Í FERÐAÞJÓNUSTU

VIÐ ERUM ÖLL
Í FERÐAÞJÓNUSTU
Ferðaþjónustuúttekt Greiningardeildar
Arion banka
29. september 2015

EFNISYFIRLIT
• Staða og þróun í ferðaþjónustu (bls. 3)
– Þjóðhagslegt samhengi ferðaþjónustu (bls. 11)
– Neysla ferðamanna (bls. 19)
– Fyrirtæki í ferðaþjónustu (bls. 28)
– Alþjóðlegur samanburður (bls. 34)
• Barnið vex... (bls. 39)
– Ferðamannaspá Greiningardeildar (bls. 40)
– Er þolmörkum náð? (bls. 48)
– Keflavíkurflugvöllur (bls. 50)
– Hlutverk hins opinbera (bls. 53)
– Vinnumarkaðurinn (bls. 59)
– Hótelmarkaðurinn (bls. 66)
– Framboð og nýting utan höfuðborgarsvæðisins (bls. 75)
2

STAÐA OG ÞRÓUN
Í FERÐAÞJÓNUSTU
Mikil og hröð fjölgun ferðamanna

SAGAN SEM ALLIR ÞEKKJA – FJÖLGUNIN ER MIKIL OG HRÖÐ
ÁRIÐ 2015 METÁR
Fjölgun ferðamanna hefur
haldið áfram að koma
flestum ef ekki öllum á
óvart í ár. Útlit er fyrir að
rúmlega 1,2 milljónir
erlendra ferðamanna komi
til landsins í gegnum
Keflavíkurflugvöll í ár, en
um 97% erlendra
ferðamanna fara þar í
gegn. Hlutfallslega og í
fjölda hefur fjölgunin
aldrei verið meiri en á
síðustu árum og hefur
vöxturinn þó verið
gríðarlega ör síðustu ár.
Ferðamönnum hefur
fjölgað milli ára á öllum
árstíðum og mánuðum
undanfarin ár. Mesta
fjölgunin hefur verið í
kringum sumarmánuðina,
en þó hlutfallslega meiri
utan helsta
ferðamannatímans - á
fyrsta og fjórða
árfjórðungi.
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
-5%
20.6%
12.9%
3.6%
10.4%
Fjöldi erlendra gesta um Leifsstöð
15.1%
3.0%
-1.7% -1.1%
17.8%
19.6%
20.7%
23,1%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Fjöldi erlendra ferðamanna í þús. (hægri ás)
* Miðað við spá síðustu 4 mánuði ársins
600,000
500,000
400,000
300,000
200,000
100,000
0
+ 152 þ. (232%)
Fjöldi erlendra gesta um Leifsstöð
- eftir ársfjórðungum
+ 194 þ. (184%)
+ 269 þ. (128%)
Breyting frá fyrra ári (vinstri ás)
+ 161 þ. (218%)
27,5*
1. ársfjórðungur 2. ársfjórðungur 3. ársfjórðungur 4. ársfjórðungur
2010 2011 2012 2013 2014 2015
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
-200
4
Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion Banka

HLUTFALLSLEG FJÖLGUN FERÐAMANNA HEFUR LENGI VERIÐ MIKIL
EN GEFIÐ TALSVERT Í SÍÐUSTU ÁR – OG ÞÁ FRÁ MUN STÆRRI GRUNNI
Erlendum
ferðamönnum á Íslandi
hefur fjölgað nær
samfellt frá miðri
síðustu öld. Þá komu
ríflega 5 þúsund
erlendir ferðamann til
landsins og fjölgaði
þeim áfram næstu
áratugi, þó eilítið hafi
hægst á undir lok 8.
áratugarins og í byrjun
þess níunda.
Frá 1949 til dagsins í
dag hefur
ferðamönnum fjölgað
að jafnaði um tæplega
9% árlega. Þó hafa
sveiflur lengi vel
einkennt komur
erlendra ferðamanna
til landsins.
1,400,000
1,200,000
1,000,000
800,000
600,000
400,000
200,000
50%
40%
30%
20%
10%
0%
-10%
-20%
5.312 erlendir ferðamenn
árið 1949
Fjöldi erlendra ferðamanna 1949-2015
Fleiri ferðamenn í ár...
... en samtals 1949 til 1982
113.528 erlendir ferðamenn árið
1986 -100 þúsund ferðamanna
múrinn fyrst brotinn
0
1949 1953 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 2002 2006 2010 2014
Hlutfallsleg fjölgun ferðamanna árlega
8,7% 13,6% 5,7% 5,4% 7,2% 6,5% 17%
-30%
1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2003 2007 2011 2015
Ársbreyting (%) Ársbreyting - hlaupandi 5 ára meðaltal (%)
5 Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion Banka

EINNIG TALSVERÐ FJÖLGUN Í KOMUM SKEMMTIFERÐASKIPA
EN GEFIÐ ÞÓ NOKKUÐ Í SÍÐUSTU ÁR – OG ÞÁ FRÁ MUN STÆRRI GRUNNI
Komum
skemmtiferðaskipa hefur
einnig fjölgað á síðustu
árum. Í ár er gert ráð fyrir
103 skipakomum til
Reykjavíkur, samanborið
við 91 í fyrra. Fyrr í ár
bárust fréttir af því að
skipakomur fyrir landið í
heild sinni yrðu 360.
120,000
100,000
80,000
Skemmtiferðaskip og þjóðerni farþega hjá Faxaflóahöfnum
120
100
80
Skipin sem hafa komið
síðustu ár flytja að
jafnaði fleiri farþega en
fyrir 10 árum síðan. Árið
2005 voru 711 farþegar á
hverju skipi að meðaltali
en 1150 í fyrra.
60,000
40,000
20,000
60
40
20
Nærri því 80% farþega
skemmtiferðaskipa í fyrra
komu frá Bandaríkjunum
Bretlandi og Þýskalandi.
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Þýskaland Bretland Bandaríkin
0
Frakkland Ástralía Kanada
Önnur lönd
Fjöldi skemmtiferðaskipa (h. ás)
6
Heimild: Faxaflóahafnir, dv.is.

FJÖLGUN GISTINÁTTA SVIPUÐ OG FJÖLGUN FERÐAMANNA
ER ÞAÐ VÍSBENDING UM AÐ ÓSKRÁÐ GISTING HAFI EKKI AUKIST MEIRA EN ÖNNUR GISTING?
Fjölgun erlendara
ferðamanna og fjölgun
gistinátta hafa haldist vel í
hendur síðastliðin áratug.
Gistinætur á erlendan
ferðamann hafa sveiflast á
bilinu 4,1 til 4,7. Frá 2010 til
2014 fjölgaði erlendum
ferðamönnum um 110% en
gistinóttum útlendinga um
105%.
Tölur um gistinætur hafa
komið inn með mikilli töf
undanfarið. Til dæmis hefur
gistinóttum árið 2013 skv.
Hagstofunni fjölgað um
nærri því 200 þ. frá frá
kynningu okkar í fyrra. Með
hliðsjón af því og að
dvalartími ferðamanna skv.
Ferðamálastofu hefur
haldist mjög stöðugur í
gegnum tíðina, þá virðist
sem óskráð gisting hafi ekki
aukist jafnmikið og ætla
mætti miðað við almenna
umræðu.
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
1,200,000
1,000,000
800,000
600,000
400,000
200,000
0
9.6%
7.4%
Fjöldi gistinátta útlendinga á öllum tegundum gististaða
4.8%
10.9%
9.7%
3.1%
9.9%
0.5%
14.0%
18.6%
21.5%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Fjöldi gistinátta (hægri ás)
Breyting frá fyrra ári (vinstri ás)
Erlendir ferðamenn og gistinætur útlendinga
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Erlendir ferðamenn (v.ás)
Fjöldi gistinátta (hægri ás)
25.1%
0
5000
4500
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
5,000,000
4,000,000
3,000,000
2,000,000
1,000,000
7
Heimild: Hagstofa Íslands

ÁRSTÍÐASVEIFLAN MINNKAR LÍTILLEGA
ER ÞÓ ENN HELDUR MIKIL Í ALÞJÓÐLEGUM SAMANBURÐI
Hægt gengur að minnka
árstíðasveiflu í komum
ferðamanna til Íslands og
hefur hlutfallsleg fjölgun
ferðamanna í sumar verið
langt umfram væntingar.
25%
20%
15%
Hlutdeild hvers mánaðar í heildarfjölda
Samt sem áður hefur
árstíðasveiflan minnkað
jafnt og þétt síðastliðin ár
en þó e.t.v. hægar en
ferðaþjónustaðilar hafa
vonast til. Þó má sjá að
ferðaþjónustan á ekki
mjög langt í land með að
ná svipaðri árstíðasveiflu
og ferðaþjónusta í ESB,
en er þó talsvert frá
heimsmeðaltalinu.
Enn minni árstíðasveifla
er ærið verkefni fyrir
ferðaþjónustuna svo að
fjármagn, tæki og
vinnuafl nýtist betur yfir
allt árið.
10%
5%
0%
jan feb mar apr maí jún júl ágú sep okt nóv des
2010 2011 2012 2013 2014 Heimsmeðaltal Hótelkomur útlendinga í ESB 2011
60%
50%
40%
30%
Hlutdeildir árstíða í heildarfjölda
Sumar
20%
10%
0%
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
des-feb mar-maí jún-ágú sep-nóv
8
Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka, UNWTO, Eurostat

FERÐAMÖNNUM ER ENN AÐ FJÖLGA MEST Á SUMRIN
FJÖLGUNIN Á VETRARMÁNUÐUM HELMINGUR AF FJÖLGUN SUMARMÁNAÐA 2011-2015
Fjölgun erlendra
ferðmanna hefur verið
langmest á sumrin þegar
litið er til fjölda
einstaklinga en ekki
hlutfalls. Ferðamönnum
hefur aldrei fjölgað jafn
mikið og í sumar, nokkuð
sem fáir ef einhverjir
bjuggust við. Enda hefur
álagið á
Keflavíkurflugvelli,
ferðamannastöðum og
gististöðum verið mikið.
Frá 2012-14 fjölgaði
erlendum ferðamönnum
yfir sumartímann um 37-
63 þúsund ár hvert. Í
sumar nam fjölgunin 99
þúsund.
200,000
150,000
100,000
50,000
110
90
70
50
0
Fjöldi erlendra gesta um Leifsstöð
- eftir mánuðum
jan feb mar apr maí jún júl ágú sep okt nóv des
2011 2012 2013 2014 2015
Fjölgun ferðamanna eftir árstíðum
-fjölgun frá sama tímabili árið áður (í þúsundum)
Sumar
Fjölgun ferðamanna í vor
og vetur var þó meiri en
nokkru sinni fyrr á þeim
árstíðum, eða 46 þ. milli
ára í desember til febrúar
og 54 þ. í mars til maí.
30
10
-10
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
des-feb mar-maí jún-ágú sep-nóv
9
Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka

FJÖLBREYTTUR HÓPUR FERÐAMANNA SÆKIR LANDIÐ HEIM
BRETAR OG BANDARÍKJAMENN FJÖLMENNASTIR OG FJÖLGAR MEST
Á árinu hingað til hefur
ferðmönnum af öllum
þjóðernum, nema
Norðmönnum og Rússum,
fjölgað frá 2014.
Bandaríkjamönnum hefur
fjölgað langmest eða um
nærri því 60 þ. (+53%) en
næst koma Bretar, en
þeim hefur fjölgað um 33
þ. (+28%) og eru orðnir
langfjölmennastir utan
háannatíma.
Athyglisvert er að gengi
rússnesku rúblunnar
annars vegar og norsku
krónunnar hins vegar
hefur fallið talsvert
gagnvart krónunni á
meðan bandaríkjadalurinn
hefur styrkst. Líklegt er að
þær gengisbreytingar hafi
haft áhrif á komur
ferðamanna frá þessum
löndum.
240,000
225,000
210,000
195,000
180,000
165,000
150,000
135,000
120,000
105,000
90,000
75,000
60,000
45,000
30,000
15,000
0
-15,000
Ferðamenn eftir þjóðernum
September 2014 - maí 2015 Júní - ágúst 2015 Ársfjölgun janúar - ágúst 2015 (h. ás)
60,000
55,000
50,000
45,000
40,000
35,000
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
-5,000
10 Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka

ÞJÓÐHAGSLEGT
SAMHENGI
FERÐAÞJÓNUSTU
Sívaxandi mikilvægi fyrir þjóðarbúið

FERÐAÞJÓNUSTAN – STÆRSTA ÚTFLUTNINGSGREININ
UM 300 MILLJARÐAR Í GJALDEYRISTEKJUR AF FERÐAMÖNNUM HÉRLENDIS OG ERLENDIS Á SÍÐASTA ÁRI
Hlutur ferðaþjónustu í
útlfutningi heldur áfram að
vaxa og var í fyrra rúmlega
28% samanborið við 23%
hlut sjávarútvegs. Vöxtur
ferðaþjónustu í
þjónustuútflutningi hefur
ekki verið jafnhraður og
fjölgun ferðamanna á
undanförnum árum, sem er
skiljanlegt í ljósi þess að í
þeim tölum eru m.a. tekjur
íslenskra flugfélaga erlendis
og af ferðamönnum sem
einungis millilenda á Íslandi.
Hlutdeild í útflutningi vöru og þjónustu
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
26,8%
10%
0%
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Ferðaþjónusta Sjávarafurðir Ál og kísiljárn Annað
60.0%
50.0%
40.0%
30.0%
20.0%
10.0%
0.0%
Hlutfall vöru- og þjónustuútflutnings af
landsframleiðslu
26,8%
Hlutfall þjónustuútflutnings af VLF
Hlutfall vöruútflutnings af VLF
Þjónustuútflutningur hefur
vaxið tvöfalt meira en
vöruútflutningur frá
aldamótum og þrefalt meira
en hagkerfið (VLF). Þessi
vöxtur, sérstaklega síðustu
ár, hefur verið að mjög
miklu leyti dreginn áfram af
ferðaþjónustu. Aukið
framlag ferðaþjónustunnar
til þjóðarbúsins birtist einna
skýrast hér.
260
240
220
200
180
160
140
120
100
80
Landsframleiðsla og útflutningur
- vísitala = 100 árið 2000
+142%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Vöruútflutningur Þjónustuútflutningur Verg landsframleiðsla
+73%
+43%
12
Heimild: Hagstofa Íslands, Greiningardeild Arion banka.

FERÐAÞJÓNUSTAN LEGGUR TALSVERT TIL LANDSFRAMLEIÐSLUNNAR
HVERSU MIKIÐ ER ÓVÍST – HÉR SKORTIR NÁNARI RANNSÓKNIR
Erfitt er að meta framlag
ferðaþjónustu til
landsframleiðslu og er skortur á
rannsóknum þar um. Nýlega
voru birtar niðurstöður sem
byggðar eru á TSA reikningum
Hagstofunnar, en þær byggjast
að talsverðu leyti á mati en ekki
hreinum gögnum, auk þess sem
hún telur t.d. ekki með tekjur
íslenskra flugfélaga erlendis.
25%
20%
15%
Hlutdeild ferðaþjónustu í landsframleiðslu
0.25
0.2
0.15
Þá er algengt að í grein sem er í
miklum vexti sé talsvert
gjaldfært en ekki eignfært, sem
skekkir framlag greina til
landsframleiðslu. Aukinheldur er
ferðaþjónustan margslungin
atvinnugrein og ekki beint
skilgreind í þjóðhagsreikningum.
10%
5%
0.1
0.05
Framlag ferðaþjónustu til
landsframleiðslu birtist að
mestu í þjónustuútflutningi .
Ljóst er að umfangið er mikið í
þjóðarbúskapnum, þó óvíst sé
nákvæmlega hversu mikið.
0%
2009 2010 2011 2012 2013 2014
TSA TSA + allt flug WTTC beint WTTC óbeint
0
13
Heimildir: WTTC, Hagstofa Íslands. Greiningardeild Arion banka

ÞJÓNUSTUAFGANGURINN ER DRIFINN ÁFRAM AF FERÐAÞJÓNUSTU
MUNUM LÍKLEGA SJÁ METAFGANG Á ÞESSU ÁRI
Þjónustuafgangur og
útflutningur hafa aldrei
verið meiri á 2.
ársfjórðungi en í ár. Á fyrri
helmingi ársins höfum við
flutt út þjónustu fyrir 248
ma. kr. sem er 17%
aukning frá því í fyrra.
Þjónustujöfnuðurinn hefur
fylgt fjölda ferðamanna og
tekjum af þeim að mjög
miklu leyti.
Á föstu gengi hafa
útflutningstekjur
ferðaþjónustu vaxið um
147% - á sama tíma hefur
ferðamönnum fjölgað um
166%. Hér telst með
starfsemi íslenskra
flugfélaga sem snýr ekki
beint að gestum á Íslandi.
Sé horft á ferðaþjónustutekjur
á ferðamann hafa
þær vaxið nokkuð á föstu
gengi, en sökum
gengisstyrkingar drógust
tekjurnar saman 2012-
2014.
90,000
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
400,000
350,000
300,000
250,000
200,000
150,000
100,000
50,000
0
Þjónustuviðskipti við útlönd eftir ársfjórðungum
- fast gengi, milljónir króna
2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015
1. ársfjórðungur 2. ársfjórðungur 3. ársfjórðungur 4. ársfjórðungur
Samgöngur og flutningar - jöfnuður (v.ás)
Þjónustujöfnuður (v.ás)
Ferðaþjónusta í þjónustuútflutningi
- fast gengi
? ?
Ferðalög - jöfnuður (v.ás)
Fjöldi ferðamanna (h.ás)
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Ferðaþjónustutekjur á föstu gengi (m.kr)
Ferðaþjónustekjur á mann (f. utan flug)
600,000
500,000
400,000
300,000
200,000
100,000
0
-100,000
14
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands, Greiningardeild Arion banka.

FERÐAÞJÓNUSTAN STYÐUR VIÐ KRÓNUNA OG SÖFNUN
GJALDEYRISFORÐA
SÖFNUN GJALDEYRISFORÐA AUÐVELDAR AFNÁM HAFTA
Frá ársbyrjun 2014 hefur
Seðlabankinn keypt
töluvert af gjaldeyri til að
safna í forða.
Gjaldeyriskaupin hafa
aukist með auknum
afgangi af
þjónustuviðskiptum.
Á sama tíma og
Seðlabankinn hefur
safnað miklum forða
hefur gengi krónunnar
styrkst, sem gefur
vísbendingar um mikinn
styrkingarþrýsting um
þessar mundir.
Gengi krónunnar skiptir
miklu máli fyrir
ferðaþjónustuna og
hversu miklu ferðamenn
eru tilbúnir að verja í
ferðalagið.
130,000
110,000
90,000
70,000
50,000
30,000
10,000
-10,000
40,000
35,000
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
jan.2014 mar.2014 maí2014 júl.2014 sep.2014 nóv.2014 jan.2015 mar.2015 maí2015 júl.2015
Erlendir ferðamenn (v. ás)
Vöru- og þjónustujöfnuður
- fast gengi (2. ársfjórðungur 2015), milljónir króna
2013 F1 2013 F2 2013 F3 2013 F4 2014 F1 2014 F2 2014 F3 2014 F4 2015 F1 2015 F2 2015F3
Þjónustujöfnuður Vöruskiptajöfnuður Gjaldeyriskaup SÍ Gengisvísitala (h. ás)
Ársvöxtur
Gjaldeyriskaup Seðlabankans í milljónum króna (h. ás)
35,000
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
240
230
220
210
200
190
180
170
160
150
140
-5,000
15
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands. Áætlun Greiningardeildar eftir 21. september.

FERÐAÞJÓNUSTAN HEFUR GEGNT LYKILHLUTVERKI Í BARÁTTUNNI
GEGN ATVINNULEYSI
ATVINNULEYSI Á ÍSLANDI ER NÚ MEÐ ÞVÍ MINNSTA SEM GERIST Í HEIMINUM
Erlendir ferðamenn
hafa haft mikil áhrif á
vinnumarkaðinn
síðastliðin ár. Fjöldi
starfa tapaðist í kjölfar
efnahagshrunsins, en
störfin hafa að mestu
leyti unnist aftur með
hinum mikla vexti
ferðaþjónustunnar.
Ferðaþjónusta er
tiltölulega vinnuaflsfrek
grein og með mikilli
fjölgun ferðamanna
mun þurfa aukið
vinnuafl.
Atvinnuleysi er orðið
mjög lítið nú þegar og
útlit er fyrir að flytja
þurfi inn erlent vinnuafl
í auknum mæli á næstu
árum.
200,000
180,000
160,000
140,000
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
10,000
8,000
6,000
4,000
2,000
26,8%
0
0%
jan.2010 júl.2010 jan.2011 júl.2011 jan.2012 júl.2012 jan.2013 júl.2013 jan.2014 júl.2014 jan.2015 júl.2015
0
-2,000
-4,000
Atvinnuleysi og fjöldi erlendra ferðamanna
Ferðamenn (v. ás)
Atvinnuleysi (h. ás)
Starfandi og erlendir ferðamenn
- árleg fjölgun milli ársfjórðunga
26,8%
2011 2012 2013 2014 2015
Fjölgun starfandi (v. ás)
Fjölgun ferðamanna (h. ás)
0
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
16
Heimild: Hagstofa Íslands, Ferðamálastofa

FERÐAÞJÓNUSTAN STENDUR UNDIR FJÖLDA STARFA
TVÖFALT MEIRI FJÖLGUN Í GREINUM TENGDUM FERÐAÞJÓNUSTU EN Í ÖLLUM ÖÐRUM SAMANLAGT
Samkvæmt Alþjóða
ferðamálaráðinu (WTTC)
stendur ferðaþjónustan
undir nærri því fjórðungi
starfa á Íslandi. Störfum
hefur fjölgað í heildina á
síðustu árum og hefur
fjöldi þeirra sem starfa
beint við ferðaþjónustu
fjölgað um 66% frá 2004-
2014 skv. WTTC. Gróft mat
Greiningardeildar Arion
banka er að um 16% starfa
árið 2015 megi rekja beint
og óbeint til
ferðaþjónustu.
Fjöldi vinnustunda hefur
aukist mest í greinum
tengdum ferðaþjónustu
síðustu ár og tvöfalt meira
en í öðrum
atvinnugreinum samtals.
Þetta undirstrikar aukið
vægi í þjóðarbúskapnum
og sýnir að ferðaþjónustan
hefur átt stærstan þátt í
minnkun atvinnuleysis.
%
25
20
15
10
5
0
Störf í ferðaþjónustu
- sem hlutfall af heildarstörfum
Beint framlag
Óbeint framlag
350
300
250
200
150
100
50
0
Fjölgun vinnustunda
- Í þúsundum á viku 2010-2014
Greinar tengdar ferðaþjónustu
+145%
+35%
+49%
+14%
+15%
Aðrar atvinnugreinar
Ferðaskrifstofur o.þ.h.
Önnur leigustarfsemi og ýmisþjónusta
Gisti- og veitingastaðir
Flug
Verslun og viðgerðir
Aðrar atvinnugreinar
+3%
350
300
250
200
150
100
50
0
17
Heimildir: WTTC, Hagstofa Íslands

TEKJUR AF FERÐAMÖNNUM BIRTAST M.A. Í KORTAVELTU
„KORTAVELTUJÖFNUÐUR“ ER ORÐINN VERULEGA JÁKVÆÐUR
Ein skýrasta
birtingarmynd áhrifa
ferðamannstraumsins á
utanríkisviðskipti birtist
í kortaveltu: annars
vegar Íslendinga
erlendis og hins vegar
útlendinga hér á landi.
25,000
20,000
15,000
Kortavelta
-milljónir króna á föstu gengi
+22 ma. kr. +45 ma. kr.
Fyrir kreppu var
kortavelta Íslendinga
erlendis mun meiri en
útlendinga hér á landi
Síðan þá hefur dæmið
snúist við, jafnvel þó að
Íslendingar hafi aukið
verulega við kortaveltu
sína erlendis síðustu
misseri. Til marks um
það var kortaveltujöfnuður
fyrstu átta
mánuði ársins, 45 ma.
kr., tvöfalt meiri en allt
árið í fyrra.
10,000
5,000
0
-5,000
-10,000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Erlend greiðslukort innanlands Innlend greiðslukort erlendis Kortaveltujöfnuður
18
Heimildir: Seðlabanki Íslands, Greiningardeild Arion banka

