozicion i 

nderuar, t’i besohej për çdo vit një akademiku. 

Prof. Shaban Demiraj, jo vetëm si një emër i madh 

281

i gjuhësisë, por edhe si bir i Vlorës u përzgjodh të ishte 

në krye të edicionit të parë të “Aulona International 

Folk Festival - 2009”. Telefonin e profesorit ma gjeti 

Genci, nipi i tij dhe sakaq formova numurat duke pritur 

zërin përtej aparatit. Kisha parasysh moshën, vetëm 

afro gjashtë vjet më parë, dhe isha në merak të komunikimit, 

ca më tepër kur i dija edhe vështirësinë në 

dëgjim. Iu prezantova, u përshëndetëm dhe menjëherë 

i njoftova propozimin, duke pritur gati me ankth përgjigjen. 

- Më keni emocionuar shumë, më keni gëzuar 

shumë, më keni nderuar shumë! - dëgjova një zë të 

mallëngjyer që vinte nga ana tjetër e telefonit. - Vlorën 

e kam pasur gjithmonë të dashur dhe ju ma bëtë edhe 

më të dashur! - tha i lumturuar. 

Por me gjithë dëshirën e fjalën e dhënë nuk mundi 

të vijë dot fizikisht në ditët e festivalit, në atë maj të 

gjashtë viteve më parë. Jo thjesht për shkak të moshës, 

por kishte bërë dhe një aksident në shtëpi, që i pengoi 

lëvizjen ato kohë.Ia besoi përshëndetjen dhe hapjen e 

festivalit, mikut të tij, Prof. Vaso Tole, i cili atë mbrëmje 

të 9 majit 2009, do të shikonte e ndiente përmes duartrokitjeve, 

dashurinë që qytetarët e Vlorës dëshmuan 

për bashkëqyetetarin e tyre, larguar prej vendlindjes 

për t’iu kushtuar shenjtërisë së gjuhës së bukur shqipe... 

Veç të tjerash, ai vendosi në Vlorë në kulturën shqiptare, 

edhe gurin e themelit të një aktiviteti të spikatur 

shpirtëror me përmasa evropiane e botërore. Për ne dhe 

“Aulona Interfolk Festival”, do mbetet përherë në piedestalin 

e nderit! Lamtumirë, Prof. Shaban Demiraj! 

30.08.2014 

282

LIZA LASKA, 

NËNA LABE E ARTIT 

Ajo u shua në mbyllje të gushtit, pas një venitje 

të heshtur e të ngadaltë, pasi i pat shënuar të tetëdhjetë 

e tetat... Aktoren e madhe të karaktereve, Liza 

Laska, mjeshtren e madhe në kinematografi e teatër, 

tani s’do ta kemi më midis nesh. 

Artiste me më shumë vlera, se ç’kishte titujt dhe 

dekorata, pa dyshim. Shtetit për të i ngeli vlerësimi te 

“Artiste e Merituar“, ndërkohë që populli i ka dhënë 

me pashë Medaljen e madhe të Dashurisë dhe Mirënjohjes. 

Vlora pak vite më parë e certifikoi “Qyetetare 

Nderi” të saj, duke e vënë plot dinjitet në gjerdanin 

e atyre që qyteti vendos t’i ketë edhe kur s’i ka 

më fizikisht, në ballë të nderit. Një jetë në skenë e në 

sheshe xhirimi për t’u dhënë jetë më se 120 roleve 

të interpretuara. E prerë sidomos për interpretimin 

e roleve të gruas labe, të nënave labëresha sidomos. 

Jemi mësuar e mëkuar me ato dhjetra role qysh 

fëmijë, kur nga ekrani na përcillej gruaja labe, mes 

shoqeve në shtigjet e malet me borë duke u shpurë 

283

ukë, ujë e rroba partizanëve. Në një udhë fshati, 

“Malet me blerim mbuluar”, duke i lagur buzën me 

ujë Lilo Labes së plagosur, e në sa e sa role të tjerë 

nënash aq shumë të spikatur. Liza Laska, pa më të 

voglin hezitim, mund të konsiderohet aktorja që e 

skaliti në mënyrën më të përkryer nënën dhe gruan 

labe. Me fisnikëri, me trimëri, me mençuri, me 

bukuri, me finesë. 

Si nga asnjë tjetër ndër koleget e saj, gruaja labe 

nuk erdhi në art më orgjinale dhe më e drejtpërdrejt, 

si portret, por edhe si akcent, se sa në imazhin e aktores 

Liza Laska. Mëshirim i gjallë, shkrirë në një. 

Për këtë kontribut të jashtëzakonshëm të aktores 

së madhe, përpara pak kohësh, shoqata “Labëria”, 

përmes një aktiviteti mbreslënës në teatrin “Petro 

Marko”, në tempullin ku shkriu gjithçka kishte për 

artin dhe popullin e vet, e nderoi aktoren e papërsëritshme 

me titullin “Mirënjohja e Labërisë”. 

Lamtumirë aktorja jonë e madhe, ikonë plot 

shkëlqim e skenës dhe ekranit shqiptar! 

Lamtumirë, Liza Laska, monumenti artistik i 

gruas dhe nënës labëreshë! 

Për Labërinë do të mbetesh gjithëmonë e gjallë, 

siç mbeten nënat! 

01.09.2014 

284

NË VEND 

TË FJALËVE TË MIA 

Zgjodha këtë urim të Erjona Katiraj, vajzës së 

miqve tanë nga Memaliaj, që studioi në Universitetin 

e Vlorës dhe tani jeton në SHBA, për të ndarë me 

miqtë e mi ca fjalë zemre në ditën e lindjes së njeriut të 

dashur e të shtrenjtë, bashkëshortes sime, Teutës. 

Për njeriun tënd, ndonjëherë është më mirë të 

shkruajnë e të flasin të tjerët. 

Eriona me shumë dashuri ka përshkruar gjithçka të 

virtytshme që ka me tepri Teuta ime. 

Faleminderit, Eriona! Edhe 100, e mira, e shenjta 

dhe shtrenjta ime, Teuta! 

Sot është ditë e veçantë, pasi një njeri shumë i 

dashur për mua feston ditëlindjen dhe sot, si rrallëherë 

në këto 10 vjetet e fundit, unë nuk do i shkoj dot pranë 

ta uroj. Por nga zemra edhe pse kaq larg, i dërgoj me 

mijëra urime e bekime. 

Teuta Gjokoli, u bëfsh edhe 100 vjeçe, e dashur! 

Ke qenë dhe je një bekim në jetën time, kam qenë 

me shumë fat që të kam pasur pranë dhe në çdo çast 

në zemër pranë të kam. Të njohësh ty, do të thotë të 

njohësh vlerën që ka mirësia, zemërgjerësia, fisnikëria! 

Të njohësh ty, ke njohur dashurinë në shumë 

forma, ke njohur ëmbëlsinë dhe sinqeritetin! Ti je det 

pa fund dhe këtë shprehje dua ta përdor, se është një 

shprehje që prindërit e mi më kanë thënë për ty dhe 

ka qenë e vërtetë. Të uroj nga zemra gjithë lumturi- 

285

në e kësaj bote, sepse ti vërtet e meriton! Të uroj nga 

zemra që gjithçka ëndërron të kthehet realitet! Të uroj 

sa më shumë dashuri të marrësh e të japësh, siç e ke 

zakon, të uroj shëndet pa fund! Të uroj pafundësisht 

mirësi, ashtu si ti e shpërndan pafundësisht atë! Me 

shumë dashuri dhe mall të them: Gëzuar ditëlindjen! 

Me shumë dashuri dhe mall të dërgoj mijëra puthje 

dhe përqafime! Ke qenë, je dhe do të mbetesh, shumë 

e shtrenjtë për mua! Ora akrepat lëviz drejt 12:00 dhe 

zemra ime, krah kërkon të vijë të të përqafojë! Nuk jam 

pranë teje me trup, por me mendje e zemër tani jam aty 

tek 

ty, që në 

mëngjes 

kur ke 

dalë për 

në punë e 

ke pritur 

urimet 

e para e 

deri në 

darkë, 

kur prapë 

me urime 

do e 

mbyllësh 

ditën! 

Të dua 

pafund! 

15. 

09. 

2014 

286

MASTERI SI PËRVOJË, 

PASION DHE KËMBËNGULJE 

Kur nisa procesin e masterit profesional për menaxhim 

biznesi me profil “menaxhim arti”, kisha parasysh 

vetëm një ngacmim apo një nxitje personale, thjesht 

për të pasur një qasje edhe të dokumentuar për një punë 

që në jo pak vite e kam bërë për pasion dhe dashuri. 

Temën e zgjodha nga fusha e trashëgimisë kulturore, 

këtu më çonte përvoja, por e parë kjo trashëgimi jo si 

qëllim në vetvete për ato çka përmbledh trashëgimia 

shpirtërore e materiale, por më tëpër për atë që gjithmonë 

kam pasur merak; si ta bëjmë këtë trashëgimi një 

vektor të rëndësishëm në zhvillimet ekonomike e sociale 

të komuniteteve e zonave ku shtrihet e gjallon kjo 

pasuri. Si t’i kthejmë në asete këto resurse që natyra e 

të parët kanë krijuar e na kanë lënë. 

Përbetohemi se kemi vlera të qenësishme të identitetit 

tonë kombëtar, kemi pasuri të rralla të trashëgimisë 

mbi tokë e nën tokë, por në vlerësimet e mia dhe me 

sa i njoh këto punë, ndërsa vlerat shpirtërore i kemi si 

stoli, apo ndonjëherë i përdorim edhe si çingi, ato materiale 

i kemi, më së shumti, vetëm si objekte studimi 

për arkeologë, apo specialistë të fushës dhe... ndonjë 

qindarkë të grumbulluar aty - këtu, ku objektet kanë 

dyer e porta. E vërteta është se këto pasuri i kemi me 

287

tepri, por edhe dje, edhe sot për fat të keq, këto resurse 

i kemi lënë jashtë vëmendjes për t’i menaxhuar si asete 

të ekonomisë së tregut. Bie fjala, pa shpërblim e pa asnjë 

vlerë tregu përdorej dje iso - polifonia (po të paktën 

përdorej me shumë autoritet dhe dinjitet në skena festivalesh), 

thuajse pa asnjë interes social apo ekonomik 

përdoret edhe sot. 

Gjithandej të rraskapitur e rropasur bartës e interpretë 

vlerash shpirtërore që përpëliten për të mbajtur 

për pasion, nëpër grupime miqsh e shokësh, edhe sot 

e kësaj dite këtë visar të rrallë. Njëlloj, në mos më 

keq nga dje, edhe pse ndryshe nga dje, sot këtë pasuri 

e kemi edhe të certifikuar si “kryevepër të pasurisë 

shpirtërore të njerëzimit”. 

