ProAgri
ProAgri uitgawe 157
ProAgri uitgawe 157
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>ProAgri</strong><br />
tegnologie vir die boer<br />
technology for the farmer<br />
Maart / March 2013<br />
Nr / No 157<br />
ISSN 1042–1558<br />
Meganisasie<br />
troef arbeidsonrus<br />
Flink<br />
voermaaktegnologie<br />
Tal-Tec belê<br />
in die<br />
toekoms<br />
Gewasproduksie<br />
PANNAR sit sonskyn in jou sak<br />
Nuwe kultivars belowe baie<br />
Sopnat besproeiing<br />
Gewasproduksie | Veeboerdery | Hulpbronbestuur | Meganisasie<br />
AgriTrader
In hierdie uitgawe<br />
Redakteursbrief<br />
Ek vertrou dat die reën nog voor <strong>ProAgri</strong> in die<br />
westelike produksiegebiede opgedaag het en<br />
sommer die kommandowurms ook weggespoel het.<br />
Dit is nou maar een maal die ding van boerdery; ’n<br />
boer kan die beste grondvoorbereiding doen, die<br />
beste kunsmis strooi, die beste saad plant en die<br />
beste oesbeskermingsprogram volg, maar steeds is<br />
dit nie alleen in sy hande hoe die oes uiteindelik<br />
gaan lyk nie.<br />
Gelukkig is daar goeie tegnologie beskikbaar wat<br />
boere kan help om ’n beter kans op sukses te hê.<br />
In hierdie uitgawe word etlike nuwe kultivars bespreek<br />
wat PANNAR met baie navorsing ontwikkel<br />
het om boere te help. Monsanto het ook vanjaar<br />
nuwe hoë-opbrengsbasters bekend gestel, waaroor<br />
ons in ’n volgende uitgawe meer sal vertel. Gert<br />
Heyns by die bekendstellingsgeleentheid gesê:<br />
“Ons grootste uitdaging is om ons reeds<br />
presterende kultivars te klop.”<br />
Dit is hierdie selfde uitdaging wat sorg dat daar<br />
jaarliks nuwe tegnologie op alle vlakke van die landbou beskikbaar is. <strong>ProAgri</strong><br />
het die voorreg om vandeesmaand met die ondersteuning van een van ons<br />
gereelde adverteerders, Valtrac, die internasionale landboutegnologieskou,<br />
SIMA, in Frankryk by te woon. Ek glo ons gaan hope goeie nuus van daar af<br />
bring, wat ook ons eie plaaslike ontwikkelings ’n hupstoot sal gee.<br />
Boer slim!<br />
Annemarie Joubert > annemarie@proagri.co.za<br />
Inhoudsopgawe / Contents<br />
Voorblad<br />
PANNAR<br />
plaas ’n<br />
stukkie sonskyn<br />
in die<br />
boer se sak<br />
met hulle<br />
nuwe kultivars<br />
en<br />
omvattende<br />
ondersteuning<br />
aan<br />
boere met<br />
die Panagriprogram,<br />
wat<br />
boere<br />
regdeur die hele produksieproses<br />
bystaan. Die sonneblom op die voorblad<br />
is by PANNAR se Gewasextravangaza op<br />
Delmas afgeneem. Lees meer op bl 2.<br />
Copyright © 2013. All rights reserved. No material, text or<br />
photo graphs may be reproduced, copied or in any other<br />
way transmitted without the written consent of the publisher.<br />
Opinions expressed are not necessarily those of the<br />
publisher or of the editor. We recognise all trademarks and<br />
logos as the sole property of their respective owners.<br />
<strong>ProAgri</strong> shall not be liable for any errors or for any actions<br />
in reliance thereon.<br />
<strong>ProAgri</strong><br />
Business-to-Business:<br />
Agriculture ABC<br />
Oct – Dec 2012<br />
39 196<br />
average copies per month<br />
Gewasproduksie<br />
2 Lus vir sukses? Praat met PANNAR<br />
5 Ontmoet Irrigation Unlimited se selfloop-kanonspuit<br />
7 Crop-Tech: Stropers vir kleiner boere<br />
Meganisasie<br />
9 Valtrac laat die wiele rol, ook op Reitz<br />
10 Troef arbeidsonrus met meganisering<br />
Hulpbronbestuur<br />
14 Mooikrans: Droom met die vryheid van ’n kind<br />
17 Belê saam met Tal-Tec in die toekoms<br />
Veeboerdery<br />
18 Wen met hooimaak<br />
20 Afgri bring tegnologie plaas toe<br />
21 John Deere gee lewe!<br />
23 Staalmeester gee die beste vir beeste<br />
Gereeld<br />
24 Veilings<br />
28 Genegids<br />
30 AgriTrader<br />
Nuut!<br />
38 Koop tweedehands<br />
2<br />
5<br />
9<br />
10<br />
14<br />
17<br />
21<br />
Redakteur tydskrif en aanlyn<br />
Annemarie Joubert > 082-320-3642<br />
annemarie@proagri.co.za<br />
Senior bemarker<br />
Stefan van Wyk > 082-381-7563<br />
stefan@agritrader.co.za<br />
Bemarker: Aanlyn en video’s<br />
Sandra-Lee van Rooyen > 079-515-8493<br />
sandra-lee@smartpublishing.co.za<br />
Uitleg & grafika<br />
Esta van Niekerk<br />
Advertensienavrae<br />
Engela du Plessis > 012-342-5141<br />
Rekeninge & intekening<br />
Ronel Keet > 012-342-5141<br />
accounts@smartpublishing.co.za<br />
Smart Publishing<br />
Algemene bestuurder<br />
Anneke Claassen > 012-342-5141<br />
anneke@smartpublishing.co.za<br />
Gedruktemediabestuurder<br />
Suzanne van Niekerk<br />
Sakebestuurder<br />
George Grobler<br />
SMARTPUBLISHING<br />
FREE MEDIA SPECIALISTS<br />
Tel: 012-342-5141<br />
Posbus 32123,<br />
Glenstantia, 0010<br />
www.smartpublishing.co.za<br />
www.proagri.co.za 1<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013
Lus vir sukses?<br />
Praat met PANNAR<br />
edugte uitdagings word aan die boer<br />
Ggestel deur die wêreldbevolking wat<br />
steeds groei en toenemende druk om<br />
voedsel steeds doeltreffender en<br />
volhoubaarder te produseer met die<br />
bestaande produksiemiddele.<br />
As hoeksteen van die land se toekoms<br />
kan ons boere immer op PANNAR reken<br />
om hulle te ondersteun met die mees<br />
doeltreffende en gevorderde saadtegnologie<br />
en kundigheid.<br />
PANNAR se flink span kundiges is<br />
voortdurend besig om nuwe, beter kultivars<br />
te ontwikkel en maniere te vind om<br />
die boer se winsgewendheid te help<br />
verseker.<br />
PANNAR se gewilde jaarlikse Extravaganzas<br />
is die plek waar boere na PANNAR<br />
se jongste saadtegnologie gaan kyk,<br />
inligting oor ontwikkelinge op die saadfront<br />
kan kry en sommer lekker met<br />
medeboere en PANNAR se mense kan<br />
kuier.<br />
PANNAR se Extravaganzas is op die<br />
verskillende produksiestreke afgestem en<br />
vind op Jacobsdal, Delmas, Klerksdorp,<br />
Kroonstad en Biesiesvlei plaas. Honderde<br />
verstandige boere benut die Extravaganzas<br />
as uitgangspunt vir hulle kultivarkeuses<br />
vir die komende produksieseisoen.<br />
Besoekers aan die Extravaganza kon<br />
ook kennis maak met PANAGRI,<br />
waarmee PANNAR ’n uitgebreide<br />
raadgewende diens aan die boer bied in<br />
die volgende sewe sleuteldissiplines:<br />
• Klimaat en grond<br />
• Bemesting<br />
• Kultivarkeuse<br />
• Wisselbou<br />
• Plantbevolking<br />
• Bewerking<br />
• Landbouchemikialieë.<br />
Gewapen met PANNAR se sorgvuldig<br />
ontwikkelde kultivars en PANAGRI se<br />
praktiese boerdery-oplossings kan die<br />
boer die toekoms met vertroue tegemoet<br />
gaan.<br />
2 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
Meesterlike mielies<br />
Dis romanties om te hoor van die Hickory<br />
King en Aandveld waarmee ons oupas<br />
geboer het, maar die boer van vandag<br />
gaan volstrek nie met daardie opbrengste<br />
van drie en vier ton per hektaar oorleef<br />
nie.<br />
Vandag het PANNAR ’n volledige reeks<br />
noukeurig ontwikkelde kultivars om ’n<br />
perfekte plantpakket te bied vir elke produksiestreek<br />
en boerdery-omstandigheid.<br />
Hierdie reeks word voortdurend nog<br />
verder verbeter met nuwe toevoegings<br />
wat boere vanjaar weer by die<br />
Extravaganzas kon sien, soos die<br />
vinnige BG 4201- en BG 4401B-witmieliekultivars<br />
wat in sowel die oostelike<br />
as westelike produksiegebied presteer<br />
met goeie weerstand teen roes en Diplodia-kopvrot,<br />
’n goeie staanvermoë en<br />
meerkoppigheid. Hierdie kultivars word<br />
ook vir besproeiing aanbeveel.<br />
Nuwe basters in die medium-vinnige<br />
groeiklas is BG 5285, BG 5485B,<br />
BG 5685R en BG 5785BR, wat in al die<br />
produksiestreke goeie stabiliteit, sterk<br />
meerkoppigheid en goeie verdraagsaamheid<br />
teenoor kop- en pluimbrand,<br />
noordelike blaarskroei en Diplodiakopvrot<br />
toon.<br />
Nuwelinge in die medium witmielieklas<br />
is PAN 6Q-245 en PAN 6Q-345CB, wat<br />
saam met die staatmaker,<br />
PAN 6Q-745BR, vir sowel die oostelike as<br />
westelike produksiestreek aanbeveel<br />
word. Hulle is soortgelyk aan<br />
PAN 6Q-445B, wat die afgelope vier<br />
seisoene die toppresteerder in die land<br />
was. Die basters is almal sterk meerkoppig<br />
en toon uitstekende prestasie, stabiliteit<br />
en kompensasievermoë in<br />
uiteenlopende produksietoestande. Hulle<br />
het goeie agronomiese eienskappe met<br />
goeie verdraagsaamheid teen noordelike<br />
blaarskroei, roes en Diplodia-kopvrot.<br />
Wat geelmielies betref, bied PANNAR<br />
’n gedugte plantpakket in die ultravinnige,<br />
vinnige en medium-groeiklas. Vier<br />
nuwe ultravinnige basters is goed<br />
aangepas vir die oostelike sowel as wes-<br />
Gewasproduksie<br />
telike produksiestreek: PAN 3Q-240,<br />
BG 3292, BG 3492B en BG 3792BR. Hulle<br />
almal spruit min en toon ’n goeie staanvermoë<br />
en graangehalte. Vir die beste<br />
produksie word aanbeveel dat die Yieldboost-swamdoderspuitprogram<br />
gevolg<br />
moet word. BR 3292, BG 3492B,<br />
BG 3592R en BG 3792BR is nuwe ultravinnige<br />
groeiers wat vir besproeiing<br />
aanbeveel word.<br />
PANNAR bied ook ’n splinternuwe vinnige<br />
pakket vir sowel die oostelike as<br />