NEYSLA
FERÐAMANNA
Gengið og verðbólga hafa áhrif

DVALARTÍMI OG UPPRUNI FERÐAMANNA MISJAFN EFTIR ÁRSTÍÐUM
FÓLK DVELUR TALSVERT LENGUR Á SUMRIN
Síðastliðin ár hafa
gistinæstur á hvern
ferðamann haldist mjög
stöðugar milli ára.
Árstíðasveiflan er þó
talsverð og eru gistinætur
ferðamanna um þrjár
nætur að jafnaði yfir
háveturinn, en í kringum
sex nætur á sumrin. Undir
þetta fellur ekki óskráð
gisting. Svör ferðamanna
um dvalartíma í
könnunum
Ferðamálastofu hafa
heldur ekki breyst mikið
en þar segjast ferðamenn
dvelja sex nætur á veturna
og tíu á sumrin.
Hvaða ferðamenn sækja
hingað er einnig mjög
mismunandi eftir
árstíðum. T.d. sækja
Bretar óvenju mikið til
landsins á veturna, en fólk
frá meginlandi Evrópu á
sumrin.
7
6
5
4
3
2
1
0
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Gistinætur á hvern ferðamann
janúar febrúar mars apríl maí júní júlí ágúst september október nóvemberdesember
2011 2012 2013 2014
Skipting ferðamanna eftir heimshlutum og árstíðum
vor sumar haust vetur vor sumar haust vetur vor sumar
2013 2014 2015
N-Ameríka Asía Suðu-Evrópa Norðurlönd Annað Mið-Evrópa Bretland
20
Heimildir: Seðlabanki Íslands, Hagstofa Íslands, Ferðamálastofa

MEÐALEYÐSLA Á FERÐAMANN ER SVIPUÐ ALLAN ÁRSINS HRING
KORTAVELTA Á GISTINÓTT ER ÞÓ TALSVERT MEIRI UTAN HÁANNAR
Kortavelta á hvern
ferðamann á sumrin er
svipuð kortaveltu alla
hina mánuðina.
Það er athyglisvert þar
sem gistinætur yfir
sumartímann eru að
meðaltali fleiri heldur en
yfir aðra mánuði ársins.
Svo virðist því sem
ferðamenn eyði nokkuð
meiru á degi hverjum
utan sumartímans,
jafnvel þótt almennt sé
verð á gistingu t.d.
nokkuð lægra á þeim
tíma.
Á fyrstu 8 mánuðum
ársins var
meðalkortavelta á
ferðamann meiri en í
fyrra.
160,000
140,000
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
0
45,000
40,000
35,000
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
Kortavelta erlendra ferðamanna á mann
- á föstu verðlagi
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 janágú
Föst velta sumar Föst velta annars
Kortavelta á gistinótt
- á föstu verðlagi
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Velta á gistinótt sumar
Velta annars
21
Heimildir: Seðlabanki Íslands, Hagstofa Íslands, Ferðamálastofa

KORTAVELTA ER MISMIKIL EFTIR ÞJÓÐERNUM
SVISSLENDINGAR, NORÐMENN OG RÚSSAR STRAUJA KORTIN MEST
Kortavelta eftir þjóðernum
er afar mismunandi og
hefur breyst nokkuð milli
ára. Ýmislegt hefur hér
áhrif, t.d. ferðavenjur,
útbreiðsla greiðslukorta og
gengisbreytingar. Velta
Svisslendinga er mest en
Rússar koma þar á eftir.
Minnst er velta Pólverja,
en sú tala gefur líklega
mjög skakka mynd vegna
þess að Pólverjar eru
fjölmennasta þjóðerni
utan Íslendinga sem býr
hér á landi en þeir teljast
samt sem erlendir
ferðamenn í tölum
Ferðamálastofu þegar þeir
ferðast erlendis.
300
250
200
150
100
1
50
0
Kortavelta per ferðamann eftir þjóðernum
- þúsundir króna á föstu verðlagi
Sumar 2014 Haust 2014 - vor 2015 Sumar 2015
Hlutfallsleg kortavelta júlí 2014-júlí 2015
19% 21% 15% 11% 12% 10% 6% 2%
Mest er kortavelta
ferðamanna í ýmissi
ferðaþjónustu, en undir
það falla t.d. skipulagðar
ferðir og þjónusta
ferðaskrifstofa. Þar á eftir
koma gisting og verslun.
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gisting Ýmis ferðaþjónusta Verslun
Veitingar Bílar og annað tengt flutningum Úttekt reiðufjár
Annað Menning og afþreying Flug
Aðrir farþegaflutningar
22
Heimildir: Ferðamálastofa, Seðlabanki Íslands, Greiningardeild Arion banka

FÓLK GREIÐIR EINNIG ERLENDIS OG MEÐ REIÐUFÉ
GEFUR AÐRA MYND EN KORTAVELTAN OG SÝNIR MISMUNANDI DVALARTÍMA
Tekjur af ferðamönnum
fyrir utan flug, eða liðurinn
ferðalög í
þjónustuútflutningi, gefa
skýrari mynd af
neyslumynstri þeirra en
kortavelta sökum þess að
ferðamenn greiða oft til
ferðaskrifstofa erlendis
auk þess að nota reiðufé.
80,000
70,000
60,000
50,000
Ferðalög í þjónustuútflutningi eftir þjóðernum 2014
350,000
300,000
250,000
Hér birtist t.a.m. skýrt
hversu mislangur
dvalartími ferðamanna er
eftir þjóðernum.
Norðmenn neyta mest á
hverja gistinótt. Bretar og
Þjóðverjar neyta aftur á
móti minnst og aðeins eitt
þjóðerni sem til eru gögn
um neytir minna – Grikkir.
Sé ætlunin að auka
framleiðni og virðisauka í
ferðaþjónustu gætu nánari
upplýsingar um
neyslumynstur
ferðamanna reynst gulls
ígildi.
40,000
30,000
20,000
10,000
0
Á hvern ferðamann (h. ás)
Á gistinótt (v. ás)
Á gistinótt að meðaltali (v. ás)
Á ferðamann að meðaltali (h. ás)
200,000
150,000
100,000
50,000
0
23 Heimildir: Ferðamálastofa, Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands, Greiningardeild Arion banka

KORTAVELTA Á MANN DREGST SAMAN Í KRÓNUM – EKKI Í EVRUM
HVERSU MIKLU MÁLI SKIPTIR GENGIÐ?
Kortavelta í krónum á
föstu verðlagi hefur
dregist saman síðustu ár,
sem er skiljanlegt í ljósi
þess að gengi krónunnar
hefur styrkst. Sé horft á
kortaveltu í evrum á hvern
ferðamann sést að hún
hefur staðið nokkuð í stað
þrátt fyrir áherslu margra
ferðaþjónustuaðila á að fá
til sín „betur borgandi“
ferðamenn.
500
400
300
200
100
0
Kortavelta og fjöldi ferðamanna
- vísitölur = 100 árið 2003
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Kortavelta erlendra ferðamanna á föstu verðlagi
Fjöldi erlendra ferðamanna um Keflavíkurflugvöll
Kortavelta erlendra ferðamanna í evrum
Margir þættir hafa hér án
efa áhrif. Þó er mjög líklegt
að einfaldasta skýringin
hafi mest að segja: Verð á
Íslandi mælt í erlendum
gjaldmiðlum. Þar sem
verðbólga hefur verið
meiri hér en víða annars
staðar og krónan styrkst
hefur raungengið styrkst.
Þannig verður Ísland
dýrara mælt í öðrum
gjaldmiðlum.
140,000
130,000
120,000
110,000
100,000
90,000
80,000
70,000
60,000
Kortavelta erlendra ferðamanna á mann
- m.v. verðlag ársins 2014
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Kortavelta á ferðamann (v. ás)
Evrur á mann (h. ás)
1,100
1,000
900
800
700
600
500
400
24
Heimildir: Ferðamálastofa, Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands

USDISK
GENGI OG VERÐLAG (RAUNGENGI) HEFUR TALSVERT UM NEYSLU
FERÐAMANNA AÐ SEGJA
GENGI OG VERÐLAG SKIPTA MÁLI
Áhrif sterkara raungengis
má sjá enn skýrar í
kortaveltu eftir mánuðum.
Þó virðist sem tengslin hafi
aðeins rofnað síðustu
mánuði en hafa ber í huga
að vægi Bandaríkjamanna,
sem búa við sterkari
dollar, hefur aukist til
muna í erlendri kortaveltu.
180,000
160,000
140,000
120,000
100,000
80,000
60,000
Meðalkortavelta á erlendan ferðamann
- á föstu verðlagi. 1/Raungengi: Vísitala (jan 2008=100)
180
160
140
120
100
80
60
Sterkara raungengi þýðir
að vörur og þjónusta hér
séu hlutfallslega dýrari en
annars staðar, enda er
raungengi iðulega notað
sem mælikvarði á
samkeppnishæfni landa.
Ef krónan styrkist eða hér
kemur verðbólguskot er
mjög líklegt að ferðamenn
kaupi minna af vörum og
þjónustu hér á landi. Hafa
skal þó í huga að ýmsir
aðrir þættir hafa áhrif á
neyslu ferðamanna hér á
landi.
40%
30%
20%
10%
0%
-10%
Verslun (v. ás) Bankar (v. ás) Hraðbankar (v. ás) 1/Raungengi (h.ás)
Kortavelta og raungengi
- ársbreyting 6 mánaða hlaupandi
meðaltala
-20%
2009 2011 2012 2013 2014 2015
Kortavelta per erlendan ferðamann
1/Raungengi
Kortavelta Bandaríkjamanna og gengi USD
- ársbreyting síðan í janúar 2014
30%
Hver króna
verður ódýrari í 25%
dollurum… 20%
15%
10%
5%
0%
-5%
.... Svo verslað
-10%
er fyrir fleiri
-15%
krónur en áður
-30% -10% 10% 30% 50% 70%
Meðalkortavelta á mann
25
Heimildir: Seðlabanki Íslands, Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka.

TSA REIKNINGARNIR BENDA EINNIG TIL MINNKANDI NEYSLU HVERS
FERÐAMANNS
NEYSLA FERÐAMANNA MINNKAÐI Í TAKT VIÐ STERKARA RAUNGENGI TIL ÁRSINS 2013
Meðalneysla hvers
ferðamanns sem kom til
landsins árið 2013 var um
205 þ. krónur, sem er
nærri því 20 þ.kr. (-9%)
lækkun frá 2009.
250,000
Neysla erlendra ferðamanna skv. TSA reikningum
-á hvern ferðamann á verðlagi 2013
Um 2/3 útgjalda
ferðamanna fara í
samgöngur, gistingu og
aðra verslun og þjónustu.
Mest hafa útgjöld til
farþegaflutninga og
annarrar verslunar og
þjónustu dregist saman.
Líklegt er að hagstæðari
flugfargjöld og stærri
hlutdeild erlendra
flugfélaga skýri
samdráttinn í
farþegaflutningum að
einhverju leyti. Aftur á
móti hafa útgjöld til
ferðaskrifstofa auk
afþreyingar og
tómstundastarfsemi vaxið
nokkuð.
200,000
150,000
43,744
37,789
40,375
38,523
35,160
100,000 41,884
44,666
38,701
39,849 39,970
50,000
76,872 70,558 75,544
66,214 63,006
0
2009 2010 2011 2012 2013
Farþegaflutningar Gistiþjónusta Önnur verslun og þjónusta
Veitingaþjónusta Leiga flutningstækja, bílaleiga og fleira Ferðaskrifstofur
Menningarstarfsemi
Afþreying og tómstundastarfsemi
26
Heimildir: Hagstofa Íslands, Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka.

GISTINÆTUR Á MANN MISMUNANDI EFTIR LANDSHLUTUM
EINNIG EFTIR UPPRUNA FERÐAMANNA
Ef fjölda gistinátta eftir
mánuðum árið 2014 er
deilt niður á fjölda
ferðamanna í sama
mánuði má sjá að mjög
mismunandi er hvert
ferðamenn sækja eftir því
hvaðan þeir koma. Einnig
gefa þær tölur til kynna
mislangan dvalartíma eftir
þjóðernum og mánuðum.
Gistinætur á
höfuðborgarsvæðinu voru
nokkuð stöðugar yfir allt
árið, en þó gistu
ferðamenn síður þar yfir
sumarmánuðina, fyrir utan
Breta. Annars staðar er
árstíðasveiflan mjög mikil.
Athyglisvert er að sjá að
ferðamenn frá meginlandi
Evrópu sækja helst út á
land, en Asíubúar, N-
Ameríkubúar og
Norðurlandabúar sækja
þangað síst.
5
4
3
2
1
0
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
6
5
4
3
2
1
0
Höfuðborgarsvæðið 2014
Janúar Mars Maí Júlí September Nóvember
N-Ameríka Asía Suður-Evrópa Norðurlönd Mið-Evrópa Bretland
Suðurland og Suðurnes 2014
Janúar Mars Maí Júlí September Nóvember
Aðrir landshlutar 2014
Janúar Mars Maí Júlí September Nóvember
27
Heimildir: Ferðamálastofa, Hagstofa Íslands, Greiningardeild Arion banka

FYRIRTÆKI Í
FERÐAÞJÓNUSTU
Nær öll íslensk fyrirtæki?