Gjithashtu pa asnjë impakt ekonomik kanë mbetur 

vlera të qenësishme materiale të kulturës tonë kombëtare, 

si qytete antike, parqe arkeologjike, kala, rrënoja 

antike etj. Ashtu si dje, gati e njëjta gjë edhe sot, dy 

dekada e gjysmë pas lënies pas të ekonomisë së centralizuar. 

Të shumtat e këtyre vlerave pa aksesimin 

normal të lëvizjes, disa deri në objekte e disa edhe 

brenda vehtes së tyre. 

Dhe vazhdojmë të flasim për historinë, turizmin, 

tradita, zhvillime zonash e mirëqënie të banorëve. 

Ndërkohë që fare mirë e me pak ndërhyrje këto vlera e 

pasuri mund të kthehen në asete me impakte pozitive 

për të gjallëruar shpirtërisht dhe ekonomikisht komunitete 

dhe territore të tëra, bartëse të këtyre pasurive. 

Këto e të tjera më nxitën të punoj në temën për 

master në “menaxhim arti” në Universitetin Mesdhetar 

të Tiranës, e cila u kurorëzua ditën e djeshme me 

288

diplomë, shpërndarë përmes një ceremonie mbresëlënëse 

në ambientet e resortit “Xibraku”, në Tiranë. 

Një mrekulli e kënaqësi e veçantë të ishe mbrëmë 

në një ceremoni të tillë festive mes një rinie të mrekullueshme, 

por edhe me akademikë e profesorë si, Anastas 

Angjeli, Nexhmedin Dumani, Gudar Beqiraj, Vaso 

Tole, Sulo Hadëri, Alqi Naqellari, Vladimir Mici etj. 

Faleminderit stafit të UMSH për emocionet e veçanta 

dhe eksperiencën që ndamë për gati një vit pune 

dhe përpjekjesh të përbashkëta! 

16.09. 2014 

289

PËR GJIROKASTRËN, 

NJË DIAMANT MË SHUMË 

- Në ditën e dorëzimit të titullit 

“Qytetar Nderi i Gjirokastrës“ 

Prof. Agron Fico - 

Kam pasur rastin ta takoj e ta njoh nga afër dy 

dekada më parë. Atëhere në moshë ishte kaq sa jam unë 

sot, por për habi, më duket se është njëlloj si atëhere; 

me të njëjtin vitalitet, me të njëjtin pasion, me të njëjtin 

përkushtim dhe dashuri në shërbim të kulturës, gjuhës, 

albanoligjisë, etnokulturës, publicistikës. 

Atëhere vetëm se kishte përcjellë një lajm të transmentuar 

përmes ekranit të TVSH lidhur më përurimin 

e një grupi folku me emrin “Bilbili” dhe rrahu dynjanë 

deri sa më gjeti, për të më pritur në shtëpinë e tij, 

ku do të flisnim gjatë për këngën dhe trashëgiminë, 

si vlera të mëdha kombëtare. U mrekullua që në ato 

vite kapërcyelli kisha mundur të krijoja një grup me 

këngëtarë e interpretë të shquar të iso - polifonisë nga 

Vlora, Gjirokastra e Bregu i Detit. 

- Do të shkoni në festivalin e Kriulenit, në Moldavi, 

e kam gati një ftesë për ju. - më tha i ngazëllyer. - Unë e 

di mirë, kemi folklor nga më të pasurit e më të veçantët 

ndër popujt e tjerë. Ndaj duhet ë shkoni patjetër. Dhe 

kështu fluturimin e parë drejt skenave jashtë vendit 

“Bilbili” do ta bënte jo vetëm me bekimin, por edhe 

përpjekjet e drejtpërdrejta të profesorit. U gëzua tej 

290

mase edhe si një siguri për çka më kishte folur për 

folklorin tonë, kur i dhashë lajmin se nga juria ishim 

shpërblyer me “Çmim i parë për folklorin“. 

Prej atëhere u lidhëm në një miqësi të pandarë e 

një komunikim të pandërprerë, përjashto disa vite që 

na “humbën” lidhjet ngaqë profesori jetoi në kontinentin 

tjetër. U gëzua dhe shumë u mallëngjye, kur 

e njoftova për vendimin e stafit organizator se do të 

ishte President Nderi i edicionit të Pestë të “Aulona 

Inter Folk festival - 2013”. Gjithmonë i përpiktë, i rregullt 

e gjithnjë vlerësues e pa këtë pjesëmarrje edhe 

si një mundësi për të thënë ca fjalë zemre për Vlorën, 

qytetin e adhuruar qysh në rini, për historinë, por dhe 

për trashëgiminë shpirtërore. Ditën e shtunë, data 27 

shtator 2014, duke shkuar drejt qytetit të Gjirokastrës, 

si magnet më tërhiqte mirësia dhe hijeshia e këtij 

gjirokastriti emërmirë. Bashkia e qytetit të gurtë do 

291

t’i jepte Prof. Agron Ficos, edhe zyrtarisht, vendin 

“Qytetar Nderi i Gjirokastës”, duke e radhitur pas emrave 

të tjerë të shquar që ai qytet ka nxjerrë; Eqerem 

Çabej, Musine Kokalari, Ismail Kadare, Arben Puto e 

dhjetra gjirokastritëve të tjerë, para të cilëve, siç u tha 

në veprimtarinë e organizuar në ceremoninë e rastit, 

“edhe gurët e sokakëve përulen”.Emri i Prof. Agron 

Fico, një diamant tjetër i çmuar në gjerdanin e qytetarisë 

së vlerësuar gjirokastrite. 

Urime dhe jetë të gjatë, i dashur profesor! 

28.09.2014 

VILHELMIA 

E VLORËS 

Ajo është “Mjeshtre e Madhe e Penës”, ka edhe të 

tjera vlerësime të rëndësishme brenda dhe jashtë vendit, 

por siç thotë vetë, kjo e sotmja dhënë nga Shoqata 

“Labëria”, mbetet e veçantë. Ka botuar deri sot 37 

libra të gjinive të ndryshme duke filluar nga tregimi, 

novela, romani etj., por në qarqet letrare e shoqërore 

njihet edhe si publiciste, eseiste, studiuse, si dhe poete 

e shkrimtare për fëmijë. Një jetë të tërë ka bërë punëtoren 

e arsimit, por jeta e saj ka kaluar përmes kalvaresh 

jo të pakta. Bijë nga Kanina me kala e ballkone 

mbi det, por ka gati gjysmë shekulli në derë të Haxhirajve 

të Armenit, me rrënjë tutje trevave të Tepelenës. 

Përherë fjalëmbël dhe me një buzëqeshje të dlirë që, 

siç thonë ata që e kanë njohur prej rinisë, i ka bashkëudhëtare 

e të vetat. Kjo është Vilheme Vranari - Haxhiraj, 

gruaja e fortë dhe e mençur e Vlorës, të cilën La- 

292

ëria e nderon me titullin e lartë “Personalitet i Shquar 

i Labërisë”. Një grua labe, një zonjë e vërtetë që në 

të gjitha kohët tregoi qëndresë e prodhoi vazhdimisht 

kontribute për shoqërinë, jo vetëm në fushën e krijimtarisë 

letrare, por edhe si një intelektuale që përherë e 

gjen aty ku kultivohet paqja dhe ku përçohet mirësia. 

Veprimtaria e realizuar nga shoqata “Labëria” e degës 

së Vlorës, por mbi të gjitha gjesti i Forumit të Labërisë 

për ta përfshirë Vilheme Vranari - Haxhiaj midis figurave 

të tjera të vlerësuara të krahinës, tregon edhe një 

herë për mesazhet dhe misionin e qartë kulturor, atdhetar 

e patriotik që kjo shoqatë ka si busull. 

U ndjeva i nderuar që në ceremoninë e rastit t’i 

dorëzoj Vilhemes vlerësimin e lartë dhe të përshëndes 

të pranishmit në emër të forumit të shoqatës “Labëria”. 

04.10.2014 

293

NË KOLONJË 

VAJTA NJË DITË 

- Mbresa nga festa e këngës folklorike 

në Kolonjë të Gjirokastrës - 

“Në Kolonjë dua të vete”, thotë kënga më e re 

për Kolonjën, e kthyer në hit për kolonjarët, e kënduar 

me aq embëlsi e bukuri nga Petrit Lulo, i cili fjalët e 

trëndafilta të Pajtim Graçit i ka mbështjellë me kadifenë 

e mjaltë të zërit të tij. Dhe unë vajta në Kolonjë, një 

ditë feste me këngë për këngën. Vajta e vajtëm të gjithë 

në Kolonjë dhe s’u tundëm nga shiu i paprerë që për 

asnjë çast nuk pushoi. Në sfidën mes qiellit që rrodhi 

papushim “litarë” shiu dhe këngës, fitoi kënga. 

M’u desh të shkoja në Kolonjë plot 35 vite më 

pas. Nga hera e fundit në këtë fshat Labërie më kishte 

mbetur në mendje dollia me qelqe uji, ngritur në një 

trapezë burrash në një dasmë djali. Askush tjetër ndër 

fshatrat e Labërisë nuk i përqaset Kolonjës për ca tradita 

vendi e sidomos për qëndresën e treguar në respek 

ndaj disa dokeve e zakoneve të trashëgimisë, ardhur 

nga shumë dekada të shkuara. Në Kolonjë, deri vonë, 

zakonet në davete e sidomos dollitë në trapeze, janë 

zbatuar pa tolerancë, përkundrazi me shumë rigorozitet 

e besnikëri. Po edhe dashurinë kolonjarët e kanë 

trashëguar si asnjë tjetër në krahinë, me shumë dhemb- 

294

shuri e me shumë përgjërim. Besoj këtej duhet të jetë 

nisur autori i këngës që thashë më lart, kur thotë: 

Kolonjë, e bukur Kolonjë, 

Në mes shoqeve si zonjë… 

Ndërsa sot janë mbledhur të gjithë për të festuar 

një festë kënge në vlerësim të muzikës tradicionale, 

këngës polifonike të fshatit e zonës, pranë “Sofrës 

kolonjare”, shoqëruar edhe me kuzhinën tradicionale 

të fshatit. Kanë ardhur për të festuar bashkë me kolonjarët 

edhe grupe të tjera polifonike nga Lunxhëria, 

Zhulati, Golemi, Picari etj., dhe fare natyrshëm, aty në 

skenën pranë rrapit shekullor merr udhë një festival i 

tërë folku. Një magji e tërë zërash, melodish, avazesh e 

kostumesh plot ngjyra e ornamente tradicionale. 