westelike produksiegebied en besproeiing,<br />
bestaande uit BG 4296, PAN 3Q-222<br />
en PAN 4P-228. Hulle vul die mediumvinnige<br />
pakket aan vir goeie risikoverspreiding.<br />
Hulle spruit min en het ’n goeie<br />
staanvermoë.<br />
Die staatmakers in PANNAR se<br />
medium-pakket word vanjaar met drie<br />
opwin-dende nuwelinge aangevul.<br />
PAN 6Q-408CB word as hoof-geelmielieaanplanting<br />
in die ooste en weste aanbeveel<br />
met sy stronkboorderweerstand,<br />
wye aanpasbaarheid met goeie stabiliteit,<br />
goeie staanvermoë en sterk meerkoppigheid.<br />
PAN 6Q-508R met glifosaatverdraagsaamheid<br />
lewer uitstekende,<br />
stabiele prestasie in al die produksiestreke.<br />
Dis ’n goeie keuse waar hoë<br />
onkruiddruk ondervind word en as toevlugsoord<br />
vir PAN 6Q-708BR.<br />
Daar is goeie geld in groenmielies en<br />
spesiaal vir groenmielieproduksie onder<br />
besproeiing bied PANNAR die boer<br />
SC 701, die kultivar met sy smaaklike,<br />
Rian Erwee boer vir Willem Groothof<br />
in die Settlers-area. Hy sê dit is<br />
lekker op die Vlakte, maar die grond<br />
is turf en dis droog en die saad moet<br />
goed wees. Hulle volg ’n stelsel van<br />
geenbewerking onder besproeiing<br />
en op droëland. Hulle plant<br />
sorghum, sonneblom en kommersiële<br />
mielies, asook saadmielies vir<br />
PANNAR. Hy sê: “PANNAR is die<br />
beste verskaffers wat die beste<br />
ondersteuning bied.” Dit is die<br />
tweede keer dat hy die Gewasextravaganza<br />
op Delmas bywoon en<br />
hy sê hy gaan met baie meer kennis<br />
terug plaas toe.<br />
www.proagri.co.za
groot pitte aan ’n lang kop en met ’n lang<br />
raklewe.<br />
Sonop vir sonneblomboere<br />
PANNAR is reeds 38 jaar betrokke by<br />
sonneblomnavorsing en bied ’n puik<br />
reeks staatmakers, insluitend ’n hoëoleïensuurbaster<br />
en twee Clearfieldbasters<br />
vir doeltreffende na-opkomsonkruidbeheer.<br />
Die nuwe medium-laat kultivar,<br />
PAN 7080, is die afgelope vier seisoene<br />
die toppresteerder in PANNAR se nasionale<br />
proewe en ook die afgelope seisoen<br />
in die LNR se kultivarproewe. Dit het ’n<br />
uitstekende opbrengspotensiaal en ’n<br />
wye gebiedsaanpasbaarheid, en is bestand<br />
teen alle huidige rasse van bruinroes.<br />
In dieselfde groeiklas is die nuwe<br />
PAN 7095 met Clearfield-onkruidbeheer.<br />
Die baster met uitstekende opbrengspotensiaal<br />
bied ’n alternatiewe onkruidbeheerstelsel<br />
in die produksie van<br />
sonneblom.<br />
’n Nuweling is PAN 7086HO met sy<br />
baie egalige planttipe, sy oleïeninhoud<br />
van 80% en hoër en sy liggrys saadkleur<br />
wat hom maklik herkenbaar maak.<br />
Soja steeds voor<br />
PANNAR is die onbetwiste markleier van<br />
sojasaad in Suid-Afrika. Met toegang tot<br />
die beste kommersiële en pre-kommersiële<br />
sojaboonlyne van regoor die wêreld,<br />
stel PANNAR die beste kultivars moontlik<br />
in die Suid-Afrikaanse mark vry.<br />
As ideale wisselbougewas met mielies<br />
en koring, is PANNAR se veelsydige<br />
pakket in al die groeiseisoenklasse en vir<br />
al die produksiestreke ’n waardevolle<br />
bate vir die boer.<br />
Daar’s ’n toekoms in bone<br />
Droëbone het ’n blink toekoms in Suid-<br />
Afrika en PANNAR bied ’n uitstekende<br />
kultivarkeuse met drie nuwe rooigespikkelde<br />
bonebasters om die reeds uitsonderlike<br />
reeks aan te vul.<br />
Besoekers aan PANNAR se Gewasextravaganza<br />
was veral geïnteresseerd in<br />
die vordering wat PANNAR besig is om te<br />
maak in die rigting van kultivars wat<br />
regstreeks gestroop kan word.<br />
Die ruggraat van graansorghum<br />
Met een van die oudste sorghumteeltprogramme<br />
in die wêreld, vorm PANNAR<br />
se basters die ruggraat van sorghumproduksie<br />
in Suid-Afrika. PANNAR se<br />
sorghumbasters presteer elke jaar baie<br />
goed in die LNR se proewe.<br />
Boere is beïndruk met die nuwe<br />
baster, PAN 8906, met sy goeie maalgehalte<br />
en uitstekende opbrengspotensiaal<br />
en stabiliteit, sy egalige groeiwyse, goeie<br />
dorsbaarheid, grootsadigheid, staanvermoë<br />
en verdraagsaamheid teenoor<br />
algemene blaarsiektes en aarbrand.<br />
www.proagri.co.za<br />
Al die pad van die Paarl af het verteenwoordigers van Tiger Brands as<br />
aankoper van droëbone ook die Extravaganza op Delmas bygewoon. Frik<br />
Prinsloo, Andries Cronjé en Marie de Bruyn sê hulle benut die geleentheid<br />
om kennis te neem van nuwe kultivars en opbrengsmoontlikhede. Frik, as<br />
gewasspesialis, sê hy is veral opgewonde oor die ontwikkelings met<br />
betrekking tot siektebestandheid. Andries sê die mark vir droëbone groei<br />
jaarliks en daar is ruimte vir nuwe aanplantings, aangesien die helfte van<br />
die land se bone nog ingevoer word.<br />
Koring vir ’n koning<br />
PANNAR se koringteelprogram is reeds<br />
meer as 20 jaar oud en lewer ’n groot<br />
bydrae tot koringverbouing in die Vrystaat.<br />
PANNAR-kultivars presteer uitstekend<br />
in die LNR se nasionale proewe.<br />
Hoogtepunte in die teelprogramme is<br />
byvoorbeeld PAN 3161 met ’n kombinasie<br />
van goeie aluminiumverdraagsaamheid<br />
en weerstand teen Russiese koringluis,<br />
asook die twee nuwe lentetipe-kultivars,<br />
PAN 3471 en PAN 3478, wat spesiaal vir<br />
verbouing onder besproeiing ontwikkel is.<br />
Veeboere reken ook op PANNAR<br />
PANNAR-gewasse speel ’n belangrike rol<br />
in veeboere se voedingsprogramme vir<br />
oorwintering, melkproduksie en afronding.<br />
PANNAR verskaf ook hier nie net die<br />
saad nie, maar al die nodige steun om die<br />
beste waarde uit voergewasse te put.<br />
Vir gematigde en winterproduksie bied<br />
PANNAR ’n wye reeks bewese eenjarige<br />
raaigras, meerjarige raaigras, langswenkgras,<br />
kropaargras, Japannese radys,<br />
klawer, hawer, korog en stoelrog.<br />
Wat somervoergewasse betref, dien<br />
PANNAR die boer met eersteklas lusern,<br />
voersorghum, basterbabala, kikoejoe, tef,<br />
oulandsgras, smutsvingergras, rhodesgras<br />
en witbuffelsgras.<br />
Die eerste stap tot sukses met graan-,<br />
bone- en voergewasproduksie, is om<br />
met PANNAR te praat. Daar is ’n<br />
bekwame, behulpsame PANNARverteenwoordiger<br />
naby aan elke boer.<br />
Praat met PANNAR by 033-413-9500<br />
of infoserve@pannar.co.za om te hoor<br />
wie en waar hy is, kuier by<br />
www.pannar.com – en maak seker dat<br />
jy nie volgende jaar se PANNARextravaganza<br />
misloop nie.<br />
Frans Burger van Brits plant<br />
PANNAR se ultravinnige geelmielies<br />
en is ook betrokke by kultivarproewe.<br />
Frans sê PANNAR het<br />
uitstekende kultivars en hy verwag<br />
om vanjaar meer as 16 ton per<br />
hektaar onder besproeiing te oes.<br />
Dit is vir hom belangrik om elke jaar<br />
die Gewasextravaganza by te woon<br />
sodat hulle kan byhou met die nuwe<br />
kultivarontwikkelings en ook die<br />
oesbeskermingsprogramme wat<br />
PANNAR in samewerking met ander<br />
maatskappye aanbied. “En hier is<br />
lekker kos en koeldrank,” lag Frans.<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 3
Hy sê die spilpunt doen ook goeie<br />
werk, maar daar is ’n paar voordele aan<br />
die kanonspuit, waarvan die grootste die<br />
lae koste is. “Ek kan drie kanonne koop<br />
vir een spilpunt se prys en dan kan ek dit<br />
makliker op verskillende plekke aanwend.<br />
Daarby benodig my kanon 65 000<br />
liter water per uur teenoor die spilpunt se<br />
110 000 liter vir amper dieselfde werk.”<br />
Die plaas se eerste Ocmis-spuit het<br />
oor die afgelope drie jaar so goed vir<br />
hulle gewerk, dat hulle nou onlangs nog<br />
twee bygekoop het. Daar is 83 hektaar<br />
mielies onder die kanonne en die een<br />
kanon sorg ook vir so 70 hektaar aangeplante<br />
weiding en lusern wanneer die<br />
reën te lank wegbly.<br />
Christiaan sê die ander groot voordeel<br />
is dat daar nou een ding minder op die<br />
plaas is wat opgepas moet word. Hy<br />
moet sorg vir wagte om die mieliediewe<br />
weg te hou en wagte om die beesdiewe<br />
af te skrik, maar die kanon klap-klap<br />
rustig voort, want hy het geen kabel of<br />
motor wat enige aantrekkingskrag vir<br />
diewe inhou nie.<br />
Hoe dit werk<br />
Die Ocmis se water word regstreeks uit<br />
’n besproeiingsdam na ’n toevoerpunt in<br />
of langs die mielieland<br />
gepomp, waarheen die<br />
eenheid gesleep en gekoppel<br />
word. Christiaan het sy<br />
toevoerpunte 90 meter<br />
uitmekaar geplaas in plaas<br />
van die voorgeskrewe 88,<br />
maar dit werk steeds goed<br />
vir hom. Die kanon se<br />
basis, wat ook die rol pyp<br />
hou, staan by die kraan.<br />
Die verstelbare kanonspuit<br />
word op sy eie stel wiele<br />
uitgesleep na die punt<br />
waar hy moet begin spuit<br />
en die pyp word terselfdertyd<br />
agter hom uitgerol.<br />
Christiaan gebruik ’n<br />
klein Landini-trekker om<br />
Gewasproduksie<br />
Kry Irrigation Unlimited se selfloop-kanonspuit:<br />
Jou gesaaides sal jou bedank<br />
an af verwonder jy jou aan die<br />
Vverfrissende stroom water wat oor die<br />
mielies spuit wanneer jy op pad is na<br />
Redrock Broiler Breeders naby Magaliesburg.<br />
Die mielies self glimlag met ’n<br />
voltandbek soos net ’n mielie kan lag wat<br />