FERÐAÞJÓNUSTUFYRIRTÆKJUM HEFUR FJÖLGAÐ MIKIÐ
MUN MEIRA EN Í ÖÐRUM ATVINNUGREINUM
Skráðum fyrirtækjum
tengdum ferðaþjónustu á
einn eða annan hátt
hefur fjölgað gríðarlega
mikið á síðustu árum. Í
flokkum tengdum
greininni hefur fjölgunin
yfirleitt verið vel umfram
almenna 16% fjölgun
fyrirtækja frá 2008.
Mest hefur
ferðaskrifstofum og –
skipuleggjendum fjölgað
eða um nærri 500. Þessi
gríðarlega fjölgun gæti að
miklu leyti skýrst af því
að þarna falla undir lítil
fyrirtæki og einyrkjar
Hlutfallslega er þó mesta
fjölgunin í annarri
smásölu, en undir þann
fyrirtækjaflokk falla
svokallaðar „lundabúðir“.
250%
200%
150%
100%
50%
0%
140
120
100
80
60
40
20
0
173
42
11
9
Fjölgun fyrirtækja 2008-2014
13
Greinar tengdar ferðaþjónustu
Öll fyrirtæki
135
29
Nýskráningar umfram gjaldþrot
99 0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 til júlí
Flutningar og geymsla Rekstur gististaða og veitingarekstur Leigustarfsemi og ýmis sérhæfð þjónusta
83
489
600
500
400
300
200
100
0
29
Heimildir: Hagstofa Íslands, Greiningardeild Arion banka

VIRÐISAUKASKATTSKYLD VELTA Í GREINUM TENGDUM FERÐAÞJÓNUSTU
HEFUR GEFIÐ TALSVERT Í SÍÐUSTU ÁR – OG ÞÁ FRÁ MUN STÆRRI GRUNNI
Virðisaukaskattskyld
velta hefur aukist mjög í
takt við fjölgun
ferðamanna. Mesta
aukningin hefur verið hjá
bílaleigum þar sem
veltan hefur aukist meira
en sem nemur fjölgun
ferðamanna. Athuga skal
að þessi mælikvarði er
nokkuð ónákvæmur á
umfang ferðaþjónustu -
t.d. eru ferðaskrifstofur
og ferðaskipuleggjendur
undanþegnir VSK.
Sjá má að sveiflur í
virðisaukskattveltu eru
miklar yfir árið, líkt og
fjöldi ferðamanna.
Sveiflurnar eru þó
mismiklar og hafa verið
mestar hjá bílaleigum og
minnstar í flugi og
veitingum.
1,200,000
1,000,000
150%
125%
100%
75%
50%
25%
800,000
600,000
400,000
200,000
0%
-25%
-50%
0
Virðisaukaskattsvelta
- á verðlagi 2015
2009 2010 2011 2012 2013 2014
400,000
350,000
300,000
250,000
200,000
150,000
100,000
50,000
Flug (h.ás) Gististaðir (h.ás) Veitingar (h.ás) Bílaleiga (h.ás) Ferðamenn (v. ás)
Velta í ferðaþjónustu og fjöldi ferðamanna
- 2 mánaða %-breyting
0
Breyting
2009-2014:
+162%
+109%
+34%
+84%
+19%
Öll VSK-velta
2009-2014: +9%
-75%
-150%
des..08 jún..09 des..09 jún..10 des..10 jún..11 des..11 jún..12 des..12 jún..13 des..13 jún..14
Flug Gististaðir Veitingar Heildarvelta Bílaleigur (h. ás) Ferðamenn (h. ás)
300%
250%
200%
150%
100%
50%
0%
-50%
-100%
30
Heimildir: Hagstofa Íslands, Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka

FRAMLEIÐSLUVIRÐI (TEKJUR) Á VINNUSTUND Í MISMUNANDI ÁTTIR
ER ÞAÐ VÍSBENDING UM LITLA AUKNINGU FRAMLEIÐNI?
Með mikill fjölgun starfa í
ferðaþjónustu hafa tekjur
aukist til muna. En af
sömu sökum og erfitt er
að fullyrða um hlutdeild
ferðaþjónustu í
landsframleiðslu, er erfitt
að fullyrða um framleiðni
vinnuafls.
40,000
35,000
30,000
25,000
Framleiðsluvirði á vinnustund á föstu verðlagi
80,000
70,000
60,000
50,000
Ekki eru til gögn eftir árið
2013, en frá 2008-2013
virðist ekki hafa orðið
mælanleg
framleiðniaukning í
ferðaþjónustu í heild
sinni.
20,000
15,000
10,000
40,000
30,000
20,000
Athyglisvert verður að sjá
hvernig þetta hefur
breyst að undanförnu og
óskandi að framleiðni í
ferðaþjónustu hafi í raun
verið að aukast
undanfarin ár.
5,000
0
2008 2009 2010 2011 2012 2013
Heild- og smásöluverslun, viðgerðir á vélknúnum ökutækjum
Flutningar og geymsla
Rekstur gististaða og veitingarekstur
Leigustarfsemi og ýmis sérhæfð þjónusta
Ferðaskrifstofur, ferðaskipuleggjendur og önnur bókunarþjónusta
Menningar-, íþrótta- og tómstundastarfsemi
Flutningar með flugi (h. ás)
10,000
0
31
Heimildir: Hagstofa Íslands, Greiningardeild Arion banka

HEFUR ICELANDAIR AUKIÐ FRAMLEIÐNI VINNUAFLS?
ERFITT AÐ SEGJA TIL UM ÞAÐ – ÓLJÓSAR VÍSBENDINGAR
Stærsta
ferðaþjónustufyrirtækið er
skráð á Kauphöll Íslands og
gefur því upp ítarlegar
upplýsingar um rekstur
sinn. Skv. ársreikningum
Icelandair síðustu ár hefur
fyrirtækið stóraukið tekjur
og afkomu síðustu ár.
Þó lítur út fyrir að
hagræðisaukning félagsins
varðandi vinnuafl hafi
verið nokkuð takmörkuð.
Farþegar á hvern
starfsmann hafa aukist um
13% á árunum 2010-2014,
en aftur á móti hefur
gistinóttum á starfsmann
fækkað. Fyrir því
síðarnefnda kann að vera
sú skýring að það er
nokkuð takmarkað hversu
mikið er hægt að hagræða
í hótelgeiranum. Einnig
hefur fyrirtækið verið að
vaxa hratt svo mögulega
er um vaxtarverki að
ræða.
2500
2000
1500
1000
500
0
Starfsmenn (FTE*) Icelandair
2010 2011 2012 2013 2014
Icelandair + IGS starfsmenn (FTE) - v. ás
Farþegar/starfsmann - v.ás
Tekjur/starfsmann (m.kr) - h. ás
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
70
60
50
40
30
20
10
0
Starsmenn Iceland Travel og Icelandair
Hotels (FTE)
2010 2011 2012 2013 2014
Tekjur/starfsmann (m. ISK) - v. ás
Tekjur/gistinótt (þ.ISK) - v. ás
Starfsmenn - h. ás
Gistinætur á starfsmann - h. ás
800
700
600
500
400
300
200
100
0
32
Heimildir: Icelandair, Greiningardeild Arion banka.
*FTE = Full-time equivalent

UPPBYGGING FYRIRTÆKJA Í FERÐAÞJÓNUSTU ER MJÖG FJÖLBREYTT
LÍTILL REKSTRARHAGNAÐUR ÁRIÐ 2011 EN FORVITNILEGT VERÐUR AÐ SJÁ HVERNIG HANN HEFUR ÞRÓAST
Rekstur fyrirtækja í
ferðaþjónustu er mjög
fjölbreyttur. Einnig er
stærð og uppbygging
fyrirtækja innan hvers
flokks mjög ólík. Þar af
leiðandi er mjög erfitt að
festa hönd á hvernig
rekstur fyrirtækja í
ferðaþjónustu hefur
þróast.
Athygli vekur hve lítill
rekstrarafgangur var af
rekstri fyrirtækja í
ferðaþjónustu árið 2011.
Forvitnilegt verður að sjá
hvort það hafi batnað
síðan þá, þegar
ferðamannastraumurinn
jókst af krafti, og hver
þróunin verður í
framtíðinni.
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Rekstur fyrirtækja tengdum ferðaþjónustu 2011
- hlutfall af tekjum
Hráefnisnotkun Laun og tengd gjöld Önnur rekstrargjöld Afsrkiftir Rekstrarhagnaður
33
Heimild: Hagstofa Íslands

ALÞJÓÐLEGUR
SAMANBURÐUR
Lítið ferðamannaland
Í stóra samhenginu

Millions
Billions
KAKAN ER RISASTÓR – OG FER STÆKKANDI
EINN AF HVERJUM 1.000 FERÐAMÖNNUM FERÐAST TIL ÍSLANDS
Ferðamönnum fjölgar
sífellt í heiminum og skv.
WTTC stækkar umfang
ferðaþjónustu hraðar en
hagkerfi heimsins.
UNWTO spáir því að
ferðamönnum í
heiminum fjölgi um 5%
árlega til 2020, þegar
ferðamenn í heiminum
verða orðnir 1,6
milljarður.
Fjölgun ferðamanna helst
í hendur við hvar
efnahagsuppgangur er
mestur. Þar sem
hagvöxtur hefur verið
mestur síðastliðinn
áratug hefur brottförum
ferðamanna fjölgað
mest, t.d. í sunnan- og
austanverðri Asíu. AGS
spáir því að hagvöxtur
verði mestur í
nýmarkaðsríkjum Asíu út
áratuginn.
1,700
1,600
1,500
1,400
1,300
1,200
1,100
1,000
900
800
700
230
210
190
170
150
130
110
90
70
Ferðamenn og framleiðsla heimsins
0,1% ferðamanna í
heiminum árið 2015 koma
til Íslands
Spá
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Alþjóðlegir ferðamenn (v. ás)
Landsframleiðsla heimsins í USD (h. ás)
Brottfarir ferðamanna eftir svæðum
- vísitala (2005=100)
170,000
160,000
150,000
140,000
130,000
120,000
110,000
100,000
90,000
80,000
70,000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
ESB Austur-Asía og Eyjaálfa Norður-Ameríka Mið- og Suður-Ameríka
Heimurinn Evrópa og Mið-Asía Suður-Asía Vantar gögn fyrir Afríku og Mið-Austurlönd
35
Heimildir: UNWTO, Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Alþjóðabankinn

Ferðamenn per íbúa
MIKILL FJÖLDI FERÐAMANNA HÉR Í HLUTFALLI VIÐ ÍBÚA
MEÐ ÞVÍ MESTA SEM GERIST Í HEIMINUM
Ferðamenn hér á landi eru
mjög margir per íbúa og
lítur út fyrir að þeir verði
nálægt því fjórfalt fleiri en
íbúar í ár, sem er það
næstmesta sem gerist á
Vesturlöndum. Litlar eyjar í
hlýju loftslagi eru mjög
áberandi í þessum hópi.
35
30
25
20
15
10
Ferðamenn per íbúa árið 2013
-lönd með fleiri en 80.000 íbúa
Ísland er síður en svo eina
landið í heiminum þar sem
ferðamönnum fjölgar hratt,
þó fjölgunin um þessar
mundir sé óvenju hröð. Í
hlutfalli við íbúa fjölgaði
ferðamönnum um 34% á
Maldíveyjum og um
fjórðung í Króatíu á árunum
2010 til 2013.
5
0
7
6
5
Ísland
Lítil tengsl virðast vera milli
landsframleiðslu á mann og
fjölda ferðamanna. Þó
virðist vera sem allra
fátækustu lönd heimsins
eigi erfiðara með að laða til
sín ferðamenn, sem kemur
ekki á óvart í ljósi þess að
innviðir þar eru mun veikari.
4
3
2
1
0
- 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000 80,000 90,000
Landsframleiðsla á mann (US$ 2011 PPP)
36
Heimildir: Alþjóðabankinn. Greiningardeild Arion banka