Në Kolonjë të Kurveleshit, 

Derdhur bujaria sheshit... 

Ka ardhur në Kolonjë edhe “gjenerali i këngës” 

labe, Golik Jaupi, por edhe virtuozi i këngës popullore 

përmetare Vaskë Curri, duke krijuar kështu, të gjithë 

bashkë, një “det” me këngë e valle që do ta kishin zili 

edhe skena të mëdha festivalesh. 

Faleminderit, Kolonjë, që na e mbushe shpirtin me 

aq shumë këngë e dashuri për njëri - tjetrin! 

Një dhuratë e bukur e shoqatave “Kolonja” e “Labëria” 

për komunitetin e Kolonjës dhe Labërisë në 

prag vitin e 70 - Vjetorit të Çlirimit të Atdheut. 

05.10.2014 

295

NEVOJA PËR PROKURORI 

NË DEMOKRACI 

Asnjëherë nuk kam folur e as jam prononcuar 

publikisht për të ashtuquajturën “çështja Gjika”. Kam 

menduar se, për secilin duhet të ketë një “gjykatës” 

apo një balancë për të gjykuar e matur vlera. 

Më mundon ca të shprehem kjo puna e “konfliktit 

të interesit”, por në fund të fundit, unë jam një person 

që, pavarësisht pozicionit ku jam gjendur, nuk 

kam qëndruar asnjëherë sehirxhi kur shoqëria ka pasur 

nevojë të them një fjalë. Siç dua ta them edhe sot, për 

këtë prokurorinë tonë të nderuar. 

Asnjëherë nuk jam shprehur më parë për “çështjen 

Gjika”, jo thjesht dhe vetëm për t’iu shmangur konfliktit 

të interesit, por edhe se kam pasur bindje te disa 

principe të organit të drejtësisë, më saktë të prokurorisë... 

Di mirë që në një shtet demokratik, prokuroria 

ngre akuza, heton, ivestigon, bën të gjitha përpjekjet 

për të vërtetuar dyshimin dhe, nëse akuzat apo dyshimet 

nuk vërtetohen, bën terheqjen profesionale. 

Por kjo prokuroria jonë nuk dëgjon fare nga ky 

vesh, ose më mirë të them, i mungon fare “veshi” 

demokratik. Ka akoma veshin e sistemit që kemi gati 

çerek shekulli që e kemi lënë pas. 

296

Duket se prokuroria vazhdon akoma të jetë në patronat 

të kreut të saj që është vet në patronat të shefit që 

kishte e që në 23 qershor, me votat e 1 milion shqiptarëve, 

i lau duart nga pushteti... Siç duket, shefi i të gjorëvë 

prokurorë të çështjes, nuk mund ta harrojë kollaj atë 

që “i pandehuri Gjika” i bëri shefit të tij, atij të madhit 

fare, për 100 - Vjetorin e Pavarësisë Kombëtare... 

Të mos harrojmë: 28 Nëntori 2012 ndau dy epoka, dy 

sisteme, dy ideologji, dy filozofi; nderimin për burrat 

që ngritën Flamurin e Mëvetësisë Kombëtare njëqind 

vjet të shkuara dhe injorimin e këtij akti të jashtëzakonshëm 

gjithëshqiptar nga shteti në fuqi i kohës. 

Shpëtim Gjika zgjodhi të parën, bashkë me të gjithë 

shqiptarët. “Buka me vete” do të mbetet në memorien 

e shqiptarëve, jo për katër, por edhe sikur për katërqind 

vjet të syrgjynoset Gjika. 

Ja, kaq është kjo historia! 

Se ndryshe nuk ka si shpjegohet që kjo e nderuara 

prokurori, më shumë se të vrarët e Gërdecit, të vrarët 

me plumb të 21 janarit, shitjen e detit, rrokopujën e pasurive 

kombëtare, shpërbërjen dhe katandisjen në këtë 

derexhe të mëmëdheut, e shqetësojnë ca llaç e tulla që 

pretendohet se Gjika i ka vënë shtrëmbër. 

Ndaj ky vend ka nevojë për të vendosur e për të pasur 

drejtësinë e vërtetë. Nga të pakontestueshmet çështje 

që Edi Rama, kryeministri i Shqipërisë, e di mirë dhe 

kërkon me forcë të bëhet. 

07.10.2014 

297

NË SELENICË, 

ATY KU RILIND QYTETI 

Një ftesë e kryetarit të bashkisë së Selenicës, Ferdinand 

Aligjoni bëri që sot të jem në Selenicë, në një 

nga qyetetet minatore të Shqipërisë. 

Kam pasur rastin ta njoh këtë qytet qysh prej vitit 

1977. Pikërisht këtu do të kryeja stazhin e paradiplomës 

së universitetit dhe pavarësisht se kisha pasur 

rast edhe herë të tjera të isha në këtë qytezë, isha shumë 

kurjoz të mësoja gjëndjen aktuale. 

Më besoni, jam ndodhur në një situatë tepër befasuese, 

saqë s’mund të rri pa e përshkruar. Një transformim 

i plotë i qendrës së qytetit dhe një konceptim 

shumë bashkëkohor i sheshit që bashkon selenicarët. 

Një ivestim i pandodhur më parë, në më shumë se 100 

vjet në historinë e ekzistencës së këtij qyteti minator, 

në rrënjët e të cilit shtrihet një pasuri e shtrenjtë kombëtare 

me histori më shumë se një shekull. 

Kam parë me sy e kam prekur nga afër jo thjesht 

një përkushtim, por një sensibilitet e dashuri që i pari 

i pushtetit vendor të Selenicës, Ferdinand Aligjoni, 

kishte marrë përsipër të realizonte për këtë qytet minator. 

Nëse do të kishte ca vlerësime të veçanta, Selenica 

bashkë me qytete të tjera minatorësh do të ishte shpallur 

me kohë një ndër qytetet që do të ishin në agjendën 

e vizitave të turistëve, apo atyre që duan të njihen 

nga afër me vendet që kanë kontribuar më shumë për 

ekonominë e këtij vendi që thirret Shqipëri, por në pamundësi 

që kjo të ndodhë, kryetari i bashkisë, Aligjoni, 

ka vendosur të bëjë atë çka mundet për këtë qyetet anës 

298

Vjose…Një transformim dhe një rilindje e vërtetë po 

ndodh në këtë qytet, herë - herë të harruar, por një njeri 

si Ferdinand Aligjoni ka vendosur ta nxjerrë në dritë… 

Faleminderit, Ferdinand Aligjoni që me Edi Ramën 

po rilindni Selenicën! 

09.10.2014 

ILIRI DHE ALBANA 

- ARTISTË NË SKENË E NË JETË... 

Për herë të parë i pashë të dy përpara pak vitesh, në 

skenën e Tetovës, me ansamblin e tyre “Ibe Palikuqi”. 

Pastaj në skenat, sheshet dhe rrugët e Vlorës, mes artistëve 

të folkut gjithëshqiptar në festimet e jashtëzakonshme 

të 100 - Vjetorit të Pavarësisë. Ndërsa në 

majin e 2013, në edicionin e 5 - të të “Aulona Inter 

Folk Festival”, përsëri në përbërje të “Ibe Palikuqi” do 

të ndiznin skenat e qytetit. 

Ilir Loku dhe Albana Metallari, një dyshe e mrekullueshme 

valltarësh, solistë të Ansamblit “Ibe Palikuqi” 

të Shkupit, por edhe nga dyshet më simpatike të 

valles shqiptare. Në edicionin e 6 - të të “Aulona Folk” 

imazhi i të dyve u bë imazhi i publicitetit të festivalit. 

Me sharm, me elegancë, me profesionalizëm. 

Në gushtin e këtij viti, në një dasmë të madhe shqiptare 

aty në Shkup, Iliri dhe Albana certifikuan edhe lidhjen 

e jetës, fryt i një dashurie përmes artit dhe kryesisht 

valles së bukur shqiptare. Siç më treguan, mes 

shumë mundësish, të dy zgjodhën Vlorën për të kaluar 

“ditët e mjaltit”, pikërisht në një nga resortet turistike 

të qytetit. Iliri është rritur me vallet folklorike; nga 28 

299

vite mbi shpinë, rreth 20 i ka të lidhura me vallen. Aty 

në Shkup, në ansamblin me emrin e heroinës Ibe në 

ballë. Thotë se vallen e ka në gen nga i ati, vite më parë 

edhe ai solist me ansamblin “Emin Duraku”. Më thotë 

se ka idhull të madhin e valles shqipe Besim Zekthi, 

por kërkon t’u ngjajë edhe “Mjeshtrit të Madh” Rexhep 

Çeliku solist i Ansamblit Kombëtar të Këngëve 

dhe Valleve të Tiranës, apo Besnik Grajçevci të “Shota 

e Prishtinës”. Për vallet, si kërcimtar, i falet koreografit 

Fehmi Shaqiri dhe ka vite që ka ndjerë dorën e tij. 

Iliri dhe Albana , krahas angazhimeve me ansamblin 

“Ibe Palikuqi”, realizojnë jo pak valle edhe 

me grupin e tyre të sapokrijuar me emrin e bukur e 

domethënës “Ilirida”. Vallet me kostumet e bukura 

kombëtare, qepur e qendisur nga vet Albana, kanë 

kohë që ndezin mjediset dhe zemrat e shqiptarëve të 

Maqedo-nisë, në dasma e gëzime. Dy artistë në skenë 

e në jetë. 

10. 10. 2014 

300

DUKE LEXUAR 

VELEDIN KORKUTIN… 

Në festën e këngës në Kolonjë, mes shumë të njohurve 

e miqve të mi të asaj ane Labërie, do të takoja 

edhe Veledin Korkutin, golemasin me këngë e vargje 

në buzë. Diçka shkroi si dedikim në të parën faqe pas 

ballinës dhe në dorë më lëshoi një libër, botuar prej tij 

pak kohë më parë. Emri i recezentit, njëkohësisht edhe 

shkruesit të hyrjes, mikut dhe kolegut tim, inxhinierit 

Albert Stroka, u bë një motiv më shumë për ta lexuar 

librin pa pritur radhë. 

Kam pretenduar se e kam njohur Veledinin, në fakt 

i kam njohur vetëm ca anë të rëndësishme të formatit 

të tij si këngën, interpretimin, dashurinë dhe pasionin 

për të thurur këngë e vargje të tjerra hollë, por vetëm 

kaq. Më besoni, nga botimi i Veledinit të titulluar me 

një simbolikë të bukur “Ky jam unë” kam mbetur i 

mrekulluar dhe kam ndjerë një lloj krenarie për njohjen 

e miqësinë me të. Pak kohë më parë, unë prej Vlore e 

Veledini nga Saranda do t’i bënim bashkë qindra vargje 

e do t’i botonim për disa ditë rresht në të përditshmen 

“Telegraf”, nën okelion “Hapur do t’i themi, ca 

derte që kemi”. 