gereeld met ’n persoonlike reënbui<br />
bederf word.<br />
Dit is presies wat die grootmeneerkanonspuit<br />
van Irrigation Unlimited doen.<br />
Die Ocmis R2/2 baai die mielies met ’n<br />
egalige waterval onder die hoofstroom<br />
wat 44 tot 45 meter ver spuit.<br />
“Ek was aanvanklik bekommerd dat ’n<br />
mens op die punt van die stroom waterskade<br />
sou kry, maar daar is glad so ’n<br />
probleem nie,” sê Christiaan Pistorius wat<br />
verantwoordelik is vir die gewasse,<br />
beeste en weiding op die uitgebreide<br />
hoenderplaas.<br />
“Om die waarheid te sê, die mielies<br />
kry duidelik almal ewe veel water want<br />
hulle groei egalig; daar is nêrens hoër of<br />
laer plante nie.”<br />
Hy is ook beïndruk daarmee dat daar<br />
geen uitvalhoeke in die land is, soos wat<br />
’n mens met ’n spilpunt kan kry nie. Daar<br />
is ook ’n spilpunt op die plaas wat sorg<br />
vir 50 hektaar mielies en Christiaan kan<br />
dus sinvolle vergelykings tref.<br />
Christiaan Pistorius van Redrock Broiler Breeders<br />
sê sy mielies lyk mooi en daar is geen uitvalhoeke<br />
in die land nie, danksy Irrigation Unlimited<br />
se Ocmis Hard Hose Traveller.<br />
die spuit te skuif, maar hy sê ’n stewige<br />
viertrekbakkie sal dit ook kan doen.<br />
Die Ocmis R2/2 se pyp is 300 m lank<br />
en 100 mm dik en die spuit vereis waterdruk<br />
van 4,3 tot 10,4 bar. ’n Wateraangedrewe<br />
ratkas katrol die pyp stadig in en<br />
sleep so die karretjie met die spuit terug<br />
na die katrolsleepwa teen ’n spoed wat op<br />
die ratkas verstel kan word. As jy jou<br />
Ocmis R2/2 stel om 25 mm water toe te<br />
dien, neem hy elf uur om die 300 meter<br />
af te lê. Twee tot drie hektaar kan op een<br />
so ’n lopie van 300 m benat word,<br />
afhangende van die waterdruk. Die vloeitempo<br />
wissel van 37 380 tot 79 200 liter<br />
per uur.<br />
Irrigation Unlimited het ook ’n verskeidenheid<br />
ander modelgroottes beskikbaar<br />
soos die R1/1 met sy pyp van 75 mm<br />
breed en 220 m lank, wat tussen 1,23 en<br />
1,85 hektaar met een lopie kan natgooi<br />
tot die kleinboet in die Ocmis-reeks, die<br />
MR (Micro Rain) met ’n pyp van 40 mm<br />
breed en 130 m lank.<br />
Onderdele vir al die stelsels en ’n<br />
volledige werkswinkel is deel van die<br />
diens.<br />
Christiaan is ook baie tevrede met<br />
Tobie van den Heever van Irrigation<br />
Unlimited se diens en vinnige aflewering.<br />
Hy sê: “Ons het nog nooit ’n ernstige<br />
probleem met een van die spuite gehad<br />
nie, maar Tobie het al twee keer kom kyk<br />
of alles reg loop en ons kon met hom<br />
praat oor afslag omdat ons twee stelsels<br />
saam gekoop het.”<br />
Verskuif die grense van jou besproeiing<br />
met Irrigation Unlimited se hulp.<br />
Kontak Tobie van den Heever by<br />
012-736-2121, 082-658-6054 of<br />
tobie@iunlimited.co.za. Die webwerf<br />
is www.iunlimited.co.za.<br />
Christiaan stel sy klapspuit om net<br />
’n halfsirkel op ’n slag te spuit,<br />
sodat die spuitkarretjie op droë<br />
grond terug kan beweeg na die<br />
katrol.<br />
www.proagri.co.za<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 5
Kyk wat het Crop-Tech:<br />
Taai stropers vir kleiner boere<br />
oeding is die faktor wat die grootste<br />
Vrol in diereproduksie speel, daarom<br />
verseker die wyse veeboer sy wins deur<br />
vir sy diere die beste voer voor te sit.<br />
Ongelukkig styg voerpryse deurentyd<br />
so dat voerkoste dreig om die veeboer<br />
se wins geheel in te sluk. Die beste<br />
teenvoeter vir ewig stygende voerpryse<br />
is vir die boer om self soveel as moontlik<br />
van sy voer te produseer.<br />
In die proses staan Crop-Tech<br />
bankvas agter die boer met eenvoudige,<br />
bekostigbare, maar bruikbare, tegnologie<br />
wat hom in staat stel om self ’n belangrike<br />
deel van sy voer te produseer.<br />
’n Voorbeeld daarvan is Crop-Tech se<br />
kleiner Jumil-mielieplanters waarmee<br />
die boer wat nie ’n groot, ervare saaiboer<br />
is nie sonder sukkel mielies vir<br />
voer kan aanplant en die Jumil-kuilvoerkerwers<br />
waarmee die boer voortreflike<br />
kuilvoer kan maak.<br />
Maar hoe belangrik kuilvoer ook al is,<br />
die graankomponent van veevoer bly<br />
belangrik en daarvoor het Crop-Tech<br />
ook eenvoudige en bekostigbare, maar<br />
doeltreffende stropers waarmee die<br />
kleiner boer self sy mielies kan stroop.<br />
Dit is ook belangrik dat dit maklik<br />
moet wees om met hierdie stropers te<br />
werk en dat dit nie ingewikkelde herstelwerk<br />
of diens moet benodig nie. Aan<br />
hierdie vereistes voldoen Crop-Tech se<br />
stropers uitmuntend. Hulle monteer ook<br />
maklik aan haas enige trekker op so ’n<br />
manier dat trekker en stroper ’n eenheid<br />
vorm.<br />
Daar is drie modelle beskikbaar:<br />
• Die JM 350 is ’n eenrystroper met ’n<br />
sakvuller wat 25 tot 30 sakke mielies<br />
per uur stroop teen ’n spoed van 4 tot<br />
5 km/u met ’n trekker van 44,7 kW.<br />
• Die JM 360 is ook ’n eenrystroper,<br />
maar met ’n graantenk van 730 liter<br />
en ’n awegaar waarmee graan<br />
in ’n tapkar oorgepomp kan<br />
word. Hy stroop so 4 tot 6<br />
hektaar per dag met ’n<br />
trekker van 48,5 kW. Hierdie<br />
stroper sal vanjaar by Nampo<br />
te sien wees en boere kan<br />
gerus kom kyk.<br />
• Die JM 390 is ’n tweerystroper<br />
met ’n graantenk van<br />
1 300 liter en ’n awegaar wat<br />
die volle tenk binne ’n minuut<br />
tot 3,2 meter hoog kan aflaai.<br />
’n Trekker van 56 kW is voldoende<br />
om hierdie stroper<br />
aan te dryf. Dié stroper kan<br />
ook met ’n koringtafel<br />
toegerus word.<br />
Maar die finale woord oor enige<br />
werktuig word deur die boer wat<br />
hom gebruik gespreek. Danie<br />
Visser, wat in die suide van<br />
Swaziland met suikerriet en<br />
sitrus boer, plant in uitvallande<br />
so 20 tot 60 hektaar mielies vir<br />
lewering aan die meule wanneer die<br />
mielieprys goed lyk.<br />
Om hierdie mielies te stroop, het hy<br />
’n JM 350-eenrystroper met sakvuller by<br />
Crop-Tech gekoop. Die stroper werk<br />
maklik en stroop skoon en vinnig –<br />
vinniger as wat die spesifikasies sê,<br />
veral as die mielies mooi regop staan.<br />
Nogtans is hy verbaas oor die stroper se<br />
vermoë om omvalmielies op te tel.<br />
Die stroper hou ses vol sakke op sy<br />
platform. Wanneer hulle vol is, hou hy<br />
stil en laai hulle op die land af, waar dit<br />
toegewerk word voordat dit weggery<br />
word.<br />
Om met die stroper te werk is<br />
kinderspeletjies en hy het nie eers die<br />
flink diens wat Crop-Tech bied nodig<br />
Meganisasie<br />
Hierdie stewige swaaiwiel verseker dat Crop-<br />
Tech se Jumil-stroper rats kan beweeg en<br />
knap kan krink wanneer dit aan ’n trekker<br />
gemonteer is.<br />
gehad om hom in bedryf te stel nie –<br />
net so ’n bietjie raad oor die telefoon<br />
gevra.<br />
As hy besluit om meer mielies te<br />
plant, sal Danie dit beslis oorweeg om<br />
nog ’n Jumil-stroper te koop. Hy reken<br />
as boere nie soveel tyd en bekostigbare<br />
arbeid as hy het nie, sal dit wyser wees<br />
om ’n Jumil-tweerystroper te koop wat<br />
met ’n awegaar aflaai.<br />
Vir meer inligting oor Crop-Tech se<br />
voortreflike stropers en wye reeks<br />
ander staatmakerwerktuie wat daarop<br />
bereken is om die boer se lewe lekker<br />
en winsgewend te maak, praat met<br />
Hennie du Toit by 056-817-7210 of<br />
082-850-3744 of e-pos<br />
sales@croptech.co.za.<br />
Vir die kleiner boer of die veeboer wat self die graankomponent<br />
van sy voerrantsoen wil produseer, is<br />
Crop-Tech se taai een- en tweerystropers die perfekte<br />
oplossing.<br />
Die JM 390-stroper laai sy tenk se volle 1 300 liter<br />
mielies binne ’n minuut oor in ’n tapkar of sleepwa. Let<br />
op sy lae swaartepunt, wat hom geskik maak vir<br />
stroopwerk op hellings.<br />
www.proagri.co.za<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
7
8 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
Meganisasie<br />
Valtrac laat die wiele rol,<br />
ook op Reitz<br />
eesdae se lewe gaan oor diens,” sê<br />
“DChristiaan Bruwer van Sesisonkeboerdery<br />
naby Harrismith. Hy praat oor<br />
die legendariese diens van Valtrac wat<br />
nou nog ’n hupstoot gekry het met die<br />
opening van ’n splinternuwe handelstak<br />
met ’n netjies toegeruste werkswinkel en<br />
onderdele-afdeling op Reitz.<br />
Christiaan sê Valtrac se mense is<br />
eerlike mense, van “ons mense”. Die<br />
boerdery gebruik Valtra-trekkers, van<br />
Valtrac se geenbewerkingsplanters, Tatu<br />
en Semeato, asook Pickett-bone-uithaler.<br />
Hy sê: “As jy hulle bel, dan gebeur daar<br />
iets en ons sal by hulle bly solank as wat<br />
hierdie goeie verhouding voortduur.”<br />
Cobus Greeff boer vir die Midlandgroep<br />
in die Harrismith-omgewing. Hy sê<br />
hulle doen nou al langer as ’n dekade<br />
sake met Valtrac en hulle het ’n hele versameling<br />
Valtra-trekkers en werktuie<br />
soos Tatu-skeurploeë. Cobus sê Valtrac<br />
se diens was nog altyd goed, selfs van<br />
Parys af. “As jy hulle vir onderdele bel, is<br />
die goed die volgende dag hier.”<br />
Met al hoe meer boere in die Oos-Vrystaat<br />
wat oorskakel na Valtrac, meen hy<br />