GETUR ÍSLAND TEKIÐ Á MÓTI FLEIRI FERÐAMÖNNUM?
MIÐAÐ VIÐ STÆRÐ LANDSINS - JÁ
Sé horft á ferðamenn á
ferkílómeter meðal
þeirra landa sem fá
flesta ferðamenn á
íbúa sést að Ísland er
langt á eftir öðrum.
Enda er Ísland afar
strjálbýlt land.
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
Ferðamenn á ferkílómeter
-valin lönd með flesta ferðamenn/íbúa
8 10 12 301
4,944
16,999
12,057
24,439
Nota má ferðamenn á
ferkílómetra af
ræktanlegu landi til að
leiðrétta fyrir því og
þeirri staðreynd að stór
hluti landsins er nær
óbyggilegur. Þó svo að
einungis rúmlega 1%
landsvæðis á Íslandi sé
ræktanlegt eru
ferðamenn ekki
hlutfallslega margir hér
á landi í samanburði
við ýmis vinsæl
ferðamannalönd.
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
Ferðamenn á ræktanlegan ferkílómeter
17,050
20,085
10,633
660 817 1,015 462 1,348 770 706 489 706 463 1,213 354
2,2212,6281,8311,511
0
57,000
48,950
37,500
17,578
4,627
37
Heimildir:Alþjóðabankinn, Greiningardeild Arion banka

SAMKEPPNISHÆFNI ÍSLANDS SEM FERÐAMANNASTAÐAR
ÍSLAND STENDUR VEL EN HEFUR VERIÐ AÐ SÍGA NIÐUR Á VIÐ SÍÐUSTU ÁR
Alþjóðaefnahagsráðið
(WEF) gefur reglulega
út skýrslu um
samkeppnishæfni
landa í ferðaþjónustu.
Ísland hefur staðið
framarlega síðustu ár
en sigið örlítið aftur úr
frá 2011 en er nú í 18.
sæti.
Ekki skal lesa of mikið í
þessa uppröðun, þar
sem undirliðir
vísitölunnar eru að
mati greiningardeildar
nokkuð á skjön við
raunverulega stöðu. Þó
er athyglisvert, og
eitthvað sem þarf að
taka alvarlega, að
Ísland sé að lækka á
þessum lista í
alþjóðlegum
samanburði.
5.8 Vísitala samkeppnishæfni ferðamannastaða 2011
5.6
5.4
5.2
5
4.8
4.6
5.8 2013
5.6
5.4
5.2
5
4.8
4.6
5.4 2015
5.2
4.8 5
4.6
4.4
4.2
4
38
Heimild: Alþjóða efnahagsráðið (WEF)

BARNIÐ VEX...

FERÐAMANNASPÁ
GREININGARDEILDAR

SPÁUM 1,5 MILLJÓN FERÐAMANNA Á NÆSTA ÁRI
OG TÆPLEGA 2 MILLJÓNUM FERÐAMANNA ÁRIÐ 2018
Að því gefnu að innviðir
ferðaþjónustunnar nái að
halda í við eftirspurn
erlendra ferðamanna
gerum við ráð fyrir að
ferðamönnum haldi
áfram að fjölga verulega
á næstu árum – þó ekki
með sama hlutfallslega
hraða og seinustu tvö ár.
Spá Greiningardeildar
gerir ráð fyrir metvexti í
ár, eða 27,5% fjölgun
ferðamanna yfir árið í
heild, 20% vexti árið
2016, en að svo hægi
eilítið á vextinum.
Uppfærð spá okkar er
talsvert brattari en
seinasta spá deildarinnar,
en fjölgun ferðamanna
hefur verið talsvert
umfram okkar spár að
undanförnu.
2500
2000
1500
1000
500
0
+20,7%
Fjöldi erlendra gesta um Keflavíkurflugvöll
- árstölur og aukning
+24,1%
+27,5%
+19,9%
Spá
+16,9%
+14,2%
2013 2014 2015 2016 2017 2018
41
Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka

ÓVISSUBIL SPÁRINNAR ER NOKKUÐ STÓRT
OG STÆKKAR VERULEGA EFTIR ÞVÍ SEM LÍÐUR Á SPÁTÍMANN
Töluverð óvissa ríkir um
fjölda ferðamanna sem
sækja landið heim í
framtíðinni, enda er ekki
fyllilega ljóst hver
driffjöður hins öra vaxtar
hefur verið hingað til.
1400
1200
Fjöldi erlendra gesta um Leifsstöð
Spá
Spá Greiningardeildar
byggir að miklu leyti á
komum ferðamanna í
fortíð skv. talningu
Ferðamálastofu. Spáin
gerir ráð fyrir ákveðinni
langtímaleitni og að
áfram sé árstíðasveifla í
komum ferðamanna.
Forsenda þess að spáin
rætist er að sjálfsögðu að
flugframboð til landsins
aukist í takt, en áætlanir
innlendu flugfélaganna
gera ráð fyrir miklum
vexti á næstu árum.
1000
800
600
400
200
0
2014 2015 2016 2017 2018
95% óvissubil Fjöldi ferðamanna
42 Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka

VIÐ SPÁUM HLUTFALLSLEGA MEIRI FJÖLGUN UTAN SUMARSINS
ÞANNIG ÆTTI ÁRSTÍÐASVEIFLAN AÐ HALDA ÁFRAM AÐ MINNKA
Spá okkar gerir ráð fyrir
að hlutfallsleg fjölgun
ferðamanna verði mest
utan
sumarmánaðanna,
enda erum við enn víða
að nálgast þolmörk á
sumrin, s.s. hvað
varðar nýtingu
hótelherbergja víða um
land.
Vetrarferðamennska er
sífellt að aukast í
vinsældum og með
henni eykst framboð á
afþreyingu á þeim
árstíma, sem ætti að
styðja við
áframhaldandi sterkan
vöxt á veturna.
50%
40%
30%
20%
10%
0%
-10%
Fjölgun erlendra gesta um Leifsstöð
- hlutfallsleg fjölgun eftir ársfjórðungum
2013 2014 2015 2016 2017 2018
1F 2F 3F 4F
Spá
43 Heimildir: Ferðamálastofa, Greiningardeild Arion banka

ÍSLENSK NÁTTÚRA ER STERKASTA AÐDRÁTTARAFLIÐ
ÍSLENSK NÁTTÚRA HEFUR MIKIL ÁHRIF Á ÁKVÖRÐUN UM AÐ KOMA TIL ÍSLANDS FYRIR 80% FERÐAMANNA
Langflestir ferðamenn
vitna í íslenska náttúru
sem veigamikla ástæðu
fyrir komu sinni til
landsins, eða um 80%
svarenda.
Þar á eftir eru það
menning og saga
landsins sem laða
ferðamenn að, en 40%
ferðamanna segja þá
þætti hafa haft mikil
áhrif á ákvörðun sína
um að ferðast til
Íslands.
Flugfélögin fylgja með
aðlaðandi tilboð og
möguleika á viðkomu á
Íslandi, en 14-17%
segja þá þætti hafa haft
mikil áhrif.
Íslensk náttúra
Íslensk menning/saga
Gott tilboð/lágt flugfargjald
Möguleikinn á viðkomu á Íslandi
Vinir/ættingjar á Íslandi
Dekur og vellíðan
Sérstakur viðburður á Íslandi
Nám eða rannsóknir
Ráðstefna/fundur á Íslandi
Viðskiptatengsl á Íslandi
Hvað hafði mikil áhrif á ákvörðun þína um að ferðast til Íslands
-sumar 2014
Annað
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
44
Heimild: Ferðamálastofa

Vetur 1998-1999
Sumar 1999
Vetur 1999-2000
Sumar 2000
Vetur 2000-2001
Sumar 2001
Vetur 2001-2002
Sumar 2002
Sumar 2004
Vetur 2004-2005
Haustu 2007
Sumar 2011
Vetur 2011-2012
Vetur 2013-2014
Sumar 2014
NÁTTÚRAN ORÐIN VEIGAMEIRI ÞÁTTUR FYRIR VETRARFERÐAMENN
EN HÚN HEFUR ÞÓ LENGI VERIÐ HELSTA ÁSTÆÐA KOMU ERLENDRA FERÐAMANNA TIL LANDSINS
Íslensk náttúra hefur
lengi verið sterkasta
aðdráttaraflið fyrir
erlenda ferðamenn á
hvaða árstíma sem er.
Markverð þróun
seinustu ár er þó sú að
vægi náttúrunnar fyrir
vetrarferðamenn hefur
aukist sjáanlega.
Þar spilar að líkindum
inn í aukið framboð
vetrarferða utan
höfuðborgarsvæðisins
s.s. úrval norðurljósaog
jöklaferða.
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Náttúran hafði mikil áhrif á ákvörðun
45
Heimild: Ferðamálastofa

NETIÐ AUÐVELDAR FERÐAMÖNNUM ÁKVÖRÐUNINA
80% FERÐAMANNA TELJA NETIÐ HAFA HAFT MIKIL ÁHRIF Á ÁKVÖRÐUN SÍNA UM AÐ KOMA TIL LANDSINS
Sama spurning var lögð
fyrir ferðalanga en með
öðrum svarmöguleikum
sem snúa frekar að því
hvernig ferðamennirnir
fræddust um Ísland.
Internetið virðist vera
besta auglýsingin fyrir
mögulega Íslandsfara en
80% ferðamanna segja
netið hafa haft mikil áhrif
á ákvörðun um að
heimsækja Ísland.
Þar á eftir eru
vinir/ættingjar, sem
höfðu mikil áhrif á
ákvörðunina fyrir 40%
ferðamanna.
Í þriðja sæti eru
bæklingar/handbækur,
sem 34% ferðamanna
segja hafa haft mikið um
ákvörðunina að segja.
Netið
Vinir/ættingjar
Bæklingar/handbækur
Ferðaskrifstofa í þínu landi
Ferðamálastofa
Flugfélag
Ferðaskrifstofa á Íslandi
Hvað hafði mikil áhrif á ákvörðun þína um að ferðast til Íslands
-sumar 2014
Annað
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
46
Heimild: Ferðamálastofa

Vetur 1996-1997
Sumar 1997
Vetur 1997-1998
Sumar 1998
Vetur 1998-1999
Sumar 1999
Vetur 1999-2000
Sumar 2000
Vetur 2000-2001
Sumar 2001
Vetur 2001-2002
Sumar 2002
Sumar 2004
Vetur 2004-2005
Sumar 2011
Vetur 2011-2012
Vetur 2013-2014
Sumar 2014
VÆGI INTERNETSINS HEFUR AUKIST STÓRLEGA SEINUSTU 20 ÁR
HAFÐI MIKIL ÁHRIF FYRIR 15% FERÐAMANNA VETURINN ´96 -´97, EN 80% FERÐAMANNA SUMARIÐ 2014
Sífellt fleiri ferðamenn
telja internetið hafa
haft mikil áhrif á
ákvörðun sína um að
heimsækja landið.
Fyrir tæpum 20 árum
töldu u.þ.b. einn af
hverjum sjö
ferðamönnum netið
mikilvægan þátt, en
sumarið 2014 voru það
fjórir af hverjum fimm.
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
Netið hafði mikil áhrif á ákvörðun
Því má hæglega leiða
að því líkur að
stóraukin netnotkun og
útbreiðsla
samfélagsmiðla hafi átt
stóran þátt í því að
auka vitund erlendra
ferðamanna um tilvist
og eiginleika Íslands
sem ferðamannalands.
20%
10%
0%
47
Heimild: Ferðamálastofa

ER ÞOLMÖRKUM
NÁÐ?