Kohë më parë, gjithashtu do të botoja edhe një 

shkrim - recension rreth librit “Mbaje lart e tirre hollë” 

me bashkëautor vëllain tjetër, Skënderin. Po ndryshe 

nga botimet e mëparshme, në këtë libër, Veledini ka 

vendosur të flasë e të tregojë diçka nga jeta e vet, ashtu 

si ka rrjedhur e ashtu si ka kaluar. Thjesht, fare thjesht 

ka shkruar, duket se me shumë kujdes i ka radhitur datat, 

historitë, ndodhitë, peripecitë që ka kaluar. Me shumë 

301

mjeshtëri, autori rrëfen ca të vërteta që në pamje duket 

se janë të thjeshta e të zakonshme, por pikërisht këtu 

qëndron edhe bukuria dhe forca e krijimit. Veledini e 

thotë vet, qysh në hyrje se përmes përshkrimit të jetës 

së tij, nuk pretendon të na sjellë trgimtarin, novelistin 

apo romancierin e madh. Me një penë të zhdërvjelltë 

duke lëvizur nga fëmi-nia në Golemin e tij të lindjes, 

në Urën e Kardhiqit e Gjirokastër, në shkollën e mesme 

e festivale kënge, në Universitetin Bujqësor të Tiranës, 

në Picar e prapë në Golem e deri në Sarandë, ku e hodhi 

përfundimisht tranzicioni, ai na sjell jetën e njeriut 

të zakonshëm në përballje me kohën dhe vendin. 

Libri përshkruhet nga një fije e padukshme, por shumë 

e ndjeshme humori, dhunti e autorit kjo, por ka dhe jo 

pak situata që të shkaktojnë mornica dhembje e ankthi. 

Lexojeni dhe ju siguroj se në ato që Veledin Korkuti 

tregon për veten, secili, mbase në të tjera situata, do 

gjejë edhe veten dhe jetën e tij. 

10.10.2014 

302

NË VEND TË URIMIT 

PËR DRITËRONË 

Mund të formuloja një urim në rreshta apo në vargje, 

mund të gjeja edhe një buqetë të bukur me lule e 

ta vendosja në status për ta uruar... Tjetër gjë do bëj. 

Ngaqë ende më kumbon në vesh e në gjithë qenien 

time përshëndetja e tij nga pozicioni i Presidentit të 

Nderit për edicionin e këtij viti të “Aulona Inter Folk 

Festival”, mendova që publikimi në këtë ditë të shenjtë 

për të e për ne, do ishte urimi më i mirë. 

Petrit Ruka, në një të përditshme shkroi shumë 

rreth mesazheve që përcillte kjo përshëndetje, por 

këto fjalë të patriakut të madh të letrave shqipe, mbeten 

përherë aktuale... 

Të paçim dhe si drita dritërofsh, Dritëro! 

DritëroAgolli 

President Nderi 

“Aulona International Folk Festival” 

Vlorë, 10 maj 2014 

Ju përshëndes të gjithë, juve pjesëmarrësve në 

303

festivalin “Aulona 2014”, lebër të vendit dhe miq turistë, 

të mëdhenj e të vegjël, fshatarë dhe qytetarë! 

Jam shumë i nderuar që Vlora më zgjodhi si President 

Nderi të këtij aktiviteti që zbukuron Vlorën dhe 

gjithë Shqipërinë me vlerat, mesazhet dhe rëndësinë 

e tij për popullin. Mesazhi im për të gjithë Ju është 

që të këndoni dhe kërceni këngët dhe vallet e gjyshërve! 

Le t’i rikëndojmë dhe le t’i rikërcejmë këngët 

dhe vallet e gjyshërve, duke shtuar diçka nga zëri dhe 

lëvizjet tona, pa ua cënuar harmoninë e përherëshme 

tingujve, lëvizjeve dhe ngjyrave të fjalëve. 

Edhe gjyshërit ndër këto krijime shtuan zërat e 

tyre, prandaj ato kanë ardhur deri tek ne më të plota 

dhe më të qëndrueshme. Një valë gjyshërish ka hequr 

e ka shtuar diçka, një valë tjetër gjyshërish, gjithashtu 

ka vënë një ngjyrë e ka sjellë një tingull në trupin e 

tyre, prandaj ato nuk janë harruar. 

“Tradita është e gjallë, kur këndohet dhe kërcehet, 

kur përkedhelet” - më thoshte një këngëtar nga 

Tepelena. Edhe ne poetët kemi marrë hua të madhe 

nga stërgjyshërit, kemi marrë vargje dhe vjersha 

të tëra, duke bërë pak krehje dhe me shumë përkëdhelira. 

Pastaj po të hyjmë thellë kohëve dhe thellë 

vendeve, edhe nga vendet prej nga vijnë festivalistët 

e huaj të “Aulona Folk Festival”, do të gjejmë Robert 

Bërnsin, Longfelloun, Pushkinin etj., që kanë marrë 

kaq shumë hua, jo vetëm nga popujt e tyre, por dhe 

nga popujt përreth. 

Muzika, kënga, vallja dhe meloditë me vegla, 

komunikojnë mes popujve duke qenë një gjuhë e 

304

kuptueshme prej të gjithëve. Popujt e kuptojnë njëri 

- tjetrin prej muzikës, lëvizjeve edhe pse fjalët mund 

të mos i kuptojnë. 

Prandaj “Aulona Festival” është një mundësi më 

shumë për të komunikuar mes nesh, mes popujve të 

rajonit dhe më gjerë, për t’i kënduar paqes dhe për 

të shkëmbyer kulturat tona. Këndojini dhe kërcejini 

edhe në Vlorë, këngët dhe vallet e gjyshërve tuaj, 

qofshin ata shqiptarë, grekë, turq, italianë, malazes, 

kroatë, polakë, bullgarë!... 

Këngët e gjyshërve janë tradita e botës dhe kudo 

ku mbahet gjallë, ajo është si në shtëpinë e vet. E po 

nga të mos u heqësh kapelen në shenjë nderimi këtyre 

gjyshërve tanë të mëdhenj! 

Suksese Vlorës dhe festivalistëve të “Aulonës”! 

13.10.2014 

305

DREJT PRISHTINËS, 

PËR SHKURTE FEJZAJ 

Të enjten, datë 30 tetor 2014, me grupin folklorik 

“Bilbili” do të jemi në Prishtinë, në koncertin e 

madh të të madhes së këngës shqiptare, Shkurte Fejzaj. 

Pikërisht në këtë ditë, në orën 19 e 30, aty në Sheshin 

21, “TV 21” fillon koncerti “Shkurte Fejza 40 vjet - zëri 

i kombit të vet“. Shkurte Fejza është një nga këngëtaret 

më të dashura në mbarë trojet shqiptare, por ajo është 

edhe një mike e madhe e Vlorës. Me shumë dëshirë ka 

ardhur aty e ka kënduar në skenën e “Aulona Inter Folk 

Festival”, por mbi të gjitha, në koncertin e madh të 100 

- Vjetorit të Pavarësisë, më 28 nëntor 2012. 

Le të jetë kënga jonë një buqetë me avaze jugu 

e polifonie mes melosit të jashtëzakonshëm të këngës 

popullore që në mbrëmjen e 30 tetorit do derdhet në 

Prishtinë, për Shkurten e prej Shkurtes. Më poshtë vargjet 

për Shkurte Fejzaj, si përshëndetje nga folk grup “ 

Bilbili”, Vlorë. 

Në Kosovë kemi ardhë 

Nga Vlora me det e valë. 

Nga Vlora e kombit tonë 

Me flamur e me shqiponjë. 

Nga ballkoni i Ismailit 

Në kullën e Boletinit. 

306

Kemi ardhë të urojmë 

Princeshën e këngës tonë. 

Shkurte Fejza këngëtare, 

Dyzet vjet me këngë zjarre. 

Dyzet vjet me këngë në gojë 

Si bilbil e si shqiponjë. 

Këngë malli, këng’ lirie, 

Këngë kombi, Shqipërie. 

Zëri i trojeve shqiptare 

Shkurte Fejza këngëtare. 

Edhe 100 vjet në skenë e për kombin këndofsh, 

Shkurte Fejza! 

27. 10. 2014 

307

TRILOGJIA 

ÇIPA NË VLORË 

Një botim ekselent, krejt unikal, por edhe një 

veprimtari me të njëjtat përmasa, sot në Vlorë, në 

promovimin e krijimtarisë poetike të “Trios Çipa”, 

Lefter, Aleksandër e Akri. E rrallë, gati e pandodhur 

kund një ndodhi e tillë ku njëherësh të promovojnë 

botimet e tyre babai, djali dhe nipi. Në Çipaj të 

Pilurit e Bregut, ngjau… Ndaj ky aktivitet i moderuar 

mjeshtërisht prej “Mjeshtrit të madh”, aktorit Bujar 

Asqeriu do mbahet mend gjatë në Vlorë. Nën tingujt 

e ëmbël të fyellit plot avaze baritore, por edhe shoqëruar 

me këngën e mahnitshme piluriote e bregase, 

308

fjala e oratorëve të shumtë mori tjetër fuqi. Fuqinë e 

atdheut, të kombit, të lirisë, të dashurisë, të jetës që 

Lefter Çipa e ka kënduar një jetë të tërë. Pa dyshim 

vargjet e Sandrit dhe Akrit, ndonëse në të tjera metrika, 

duket se vinin praj atit, Lefterit të papërsëritshëm. 

- Gjyshi ka qenë dhe mbetet zanafilla e krijimtarisë 

time. - tha Akri, kur iu desh të thoshte dy fjalë. 

- Sandri , po se po. 

Pas kësaj fjale, të tjerat s’ke ç’i do t’i thuash. Përshëndetjen 

time po e bëj publike përmes këtij komunikimi. 

Një këngë për të parin e Çipajve në Trilogjinë 

e botuar e të shoqëruar edhe me një botim special të 

Lefterit “Këngët e Atdheut tim”. 

01.11.2014 

FUQIA E GJUHËS EVROPIANE 

DHE TË VËRTETËS SË MADHE 

Përfundimisht gjuha e “drunjtë”, gjuha e krajleve 

shkërmoqet e bëhet hi përballë gjuhës evropiane, 

gjuhës të së vërtetës së madhe shqiptare. 