egter dit is goed dat daar nou ook ’n<br />
ondersteuningsdiens op Reitz is. Die tak<br />
word bestuur deur Koos van den Berg en<br />
Cobus sê: “Nou hoef oom Koos ook nie<br />
Valtrac borg <strong>ProAgri</strong> se<br />
besoek aan die<br />
internasionale landbouskou,<br />
SIMA, wat in<br />
Parys, Frankryk gehou<br />
word.<br />
Valtrac se wenspan op Reitz is Carl Reitz, Hennie Oosthuizen<br />
en die bestuurder, Koos van den Berg. By hulle<br />
is Wynn Dedwith, Valtrac se eienaar-bestuurder.<br />
Valtrac het ook takke op Lichtenburg en in Pietermaritzburg<br />
asook in Parys waar die hoofkantoor is.<br />
Hulle lewer blitsige diens enige plek in die land.<br />
meer so uit sy bakkie uit te<br />
werk nie!” Hy sê boere<br />
plaas ’n hoë premie op die<br />
persoonlike diens wat hulle<br />
van Valtrac en spesifiek<br />
Koos af ontvang.<br />
Die waarde van die persoonlike<br />
diens word beaam<br />
deur Cobus van Niekerk<br />
wat naby Reitz boer. Hy sê<br />
as hy kouters of skare nodig het, bel hy<br />
net en as hy weer by sy skuur kom, is<br />
die goed sommer op die regte plek uitgepak.<br />
Cobus meen ook dat die vestiging<br />
van die tak ’n goeie inspuiting vir die<br />
dorp sal wees. “Valtrac gaan ’n verskil<br />
maak in die omgewing, ook wat<br />
werkskepping betref.”<br />
Met die amptelike opening van die tak<br />
het die hoofbestuurder van Graan SA,<br />
Jannie de Villiers, Valtrac gelukgewens<br />
met sy teenwoordigheid en betrokkenheid<br />
in die platteland en die verskil wat<br />
die organisasie in<br />
die gemeenskap<br />
maak.<br />
Die feestelike<br />
opening is bygewoon<br />
deur ’n groot<br />
groep boere en<br />
kliënte, verteenwoordigers<br />
van Valtrac<br />
se verskaffers<br />
(soos Agco wat verantwoordelik<br />
is vir<br />
Valtra se verspreiding<br />
in Afrika), Valtrac<br />
se personeel,<br />
die media en ander<br />
Jannie de Villiers, hoofbestuurder van GraanSA,<br />
het boere by Valtrac Reitz se opening aangemoedig<br />
om in vennootskappe saam te boer, aangesien<br />
die oorlewing van boerdery in ekonomie<br />
van skaal opgesluit lê<br />
sakelui op die dorp.<br />
Wynn Dedwith,<br />
Valtrac se stigter, is<br />
trots daarop dat<br />
Valtrac ’n familieonderneming<br />
is. Sy<br />
vrou, kinders en<br />
skoonseun is elkeen op ’n manier betrokke.<br />
Hy sê: “Ons is eintlik maar net<br />
boere.”<br />
Wynn se verbintenis met Valtra het<br />
begin toe hy as melkboer in 1996 die<br />
eerste Valtra-trekker bestel het. ’n Paar<br />
jaar later het die plaaslike invoerder onttrek<br />
en Valtra het Wynn gevra om vir ses<br />
maande die sake hier in Suid-Afrika te<br />
hanteer.<br />
“Ek wag nou nog vir die ses maande<br />
om verby te gaan,” lag Wynn.<br />
Hy sê Valtrac se werkwyse is om vir<br />
die boer oplossings te bied en daarvoor<br />
is dit nodig om “buite die kassie te dink”.<br />
Veral in die lig van toenemende arbeidsprobleme,<br />
moet boere al hoe meer<br />
meganiese oplossings oorweeg.<br />
Koos van den Berg het homself lank<br />
beywer vir die stigting van die tak sodat<br />
hy die boere in die omgewing beter kan<br />
bedien. Hy vertel dat hy al by geleentheid<br />
“toe die kalf in die put was” op ’n<br />
Sondag vir ’n boer ’n onderdeel gevat het<br />
toe hy na kerk op die dorp was. Hy sê:<br />
“Ek gaan dit nie elke keer doen nie, maar<br />
as daar ’n krisis is, sal ons help.”<br />
Geniet die voordeel van Valtrac se<br />
uitmuntende diens. Skakel George<br />
Cilliers by 056-817-7308 of e-pos<br />
george@valtrac.co.za. Die Oos-Vrystaters<br />
kan gerus aanklop by Koos<br />
van den Berg by 082-940-1696.<br />
Besoek ook www.valtrac.co.za.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 9
Meganisasie<br />
Troef arbeidsonrus met meganisering<br />
deur Koos le Roux, samesteller van die Meganisasiegids<br />
nverantwoordelike politieke opsto-<br />
hits arbeidsonrus in die land-<br />
Okers<br />
bousektor aan en dit lei tot gevoelige<br />
verliese vir boere. As arbeid onbetroubaar<br />
en onbekostigbaar word, word<br />
boere verplig om na alternatiewe<br />
maniere te kyk om steeds hulle rol as<br />
voedselverskaffers en valutaverdieners<br />
te kan speel. Een moontlike oplossing is<br />
meer meganisering.<br />
Na aanleiding van die arbeidsonrus in<br />
die boerdery het verskillende landbouleiers<br />
die afgelope tyd gewaarsku oor<br />
die invloed wat verdere meganisering in<br />
sekere boerderybedrywe tot gevolg sal<br />
hê.<br />
So het die hoof-uitvoerende beampte<br />
van Aartappels SA gesê:“Tot 40% van<br />
die groentewerkers in die Ceres-streek<br />
kan werkloos wees indien boere verder<br />
meganiseer.”<br />
Die vraag ontstaan nou wat word bedoel<br />
met meganisering van verskillende<br />
aspekte van ’n boerdery. ’n Algemene<br />
omskrywing van wat meganisering<br />
behels kan soos volg lui:<br />
Meganisasiebeplanning van ’n<br />
boerdery is om die samestelling van<br />
meganisasiegoedere (trekkers, werktuie<br />
en toerusting) vir ’n spesifieke boerdery<br />
te bepaal sodat alle meganisasietake<br />
betyds, doelteffend en so ekonomies as<br />
moontlik uitgevoer kan word. Om dit te<br />
kan doen is nie so maklik nie, en hierdie<br />
taak word verder bemoeilik deur<br />
eksterne faktore wat ’n rol hierin kan<br />
speel.<br />
Dit is interessant om daarop te let<br />
dat die bewerkingprosesse oor die algemeen<br />
heelwat beter gemeganiseerd is<br />
as die oesprosesse. Hoewel die oesproses<br />
by sommige boerderyvertakkings,<br />
soos mielies, koring en nog ’n<br />
paar ander, reeds goed gemeganiseerd<br />
is, is daar baie ander vertakkings,<br />
byvoorbeeld die vrugtebedryf, waar min<br />
ontwikkeling ten opsigte van meganisering<br />
plaasgevind het.<br />
Daar is ook ’n ander faktor wat natuurlik<br />
meehelp dat boere meer ernstig<br />
moet kyk na meganisering en dit is die<br />
snelle uitbreiding van nywerhede in die<br />
land. Die boer moes dus met die nywerheidsektor<br />
begin meeding om handearbeid.<br />
Naby groot stede en veral naby<br />
myne, het arbeid nie net duurder<br />
geword nie, maar ook skaarser. Die<br />
boer moes dus noodgedwonge sekere<br />
aspekte van sy boerdery meganiseer<br />
ten spyte daarvan dat dit baie duur kan<br />
wees.<br />
Fokus op meganisering<br />
Die eerste faset van meganisering op<br />
die plaas is natuurlik ’n behoefte om ’n<br />
bedryf of ’n sekere deel van ’n<br />
boerderyproses te meganiseer. In die<br />
verlede is dikwels gesê dat ’n boer ’n<br />
sekere proses slegs moet meganiseer<br />
indien die koste daarvan geregverdig<br />
word deur die hoër inkomste.<br />
Die probleem met so ’n benadering is<br />
dat dit nie altyd, soos reeds hierbo genoem,<br />
die beskikbaarheid van arbeid of<br />
die werksetiek van werkers in ag neem<br />
nie of ook nie die maatskaplike klimaat<br />
wat in die land heers nie. As daar skade<br />
gely word as gevolg van optredes van<br />
werkers, het die boer amper geen ander<br />
keuse as om dringend die verskillende<br />
meganiseringsopsies in die bedryf te<br />
oorweeg nie.<br />
Oesprosesse waar hande-arbeid<br />
nog noodsaaklik is<br />
In bedrywe soos tafeldruiwe, appels en<br />
pere, lemoene en marktamaties, word<br />
nog baie tydelike hande-arbeid vir die<br />
oesproses gebruik. Dit is juis hierdie<br />
boerderye wat kwesbaar is vir stakings<br />
veral gedurende die oesproses. Meganiese<br />
oesmasjiene vir hierdie produkte<br />
is nog nie beskikbaar nie, maar daar is<br />
navorsing aan die gang wat onder meer<br />
op ligsensitiwiteit werk.<br />
Gedurende die arbeidsonrus in die<br />
Weskaap is daar in die media berig dat<br />
daar boere was wat hulle permanente<br />
arbeiders, wat goed opgelei is, gebruik<br />
het om van die take van die afwesige<br />
Boere was baie opgewonde oor die<br />
bekendstelling van die nuwe John<br />
Deere suikerrietstroper.<br />
tydelike werkers te verrig en baie verbaas<br />
was dat heelwat meer per dag<br />
deur die opgeleide werkers gedoen is.<br />
Hierin lê ’n gedeelte van die antwoord<br />
waar baie hande-arbeid gebruik moet<br />
word: Deur behoorlike opleiding kan die<br />
produktiwiteit van werkers verhoog<br />
word sodat minder werkers benodig<br />
word.<br />
Tafeldruiwe word met die hand gepluk omdat dit nie gekneus mag word<br />
nie.<br />
10 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
Die oes van wyndruiwe<br />
In hierdie vertakking van druiweboerdery<br />
is daar al ver gevorder met<br />
www.proagri.co.za
Die suikerrietstroopproses is al tot ’n groot mate gemeganiseer, maar nog<br />
nie die plantproses nie.<br />
die meganisering van veral die snoeien<br />
oesproses van wyndruiwe. Op die<br />
internet vertel ’n boer in die Weskaap<br />
dat hy en sy buurman saam ’n druiweoesmasjien<br />
gekoop het en dat hulle met<br />
die masjien die opgeleide wingerd kan<br />
snoei sowel as oes. As die situasie met<br />
ingehuurde tydelike arbeiders hand-uit<br />
ruk, is dit dalk die aangewese pad wat<br />
boere behoort in te slaan.<br />
Die meganisering van verskillende<br />
oesprosesse<br />
Daar is egter heelwat boerderye in<br />
ander dele van die land wat dalk ook<br />
deur arbeidstakings op kritieke tye<br />