FJÖLGUN FERÐAMANNA HEFUR ÍTREKAÐ VERIÐ VANSPÁÐ
EN VANFJÁRFESTING GETUR VERIÐ JAFN KOSTNAÐARSÖM OG OFFJÁRFESTING
Síðustu ár hefur fjölgun
ferðamanna ítrekað
verið vanspáð. Um mitt
ár 2013 spáði
Greiningardeild Arion
banka tæplega 900
þúsund erlendum
ferðamönnum árið
2015 og Boston
Consulting Group
(BCG) var á svipuðu
róli. Raunar spáði BCG
að væntur fjöldi
ferðamanna í ár, (1,24
milljónir) myndi nást
árið 2023.
1,400,000
1,200,000
1,000,000
800,000
600,000
400,000
Spár hafa vanmetið fjölgun ferðamanna
360.000 fleiri
ferðamenn
en spáð var
Í fyrra spáðum við
22,6% fjölgun 2014 og
13,7% fjölgun í ár –
raunin varð 23,1%
fjölgun árið 2014 og að
líkindum um 27% í ár.
200,000
0
2013 2014 2015
Spá Greiningardeildar 2013 BCG 2013 BCG 2013 með sérstökum aðgerðum Raun
49
Heimildir: Ferðamálastofa, Boston Consulting Group, Greiningardeild Arion banka

KEFLAVÍKUR-
FLUGVÖLLUR

KEFLAVÍKURFLUGVÖLLUR MUN STÆKKA Á NÆSTU ÁRUM
SVOKALLAÐ „MASTERPLAN“ TIL ÁRSINS 2040 ER Í ÞRÓUN HJÁ KEFLAVÍKURFLUGVELLI
Fjölgun farþega hefur
verið talsvert umfram
áætlanir að undanförnu.
Verið er að vinna að
þróunaráætlun
Keflavíkurflugvallar til
næstu 25 ára og gert er
ráð fyrir að fullmótaðri
áætlun bráðlega.
Áætlað er að stækka
flugstöðina til norðurs og
að ný norður-suður
flugbraut verði lögð vestan
við flugvöllinn.
Skv. Isavia er vandamálið
sem stendur þó ekki stærð
flugstöðvarinnar þar sem
enn séu ónýttir flugtímar á
flugvellinum. Aftur á móti
eru íslensku flugfélögin
ósammála því þar sem
millilendingar á Íslandi í
flugi yfir Atlantshafið er
lykillinn í þeirra
viðskiptamódeli og gæti
haldið aftur af vexti.
51
Heimild: Keflavíkurflugvöllur, mbl.is.
Mynd fengin af: http://betterairport.kefairport.is/masterplan/

HELSTU FRAMKVÆMDIR Á KEFLAVÍKURFLUGVELLI
ISAVIA TELUR ENN VERA RÝMI FYRIR AUKNA UMFERÐ Á VANNÝTTUM TÍMUM EN HYGGUR SAMT SEM
ÁÐUR Á MIKLAR FRAMKVÆMDIR Á NÆSTU ÁRUM
Nýlegar framkvæmdir
•Suðurbygging lengd til austurs
•Hlaðkerfi fyrir utan flugstöð bætt
•Flugvélastæðum bætt við
•Verslunarsvæði endurbætt
Fyrirhugaðar framkvæmdir á næstunni
Mun masterplanið
duga til að taka á móti
tveimur milljónum
ferðamanna árið
2018?
•Flugstöðin stækkuð um 8.700 fermetra
o Þar af 5.000 fermetra viðbygging til suðurs fyrir farþega sem eru að fljúga til og frá landa utan Schengen
(áætluð verklok í mars 2016)
o Einnig 3.000 fermetra viðbygging til vesturs
o Sem og stækkun á komusal til austurs um 700 fermetra
•Stækkun farangurslokunarkerfis og farangursmóttöku
52
Heimildir: mbl.is, Keflavíkurflugvöllur

HLUTVERK
HINS OPINBERA
Er ferðaþjónustan
Öskubuskan á ballinu?

BEINT FRAMLAG RÍKISINS TIL FERÐAÞJÓNUSTU HEFUR EKKI AUKIST MIKIÐ
FJÁRFESTING OG ÚTGJÖLD RÍKISSJÓÐS TIL LIÐARINS „FERÐAÞJÓNUSTA“ VORU 1.125 M.KR. ÁRIÐ 2014
Fjárfesting ríkissjóðs í
efnahags- og
atvinnumálum nam
15.099 m.kr. árið 2014.
Þar af var fjárfesting í
ferðaþjónustu 25 m.kr.
eða 0,17%.
Útgjöld ríkissjóðs til
efnahags- og
atvinnumála voru
108.091 m.kr. árið 2014.
Þar af námu útgjöld til
ferðaþjónustu 1.138
m.kr. eða 1,05%.
3.5%
3.0%
2.5%
2.0%
1.5%
Fjárfesting ríkissjóðs
-sem hlutfall af fjárfestingu ríkissjóðs
í efnahags- og atvinnumálum
25%
20%
15%
10%
Útgjöld ríkissjóðs
-sem hlutfall af útgjöldum ríkissjóðs
til efnahags- og atvinnumála
Vert er þó að athuga að
liðurinn „ferðaþjónusta“
er þröngt skilgreindur hér
eins og í
þjóðhagsreikningum og
gefur því ekki góða
heildarmynd af
útgjöldum ríkisins til
málaflokka sem þjóna
ferðamannaiðnaðinum.
1.0%
0.5%
0.0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Fiskveiðar og aðrar veiðar
R&Þ í landbúnaði, skógrækt, fiskveiðum og öðrum veiðum
Landbúnaður
Ferðaþjónusta
5%
0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Landbúnaður
R&Þ í landbúnaði, skógrækt, fiskveiðum og öðrum veiðum
Fiskveiðar og aðrar veiðar
Ferðaþjónusta
54
Heimild: Hagstofa Íslands

FRAMLÖG TIL SAMGÖNGUMÁLA HAFA EKKI AUKIST HLUTFALLSLEGA
ÞRÁTT FYRIR STÓRAUKINN FJÖLDA FERÐAMANNA Á SEINUSTU ÁRUM OG VÆNTINGAR UM FREKARI FJÖLGUN
Óhætt er að fullyrða að
útgjöld til
samgöngumála gagnist
aðilum í ferðaþjónustu
á einn eða annan hátt
og því er athyglisvert
að skoða þann lið í
þessu samhengi.
90%
80%
70%
Fjárfesting ríkissjóðs í samgöngum
-sem hlutfall af fjárfestingu ríkissjóðs í
efnahags- og atvinnumálum
40%
35%
30%
Útgjöld ríkissjóðs til samgöngumála
-sem hlutfall af fjárfestingu ríkissjóðs í
efnahags- og atvinnumálum
Ekki er að sjá að
útgjöld til
samgöngumála hafi
aukist hlutfallslega á
seinustu árum á sama
tíma og fjöldi
ferðamanna hefur
stóraukist, en
vegasamgöngur eru
stærsti útgjaldaliður
ríkissjóðs í flokknum
efnahags- og
atvinnumál á eftir
landbúnaði.
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Vegasamgöngur
Sjó-, vatna- og flugsamgöngur
25%
20%
15%
10%
5%
0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Vegasamgöngur
Sjó-, vatna- og flugsamgöngur
55
Heimild: Hagstofa Íslands

ÚTHLUTANIR ÚR FRAMKVÆMDASJÓÐI FERÐAMANNASTAÐA AUKAST
446 STYRKIR VEITTIR FYRIR TÆPLEGA 2 MILLJARÐA Á SEINUSTU FJÓRUM ÁRUM
Framkvæmdasjóður
ferðamannastaða, sem er
í vörslu Ferðamálastofu,
tók til starfa í ágúst 2011.
Síðan þá hefur 446
styrkjum verið úthlutað
að heildarfjárhæð 1.917
milljónum króna.
„Markmið og hlutverk
sjóðsins er að standa að
uppbyggingu, viðhaldi og
verndun
ferðamannastaða sem
eru í opinberri eigu eða
umsjón um land allt.“
Enn liggur talsvert af
þessu fjármagni óhreyft
sökum ýmissa erfiðleika
við framkvæmdir, en
fjármagn virðist ekki vera
helsta vandamálið. Þetta
stendur þó til bóta.
1200
1000
800
600
400
200
0
75
Styrkjum úthlutað úr framkvæmdasjóði ferðamannastaða
-milljónir króna
192
624
1.026
2012 2013 2014 2015
56
Heimild: Ferðamálastofa

850 MILLJÓNUM VEITT Í BRÝNA UPPBYGGINGU ÁRIÐ 2015
RÚMLEGA 300 MILLJÓNIR FARA TIL SKAFTAFELLS OG ÞINGVALLA
Í maí 2015 var 850
milljónum úthlutað
sérstaklega til brýnna
verkefna sem ráðast
átti í nú í ár. Vinna ku
vera hafin við flest
þessara verkefna, en
erfitt getur verið að
ráðast í framkvæmdir
yfir sumarmánuðina
sökum mikillar
umferðar á
ferðamannastöðum.
Mest fór til Skaftafells
(160 m.kr.) og Þingvalla
(156,5 m.kr.).
Þar á eftir fengu Geysir
í Haukadal (50 m.kr.),
Dimmuborgir (38,5
m.kr.), Dynjandi (34,5
m.kr.) og Gullfoss (34
m.kr.) mest.
Skaftafell
Þingvellir
Geysir í Haukadal
Dimmuborgir
Dynjandi
Gullfoss
Dyrhólaey
Stöng í Þjórsárdal
Dettifoss vestur
Teigarhorn
Landið allt (aukin landvarsla)
Friðland að Fjallabaki
Annað
Verkefni Framkvæmdasjóðs ferðamannastaða
-úthlutun í maí 2015, milljónir króna
0 50 100 150 200 250
57 Heimild: Ferðamálastofa

UPPBYGGINGIN Á SÉR STAÐ UM ALLT LAND
58
Heimildir: Ferðamálastofa, Arion banki

VINNUMARKAÐURINN
Ljóst er að við munum þurfa að
flytja inn talsvert af vinnuafli

ÁFRAMHALDANDI FJÖLGUN STARFA Í FERÐAÞJÓNUSTU
VÖXTUR FERÐAÞJÓNUSTUNNAR KALLAR Á INNFLUTNING STARFA
Fjöldamörg störf hafa
skapast vegna
ferðaþjónustu síðustu
árin og ef spá okkar um
fjölda ferðamanna
rætist má sjá að þar
verður ekkert lát á.
Við spáum því að
beinum störfum í
ferðaþjónustu fjölgi um
6.500 fram til ársins
2018 en að í heildina
verði ný störf í
greininni um 10.000.
30,000
28,000
26,000
24,000
22,000
20,000
18,000
16,000
Fjöldi starfa í ferðaþjónustu
- miðað við skilgreiningu Hagstofunnar
Spá
14000
12000
10000
8000
6000
4000
Uppsöfnuð fjölgun starfa
A.m.k.
5000
innflutt
störf ?
Spá um mannfjölda á
vinnualdri gerir aðeins
ráð að 8.000 manna
fjölgun. Því eru líkur á
að flytja þurfi inn
þúsundir starfa fyrir
ferðaþjónustu næstu
árin.
14,000
12,000
10,000
Vetur
2013/14
Vetur
2014/15
Vetur
2015/16
Grunnspá
Háspá
Lágspá
Vetur
2015/16
Vetur
2017/18
2000
0
2015 2016 2017 2018
Spá Arion - óbein störf ferðaþjónustu
Spá Arion - ferðaþjónusta
Spá SÍ í PM15/3
Spá um mannfjölda - 16-67 ára
60
Heimildir: Hagstofa Íslands. Seðlabanki Íslands. Greiningardeild Arion banka

VÍSBENDINGAR UM SKORT Á STARFSFÓLKI TENGDU FERÐAÞJÓNUSTU
BARIST UM STARFSFÓLK Í SUMUM STÉTTUM
Víða er, eða verður
bráðlega, skortur á
reyndu og/eða
menntuðu starfsfólki í
ferðaþjónustu.
450
Fjöldi ferðamanna og nemendur í greinum tengdum ferðaþjónustu 1997-2013
- bæði á háskóla og framhaldsskólastigi
900,000
Aðsókn í leiðsögu- og
ferðamálanám fylgdi
fjölgun ferðamanna að
nokkru leyti fram til
ársins 2013, en aðsókn í
aðrar greinar hefur ekki
aukist jafnmikið.
Fyrir utan þetta var
ferðamálafræði einungis
15. vinsælasta
háskólagreinin árið 2013.
Þá hefur aðsókn í erlend
tungumál ekki tekið
sérstaklega við sér miðað
við aðrar atvinnugreinar.
Nemendum fjölgaði í
ensku (+31%) og þýsku
(+36%) en fækkaði í
spænsku (-24%) og
frönsku (-8%) á árunum
2008-2013.
400
350
300
250
200
150
100
50
0
800,000
700,000
600,000
500,000
400,000
300,000
200,000
100,000
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Leiðsögunám (v. ás) Matreiðsla (v.ás) Hótel- og þjónustubraut (v. ás)
Ferðamál (v. ás) Flugstjórn (v. ás) Flugumferðarstjórn (v. ás)
Fjöldi ferðamanna (h. ás)
61
Heimildir: Ferðamálastofa, Hagstofa Íslands.