Edi Rama, kryeministri i shqiptarëve, me shumë 

dinjitet e me shumë burrëri ishte sot, përballë homologut 

serb, në majën më të lartë të historisë; aty ku 

këtë vend e ka vendosur zoti dhe me thonj, mençuri e 

barot e kanë mbajtur të parët. Bash aty, në mes të Beogradit, 

faqe Evropës e botës, përfaqësuesi i shqiptarëve 

u përball jo thjesht me kryeministrin e radhës, 

309

por me mendësinë më të vjetër të politikës serbe. E 

palatuar, e pagdhendur, e drunjtë, e vjetër. 

Besoj është rasti që të gjithë si shqiptarë duhet 

të krenohemi për guximin e kryeministrit tonë, që pa 

iu marrë zëri e pa iu dridhur qerpiku, artikuloi drejtpërdrejt 

të vërtetën e madhe. Të vërtetën e madhe 

për gjakun tonë, vëllezërit tanë, Kosovën shqiptare. 

Aty në Beograd, në pallatin “Serbia”, në sy e vesh të 

njerëzimit! Ngjau më 10 nëntor 2014! 

10.11.2014 

LABËRIA KUVENDON 

PËR LUFTËN ÇLIRIMTARE 

E vēmendshme si gjithmonë ndaj ngjarjeve kulmore 

të Labërisë në veçanti, por edhe të vendit e 

kombit në përgjithësi, shoqata “Labëria” organizoi 

sot në Tiranë sesionin shkencor me temë: “Labëria 

në 70 - vjetorin e çlirimit të Atdheut nga pushtuesit 

nazifashistë”. Ky sesion u organizua në bashkëpunim 

edhe me Muzeun Historik Kombëtar, veç të tjerash 

edhe si një tregues, se veprimtaria e shoqatës “Labëria” 

është thellësisht atdhetare e patriotike, por 

edhe në respekt të plot të historisë dhe vlerave të popullit 

shqiptar. 

Interesim i jashtēzakonshëm, pjesëmarrje tej 

kapacitetit dhe mundësive që ofrojnë ambientet e 

Muzeut. Një takim mjaft dinjitoz, me pjesëmarrje 

310

të gjerë të elitës së Labërisë, kësaj krahine emër e 

lavdi madhe, por edhe personalitete të tilla si Prof. 

Rexhep Qose, - ish Presidenti Alfred Moisiu, Prof. 

Servet Pëllumbi, Prof. Sabit Brokaj etj. Sesionin e 

hapi kryetari i shoqatës kombëtare “Labëria”, Prof. 

Ago Nezha. 

Pastaj kumtuan temat e tyre të përgatitura me 

mjaft tharm shkencor, Prof. Paskal Milo, Prof. Xhelal 

Gjeçovi, Prof. Pëllumb Xhufi, Prof. Hamit Kaba, zv/ 

drejtori i Muzeut Kombëtar Dorian Koçi. Ky sesion 

tregoi edhe një herë seriozitetin dhe përgjegjësinë 

që Labëria ka në vlerësim të ngjarjeve dhe historisë 

madhore e vendimtare në fatet e Shqipërisë e Kombit. 

12.11.2014 

311

PËR DITËLINDJEN TËNDE... 

- Shkruar sot, në ditëlindjen 

e Dariusit, nipit tim të shtrenjtë - 

O i miri i Gjyshit, 

ergjënd e flori, 

katër vjeç i mbushe 

porsi dritë më rri! 

Plot me dritë e gaz 

ma ke mbush shtëpinë, 

thëllëza, bilbila 

tok me ty më rrinë! 

Ditët m’i ke bërë 

të gjitha pranverë 

dhe pse brymë e ngricë 

bie ndonjëherë... 

Pa më shkon në kopsht 

me një çantë për dore, 

herë si paparunë, 

herë si lule bore! 

Po rritesh, o nipçe, 

e më bëhesh burrë, 

bën dhe vizatime, 

ngjyros dhe flamurë! 

Si gjyshi dhe vallen 

kërkon që ta hedhësh, 

312

elin edhe këmbët, 

Përpiqesh t’i dredhësh! 

Po mē shumë se vallen 

dhe të vendit këngë, 

më kërkon kompjuter, 

celular të “rëndë”! 

Të shikoj e them: 

ah, kjo botë jallane, 

sot rriten fëmijët 

me er’ evropiane! 

Ndaj gëzuar, Darius, 

dhe 100 të tjera, 

në sy e në shpirt, 

lulëzoftë pranvera! 


313

ME AHMET CAPËN 

NË VLORË 

Pas kaq vitesh, një kafe te “Miramare”, me Ahmet 

Capën, shokun, mikun e patriotin tim zhulatas. Larguar 

për gati dy dekada në emigracion, në Greqi, asnjëhërë 

nuk është ndarë nga vendlindja, dashuria e përjetshme 

Kontribues në vite në gjallërimin e jetës në Zhulat 

e sidomos me grupin polifonik të këtij fshati, të njohur 

edhe në kalanë e Gjirokastrës… 

Krijues dhe pasionant, njohës e lëvrues i trashëgimisë 

shpirtërore tē Zhulatit e Labërisë. 

18.11.2014 

314

ERICH RATHFELDER - 

40 VITE GAZETARI 

Është nga gazetarët më të njohur jo vetëm në Ballkan 

ku vepron aktualisht, por edhe në Evropē e më 

gjerë. Jeton në Sarajevë. Jo pak, po për 25 vite ka qenë 

banor i Berlinit, si gazetar e korrespodent në disa prej 

gazetave gjermane. Ka 40 vite karrierë gazetarie dhe 

i ka provuar të gjitha; edhe zyrën edhe terrenin. Eshtë 

shumë kompleks si prejardhje; i ati nga Letonia, vendosur 

në Gjermani si emigrant, e ëma gjermane, ndërsa 

vet së fundi vendosur në Bosnje - Hercegovinë nga ka 

dhe bashkëshorten, Amela. 

Në fakt prej Gjermanie në Ballkan ka ardhur aty 

nga viti ‘91 dhe fillimisht është vendosur në Kroaci 

për të kaluar më pas në Sarajevë. Për shkrimet e korrespondencat 

gjatë luftës, por sidomos për ato në 

përkrahje të luftës së kosovarëve e Kosovës, është 

shpallur disa herë “non grada” nga autoritetet serbe. 

Siç më tregon, i shtyrë nga ky vendim, kur në ‘98 

- tën në Kosovë do të hynin tanket e NATO - s, do 

ndalonte njerin prej tyre e hipur mbi të do bënte një 

fotografi. Pikërisht këtë foto e nisi menjëherë në Ministrinë 

e Jashtme të Serbisë, aty prej nga kishte dalë për 

të urdhëri “non grada”, si për t’u thënë serbëve: “ja ku 

jam!”.Në vitet 2003 - 2004 ka punuar edhe në Afganistan 

si reporter lufte, por më thotë se prej atëherë ka 

vendosur të mos shkojë më në fronte lufte. 

315

Ka botuar tre libra për Bosnjën, por interesant mbetet 

libri me 415 faqe për Kosovën. Një libër i shkruar si 

përmbledhje ngjarjesh e zhvillimesh në harkun kohor 

1987 - 2010. Ka ardhur së bashku me bashkëshorten, 

Amelën, pēr një tur vizitash në Vlorë e më tej bregdetit, 

në Sarandë e Gjirokastër... 

Folëm gjatë me Erichun, po për çka më foli nuk do 

të zgjatem, me siguri do flasë vetë me penën e tij. Për 

mua ishte kënaqësi e veçantë që pata rastin ta njoh e ta 

shoqëroj gjatë qëndrimit dyditor në Vlorë. 

19.11.2014 

316

PARTIZANI YNË 

- Për tim vëlla, Pëllumb Gjokoli - 

Nga ajo kohë kanë kaluar 70 vjet e atëhere nuk 

ishte më shumë se pesëmbëdhjetë. Pesëmbëdhjetë vjeç 

ishte djali i madh i Aliut, Pëllumb Gjokoli, kur do të 

rreshtohej në Brigadën e XIV Sulmuese, formuar në 

Gjirokastër atë vit të dyzetekatrës. Pjesmarrës në disa 

luftime, Bregut kryesisht, por edhe në Vlorē në çlirimin 

e Sazanit... Jam e jemi krenarë gjithmonë me atë 

që bëri vëlla jonë dhe duke parë kohët më pas si rrodhën 

ca histori e ngjarje, më është mbushur mendja se 

317

akti i vëllait tonë të madh, po edhe i familjes, ka qenë 

vendimtar, sepse na rreshtoi në krahun e kontribuesve 

për lirinë, në krahun e fitimtarëve. Ja pse në prag të 29 

Nëntorit, jubileut të 70 - të, i bëra një vizitë në shtëpinë 

e zgjedhur për të mbyllur jetën, në Tiranë. Më foli për 

festimet e 18 Shtatorit në Gjirokastër dhe për parakalimin 

në “Sheshin e Çerçizit” me shallin e kuq në qafë. 

Atë kohë s’kishte folur akoma Arvizuja që i kishte kritikuar 

manifestimet me emrin e Enver Hoxhës, po siç 

më tha, edhe po të kish folur, nuk do ta kishte dëgjuar 

hiç... E urova për 70 - vjetorin dhe i thashë që ishim me 

fat që ende e kishim të gjallë një nga pjesëmarrësit e 

Luftës së Dytë Botërore. Të gjallë dhe Fitimtar! 

27.11.2014 

NË GOSTIVAR, 

NË FESTËN E FLAMURIT 

Mbrëmja e 28 Nëntorit 2014, na gjeti mes vëllezërve 

tanë në Gostivar. Një reklamë elektronike vendosur 

në hyrje të qendrës për kulturë të qytetit po vazhdonte 

të jepte reklamën per koncertin e grupit “ Bilbili 

“ nga Vlora. Mësuam se kishte ditë që po bëhej kjo reklamë 

duke paralajmëruar se, ndryshe nga vite të tjera, 

kësaj here gostivarasit do të kishin mysafir një grup 

me polifoni e valle nga Vlora, nga qyteti i flamurit. Në 

një skenë te mbushur plot e përplot dhe të dekoruar me 

flamujt kuq e zi, filloi aktiviteti i 102 vjetorit, i paraprirë 

nga dokumentari i Virgjil Kules për 100 Vjetorin 

e Pavarësisë. Të pranishmit përcollën me emocione të 

forta e duartrokitje, imazhet që vinin përmes ekranit 

nga mrekullia që shqiptaria realizoi në Vlorë dy vite 

318

më parë. Pastaj në skenë u derdhën këngët dhe vallet e 

ansamblit “Bilbili”, të cilat u shoqëruan me duartrokitje 

dhe u përcollën me emocione të veçanta. Këngë polifonike 

për Ismail Qemalin e Isa Boletinin, por edhe 

për thëllëzën me pika e vajzën e valëve. Vallet me motive 

të jugut e të veriut, sidomos “Osman Taka” e “Një 

komb një flamur” krijuan emocione të papërsëritshme. 