getref kan word. Verskillende prosesse<br />
in sulke boerderye kan egter reeds in ’n<br />
groot mate gemeganiseer word. Ons<br />
bespreek twee sulke boerderye:<br />
Aartappelboerdery<br />
’n Bekende boer van Mpumalanga het<br />
die onderstaande prosedures in die aartappelvertakking<br />
verskaf vir ’n meganisasiebeplanning.<br />
• skeurploeg van lande na besproeiing<br />
• onkruiddoder<br />
• beroking<br />
• plant<br />
• topbemesting met opkoms<br />
• opvolgbemesting<br />
• volg ’n bespuitingsprogram vir 12<br />
weke<br />
• spuit lowwe dood<br />
• kap lowwe fyn<br />
• uithaal<br />
• tel op met hande in massasakke<br />
• vervoer na pakskuur.<br />
Buiten die optel van aartappels met<br />
hande-arbeid, het die ontleding van elke<br />
taak getoon dat dit goed gemeganiseerd<br />
is en min hande-arbeiders<br />
gebruik. Tydens die uithaalproses het<br />
die aantal arbeiders wat op die land beweeg<br />
het, soos ’n klein weermag gelyk.<br />
Hierdie beeld van die oes van aartappels<br />
is die algemene gesig van hierdie<br />
boerdery.<br />
Daar is egter vir geruime tyd<br />
gevorderde aartappel-oesmasjiene op<br />
die mark. Van die masjiene word reeds<br />
in Suid-Afrika gebruik. Die meganiseringsproses<br />
sluit nie arbeiders heeltemal<br />
uit nie, maar verminder die aantal wat<br />
vir oes nodig is, drasties.<br />
Wanneer meganisering van die oesproses<br />
oorweeg word, moet die boer<br />
seker maak dat die grootte van sy<br />
boerdery so ’n kapitale uitleg regverdig.<br />
Suikerrietboerdery<br />
By ’n meganisasiebeplanning wat<br />
onlangs vir ’n boer in die Komatipoortomgewing<br />
gedoen is, is daar onderskei<br />
tussen die aanplant of hervestiging van<br />
suikerriet en die proses om dit te oes.<br />
Die prosesse wat gevolg is, word<br />
hieronder aangetoon.<br />
Plant van suikerriet:<br />
• diep skeurploeg van<br />
lande<br />
• skottelbewerking van lande<br />
• dwars skeurploeg<br />
van lande<br />
• skottelbewerk tot<br />
3 keer<br />
• trek plantervore<br />
• plant suikerriet<br />
stukke met hand<br />
• toemaak met<br />
walblok<br />
• trap vas.<br />
Hier vind ons dieselfde<br />
tendens as tevore dat<br />
al die prosedures<br />
gemeganiseerd is,<br />
behalwe die plantproses<br />
waar handearbeid<br />
gebruik word.<br />
Daar is reeds in die<br />
laat sewentigs en vroeë<br />
tagtigs toetse gedoen met ’n meganiese<br />
suikerplanter wat in Australië gebou is.<br />
Dit het egter nie aan die verwagtings<br />
voldoen nie. Die plant-kapasiteit was te<br />
laag en soms was die stand onegalig.<br />
In ’n referaat wat in 2005 deur mnr<br />
E Meyer gelewer is, word bevind dat die<br />
koste van die meganiese plantproses<br />
ongeveer 5% laer as hande-arbeid was.<br />
Alhoewel dit nie baie met hande-arbeid<br />
verskil nie, kon die land egter met min<br />
arbeiders klaar geplant word. Daar vind<br />
egter ontwikkeling op hierdie gebied<br />
plaas wat van die probleme wat vroeër<br />
ondervind is, uitstryk.<br />
Oes van suikerriet:<br />
• brand van suikerriet<br />
• kap<br />
• windrye gooi<br />
• vervoer na meule.<br />
Die laaste drie prosesse word hoofsaaklik<br />
deur kontrakteurs gedoen en die<br />
boer het nie werklik regstreeks met die<br />
arbeidsmag te doen nie. Dit beteken nie<br />
dat hy gevrywaar is teen arbeidsonrus<br />
en stakings nie.<br />
Die meganisering van die suikerrietoesproses<br />
is op ’n hoër vlak as die<br />
plantproses en die meeste trekkerverskaffers<br />
het die afgelope tyd suikerrietoesmasjiene<br />
beskikbaar. Dit werk teen<br />
’n redelike spoed en die werkkapasiteit<br />
is aanvaarbaar. Die laai en wegry van<br />
die geoeste suikerriet word nog steeds<br />
deur kontrakteurs gedoen, alhoewel<br />
sekere boere die taak self verrig.<br />
Ten slotte<br />
Die regering het die minimumloon,<br />
ondanks voorleggings deur die georganiseerde<br />
landbou, op R105 per dag vasgestel.<br />
Daar bestaan dus geen twyfel<br />
dat boere genoodsaak sal wees om die<br />
moontlikheid van meganisering van<br />
prosesse waar grootskaalse handearbeid<br />
gebruik word, te oorweeg nie.<br />
Boere moet egter seker maak dat so ’n<br />
omskakeling minstens die kapitaalbesteding<br />
regverdig.<br />
Foto: Gawie Geyer, Aartappel SA<br />
’n Aartappeloesmasjien kan ’n boer baie minder<br />
afhanklik van hande-arbeid maak.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 11
12 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
Hulpbronbestuur<br />
Droom met die vryheid van ’n kind<br />
deur Elna Wahl van Mooikrans Equus<br />
14 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
ert Bekker het na sy en sy gesin se<br />
Gbesoek aan Mooikrans ’n pragtige<br />
lied geskryf met hierdie woorde as<br />
refrein: “Op jou rug het ek leer droom<br />
met die vryheid van ’n kind”. Terwyl ons<br />
in die veld ry, sing ons kampeerders<br />
hierdie lied uit volle bors en dan is ek so<br />
dankbaar dat ek die geleentheid gegun<br />
is om vir hulle so ’n pragtige plek soos<br />
Mooikrans te kon skep.<br />
Die afgelope naweek het ons ’n<br />
skoolgroep ontvang en toe die kinders<br />
na Sondagmiddagete groet om te ry,<br />
vra een outjie my wat ek nou gaan doen<br />
as al die kinders weg is. Toe ek hom<br />
vertel dat ons gaan regmaak vir ’n<br />
ander groep wat Maandag arriveer, roep<br />
hy uit: “What a paradise you have!<br />
Another week of fun!”<br />
Die trane loop gewoonlik met afsluitingdag<br />
wanneer die kampgangers huis<br />
toe vertrek. Eintlik al die aand vantevore<br />
wanneer dit die laaste geleentheid<br />
is om al die dankies te sê vir die<br />
week wat verby is. Dan speel ons die<br />
Mooikrans-lied en huil almal lekker<br />
saam. Ek het een aand gesien daar lê<br />
sommer ’n plassie trane by een outjie<br />
se voete.<br />
Ek sê altyd hulle moet tog nie voor<br />
hulle ouers huil nie – die sal hulle nie<br />
weer laat kom nie.<br />
Magdaleen Willemse bel my om te sê<br />
dat hulle skaars op die teerpad was,<br />
nadat hulle die kinders opgelaai het, toe<br />
die vyfjarige klein Carina uitbars in<br />
trane. Sy huil so dat sy nie kan sê waaroor<br />
sy huil nie. Koud geskrik oor wat<br />
moontlik met die arme dogtertjie kon<br />
gebeur het, op so ’n kamp, stop hulle<br />
net daar om<br />
die kind te<br />
kalmeer.<br />
Tussen die<br />
snikke kom dit<br />
stukkie vir<br />
stukkie uit:<br />
“Ek verlang<br />
verskriklik na<br />
tannie Elna.”<br />
Susan du<br />
Toit stuur haar<br />
twee seuns<br />
van kleins af<br />
Mooikrans toe<br />
vir vakansies.<br />
Toe hulle in<br />
die hoërskool<br />
kom, is die<br />
punte erg<br />
teleurstellend<br />
met een oueraand by die skool. En Pa<br />
en Ma het ’n gewigtige gesprek met die<br />
twee manne met die tuiskoms. Met inskrywingsdag<br />
van die volgende kamp,<br />
vra sy my om in dié rigting te praat<br />
gedurende die week wat hulle op<br />
Mooikrans is.<br />
’n Baie goeie tyd vir so ’n praatjie is<br />
as ons terugkeer na ’n daglange uitrit in<br />
die veld. Dan lê die gemoed so vol van<br />
die liefdevolle band met die perd, die<br />
uitsonderlike ervaring om in die veld uit<br />
jou rugsak te eet, die dag se son en<br />
wind in jou gesig en ons kameraadskap<br />
in die verre, onbekende velde.<br />
Terwyl die perde met hulle koppe<br />
laag en vrye teuels om die nek, fluks<br />
aanstap huis toe, roep ek hulle: “Kom<br />
ry bietjie hier agter by my.” Dan, na ’n<br />
rukkie se stilte, wat die geleentheid<br />
moet voorberei vir ’n paar gewigtige<br />
woorde: “Julle twee moet julle<br />
skoolpunte regkry. Mooikransers doen<br />
beter as dit.” Die resultaat hiervan word<br />
’n pragtige storie. Die twee manne is<br />
nou amper klaar met hul suksesvolle<br />
Universiteitsopleiding.<br />
Eenmaal trap die perd op ’n groot<br />
seun se voet en hy gee ’n allemintige<br />
kragwoord. Voordat ek iets kan sê,<br />
fluister sy maat langs hom: “Mens vloek<br />
nie op Mooikrans nie.” Tevrede dat dit<br />
genoeg berisping is, maak ek of ek dit<br />
nie hoor nie.<br />
Een aand laat, bespreek ek en Gavin<br />
die volgende dag se program met<br />
gedempte stemme op die seunsblok se<br />
stoep. Dit is lankal ligte uit maar ek<br />
hoor ’n gepraat in een van die kamers.<br />
Ek sien dit is die mannetjie wat die dag<br />
op ons ou merrie, Pollie, gery het. As<br />
www.proagri.co.za
die kinders haar te erg irriteer gee sy so<br />
’n effense opskop met die agterpoot. Dit<br />
was blykbaar net te veel vir die onbewuste<br />
gemoed van die outjie, want in sy<br />
slaap vlieg hy regop in sy bed en beduie<br />
wild met die armpies: “Whou, Pollie,<br />
whou.”<br />
Ons gebruik die uur voor ontbyt om<br />
al die plaasdiere te voer. Hoenders,<br />
lammers, kalfies, varke en perde kry<br />
kos. ’n Ander groep gaan speel met<br />
Japie, ’n hanslam wat ’n yslike ram<br />
geword het, en almal wat voorkom ’n<br />
stamp met sy voorkop gee, natuurlik<br />
onder luide aanmoediging van die<br />
banges wat buite, agter die toe hekkie,<br />
die ongelukke staan en bekyk.<br />
Die kleiner kampeerders haal eiers<br />
uit en Jaques kom bitterlik ontsteld vertel<br />
van die hen wat ’n eier geëet het.<br />
