ZAŠTITA BILJA PLANT PROTECTION

Mikobiota semena ambrozije
27
sa otvorenim tipom vegetacije, neobrasle terene.
Posmatrajući ponašanje populacija, konstatovano
je osvajanje novih prostora sa prirodnom vegetacijom
poluzatvorenog tipa, najčešće degradiranih
livada. Danas, pelenasta ambrozija zakorovljuje
gotovo sve useve i zasade, brzo se širi i postaje
kosmopolita.
U našoj zemlji pelenasta ambrozija je utvrđena
na većem broju lokaliteta. Pretpostavlja
se da je do Sremskih Karlovaca, gde je prvi put
konstatovana (Slavnić, 1953), dospela iz Rumunije,
najverovatnije brodovima koji su saobraćali
Dunavom. Danas je pelenasta ambozija široko
rasprostranjena u celoj Vojvodini i ne retko gradi
veoma velike, monodominantne zajednice, najčešće
na slobodnim, otvorenim, peskovitim i ruderalnim
staništima. Jedan je od najčešćih korova
najrazličitijih useva i agrobiocenoza. U poslednjih
nekoliko godina zabeleženo je značajno prisustvo
ove korovske biljke i u Centralnoj Srbiji, uglavnom
u nižim predelima i dolinama reka.
Uporedo sa problemima koje izaziva u poljoprivredi,
pelenasta ambrozija postaje značajan
problem i u urbanim sredinama, pre svega, zbog
ogromne produkcije polena koji je izuzetan alergen.
Osnovni problem, u zdravstvenom pogledu,
su alergije koje polen ove biljke izaziva kod ljudi.
Kod polena ambrozije određeno je šest vrsta
antigena. Antigeni sa površine polenovog zrna se
rastvaraju u sluznici nosne šupljine i respiratornog
trakta. Nakon reakcije antigen-antitelo dolazi
do oslobađanja histamina koji je odgovoran za
alergijske simptome. Ogromna produkcija polenovih
zrna i prenošenje polena vetrom (anemofilija),
omogućavaju da se polenova zrna prenesu
na udaljenosti od 10 do 100 km (Radišić, 2002).
U vreme cvetanja pelenaste ambrozije, alergije se
manifestuju u vidu «travne groznice», bronhijalne
astme, raznih osipa na koži i konjuktivitisa što
nanosi nesagledive zdravstvene posledice, a samim
tim i privredne štete. Alergijske reakcije su
prisutne kod više od 10% ljudske populacije, a u
slučaju dugotrajnog i višegodišnjeg izlaganja visokim
koncentracijama polena, jedan deo populacije
oboleva od hroničnog bronhitisa i bronhijalne
astme.
S obzirom na značaj ambrozije kao korovske
i alergentske biljke, cilj ovog rada je bio određivanje
mikopopulacije semena sa više lokaliteta,što
može imati značaja sa stanovišta pronalaženja
bioagensa koji bi se potencialno mogao koristiti u
suzbijanju ove korovske vrste.
MATERIJAL I METODE
Ispitivanja su izvršena u herbološkoj i fitopatološkoj
laboratoriji Departmana za fitomedicinu,
Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu, kao i u
fitopatološkoj laboratoriji Instituta za proučavanje
lekovitog bilja „Dr Josif Pančić“,Beograd. Uzorci semena
prikupljeni susa pet lokaliteta: Bački Maglić,
Kisač, Budisava, Kać i Novi Sad – Detelinara tokom
2010. godine. Po 100 semenki u četiri ponavljanja iz
svakog lokaliteta (ISTA, 2003), posle površinske sterilizacije
2% rastvorom natrium hipohlorita (NaClO),
su inkubirana na navlaženom filtera papiru
na 25 o C tokom 7 dana. Nakon inkubacije izvršen
je pregled na prisutstvo micelije gljiva na semenu.
Sa semena na kojima se razvila micelija izvršena je
izolacija po standardnom postupku gljiva (Kiraly
i sar., 1970; Dhingra i Sinclair, 1986) na mesopeptonsku
(MPA) i krompir dekstroznu(KDA) podlogu
sa agarom. Posle sedam dana inkubacije na 25°C,
izolovane gljive su presejane na podlogu od lista karanfila
(CLA) pripremljene po metodi Fisher i sar.
(1982). Podloga sa fragmentima lista karanfila (CLA)
je korišćena za proučavanje morfoloških karakteristika
F. oxysporum jer pospešuje sporulaciju gljiva
kao i stvaranje sporodohija u periodu od 7-10 dana
u uslovima kombinovanja fluorescentne i bliske ultraljubičaste
svetlosti (Lević, 2008).
Determinacija izolovanih gljiva vršena je na
osnovu morfoloških i odgajivačkih karakteristika
ispitivanih izolata.Formiranje reproduktivnih organa
kao i morfologija konidija (miko, makrokonidije,
hlamidospore, obrazovanje piknida i peritecije) praćena
je tokom dva meseca. Mikroskopske fotografije
su snimljena na mikroskopu Olimpus BX51 pri uvećanju
600x. Za determinaciju izolovanih gljiva korišćeni
su standardni determinatori (Boot, 1971;Neergard,
1979; Gerlachi Nirenberg, 1982; Burgess i sar.,
1994; Nelson i sar., 1983; Simmons, 2007).
REZULTATI I DISKUSIJA
Izolacijama sa semena ambrozije identifikovane
su gljive iz sledećih rodova: Fusarium, Alternaria,
Penicillium, Chaetomium, Cladosporium,i
vrste Epicoccum purpurescens i Sordaria fimicola.
Procenat zaraženog semena sa izolovanim gljivama
se razlikovao po lokalitetima (Graf. 1). Na osnovu
procenta pojave pojedinih izolovanih gljiva izračunat
je udeo datih gljiva u ukupnoj izolovanoj mikobioti
sa semena ambrozije.