Koncerti u moderua me mjaft elegancë e profesionalizëm 

nga këngëtarja Besiana Mehmeti, e cila së bashku me 

këngëtarin e shquar Shkodran Tolaj, interpretuan disa 

duete nga repertori i tyre. Drejtorit të Qendrës për Kulturë, 

Luan Zenku, simbolikisht ju dorëzua një flamur 

kombëtar i sjellë posaçërisht nga qyteti i flamurit. Në 

fund urimi i madh: Gëzuar shqiptarë, kudo që jeni, 

Festën e Flamurit! Gostivari feston ditën e madhe, këtë 

102 vjetor bashkë me ne. 

29.11.2014 

319

GJIROKASTRA 

ME VLERË 

E filluam vitin që nisi me një vizitë familjare në 

Gjirokastër, vendlindja ime... Me bashkëshorten Teuta, 

djemtë Niku e Joni dhe nusen e Nikut, Ita. Një urim 

për një vit të mbarë te motra Arziko e vëllai Nimet dhe 

në mbrëmje një darkë të gëzuar me nipër e mbesa te 

Pishinat, përfund Lunxhërisë.... 

Vizita në qendrën muzeale dhe kalanë e qytetit 

tërësisht mbresëlënëse. Pëllëmbë e histori, hap e bukuri 

kjo Gjirokastra jonë! Pastaj një drekë fantastike te 

“Odaja” me Lilin, Beson e Flamurin... 

Gjirokastra! Një mrekulli që të thith si magnet... 

09.01.2015 

320

NJË URIM 

PËR BIJËN TIME 

Kam 

lumturinë e 

madhe që sot, 

edhe në emër të 

bashkëshortes, 

Teutës, të nis 

një urim shpirti 

për Sevinën, 

vajzën tonë të 

vetme e shumë 

të dashur. 

Gëzuar 

ditëlindjen e 

tridhjetë, bija 

jonë! 

Të rrosh e 

të gëzosh jetën 

tënde dhe mbeç 

sikundër je me dashuri e dhëmshuri për njeriun Njeri. 

Unë dhe mami Teuta të falemi e përgjërohemi edhe për 

një arsye tjetër; ti e Juli na kini prurë në jetë Dariusin, 

“mjaltin e mjaltit” që thonë e që është... Ti na bëre ashtu 

siç dëshironim e ëndërronim, na bëre gjyshër dhe 

Nikun e Alionin i bëre dajo! Gëzuar, bija ime! 

27.02.2015 

321

NË AVLLINË 

ME HARDHI... 

Në avllinë me hardhi 

I ulur te porta rri. 

Ulur në poton, te porta 

Këtu më ka rarë koka. 

Diç kërkon e më do syri 

Këtu ku pikon floriri. 

Këtu te porta me shkallë 

Më tha goja mëmë e babë. 

Këtu ku më shkeli këmba 

Ku më dha qumështin mëma. 

Këtu në oda të madhe 

Ku babai hidhte valle. 

Këtu në të bardhën portë 

Me Majë të Pusit mbi kokë. 

322

Tani heshtin gurë e drurë 

Thua nuk kanë qenë kurrë. 

Tani hesht dhe porta ime 

Nga kohët përcjell kujtime... 

09. 03. 2015 

323

KUR LIBRIN 

TA DHURON AUTORI... 

Ka disa ditë që gazetari i njohur Ergys Alushi, ka 

publikuar për lexuesin romanin “Prostitucion në Lidhjen 

e Shkrimtarëve”. Është libri i tretë i këtij autori, 

pas “Trazuar” dhe “Monika, të keqen”. E kam ndjekur 

prej fillimit me kreshëri krijimtarinë e Ergysit dhe 

mund të them pa mëdyshje, se ajo ēshtë krejt e veçantë, 

jo vetëm në stilin e të shkruarit, por edhe në temat që 

rreket të trajtojë. Sot, në “Irish Time”, ambjent ku do 

të realizojë edhe promovimin, pata kënaqësinë që romanin 

më të ri, ta marr si dhuratë dhe me autograf nga 

autori. Urime e suksese në udhën fisnike të krijimit, 

Ergys Alushi! 

09.03.2015 

324

BOZHAN 

ZEMËRBEHARI 

Iku edhe një kolonel i ushtrisë shqiptare, u shua 

edhe një nga djemtë e Labërisë që kur ishte koha të 

zgjidhte rrugët e jetës, zgjodhi atë të artit ushtarak. 

Vdekja e parakohshme, pasojë e një sëmundje të rëndë 

e të zgjatur, më në fund fitoi mbi jetën, duke e shuar në 

një nga spitalet e Italisë. Në varrezat e Fushë - Dukatit 

një det me njerëz, me pikëllim, e lot në sy, mblidhen 

për t’i dhënë lamtumirën e fundit kolonelit. Nga qyteti 

i Vlorës lamtumirën vendosën t’ja japin në Dukat në 

vendlinjen e tij që e donte aq shumë e që s’e ndau kurrë 

nga mendja në të 61 vitet e jetës. Nga Dukati s’e 

ndau dot as sëmundja e rëndë që e mundoi për gati një 

dekadë dhe që vetëm një herë nuk mundi t’i vejë dot 

më këmbë e me krahë, siç e kishte zakon kur vinte e 

ikte. Duket se sot në vendlindje ka “ardhur” për të mos 

u kthyer më pas, për të mos ikur më kurrë. Duket se 

ka “vendosur” të prehet në gjirin e tokës së të parëve 

po edhe në gjirin e nënë Haxhos e baba Zenelit që e 

lindën, e rritën dhe e flladitën me erë Llogorai. I ndoqi 

njëra pas tjetrës shkollat ushtarake të kohës dhe pasi 

mbaroi Akademinë e Lartë Ushtarake në vitin 1989, u 

emërua komisar i Brigadës së 6 - të sulmuese, pasardhëse 

e brigadës së partizanëve “gushëverdhë”, formuar 

në Përmet. Në këtë detyrë do të shërbente deri në 

maj të vitit 1992, kur pa mbushur akoma 40 vjeç, karriera 

do t’i ndërpritej egërsisht nga politika e kohës, e 

cila po njësoj do të vepronte edhe ndaj bashkëshortes, 

Tahiresë. Bozhan Bozhani, në të gjitha detyrat e ngar- 

325

kuara do të dallohej për një punë shëmbullore e korrekte, 

plot pasion e dashuri për punën dhe njërëzit. Një 

karrierë brilante e prerë në mes padrejtëisht. Tërë jeta 

e kolonelit në rezervë Bozhan Bozhani, është jeta e një 

njeriu të mirë, aktivist i palodhur e human, patriot e 

atdhetar i vendosur, korrekt dhe kontribues për prosperitet 

e zhvillim të shoqërisë e vendit. Bozhan Bozhani 

ishte dhe mbetet njeriu zëmërbehar e fjalë mjaltë ku 

gjithherë buronte mirësi e urtësi. Ishte njeri me dashuri 

të madhe për traditat e vëndlindjes së tij, për këngën 

e Dukatit e Labërisë, për natyrën e historinë e saj. Na 

iku koloneli në një ditë pranvere duke lënë pas një det 

me helm, por edhe një oqean me kujtime e gjurmë jete. 

Dhe kënga e tij e preferuar që s’e hiqte nga buza “Vajta 

një ditë në Vuno, lege, lege, vogël-o” na ndjek pas me 

iso polifonie. I miri ynë!... 

30.03.2015 

326

TAKIM PAS VITESH... 

Me Dr. Ylli Ziçishtin jemi njohur shumë vite më 

pare, kur unë punoja inxhinjer në Memaliaj, ndërsa Dr. 

Ylli, mjek në kooperativën e Maricajt, në Tepelenë. 

I ishte nënshtruar fatit ardhur prej “rrufeve tē zotit”, 

por pa humbur asnjë grimë nga mirësia e tij njerëzore... 

Kudo dhe kurdoherë në shërbim të shëndetit 

të njerëzve, humanist i lindur. Përpara pak kohësh u 

takuam familjarisht, pas shumë vitesh në Vlorë. Ylli 

tani është deputet, por m’u duk po ai i dikurshmi, i 

Maricajt, edhe më i thjeshtë, edhe më njerëzor. S’mund 

të ishte ndryshe! 

22 prill 2015 

327

SHTJEFNI I MUZEUT TË TUZIT... 

Me poetin Ramazan Çeka dhe drejtuesin e ansamblit 

“ Ded Gjo Luli”, Gjon Dushaj, në shtëpinë muze të 

Shtjefën Ivezaj, Tuz. Nuk jam i sigurtë si funksionon, 

por nëse do ishte aq shumë perfekt, të paktën Shtjefën 

Ivezaj do ishte futur me kohë në Gines. Sado i futur 

diku në një cep të globit, aty në Lekaj të Tuzit, do të 

ishte gjetur. Dhe duhej të gjëndej aspak për nevojë të 

Shtjefnit për t’u dukur, po për të treguar një mrekulli të 

realizuar nga një njeri. Gati e pabesueshme, por duhet 

të jetë njeriu i vetëm në këtë botë që shtëpinë e vet, 

një banesë njëkatshe me katër dhoma, gjithsej rreth 

100 metra katrorë, ta kthejë në një muze të vërtetë 

etnografik. 

Po edhe fototekë, 

bibliotekë e 

filateli. 

Shtjefni tani 

i duhet vetëm një 

vit t’i mbushë të 

tetëdhjetat e ndonse 

është shumë vital 

duket se të parën gjë 

që të thotë kur e takon, 

e lidh me jetën 

dhe vdekjen. 

- Tani jam i 

vdekur, kur të vdes 

do jem i gjallë! - 

na thotë duke na ftuar të futemi në shtëpinë muze. 

24 prill 2015 

328

ME ALTIN BASHËN, 

NË BUJTINËN E LILI ÇENKOS 

Na bashkoi festivali i Gjirokastrës, po është kënaqësi 

e madhe që fare rastësisht, me mikun tim, regjisorin 

e mirënjohur Altin Basha, të jemi mysafirët e 

parë në hotelin “Domino” të Lili Cenkos, njeriut që 

“gërmallën” e gurtë e ka kthyer në art të vërtetë... Hotel 

“ Domino” një vlerë më shumë në radhën e operatorëve 

turistikë në qytetin e rrallë. Me lule te dera, me 

lule në dritare, druri e guri “flasin” me gojë, brenda 

si nē odatë gjirokastrite. Rakia e mirseardhjes aromë 

muskati, zier për merak në kantinën “Brahimi”. Hapja, 

bashkë me Festivalin Kombëtar 2015! Një simbolikë e 

bukur, sidomos kur i zoti i “shtëpisë”, në kala, kushedi 

sa herë ka bërë këngë. 