“Die hen eet haar eie kind!”<br />
Ek sien ’n paar dogtertjies speel al te<br />
lekker net na ete by die kuikentjies.<br />
Hulle tel die kuikens op die hoenderhok<br />
se dakkie en help hulle dan met ’n ligte<br />
stootjie af grond toe. “Nee tannie, ons<br />
leer net die hoenders vlieg.”<br />
Klagtes kom in dat een van die seuntjies<br />
hulle boelie. Die aangeklaagde is<br />
groot en sterk vir sy ouderdom, sy pa is<br />
’n bekende rugbyspeler. “Tannie, ek<br />
slaan hulle nie, ek het<br />
hulle net getach.”<br />
Konsert of maskerbal<br />
is een van die<br />
hoogtepunte en ’n<br />
aandprogram word<br />
daarvoor uitgesit.<br />
Kinders bring die<br />
pragtigste aandrokke<br />
wat hulle oumas op<br />
hulle ma’s se troues<br />
gedra het, en ek koop<br />
af en toe iets treffends<br />
by Hospice.<br />
Tot ’n swart<br />
manelpak waaroor<br />
daar ’n groot stryery<br />
was. Op die ou end<br />
het die een die broek<br />
aan en die ander een<br />
die baadjie.<br />
In die winter stry<br />
hulle weer oor watter<br />
een van Mooikrans<br />
se vier honde by<br />
hulle mag slaap. Ou<br />
Grootman is groot<br />
en vet en baie<br />
gewild omrede sy<br />
liewe geaardheid,<br />
maar Stephanie kla<br />
die volgende<br />
oggend dat sy op<br />
die vloer wakker<br />
geword het, yskoud,<br />
maar Grootman<br />
heerlik warm<br />
op haar bed.<br />
Een more is een<br />
outjie se pragtige<br />
voortand net weg.<br />
Die ander een sit<br />
nog soos ’n byl in<br />
sy bebloede en<br />
opgeswelde mond.<br />
Nee, hy het gister<br />
oor ’n miershoop<br />
Kontal Elna Wahl by 083-732-<br />
8172 of elna@mooikrans.co.za<br />
geval toe hulle by<br />
die perde was.<br />
Spoorsnyers<br />
vertrek dadelik na die gebied wat hy<br />
aandui, maar my moed is laag. Dat<br />
mens jou voortand op ’n miershoop<br />
kan uitval en ons dit nie gisteraand al<br />
gesien het nie! Onmoontlik! In sy<br />
kamer kry ek die bewyse. Net bloed!<br />
En die tand onder die bed. Hy het op sy<br />
matras gespring, skeef getrap en sy<br />
kamermaats die ergste belowe, as daar<br />
iets van uitkom.<br />
Ek hoor by ’n ma dat daar ’n tyd na<br />
die kinders se terugkoms van<br />
Mooikrans af ’n snaakse reuk in hul<br />
kamer bly hang. Op nadere ondersoek<br />
vind sy die hoendereiers mooi toegedraai<br />
om “warm te bly om uit te broei”.<br />
Vroeër jare kon kampeerders by my<br />
’n kuikentjie koop om gedurende die<br />
week te vertroetel. Wanneer dit saans<br />
tyd is vir storie-vertel, hardloop hulle<br />
gou om hul kuikentjies te gaan haal, en<br />
hou hulle dan die kuikentjie lekker<br />
warm in hulle bakhandtjies vas.<br />
Natuurlik moet ’n kuikentjie dan na<br />
’n week se hegte vriendskap saamgaan<br />
huis toe. Maar... ek het gesien hoe my<br />
ongewildheid met rasse skrede toeneem<br />
by die vader en moeder van die<br />
huis, na gelang die toename in die<br />
heftigheid waarmee die outjie die<br />
hoender probeer behou. Min stadsma’s<br />
hou daarvan om ’n hoender te hê, lyk<br />
dit vir my.<br />
Vele van die kuikens het dan maar<br />
agtergebly. Hulle was so mak dat hulle<br />
soggens in die Kamphuis en in die<br />
slaapsale ingestap het, om elkeen haar<br />
eier op haar uitverkore plek te gaan lê.<br />
Een van die mooiste kommentare<br />
wat ek nog oor Mooikrans gehoor het<br />
kom van Esti. Sy vertel my dat sy so<br />
verras was met haar seun, Johan, ’n<br />
tiener. Na sy week op Mooikrans, vertel<br />
sy vir ’n paar ander mammas, was hy<br />
heeltemal anders, so fluks en behulpsaam.<br />
Hy gee tot nou die honde elke<br />
more kos.<br />
“Ek het totaal ’n ander kind<br />
teruggekry as wat ek daar afgelaai<br />
het”, sê sy.<br />
’n Ander klein dogtertjie fluister<br />
grootoog in haar ma se oor: “Mamma,<br />
ruil hulle dan die kinders daar om?”<br />
Waar in die wêreld is daar nog<br />
iemand met so ’n lekker werk soos<br />
myne?<br />
Baie groete vanuit die Hoëveld waar<br />
mens nog vry kan asemhaal.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 15
Betroubare, altyd-aan Internet –<br />
enige plek in SA<br />
√ Betroubaar via satelliet<br />
√ Werklike breëbandspoed<br />
√ Geen daaglikse limiet<br />
√ Aanvullings (top-up) opsies verval nooit<br />
√ Geen kontrakte<br />
Kontak Angela Goosen by<br />
012-665-0052 of queskye@qkon.com<br />
16 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
Belê saam met Tal-Tec<br />
in die toekoms<br />
Die wenspan van Hoërskool Bekker saam met hulle landbou-onderwyser,<br />
Alex Wehmeyer, Bronwen Talbot van Tal-Tec en Malcolm Moodie van Obaro<br />
wat by die voerprogram betrokke was.<br />
ôre se boere moet vandag gekweek<br />
Mword, maar met al die krississe in<br />
die onderwys is enige bykomende hulp<br />
aan landbouskole welkom. Gelukkig is<br />
heelwat insetverskaffers betrokke by die<br />
skole sodat leerlinge werklik praktiese<br />
ondervinding kan opdoen.<br />
“Dit help ons baie as maatskappye<br />
betrokke raak,” sê Jacques Nel, adjunkhoof:<br />
Landbou van Hoërskool Wagpos<br />
op Brits. ’n Maatskappy in hulle<br />
omgewing wat ’n groot verskil maak, is<br />
Tal-Tec.<br />
Hy sê: “Tal-Tec help ons altyd met<br />
veehanteringstoerusting vir boeredae en<br />
die Jeugskou en hulle lewer dit af en<br />
kom haal dit ook. Hulle ondersteun ons<br />
werklik. Greg (Talbot) het byvoorbeeld<br />
’n tydjie gelede ons kopklamp kom haal<br />
vir herstelwerk en dit weer mooi netjies<br />
geverf vir ons<br />
teruggebring.”<br />
Een van die<br />
groot projekte<br />
waarby Tal-Tec<br />
oor die afgelope<br />
paar jaar betrokke<br />
geraak<br />
het, is die<br />
slaglamkompetisie<br />
met sy<br />
hoogtepunt op die<br />
Lenteskou in Pretoria.<br />
Daar is ’n<br />
skole-afdeling,<br />
maar die kinders<br />
ding ook mee met<br />
kommersiële<br />
boere in die<br />
streek.<br />
Dié Ile de<br />
France-lam het<br />
gesorg dat<br />
Bekker die<br />
karkaskompetisie<br />
gewen het.<br />
Hoe die kompetisie<br />
werk<br />
Skole moet ’n<br />
groep lammers op<br />
’n voor-geskrewe<br />
gewig inkoop en<br />
dan in ’n voerkraalopset vir ongeveer<br />
twee-en-’n-half maande voer en versorg.<br />
By die skou is daar dan beoordeling<br />
op die hoef, asook ’n karkaskompetisie.<br />
Agterna word die karkasse dan<br />
verkoop, waarna die aanvanklike kapitaalbedrag<br />
teruggegee word en die<br />
skole die wins kan hou.<br />
Tal-Tec het drie landbouskole, Wagpos,<br />
Bekker en Morgenzon, gehelp om<br />
die aankoop van die lammers te finansier.<br />
Die maatskappy glo dat insetverskaffers<br />
by die skole in hulle omgewing betrokke<br />
behoort te raak.<br />
Dit is ’n belegging in<br />
voedselsekerheid vir die<br />
toekoms.<br />
Alex Wehmeyer van<br />
Hoërskool Bekker, naby<br />
Magaliesburg, sê: “Dit<br />
het ons baie gehelp om<br />
aan die kompetisie deel<br />
te neem, want dit is nie<br />
altyd moontlik vir ’n<br />
skool om so klomp geld<br />
uit te haal vir een projek<br />
nie.”<br />
Bronwen Talbot van<br />
Tal-Tec sê na die voerkoste<br />
afgetrek is, het<br />
die skole ongelukkig<br />
nie juis wins gemaak<br />
nie, maar sy hoop dat<br />
dit hierdie jaar beter<br />
sal gaan. Sy sê: “Die<br />
kinders het sommer ’n<br />
belangrike sakeles ook<br />
geleer!”<br />
Die skole stem saam<br />
dat die grootste wins<br />
van die kompetisie die<br />
opvoedkundige waarde<br />
was. Frans Joubert van<br />
Morgenzon sê die<br />
kinders was daagliks<br />
betrokke by die ver-<br />
Hulpbronbestuur<br />
sorging van die skape en hulle moes<br />
ook ’n taak ingee waarop al die<br />
groeisyfers en voerbesonderhede<br />
aangedui is.<br />
Jacques van Wagpos sê dit was veral<br />
waardevol vir die toekomstige boere om<br />
in die praktyk te leer hoe ’n voerkraal<br />
werk. Hy sê: “Of jy 20 skape versorg of<br />
200, die prosesse bly dieselfde. Die<br />
kinders moes ook sorg dat die skape<br />
gedoseer word en hulle elke dag nagaan<br />
vir enige gesondheidsprobleme.”<br />
Hy sê Wagpos se inskrywings het<br />
goed gevaar op die hoef met ’n eerste<br />
plek in die indiwiduele afdeling en<br />
eerste en derde plekke in die groepafdeling.<br />
“Ons kinders het ongelukkig<br />
die skapies te veel bederf met die voer<br />
saam, want die karkasse was te vet!”<br />
Hoërskool Bekker se Graad 11’s van<br />
verlede jaar kan egter breëbors rondloop<br />
in hulle matriekjaar, want hulle het<br />
nie net die skole-afdeling in die<br />
karkaskompetisie gewen nie, maar<br />
sommer die algehele eerste plek<br />
behaal.<br />
“Dit wil nogal gedoen wees,” sê Alex,<br />
“want daar was altesaam omtrent 180<br />
inskrywings en nogal van ’n paar goeie<br />
boere ook!”<br />
By die Lenteskou self was Tal-Tec ook<br />
’n algemene gesig, want al die veehanteringstoerusting<br />
in die skaapsaal is<br />
deur hulle beskikbaar gestel.<br />
Laat Tal-Tec jou help om ook in jou<br />
boerdery se toekoms te belê met net<br />
die beste veehanteringstoerusting.<br />
Skakel Tal-Tec by 012-250-2188 vir<br />
meer inligting of besoek<br />
www.taltec.co.za.<br />
Tal-Tec het ook die groep van Morgenzon bygestaan<br />
met die aankoop van die lammers vir die<br />
slaglamkompetisie.<br />
Die kinders van Wagpos se lammers het goed<br />