FJÖLGUN Í MATREIÐSLU – EKKI FRAMREIÐSLU
MIKILL SKORTUR Á FÓLKI MEÐ SLÍKA MENNTUN
Skv. upplýsingum frá
Menntaskólanum í
Kópavogi hefur aðsókn
þar aukist nokkuð
undanfarið í þessum
greinum en þó sé unnt að
taka við tvöfalt fleiri
nemendum í framreiðslu.
30
25
20
15
10
Brautskráðir nemendur úr MK
Aukningin gæti
hugsanlega orðið meiri
bráðlega, ekki síst því
nýlega fékk
Verkmenntaskólinn á
Akureyri heimild til að
kenna mat- og
framleiðslu.
Ekki virðist hafa orðið
fjölgun nemenda á Hótelog
þjónustubraut, þrátt
fyrir fjölgun hótela.
Einnig virðist sem hluti
nemenda haldi erlendis
að námi loknu.
5
0
250
200
150
100
50
Vor 2014 Haust 2014 Vor 2015 Haust 2015 (áætlað)
Matreiðsla Framreiðsla (þjónanám) Hótel og þjónustubraut (allt árið)
Fjöldi nemenda á landinu öllu
62
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Matreiðsla Hótel- og þjónustubraut Framreiðsla
Heimildir: Hagstofa Íslands, Menntaskólinn í Kópavogi

AUKINN ÁHUGI Á LEIÐSÖGN EN SÍÐUR Í FERÐAFRÆÐI
ÞARF AÐ MENNTA FLEIRA FAGFÓLK?
Innan Menntaskólans í
Kópavogi eru
starfræktir annars
vegar Leiðsöguskólinn
og hins vegar
Ferðamálaskólinn.
Ásóknin í
Leiðsöguskólann hefur
aukist ár frá ári
undanfarið og eru
umsóknir nú um 100 á
ári og því ljóst að
komið er mjög nálægt
þolmörkum þess sem
skólinn getur tekið við.
Í Ferðamálaskólanum
hefur áhugi ekki aukist
í sama mæli. Að sögn
fagstjóra hefði mátt
búast við meiri aðsókn.
Spyrja má hvort laun
séu ekki að þróast í
takt við aukna
eftirspurn.
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Ferðamála- og Leiðsöguskólarnir í Kópavogi
2004-2005 2006-2007 2008-2009 2010-2011 2012-2013 2014-2015
Innitaðir í Ferðamál
útskrifaðir úr Ferðamálum
Innritaðir úr Leiðsögn
Útskrifaðir úr Leiðsögn
63
Heimildir: Ferðamálaskólinn, Leiðsöguskólinn.

MENNTUN Í FERÐAÞJÓNUSTU ER FJÖLBREYTT
EKKI EINUNGIS HEFÐBUNDIÐ IÐN- OG HÁSKÓLANÁM
Fyrir utan hina
hefðbundnu menntun
virðist vera talsverð
gróska í ýmiss konar
þjálfun og námskeiðum
sem tengjast
ferðaþjónustu. Ýmiss
konar námskeið og
þjálfun er í boði og þar
ber einna hæst færni í
ferðaþjónustu en
rúmlega 900 manns hafa
lokið námi því tengt.
30
25
20
15
10
5
0
Nemendur í Færni í ferðaþjónustu I og II hjá Mími
Vor 2012 Haust 2012 Vor 2013 Haust 2013 Vor 2014 Haust 2014 Vor 2015
64
Þá hefur raunfærnimat
tengt ferðaþjónustu
færst í aukana og sjá má
að 342 manns hafa lokið
raunfærnimati í greinum
sem tengjast
ferðaþjónustu. Tilgangur
þess er að meta
raunverulega hæfni sem
hefur ekki fengist með
formlegri prófgráðu.
Raunfærnimat
Fjöldi sem lokið hefur
Aðstoðarþjónn 9
Framreiðsla 62
Hestabraut 17
Matartækni 178
Matreiðsla 76
Heildarfjöldi 342
Heimildir: Mímir Endurmenntun, Fræðslumiðstöð atvinnulífsins
Námskeið tengd
ferðaþjónustu
Fjöldi sem lokið hefur
Færni í ferðaþjónustu I 572
Færni í ferðaþjónustu II 318
Fiskur og ferðaþjónusta 21
Laugar, lindir og böð 18
Heildarfjöldi 929

HÓTELMARKAÐURINN
Herbergjaframboð og nýting halda
áfram að aukast víðast hvar á landinu

NÝTING HÓTELHERBERGJA Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU Í 84% ÁRIÐ 2014
EN VIRÐIST VERA AÐ MINNKA LÍTILLEGA ÞAÐ SEM AF ER ÁRI
Framboð
hótelherbergja á
höfuðborgarsvæðinu
jókst um 21% á
árabilinu 2009-2014 og
á sama tímabili jókst
nýtingin úr 58% í 84%.
Á sama tíma fjölgaði
ferðamönnum til
landsins um 109%.
Nýting hótelherbergja
á höfuðborgarsvæðinu
hefur haldið áfram að
aukast ár frá ári og
árstíðasveiflan hefur
minnkað sjáanlega. Þó
virðist sem nýtingin sé
að minnka lítillega það
sem af er ári frá því í
fyrra, enda hefur fjöldi
nýrra hótelherbergja
verið tekinn í notkun á
tímabilinu.
3,500
3,000
2,500
2,000
1,500
1,000
500
0
Hótelherbergi á
höfuðborgarsvæðinu
-framboð, þar af í nýtingu að jafnaði
2.750 2.711
58%
55%
2.866
63%
2.978
74%
3.101
77%
3.318
84%
2009 2010 2011 2012 2013 2014
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Höfuðborgarsvæðið
jan feb mar apr maí jún júl ágú sep okt nóv des
2012 2013 2014 2015
66
Heimild: Hagstofa Íslands

Höfuðborgar
svæðið
London
Edinborg
París
Dublin
Amsterdam
Belfast
Berlín
Zurich
Barcelona
Vín
Lissabon
Prag
Róm
Brussel
Frankfurt
Genf
Porto
Madrid
Mílanó
Moskva
NÝTING Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU ER NÚ EIN SÚ MESTA Í EVRÓPU
NÝTING HÓTELHERBERGJA Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU VAR MEIRI EN Í LONDON OG PARÍS ÁRIÐ 2014
Höfuðborgarsvæðið
vermdi fimmta sætið á
lista yfir nýtingu
hótelherbergja árið
2013.
90%
85%
84% 83%
80% 79%
Nýting hótelherbergja í völdum evrópskum borgum 2014
Árið 2014 var
höfuðborgarsvæðið
hástökkvari Evrópuborga
og tróndi þá á
toppnum með 84%
nýtingu að jafnaði yfir
árið. Nýting
hótelherbergja á öllu
höfuðborgarsvæðinu er
nú betri en í
heimsfrægum
ferðamannaborgum
eins og London og
París.
80%
75%
70%
65%
60%
55%
50%
78%
77%
76%
74% 73% 73% 72% 71% 70%
69% 69% 69% 68%
66% 66%
64%
60%
67 Heimildir: PwC, Hagstofa Íslands

MEÐALVERÐ GISTINGAR (ADR) 24 HÓTELA Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU
MEÐALVERÐ GISTINGAR JÓKST LÍTILLEGA Á SEINASTA ÁRI FRÁ ÁRINU ÁÐUR, EN ER AÐ AUKAST MEIRA 2015
Meðalverð gistingar
jókst um 2% milli
áranna 2013-2014 en
jókst um 10% árið þar á
undan.
Frá 2010-2014 hefur
meðalverð gistingar á
hótelunum í úrtakinu
aukist um tæplega
28%.
Til júlímánaðar á þessu
ári hefur meðalverð
gistingar í úrtakinu þó
hækkað um 12% í
krónum talið m.v. 2014
á verðlagi hvors árs.
20
18
16
14
12
10
8
6
4
Meðalverð gistingar (ADR)
á höfuðborgarsvæðinu
-þús.kr.
+9%
+4%
+10% +2%
+12%*
30
25
20
15
10
5
Meðalverð gistingar (ADR) á
höfuðborgarsvæðinu
-þús.kr.
2
0
2010 2011 2012 2013 2014 2015
0
jan feb mar apr maí jún júl ágú sep okt nóv des
2013 2014 2015
68
Heimild: Benchmarking Alliance, *aukning í janúar-júlí milli ára

París
Genf
Zurich
London
Róm
Mílanó
Amsterdam
Moskva
Frankfurt
Barcelona
Brussel
Edinborg
Reykjavík
Vín
Dublin
Berlín
Lissabon
Madríd
Belfast
Prag
Porto
MEÐALVERÐ (ADR) UNDIR MEÐALLAGI M.V. EVRÓPSKAR BORGIR
HAFA SKAL Í HUGA AÐ ENGIN FIMM STJÖRNU HÓTEL ERU Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU
Hvað meðalverð
gistingar varðar þá er
höfuðborgarsvæðið á
mjög svipuðum stað á
listanum milli ára, á
milli Brussel,
Edinborgar og Vínar.
300
250
252
236
Meðalverð gistingar í völdum evrópskum borgum 2014
-EUR
Meðalverð gistingar á
höfuðborgarsvæðinu,
hækkaði um 2% milli
ára í krónum talið, en
um 6% í evrum.
200
150
196
173
141
129 122 119 118 118 111 104 104
96 95
Hér er ekki leiðrétt fyrir
gæði hótela og
mikilvægt að hafa í
huga að engin fimm
stjörnu hótel eru á
Íslandi.
100
50
0
89 85 85
74 73
64
69 Heimild: PwC, Benchmarking | Alliance

HERBERGISTEKJUR (REVPAR) 24 HÓTELA Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU
HERBERGISTEKJUR JUKUST ÞÓ NOKKUÐ MILLI 2013-2014 ÞÖKK SÉ TALSVERÐUM BATA Í NÝTINGU
Þrátt fyrir að
meðalverð gistingar í
úrtakinu hafi aðeins
aukist um 2% milli
áranna 2013 og 2014
jukust herbergistekjur
um 10%. Munurinn
skýrist af betri nýtingu
herbergja milli ára.
Það sem af er ári hafa
herbergistekjur hótela í
úrtakinu aukist um 16%
milli ára á verðlagi
hvors árs.
16
14
12
10
8
6
Herbergistekjur (RevPAR) á
höfuðborgarsvæðinu
-þús.kr.
+24%
+17%
+15%
+10%
+16%*
25
20
15
10
Herbergistekjur (RevPAR) á
höfuðborgarsvæðinu
-í íslenskum krónum
4
5
2
0
2010 2011 2012 2013 2014 2015
0
jan feb mar apr maí jún júl ágú sep okt nóv des
2013 2014 2015
70
Heimild: Benchmarking Alliance, *aukning í janúar-júlí milli ára

París
Genf
London
Zurich
Róm
Amsterdam
Barcelona
Edinborg
Reykjavík
Mílanó
Frankfurt
Brussel
Dublin
Moskva
Vín
Berlín
Lissabon
Belfast
Madrid
Prag
Porto
HERBERGISTEKJUR (REVPAR) ERU Í MEÐALLAGI EN HAFA AUKIST
TEKJUR AUKAST SAMHLIÐA BETRI NÝTINGU
Höfuðborgarsvæðið fer
úr 13. sæti á þessum
lista árið 2013 í hið 9.
árið 2014 þar sem
meðaltekjur á hvert
herbergi í úrtakinu
aukast um 11 evrur
milli ára á verðlagi
hvors árs.
Þrátt fyrir að
meðalverð herbergja
hafi aukist lítið á
tímabilinu hefur tekist
að ná fram meiri
tekjum á hvert herbergi
með talsverðum bata í
nýtingu.
250
200
150
100
50
203
160
144 143
Tekjur á hvert herbergi í völdum evrópskum borgum 2014
-EUR
97 94
86 84 83 82 81
76 75
71 69 66
60 57 55
51
42
0
71 Heimild: PwC, Benchmarking | Alliance

VERÐ GISTINGAR OG GISTIÞJÓNUSTU HEFUR HÆKKAÐ VERULEGA
Frá árinu 2009 hefur
almennt verðlag
hækkað um u.þ.b. 29%.
250
Verðvísitölur
- vísitala neysluverðs og undirvísitölur
Á sama tíma hefur
verið á gistingu aukist
um 48% og verð á
þjónustu hótela og
gistiheimila hefur
hækkað um 65%.
230
210
190
170
Miklar sveiflur eru í
verði gistingar milli
150
árstíða en með aukinni
nýtingu utan háannar, 130
sérstaklega á SV-landi,
verður athyglisvert að 110
sjá hvort sú sveifla
muni minnka. 90
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Vísitala neysluverðs Gisting 12M hlaupandi meðaltal
Þjónusta hótela og gistiheimila
12M hlaupandi meðaltal
72 Heimildir: Hagstofa Íslands, Greiningardeild Arion banka