Bekuar qoftë e përherë derëhapur! 

10 maj 2015 

329

TE SHTËPIA ME URATË... 

Magjike të ndodhesh në një nga ditët e Festivalit 

të Gjirokastrës për një vizitë në shtëpinë e njeriut - 

këngë të Gjirokastrës, Arjan Shehu. Jemi sëbashku me 

“ Mjeshtrin e Madh”, Rexhep Çeliku dhe njeriun emblemë 

të kulturës, Arjan Avrazi. Arjani djalë, plot 40 

vite më parë, nga kjo shtëpi e nga kjo mëhallë pështetur 

në Malin e Gjerë, në krye të qytetit, i dha udhë këngës 

që u pagëzua me emrin: “Grupi i të rinjve”. Përkrah 

të madhit Xhevat Avdalli, si pa kuptuar do kishte misionin 

e madh t’i vinte prapa e ta trashëgonte magjinë 

e këngës gjirokastrite. Po kjo shtëpi ka qënë e mbetet 

me histori kënge dhe mirësie. Është shtëpia e Shehut të 

Gjirokastrës, Tatait që buronte këngë e urata. 

Kur Tatai festoi 75 vjetorin e lindjes, mbaj mend 

që me grupin “Bilbili” i kënduam: 

... Kemi ardhë te shtëpia,Ku ka fronin Perëndia... 

Kjo shtëpi kështu ka mbetur; e këngës, dhe uratës! 

12 maj 2015 

330

BARDI I BREGUT... 

Ndodhi si ne legjenda. Ai nuk mundi te vijë në të 

parën, të dytën, të tretën, të katërtën, të pestën, të gjashtën, 

por në ditën e shtatë erdhi. Nuk mund të rrinte pa 

ardhur, pa e prekur qoftë edhe për një ditë festivalin e 

shpirtit të kombit të tij, nuk mund të rrinte pa shkelur 

në skenë për të cilën shkroi e këndoi aq shumë, katër 

dekada me radhë. 

Realisht në gjashtë ditë unë ndjehesha si në ajër, 

diçka më 

mungonte, më 

mungonte një 

mik që e kam 

pasur në krah 

në çdo festival, 

por këtë 

radhë ai nuk 

po dukej. Si 

ishte e mundur? 

Bija për 

gjumë dhe 

kujtoja bisedat 

e tij: “Ne 

jemi gjuetarë 

të botës 

shpirtërore, ne 


të bukurive, 

të dashurive, 


të dasmave 

331

e të gëzimeve...” - thoshte ai. I kujtoja këngët që gjëmonin 

nga një grup polifonik në tjetrin: “Bejkë e bardhë”, 

“Vijnë djemtë nëpër vapë”, “Zoga kaçake në male”, 

“Naim Shqipëria”, “Për Kosovën prap ngrihem”, “Vito 

pëllumbesha”, “O shokë vdeksha nga kënga”, “Bilbilat 

e vendit tim” e shumë e shumë të tjera… 

Më në fund Lefter Çipa erdhi përsëri në Kala, siç 

di të vijë ai në këtë sheshmejdan këngëshe ngjyrash.... 

Nuk ka ardhur dot si më parë, siç vinte me bilbilat piluriotë 

për dekada të tëra, këtë radhë ka ardhur vetëm, si 

një gur a valë bregu, i tëri i kthyer në këngë e melodi... 

Është trupvogël, i imtë, gjithë eshtra dhe cigaren nuk 

e ndan nga buza asnjëherë, edhe kur flet. 

Në këtë edicion që renditet i 10 - ti, (Lefteri në 

shtatë prej tyre është lauruar), shumë shokë pene e 

malli i mungojnë poetit, ndaj duket se ka ardhur edhe 

për ta. Ka ardhur për Gjok Becin, Frrok Haxhinë, Maliq 

Lilën, Zaho Balilin, Dule Havarin, Sokol Arifin, 

Sali Manin e të tjerë që tani s’janë më. 

Lefter Çipa banon në Himarë. Shtëpia e tij rrëzë 

mali, poshtë vendlindjes së tij, Pilurit “me krye në re”, 

dallon nga një flamur me shkabën dykrenare që valon 

natë ditë. Ai është autor i tetëmbëdhjetë librave me poezi 

dhe baba i katër djeme e një vajze. Njeri djalë adoleshent 

e ka humbur dhe ai e ligjeroi kështu: “Trandafil 

i bardhë/ Fletët t’u bënë gjemba/ Kur qiejt vesojnë/ 

Çohu prap nga kënga...”. Erdhi prapë se s’mund të 

mungonte gjersa frymon në Himarë, si shkëmb në valë. 

Erdhi si një uratë e vazhdimësisë së festivaleve 

folklorike, por kurrë për t’i thënë skenës madhështore 

të festivaleve në Kala; lamtumirë! Këtu ai ka bërë historinë 

e krijimtarisë së tij! E njoh herët Lefter Çipën, 

332

se vargjet dhe këngët, ndryshe nga shumë krijues të 

tjerë të mëdhenj që mbetën anonimë, atij i morën udhë 

bashkë me emrin.Dua t’u them, se në rritjen e tij jo pak 

ka ndikuar edhe Kalaja e Argjiros, skenë e këtij qyteti 

të prerë për festivale, ku sa herë vinte vakti i tyre e do 

mblidhte Shqipërinë në këngë e valle, Lefter Çipa do 

të derdhte shpirtin më të bukur të dashurisë e atdhedashurisë, 

duke bërë që gjithë Gjirokastra e Shqipëria 

të vinin buzën në këngën e tij të pashoqe. Këtu në këtë 

kala, do të merrnin udhë për në zemra këngët e tij të 

jashtëzakonshme qysh nga: 

“Bejkë e Bardhë, borë e malit...” e deri te 

...Nga kjo balt’ e kësaj toke, 

merr një grusht e shtrydhe fort, 

pika gjaku do kullojë, 

Luftën e madhe tregojnë... 

e të tjera këngë, të cilat grupi i papërsëritshëm i Pilurit 

do t’i kthente në monumente të arta duke i vendosur në 

panteonin e këngëve më të mira iso - polifonike shqiptare. 

Kur afro 20 vjet më parë, bashkë me Lefterin krijuam 

grupin folklorik “Bilbili”, Vlorë - Gjirokastër, me 

Ermioni Mërkurin, Arap Çeloleskën, Arjan Shehun, 

Mehmet Vishën, Petrit Lulon, Sinan Gjolekën, Spiro 

Çinon e të tjerë yje polifonie, vendosëm dhe përurimin 

e bëmë këtu në Gjirokastër. 

Pikërisht këtu në Gjirokastër, më 15 mars 1995, 

grupi “Bilbili” me udhëheqës artistik Lefter Çipën, do 

të merrte udhën artistike me uratën e Tatait, por edhe 

madhështinë e kalasë së historisë e këngës. 

Lefter Çipa mbetet mbret dhe princ në kalanë e 

333

vjershërimit dhe tani e mbrapa qyteti i Gjirokastrës do 

të ketë edhe një qytetar më shumë të shquar në fushën 

e letrave dhe krijimtarisë shpirtërore. Gjirokastra e ka 

bërë me të drejtë “Qytetar Nderi”. Ka kohë që Kalaja e 

ka skalitur një gur qoshelli me emrin e Tij... 

Sikur tërë bota të prishet, 

Rrafsh me detin të vithiset, 

Mua pa këngë s’më rrihet. 

Dhe brenda dheut ku flihet… 

Është strofë nga vjershat e tij, është si një motiv, 

si një amanet. Përherë në kala do të jetë, si kënga e 

papërsëritshme piluriote, si kënga e Bregut dhe Labërisë, 

si kënga e shpirtit të shqiptarëve kudo që rrojnë. 

Lefter Çipa këtë radhë e për të parën herë, në kalanë 

e këngës u ngjit duke mbajtur mbi krye një borsalinë 

evropiane. Si për të na thënë të gjithëve: Rruga 

jonë bashkë me këngën e popullit është drejt saj! Ndaj 

dhe vargjet e mia për të nuk reshtin kurrë... 

17 maj 2015 

Kush na vjen si Neço Muka 

Që për këngë shkriu rininë, 

Lefter Çipa, mendjedeti, 

Tretur për polifoninë. 

Kush na vjen me çape bore, 

Melodi, zile, këmborë, 

Lefter Çipa që na pruri 

Bejkën e zgjedhur me dorë… 

334

VUTHAJ, 

VENDI I MREKULLIVE 

Në Plavë e Guci shkela për herë të parë. Jemi një 

grup miqsh nga Vlora që kemi zgjedhur të njihemi nga 

afër me këtë trevë emër e historimadhe ndër trojet shqiptare. 

Historia në të dy këto qytete trokon me fuqinë e bëmave 

të mëdha dhe prej largësisë së një shekulli e ca, 

vjen me gjëmime deri në ditët tona. Ndonëse pa lavdinë 

e atyre burrave, gjurmët kanë mbetur të gjalla në vende e 

data historike. Kemi bujtur në hotelin e Ujk Gjonbalajt, 

ose Rosit, si e thërresin në emër të një maje mali aty pranë 

bjeshkëve. Tahiri i Gjonbale, një veprimtari i njohur 

i atyre anëve, nuk ndodhej në Guci, ndaj i kërkojmë të 

zotit të hotelit të na sygjerojë disa nga vendet që s’mund 

të ikim pa i parë. Të gjitha në Vuthaj, edhe Ujvara, edhe 

Syri i Skafkaçit, po edhe Krojet e Ali Pash Gucisë, të gjitha 

në ato anë...Vuthaj, një mrekulli natyrore e jashtëzakonshme, 

për mua e pagjendur tjetërkund në trojet shqiptare. 

Me ujëra, me lëndina, me bimësi marramendëse, me 

kulla - vila fantastike, me male rrethuar si kurorë... Të 

ngjan me një kopsht të selitur si në një pikturë të Mios 

së madh. Dhe bash në këtë oaz të gjelbërt, gati 950 metra 

mbi nivelin e detit, dy “kryevepra” të pashpallura i vënë 

“kapak” kësaj mrekullie natyrore. 