presteer op die hoef, maar hulle karkasse was<br />
bietjie vet, sê hulle onderwyser, Jacques Nel (heel<br />
links).<br />
www.proagri.co.za<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
17
Wen met hooimaak<br />
Baler<br />
Baaltoedraaier<br />
Baalsleepwa<br />
Baalhanteerder<br />
ooi speel ’n belangrike rol in die<br />
Hveeboer se voerprogram en dit kan,<br />
veral in droogtetye, vir die boer belangriker<br />
wees as geld in die bank. Om vinnig<br />
en flink ’n voldoende vooraad hooi<br />
van ’n hoë gehalte te maak, het die<br />
boer doeltreffende, betroubare<br />
hooimaaktoerusting nodig:<br />
Snyers<br />
Verskeie soorte snyers is beskikbaar en<br />
die boer moet die een kies wat die beste<br />
18 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
vir sy besondere behoeftes en<br />
omstandighede sal werk.<br />
Sekellemsnyers<br />
’n Sekellemsnyer werk met twee stawe<br />
met geriffelde messies wat teenoor<br />
mekaar heen en weer beweeg om die<br />
gewas amper soos ’n skêr af te sny.<br />
Hierdie soort snyer sny die skoonste<br />
snit, wat die vinnigste hergroei van die<br />
gewas verseker. Veral lusernboere<br />
gebruik graag sekellemsnyers. Dit is<br />
ook die snyer wat die minste trekkerkrag<br />
vereis.<br />
Die belangrikste rede waarom daar al<br />
hoe minder sekellemsnyers op groot<br />
hooilande gesien word, is omdat dit nie<br />
so vinnig kan sny soos sommige ander<br />
nie (3 – 8 km/u), en omdat dit baie<br />
bewegende en slytdele het wat baie<br />
onderhoud verg. Klipperige lande<br />
verkort ook hulle lewensduur.<br />
Swaailemsnyers<br />
Swaailemsnyers is nie eintlik vir<br />
hooimaak bedoel nie en dit verniel die<br />
materiaal baie, maar dit is bekostigbaarder<br />
as die meeste ander soorte<br />
snyers en boere wat reeds swaailemsnyers<br />
vir ander doeleindes aanhou, gebruik<br />
dit dikwels ook om hooi te sny.<br />
Skyfsnyers<br />
Skyfsnyers sny vinnig en doeltreffend,<br />
maar hulle is ook duur. ’n Skyfsnyer het<br />
’n aantal skywe aan ’n arm wat op die<br />
snyhoogte loop. Die skywe draai vinnig<br />
in teenoorgestelde rigtings en elkeen<br />
het twee lemme wat die materiaal vinnig<br />
afsny teen ’n spoed van 10 tot 13<br />
km/u, sodat 1,0 tot 1,5 hektaar per uur<br />
per meter snywydte gesny kan word,<br />
afhangende van die gewas, grondtoestand<br />
en vaardigheid van die operateur.<br />
Skyfsnyers se groot nadeel was oorspronklik<br />
dat al die aandryfratte in een<br />
groot, lang ratkas was. As een lem ’n<br />
versperring getref en een tand van een<br />
rat gebreek het, het alles binne die<br />
ratkas gebreek sodat alles vervang<br />
moes word. ’n Mens moes ook al die<br />
ratte uit die masjien ryg om aan een te<br />
werk. Moderne skyfsnyers is met afsonderlike<br />
ratkaste ontwerp sodat een vervang<br />
of herstel kan word sonder om die<br />
hele snyer te herbou.<br />
Tol- of dromsnyers<br />
Tolsnyers het gewoonlik een of meer<br />
pare groot tolle of dromme, elk met<br />
verskeie lemme wat die materiaal sny.<br />
Elke paar tolle draai in teenoorgestelde<br />
rigtings sodat die materiaal tussen hulle<br />
deur beweeg om in ’n windry te beland,<br />
wat ongelukkig die afdroogtyd kan verleng<br />
tensy dit onmiddellik nadat dit<br />
gesny is met ’n belugter omgedraai<br />
word.<br />
Die tolsnyer se groot voordeel is dat<br />
die ratkas bo gemonteer is, weg van<br />
stof en klippe, en dat die tolle met eenvoudige,<br />
maar doeltreffende, dryfbande<br />
aangedryf word.<br />
’n Tolsnyer vra 7 tot 15 kW by die<br />
kragaftakker vir elke meter snywydte<br />
en hy sny net so vinnig as ’n skyfsnyer.<br />
Deesdae kry ’n mens snyers wat<br />
agter aan die trekker, voor aan die<br />
trekker, skuins agter die trekker of aan<br />
’n groot raam wat na enige plek agter<br />
die trekker verstel kan word, gemonteer<br />
is. ’n Mens kry ook snyers wat binne-in<br />
rame hang sodat dit die grondkontoer<br />
deurgaans volg om baie doeltreffend op<br />
ongelyke lande te sny.<br />
Van die moderne snyers het ingeboude<br />
kneusers wat materiaal met<br />
dikker stamme kneus om dit gouer en<br />
egaliger te laat droog vir die<br />
hooimaakproses. Veral eerste snysels<br />
van die seisoen het dikker stingels wat<br />
heelwat beter droog as dit deur ’n<br />
kneuser was. Rubberroller- en staalrollerkneusers<br />
dwing die materiaal<br />
tussen die twee rollers in. Die rollers<br />
het ’n ineenskakelende chevronpatroon<br />
wat die stingels doeltreffend papdruk. ’n<br />
Fleëlkneuser is ’n as met ’n aantal<br />
slaners wat die materiaal teen die boonste<br />
wand van die kneuserkamer vasslaan<br />
om dit te kneus en die waslagie<br />
op die stingels te verwyder.<br />
Hierdie artikel het oorspronklik<br />
in <strong>ProAgri</strong> se Voerproduksiegids<br />
2012 verskyn. Rig navrae oor<br />
die gids aan<br />
marlien@smartpublishing.co.za.<br />
Baalsleepwa<br />
www.proagri.co.za
Belugters<br />
Gesnyde materiaal moet eers droog<br />
word voordat dit gebaal kan word, anders<br />
muf die bale. As die materiaal te<br />
dig op mekaar lê om droog te word, of<br />
as dit natgereën het, word ’n belugter<br />
(“tedder”) gebruik om dit uit te pluis en<br />
om te draai. (Party boere noem ’n belugter<br />
sommer ’n klitser en as jy sien<br />
hoe hy lyk en hoe hy werk, verstaan jy<br />
hoekom.) ’n Goeie belugter draai die<br />
gesnyde materiaal volledig om en hy is<br />
sterk en stewig.<br />
Kragharke<br />
Die doel van ’n hark is om gesnyde,<br />
gedroogde materiaal in windrye<br />
bymekaar te hark sodat die baler dit<br />
maklik kan optel. Daar is nog hooiprodusente<br />
wat tolharke gebruik, maar ’n<br />
kraghark, wat deur die trekker se kragaftakker<br />
aangedryf word, werk vinnig<br />
en doeltreffender vir vollediger herwinning<br />
van al die materiaal.<br />
Daar is kragharke van allerlei<br />
groottes in die mark beskikbaar en ook<br />
soorte waar ’n aantal kleiner kragharke<br />
in tandem aanmekaar gekoppel kan<br />
word om groter wydtes te werk.<br />
’n Goeie kraghark is stewig en doeltreffend<br />
om skoon en vinnig te hark, hy<br />
het ekstra vervangingstande en hy<br />
vereis die minimum diens en onderhoud.<br />
Ronde bale<br />
Ronde bale is die goedkoopste en vinnigste<br />
om te maak en dit vereis ook<br />
heelwat minder trekkerkrag en mannekrag<br />
omdat dit met groot toerusting<br />
hanteer word. Ronde bale is geskik vir<br />
groot boerderye en voerkrale. Hulle is<br />
beter bestand teen weersomstandighede,<br />
maar hulle is nie ekonomies om<br />
ver te vervoer nie omdat hulle nie dig<br />
gepak kan word om te laai nie en omdat<br />
hulle kan rol.<br />
Afhangende van grootte, materiaal en<br />
voginhoud kan ’n ronde baal tot ’n ton<br />
weeg. Rondebalers is beskikbaar as<br />
vastekamerbalers waarvan die bale<br />
almal ewe groot is en veranderlike<br />
kamerbalers wat bale van verskillende<br />
groottes kan maak; sommiges selfs so<br />
klein as 80 cm, sodat hulle redelik maklik<br />
met die hand hanteer kan word.<br />
Blokbale<br />
Die jongste ontwikkeling in baaltegnologie<br />
is grootvierkant-, blok- of grootpakbalers,<br />
wat in Engels as big pack<br />
bekendstaan.<br />
Hierdie bale is dig saamgepers en<br />
weeg nagenoeg net soveel soos ronde<br />
bale, maar dit stapel en vervoer makliker<br />
en meer ekonomies en neem minder<br />
plek in beslag. Grootpakbalers is<br />
duurder as<br />
rondebalers.<br />
Tolsnyer<br />
Skyfsnyer<br />
Hark<br />
Vee & veilings<br />
Balers<br />
’n Goeie baal is netjies, stewig, kompak<br />
en simmetries gevorm. Bale moet<br />
hanteer kan word sonder om uitmekaar<br />
te breek, gelaai en gestapel kan word<br />
sonder om te swik, goed saamgepers<br />
wees om voedingswaarde langer te<br />
behou en vog uit te hou, en om nader<br />
daaraan te kom om die loonvrag van<br />
voertuie te bereik voordat die volume<br />
nie meer op die bak kan pas nie.<br />
’n Goeie baalmasjien tel die materiaal<br />
op die land skoon en volledig op<br />
en maak stewige, goedgevormde,<br />
goedgebinde bale sonder om telkens<br />
vas te steek en aandag te verg.<br />
Watter vorm baal?<br />
Daar is vandag baalmasjiene wat drie<br />
soorte bale maak: Die tradisionele klein<br />
vierkantige baal, kasbaal of blokkiesbaal,<br />
die ronde baal en die grootpak- of<br />
blokbaal, in Engels bekend as die big<br />
pack.<br />
Klein vierkantige baal<br />
Die baalmasjien wat blokkiesbale of<br />
kasbale maak is nie die goedkoopste<br />
nie, maar blokkiesbale stapel en<br />
vervoer maklik en hulle is ook geskik<br />
vir kleiner boerderye wat nie groot<br />
baalhanteringstoerusting het nie en<br />
perde-eienaars. ’n Blokkiesbaal weeg<br />
so 18 tot 25 kg sodat dit maklik<br />
hanteer kan word, maar vir groot<br />
boerderye wat hulle diere baie bale<br />
voer, kan die laai en hantering van<br />
blokkiesbale ’n ongemaklike arbeidsuitgawe<br />
meebring.<br />
Baaltoedraaiers<br />
Met gewone ronde bale kan jy kies of<br />
jou baalmasjien die baal met baaltou of<br />
met net vasmaak om dit bymekaar te<br />
hou. Vir baie boere is dit vandag lonend<br />
om bale ook met plastiek toe te draai<br />
om die gehalte van die hooi langer te<br />