50% FJÖLGUN HÓTELHERBERGJA ÁÆTLUÐ Í HÖFUÐBORGINNI TIL 2018
STÆRSTU VERKEFNIN ERU MARRIOTT HÓTELIÐ VIÐ HÖRPU OG LÍKLEGT HÓTEL Á HLÍÐARENDA
Herbergi
Marriott Edition Reykjavík 250
Hlíðarendi 250
Icelandair Parliament 160
Centerhotel Midgard 150
Hilton Canopy 115
Grand Hótel 100
Lækjargata 100
Skuggi Hotel 100
Storm Hotel 88
Hótel Klettur 80
Icelandair Hafnarstræti 70
Icelandair Marina viðbygging 60
Laugavegur 34-36 60
Vegamótastígur 7-9 40
Ármúli 5 40
Oddsson ho(s)tel
Total 1663
73 Heimild: Reykjavíkurborg – skrifstofa eigna og atvinnuþróunar, Arion banki

FJÖLGUN UM TÆPLEGA 1.700 HERBERGI Á FJÓRUM TIL FIMM ÁRUM
HERBERGJUM HEFUR ÞEGAR FJÖLGAÐ ÞÓ NOKKUÐ Á ÞESSU ÁRI
Gert er ráð fyrir að
hótelherbergjum í
Reykjavík muni fjölga
um u.þ.b. 1.700 á
næstu fjórum til fimm
árum, gangi áætlanir
eftir. Þar eru
undanskilin herbergi
sem hafa þegar opnað
á þessu ári s.s. í nýju
Fosshóteli við
Höfðatorg.
6,000
5,000
4,000
3,000
Áætlun um framboð hótelherbergja á höfuðborgarsvæðinu
5001
4701
4361
3928
5301
Stærstu einstöku
verkefnin munu líklega
klárast á seinni hluta
tímabilsins. Þar má
nefna hótel á
Hörpureitnum undir
merkjum Marriott
hótelkeðjunnar og
fyrirhugað hótel á
Hlíðarenda.
2,000
1,000
0
2015 2016 2017 2018 2019
Áætluð viðbót í Reykjavík á árinu
Fjöldi herbergja á höfuðborgarsvæði í upphafi árs
74 Heimild: Reykjavíkurborg – skrifstofa eigna og atvinnuþróunar, Arion banki

FRAMBOÐ OG
NÝTING UTAN
HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS

SUÐURNES
FRAMBOÐ OG NÝTING AÐ AUKAST TALSVERT MILLI ÁRA, NÝTING 2015 AÐ AUKAST ÞÓ NOKKUÐ
Hótelherbergjum á
Suðurnesjum fjölgaði
um 36% milli áranna
2010 og 2014 en nýting
jókst úr 41% í 59% á
sama tímabili.
350
300
Hótelherbergi á Suðurnesjum
-framboð herbergja, þar af í nýtingu að jafnaði
286
100%
90%
80%
Suðurnes
Nýting á árinu 2015
heldur áfram að aukast
frá fyrra ári.
250
211 213
249 250
70%
60%
200
59%
50%
150
100
41%
47%
48%
54%
40%
30%
20%
50
10%
0
2010 2011 2012 2013 2014
0%
jan feb mar apr maí jún
2014 2015
júl ágú sep okt nóv des
76
Heimild: Hagstofan

SUÐURLAND
FRAMBOÐ JÓKST UM 48% MILLI ÁRA EN NÝTING JÓKST SAMT SEM ÁÐUR, NÝTING AÐ AUKAST 2015
Framboð
hótelherbergja á
Suðurlandi jókst um
76% á árunum 2010-
2014 og um 48%
einungis milli áranna
2013 og 2014.
Þrátt fyrir það hefur
nýting aukist úr 37% í
44%.
Nýting hefur aukist alla
mánuði ársins 2015
samanborið við 2014.
1,200
1,000
800
600
400
200
Hótelherbergi á Suðurlandi
-framboð herbergja, þar af í nýtingu að jafnaði
569
37%
675
648
36% 40%
680
43%
1004
44%
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
Suðurland
0%
jan feb mar apr maí jún
júl ágú sep okt nóv des
0
2010 2011 2012 2013 2014
2014 2015
77
Heimild: Hagstofan

VESTURLAND OG VESTFIRÐIR
FRAMBOÐ EYKST LÍTILLEGA MILLI ÁRA OG NÝTING SÖMULEIÐIS
Á milli áranna 2010 og
2014 jókst framboð
hótelherbergja á
Vesturlandi og
Vestfjörðum um 37%.
Á sama tíma jókst
nýting úr 29% í 42%.
Nýting heldur áfram að
aukast á þessu ári en
enn er talsverð
árstíðasveifla í
hótelnýtingu á þessu
svæði.
400
350
300
250
200
150
100
Hótelherbergi á Vesturlandi og
Vestfjörðum
-framboð herbergja, þar af í nýtingu að jafnaði
245 245
29%
30%
328
32%
356
38%
362
42%
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
Vesturland og Vestfirðir
50
0%
jan feb mar apr maí jún
júl ágú sep okt nóv des
0
2010 2011 2012 2013 2014
2014 2015
78
Heimild: Hagstofan

NORÐURLAND
HÓTELHERBERGJUM HEFUR FÆKKAÐ Á NORÐURLANDI EN BREYTING GÆTI ORÐIÐ ÞAR Á
Á árabilinu 2010-2014
fækkaði hótelherbergjum
á
Norðurlandi um 2%. Á
milli áranna 2012 og
2014 nemur fækkunin
þó 17%.
Nýting virðist standa
nokkurn veginn í stað
milli áranna 2014 og
2015, en líkur eru á að
hótelherbergjum fjölgi
á þessu svæði á
næstunni vegna fjölda
nýrra verkefna, t.a.m. í
Mývatnssveit og
Siglufirði.
600
500
400
300
200
Hótelherbergi á Norðurlandi
-framboð herbergja, þar af í nýtingu að jafnaði
479
32%
522
30%
568
485
469
34% 41% 42%
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
Norðurland
100
10%
0%
jan feb mar apr maí jún
júl ágú sep okt nóv des
0
2010 2011 2012 2013 2014
2014 2015
79
Heimild: Hagstofan

AUSTURLAND
HÓTELHERBERGJUM FÆKKAR Á AUSTURLANDI, NÝTING MINNKAR SAMT SEM ÁÐUR
Frá 2010 til 2014 fjölgaði
hótelherbergjum á
Austurlandi um 6%, en
aftur á móti fækkaði
þeim um 17% milli
áranna 2012 og 2014.
Nýting hótelherbergja á
Austurlandi stóð í 35%
árið 2014 og er að
minnka milli ára.
Árstíðasveiflan er mest á
þessu svæði af öllu
landinu og því er
rekstrargrundvöllur
heilsárshótela e.t.v. hvað
erfiðastur á Austurlandi.
Þar sem heildargistináttum
á svæðinu
hefur samt sem áður
fjölgað talsvert má áætla
að annars konar gisting
hafi tekið við af
hótelgistingu á þessu
svæði, s.s. bændagisting.
400
350
300
250
200
150
100
50
0
Hótelherbergi á Austurlandi
-framboð herbergja, þar af í nýtingu að jafnaði
265 265
27%
30%
338
32%
318
40%
281
35%
2010 2011 2012 2013 2014
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Austurland
jan feb mar apr maí jún júl ágú sep okt nóv des
2014 2015
80
Heimild: Hagstofan

FLEST HÓTELHERBERGI OG BESTA NÝTINGIN Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU
FLEIRI HÓTELHERBERGI Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU EN ANNARS STAÐAR Á LANDINU SAMANLAGT
Eftir sem áður eru
langflest hótelherbergi
staðsett á
höfuðborgarsvæðinu,
fleiri en alls staðar annars
staðar á landinu
samanlagt.
Þar er árstíðasveiflan
einnig mun minni en á
landsbyggðinni og nýting
því talsvert meiri.
Segja má að
hótelmarkaðurinn í
Reykjavík sé við þolmörk
og því sé nauðsynlegt að
fjölga hótelherbergjum
þar enn frekar.
Áskorun hótelgeirans á
landsbyggðinni snýr enn
að því að minnka
árstíðasveifluna frekar
svo rekstrargrundvöllur
heilsárshótela sé til
staðar.
Höfuðborgarsvæðið
Suðurland
Norðurland
Vesturland og Vestfirðir
Suðurnes
Austurland
0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500
42%
41%
59%
35%
Framboð hótelherbergja
-þar af í nýtingu að jafnaði
44%
84%
81 Heimild: Hagstofan, Greiningardeild Arion banka

FJÖLDI GISTINÁTTA Á ÖLLUM TEGUNDUM GISTISTAÐA TVÖFALDAÐIST
FRÁ 2010-2014
GISTINÁTTUM FJÖLGAÐI MEST Á SUÐURNESJUM EN MINNST Á AUSTURLANDI
Hótelgeirinn segir ekki
alla söguna þegar
kemur að gistiþjónustu.
Þó að ekki sé fýsilegt
að reka heilsárshótel
alls staðar á landinu
þrífst annars konar
gistirekstur e.t.v. við
slíkt umhverfi.
2500
2000
1500
+93%
Gistinætur útlendinga á öllum tegundum gististaða
-í þúsundum
Þar má nefna
íbúðagistingu,
farfuglaheimili,
orlofshús, tjaldsvæði,
bændagistingu o.fl.
1000
+123%
+115%
Á árunum 2010-2014
fjölgaði gistináttum
útlendinga á öllum
tegundum gististaða
hlutfallslega mest á
Suðurnesjum (160%),
en minnst á
Austurlandi (88%).
500
0
+88% +135%
Höfuðborgarsvæðið Suðurland Norðurland Austurland Vesturland og
Vestfirðir
2010 2014
+160%
Suðurnes
82
Heimildir: Hagstofan, Greiningardeild Arion banka

TENGILIÐIR
ANNA HREFNA INGIMUNDARDÓTTIR
+354 444 6997/ +354 856 6997
ANNA.INGIMUNDARDOTTIR@ARIONBANKI.IS
KONRÁÐ S. GUÐJÓNSSON
+354 444 6991/ +354 856 6991
KONRAD.GUDJONSSON@ARIONBANKI.IS
Forstöðumaður Greiningardeildar
STEFÁN BRODDI GUÐJÓNSSON
+354 444 6959 / +354 856 6959
STEFAN.GUDJONSSON@ARIONBANKI.IS
83

FYRIRVARI
• Kynning þessi er eingöngu ætluð til upplýsinga og er ekki ætluð sem grundvöllur fyrir ákvörðunum
móttakanda. Upplýsingar sem fram koma í þessari kynningu fela ekki í sér loforð eða spá um framtíðina.
Bankanum ber ekki skylda til að útvega móttakanda aðgang að frekari upplýsingum en þeim sem fram koma
í kynningu þessari, eða til að uppfæra þær upplýsingar sem þar koma fram. Bankanum ber ekki skylda til að
leiðrétta upplýsingar, reynist þær rangar.
• Upplýsingar um bankann, dótturfélög og hlutdeildarfélög hafa ekki verið staðfestar. Kynning þessi felur ekki
í sér tæmandi upplýsingar um bankann, dótturfélög eða hlutdeildarfélög hans.
• Upplýsingar sem fram koma í kynningu þessari eru byggðar á fyrirliggjandi upplýsingum, áætlunum um
væntanlega þróun ytri skilyrða o.fl. Eru upplýsingarnar háðar ýmsum óvissuþáttum og geta þær breyst án
fyrirvara.
• Bankinn, þ.m.t. hluthafar, stjórnendur, starfsmenn og ráðgjafar þeirra, taka enga ábyrgð á þeim
upplýsingum, forsendum og niðurstöðum sem fram koma í kynningunni eða upplýsingum sem eru veittar í
tengslum við hana. Munu framangreindir aðilar ekki gefa yfirlýsingar um að upplýsingarnar, forsendurnar og
niðurstöðurnar séu nákvæmar, áreiðanlegar eða fullnægjandi og þeir skulu ekki bera skaðabótaábyrgð á
tjóni sem rekja má til þess að þær reynist ónákvæmar, óáreiðanlegar eða ófullnægjandi.
• Móttaka þessarar kynningar skal ekki talin fela í sér fjárfestingarráðgjöf af hálfu bankans.
• Með móttöku þessarar kynningar fellst móttakandi á framangreindan ábyrgðarfyrirvara.