Ujvara dhe Syri Skafskaçit, të dya për t’u përfshirë 

në guidat turistike botërore. Më tej, Krojet e Ali Pashë 

Gucisë, një tjetër vend që ja vlen të ndalesh. Në buzë 

të ujit që rrjedh nga Krojet e Pashait, të pret si në oda 

Halë Gjonbalaj me restorantin e saj të kthyer në një muze 

etnografik. Këtu te restorant “Krojet”, krahas gatimeve 

tradicionale të zonës, mund të njihesh fare mirë edhe me 

335

një pjesë të kulturës tradicionale e materiale të zonës. 

Vuthaj ka qenë dhe mbetet një vend me shpirt të paepur 

shqiptarie dhe ngado që i janë shpërndarë bijtë, vendlindjen 

e kanë të shenjtë e të shtrenjtë. Asnjë pëllëmbë 

tokë s’kanë pranuar ta shesin apo tjetërsojnë jashtë racës 

shqiptare, asnjë shtëpi a kullë nuk duket e rrënuar apo 

braktisur. Këtu është edhe shtëpia ku ka lindur e është 

rritur Rexhep Qosja, profesori i madh i letrave shqipe. E 

bëjmë një vizitë në shtëpinë e tij. Na pret i vëllai, Halili, 

i cili gjëndej aty rastësisht për shkak të një rikostruksioni 

që po i bënte shtëpisë. Një fotografi me Halilin sikur na 

bie pranë vet profesorin, të cilin kam pasur rastin ta takoj 

disa herë në veprimtaritë e shoqatës “Labëria”, në Vlorë 

e Tiranë...Largohemi nga Plava e Gucia duke na mbetur 

në mendje ata njerëz të mirë me shpirtin shqiptar të ndezur 

në gji, po dhe me mrekullinë vuthjane, ngulitur në 

mendje e sy. 

27.05. 015 

336

PËR NJË RRAP 

E PËR NJË BURRË 

Dialog në vargje me kushëririn tim, fushëbardhasin 

Shamet Lagji, i cili vetëm pasi u tha rrapi i Zhulatit, 

kuturisi të publikojë në Facebook herë si histori 

e herë si lavdi, rrapin e Fushëbardhës... 

Rrapi 

shumëshekullor 

i Zhulatit, 

“Monument 

Kulture”. Kur u 

tha në vitin 2013, 

në trungun e 

mbetur, skulptori 

Murat Kërraj 

gdhendi 

Idriz Sullin, 

themeluesin e 

“Kanuni 

i Labërisë”. 

(shih në fq. 227) 

Rrapi i Zhulatit 

Shamet Lagji: 

Rrapi shekullor në qendër të Fushëbardhës. Sa kuvende 

janë mbajtur te ky rrap! Sa breza ka percjellë dhe 

do të përcjellë! “Rrapi i dyqanit“, kështu e ka trashëguar 

emrin brez pas brezi, se nën hijen e tij ka qenë dyqani i 

fshatit deri në vitet 1990. 

337

Rrapi në mesin e Zhërmës 

Matesh me malet përreth. 

Kaluar Majës së Pusit 

Ajo ulet, ti përpjet! 

Sejmen Gjokoli: 

Shamet Lagji, mirë e thua, 

Se tani ay ka mbet. 

U tha Rrapi i zhulate 

Që ishte dhe monument. 

Rrapi Zhulatit namshumë 

Me rrënjët deri në lumë... 

Sa ishte u mat me botë, 

Se tundën tufan e shqotë 

Shamet Lagji: 

Të rikthehej Idriz Sulli 

Që brenda Rrapit qe fshehur, 

Duhej që ai të thahej 

Të mbetet i gjallë në shekuj 

Rrapin vallë ai e vuri, 

A Papa Zhuli me mjekër? 

Brezat duhet të mendojnë 

Që të mbjellin rrapin tjetër. 

338

Sejmen Gjokoli: 

Sa qe Rrapi dot s’e bëmë 

Atë burrë Rrap më vete, 

Tani e ulëm në gjunjë 

Dhe e mbuluam me sherqe. 

Mbase na fal historia, 

Mbase s’i shkruan të tëra, 

Se mos thonë thanë Rrapin 

T’i bënin fshatit ca gjëra. 

Idris Sulli meritonte 

Një Majë Pusi më vete, 

Se e kishte Labëria 

Si hajmali në sepete. 

Për të dhe bronxi s’mjaftonte, 

Se duhej derdhur i larë. 

S’pati lënë thjesht ca ligje 

Për Labërinë la thesarë. 

Mbase brezat që do vijnë 

Ta shohin në rrap të tharë 

Mblidhuni do thonë, o burra, 

Ta ngremë në flori larë… 

339

PËR TË PËRCJELLË 

“GURË TRASHËGIMIE” 

Leximi i librit pa u bërë akoma letër, mbart gjithnjë 

emocion të një lloji tjetër, të pamundur ta përjetojë një 

lëxues “letre”, sado i kualifikuar qoftë ai. Po njëherësh me 

këtë përparësi, ndodhesh edhe në gjendjen e sikletshme të 

thuash gjithashtu i pari edhe vlerësimin. Këtë siklet e ka 

kaluar para meje me mjaft kualitet Avdulla Kënaçi që ka 

pasqyruar saktë në hyrje planimetrinë e këtij libri. 

Sigurisht që në larminë, dinamikën dhe shijen e 

një lëvizjeje të vazhdueshme festive që të injekton ky 

material, mua më bëri përshtypje veçanërisht kapitulli 

i fundit, statuset në Facebook, ose “88 gjendje”, siç 

ramë dakort me Sejmenin të rrinte në libër. Kushdo që 

ka një faqe në Facebook, zor të ketë mbetur pa ndarë 

më miqtë e vet një gjendje të caktuar, një informacion, 

një lajm a një përjetim edhe intim. Nga ky rregull nuk 

bën përjashtim as Sejmen Gjokoli. Por ai mbart një të 

veçantë. Nëse shumëkush nga ne, të tilla gjendje është 

mjaftuar t’i hedhë, t’i ndajë me miqtë në pritje të pëlqimeve 

të tyre, vetëm kaq e pastaj t’i harrojë, Gjokoli 

është shumë më i vëmendshëm; i ruan këto gjendje me 

fanatizëm, i sjell si kapitull në këtë libër, duke i dhënë 

kështu edhe pjesën më interesante që mund të quhet 

pasaporta e angazhimit qytetar, publik e artistik të Sejmen 

Gjokolit. Kapitulli “88 gjendje”, është trapeza e 

madhe ku autori ndan me miqtë e vet, përveç shende- 

341

teve me dolli “labçe”, edhe problemet, përshëndetjet, 

urimet, shqetësimet dhe reagimet ndaj gjithçkaje që 

ndodh rrotull dhe në jetën e Sejmenit; në jetën e tij 

familjare dhe jetën e tij publike. Besoj shumë se veçanërisht 

ky kapitull, do t’i ngazëllejë miqtë që janë të 

përfshirë si personazhe dhe si gurë trashëgimie të sigurtë 

vlerash në rrethana nga më të larmishmet. Sjellja 

te lexuesi shoqëruar edhe me fotografi, e bën gati të 

prekshme atmosferën që kanë përcjellë për miqtë e 

shumtë të autorit në Facebook dhe jashtë tij. Është një 

kontribut mjaft interesant në reduktimin e përqindjes 

virtuale te komunikimit dhe thuajse njësimin e tij me 

jetën e përditshme. Kjo gjetje përbën dhe pigmentin 

që spikat talentin prej publicisti të shkathë e të vëmendshëm 

të Sejmen Gjokolit. 

Unë po i përcjell “Gurë...” i bindur se asgjë që karakterizon 

jetën aktive publike të autorit, nuk është rastësi... 

ARBEN BLLACI 

342

PËRMBAJTJA 

Nëpër galeritë e shpirtrave njerëzorë......................... 7 

Kapitulli I 

FUQIA E SHPIRTIT 

Aromë Vlore në Izmir................................................13 

“Tingujt e pranverës” mbledhin shqiptarët...............23 

Në Izmir, mes bashkatdhetarëve..............................29 

Shkurte Fejza - zëri i kombit të vet...........................32 

Që edhe ne të kemi një koncert vjenez .....................39 

Trashëgimia kulturore dhe.........................................42 

Kryevepra e nëpërkëmbur.........................................50 

Mesazhet që vijnë nga Vjena ....................................58 

Fuqia e turizmit kulturor ............................,..............64 

Labëria që di se ç’bën e di se ç’thotë .......................66 

O Kurveleshi me derte...............................................69 

Jam dhe vetë nga ato vende.......................................72 

Ismet Elezi që na bie“Kanunin” ...............................75 

Bolenasit, ashtu si i kam njohur e dëgjuar................ 77 

Këngët e Babës......................................................... 80 

Për Dritëronë, ca fjalë.............................................. 86 

Lefter Çipa, princi i vjershërimit ..............................88 

Penëarti i ynë.............................................................91 

Muhamet Tartari shushurimë Shushice ................... 94 

Viktor Paloka, shpirti i rapsodisë..............................98 

Brahim Miho njeriu me vizion drite........................101 

Presidenca e Alfred Moisiut .................................. 102 

Qani Kamberi kur burrit .......................104 

Muço Delo, ky pionier i arsimit dhe lirisë .............108

“Një jetë me këngë” një jetë në këngë.....................111 

Më shumë se një vështrim për.................................114 

Obelisk për polifoninë ............................................117 

Humori dhe bejtet e Golemit...................................120 

Mbreti i analizës .....................................................124 

Ismet Krasniqi, njeriu i botës së artit.......................128 

Fjala e konsulentit ..................................................130 

Në Klinë, në festival................................................134 

Në Dudaj, në Gumenicë..........................................136 

Arap Çeloleskaj bilbil e shqiponjë .........................139 

Madami i mademit të valles....................................142 

Golik Jaupi, “gjenerali” i këngës labe.................... 145 

Kronikani i Labërisë................................................148 

Kapitulli II 

FJALA E KOHËS 

Flamuri Kombëtar ka vetëm një parti......................153 

Drejt Morinës apo drejt Vlorës ...............................156 

Këngët e Bregoviçit dhe këmborët e Fazlliçit.........159 

Listat, magnet jo tërmet...........................................162 

Kapitulli III 

INTERVISTA 

Folku mbarëkombëtar në Vlorë...............................169 

“Argjiro Fest”, Festivali që.....................................175 

Festivali i standarteve evropiane.............................181 

Pesë vjet festival .....................................................194 

Festivali më i madh i 100 – Vjetorit........................200 

Preludi i festës së madhe.........................................204 

Kapitulli IV 

GJURMË NË KOHË, - 88 GJENDJE

GURET

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?