bewaar. Daar is ook boere wat materiaal<br />
baal terwyl dit nog groener en natter is<br />
en dit dadelik dig met plastiek toedraai<br />
om kuilvoer daarvan te maak.<br />
Daar is reeds kombinasies in die<br />
mark waar een masjien bale maak en<br />
met plastiek toedraai, maar die meeste<br />
boere gebruik steeds afsonderlike balers<br />
en toedraaiers. Die boer se boerderypraktyke<br />
sal bepaal of hy sy bale eeneen<br />
met plastiek wil toedraai of<br />
kop-aan-kop in ’n lang ry soos ’n wors.<br />
Daar is masjiene vir albei keuses<br />
beskikbaar.<br />
Baalhantering<br />
Ronde bale en blokbale kan nie soos<br />
blokkiesbale met die hand hanteer word<br />
nie. Daarvoor is hulle te groot en te<br />
swaar. Daar is verskeie soorte doelgemaakte<br />
sleepwaens waarmee ronde bale<br />
van die land af aangery kan word. Daar<br />
is ook verskeie opsies van baalhantering,<br />
waarvan die goedkoopste ’n staaf<br />
met twee lang staaltande is wat aan die<br />
trekker se driepunthyser gemonteer<br />
word. Hierdie oplossing het beperkte nut<br />
omdat dit die operateur se nek gou<br />
seermaak van al die omkyk en omdat<br />
bale net op grondvlak verskuif kan<br />
word. Dit kan nie hoog genoeg opgelig<br />
word om te stapel of om op hoë sleep-<br />
Kraghark<br />
waens of vragmotors te laai nie.<br />
As hierdie tande aan laaigraafarms<br />
voor aan die trekker gemonteer word, is<br />
hulle al heelwat nuttiger, maar groot<br />
melkerye en voerkrale wat groot getalle<br />
bale hanteer, verkies telehanteerders<br />
waarmee bale hoog opgestapel en op<br />
hoë sleepwaens of vragmotors gelaai<br />
kan word.<br />
Vir toegedraaide bale is knyperhegstukke<br />
beskikbaar sodat die plastiek<br />
nie stukkend gesteek word nie.<br />
Hooimaak is in ’n groot mate van<br />
weersomstandighede afhanklik. Wanneer<br />
die boer begin hooi sny en baal kan hy<br />
nie onnodige oponthoude bekostig nie.<br />
Daarom moet al sy toerusting goed<br />
ontwerp, stewig gebou, betroubaar en<br />
doeltreffend wees. Die beskikbaarheid<br />
van onderdele en kundige diens is byna<br />
belangriker as die soort toerusing wat<br />
aangeskaf word.<br />
www.proagri.co.za<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
19
Voermaaktoerusting:<br />
Afgri bring tegnologie plaas toe<br />
Baalhantering was nog nooit so maklik met so min arbeid en trekkers nie.<br />
Boere het hulle verwonder aan die gemak waarmee Inttrac se Rhinobaalwa<br />
veertien bale op ’n slag op- en aflaai.<br />
egrip vir die boer se behoeftes is die<br />
Bsleutelbeginsel waarvolgens Afgri<br />
Delmas Meganisasie sy sake bedryf.<br />
Al die personeel van Afgri Delmas<br />
Meganisasie leef in noue kontak met die<br />
boer en weet watter tegnologie hy nodig<br />
het om sy taak ten beste baas te raak.<br />
Maar Afgri Delmas Meganisasie se<br />
mense weet ook dat geen boer dit kan<br />
bekostig om links en regs werktuie aan<br />
te koop sonder dat hy doodseker is dat<br />
hulle sal kan doen wat hy van hulle<br />
verwag nie.<br />
As lusern deur die Kuhn-snyerkneuser<br />
is, is dit netjies afgesny en<br />
doeltreffend gekneus sonder verlies<br />
van ’n enkele blaartjie.<br />
Rovic Leers se Krone-skyfsnyerkneuser<br />
sny en kneus lusern<br />
vinnig en skoon.<br />
Daarom bring hulle graag die<br />
masjiene en trekkers plaas toe sodat die<br />
boer rustig self kan kyk, vrae kan stel,<br />
sy bure se menings kan hoor en self op<br />
die trekkers kan klim en met die<br />
toerusting kan werk om te voel of dit<br />
werklik is wat hy nodig het.<br />
So ’n uithaal-en-wys-geleentheid was<br />
Afgri Delmas Meganisasie se onlangse<br />
voermaaktoerusting-demonstrasiedag<br />
op die plaas van Carel Jordaan op<br />
Brandbach naby Cullinan. Byna honderd<br />
boere het die demonstrasie bygewoon,<br />
die toerusting bekyk, bevoel, bespreek<br />
en getoets, en lekker saam met hulle<br />
tegnologieverskaffers gekuier.<br />
Van die werktuie wat boere beïndruk<br />
het, is Rovic Leers se Kuhn-snyerkneusers<br />
en skyfsnyers wat Afgri bemark<br />
en rugsteun. Die kernkenmerke<br />
van Kuhn-snyerkneusers is dat dit rats<br />
en lig is sodat dit moeiteloos selfs op<br />
hellings kan sny, en dat dit min<br />
trekkerkrag vereis.<br />
Hulle ovaalvormige snyskywe met<br />
groot mesoorvleueling sorg vir ’n flink,<br />
skoon snit en die maklik verstelbare<br />
poli-uretaan chevronkneuserrollers<br />
kneus<br />
delikate gewasse soos<br />
lusern doeltreffend sonder<br />
onnodige blaarverlies.<br />
Die FC 243 R GIIsnyerkneuser<br />
wat by die<br />
boeredag gewys is, het ses<br />
skywe waarmee hy 2,4<br />
meter wyd sny en waarvoor<br />
hy ’n skamele 59 kW<br />
trekkerkrag vra.<br />
Vir die boer wat ’n<br />
gewone skyfsnyer sonder<br />
kneuser benodig, was daar<br />
’n Kuhn GMD 500 wat twee<br />
meter wyd sny, met sy<br />
snyskywe wat so ontwerp<br />
is dat dit gras skoon afsny<br />
en uitwerp<br />
voordat dit gekerf word. Danksy die<br />
beweeglikheid van die snyer se snybalk,<br />
kan hy teen ’n hoë spoed sny, wat dit<br />
vir die boer moontlik maak om in die<br />
middag te sny wanneer die toestande<br />
gunstiger is en wanneer minder voedingswaarde<br />
verlore gaan.<br />
Die GMD 500 het vyf snyskywe en<br />
25 kW kragaftakkerkrag is genoeg om<br />
hom aan te dryf.<br />
Afgri het John Deere se 458 Megawide<br />
Plus se rondebaler gedemonstreer,<br />
wat die boer die keuse bied om sy bale<br />
met net of baaltou vas te maak. ’n<br />
Kernkenmerk van hierdie betroubare,<br />
netjiese baler is dat hy materiaal<br />
besonder skoon en volledig optel, te<br />
danke aan ’n vernuftige drukroller voor<br />
die opteller.<br />
Rovic Leers se Krone Comprima-rondebaler<br />
is ook vertoon.<br />
Wanneer die bale eers gemaak is, is<br />
die boer se volgende taak om hulle uit<br />
die land uit aan te ry en as jy nie die<br />
regte toerusting daarvoor het nie, verg<br />
dit drie trekkers (oplaai, sleepwa sleep<br />
en aflaai) met ’n hele paar werkers.<br />
Maar met Inttrac se Rhino 1402-rondebaalhanteerwa<br />
is dit een trekker met<br />
een operateur se werk om veertien bale<br />
op ’n slag netjies op te laai, aan te ry<br />
en netjies af te laai.<br />
Inttrac het ook ’n uiters doeltreffende<br />
Strautmann-voermenger en<br />
Rhino-kuilvoerwa met kettingvoerpens<br />
gedemonstreer en boere was verstom<br />
oor die doeltreffendheid daarvan.<br />
Die groot adrenalienpompers by die<br />
boeredag was die reusagtige selfloopkuilvoerkerwers<br />
van John Deere en<br />
Krone, wat woerts-warts ’n hele land<br />
vol kuilvoermielies kafgedraf het.<br />
Gewapen met Afgri Delmas Meganisasie<br />
se uitgesoekte trekkers en<br />
werktuie, rotsvaste rugsteun en begrip<br />
vir die boer, kan boere hulle hooi- en<br />
kuilvoermaakproses met vertroue<br />
aandurf om hulle diere ten beste te laat<br />
presteer.<br />
Vir meer inligting, praat met Craig<br />
Ivins by 082-997-0719 of<br />
e-pos craig.ivins@afgri.co.za.<br />
Boere was beïndruk met die doeltreffendheid van<br />
Inttrac se Strautmann-voermenger wat Afgri<br />
bemark.<br />
20 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
wonderlikste werktuig verander<br />
Dsummier in ’n stuk dooie, nuttelose<br />
yster as jy nie ’n betroubare trekker het<br />
om hom aan te dryf of te sleep nie.<br />
Sonder ’n doeltreffende trekker word<br />
jou duur snyer of baler, ploeg of planter<br />
’n blote stuk skroot wat paaiemente<br />
vreet sonder om enigiets vir jou te<br />
beteken.<br />
Boonop is landbou volkome uitgelewer<br />
aan die natuur, wat bepaal dat<br />
elke ding op ’n plaas presies op die<br />
regte tyd moet gebeur. Jy kan nie jou<br />
melkkoeie maar môre kosgee net omdat<br />
die trekker wat jou voermenger aandryf<br />
vandag gestaak het nie; jy kan nie kuilvoer<br />
maar volgende maand sny omdat<br />
jy vir trekkeronderdele en -diens wag<br />
nie...<br />
Daarom besef die wyse boer dat<br />
betroubare trekkerkrag die sleutel tot<br />
suksesvolle boerdery is – en daarom<br />
gebruik hy die trekkers wat hom sekerheid<br />
van prestasie en die beste waarde<br />
vir geld bied: John Deere.<br />
Dis John Deere wat daardie ploeg,<br />
planter, baler en voermenger die lewe<br />
gee om vir die boer nuttig te wees.<br />
Wanneer ’n mens oor trekkerpryse<br />
praat, moet jy na die hele prentjie kyk,<br />
waarsku Cobus Botha, takbestuurder<br />
van Afgri Meganisasie op Delmas.<br />
As jy ’n John Deere by Afgri Delmas<br />
koop, moet jy die volgende byreken by<br />
wat jy kry vir die prys wat jy betaal:<br />
• Die beste trekkertegnologie wat geld<br />
kan koop, vernuftig ontwerp om die<br />
boer in alle opsigte ten beste te dien,<br />
en noukeurig vervaardig om jare en<br />
jare se betroubare diens te lewer.<br />
• ’n Puik waarborg waar Afgri en John<br />
Deere saam met die boer instaan vir<br />
die koste van enige moontlike herstelwerk<br />
met internasionale rugsteun.<br />
• Spesialis-opgeleide tegnici wat met<br />
ten volle toegeruste werkswinkelbakkies<br />
oorgehaal staan om dadelik<br />
’n Kernkenmerk van John Deereprodukte<br />
is die sorgsame<br />
naverkoopdiens wat boere geniet.<br />
Charles van Loggerenberg is ’n<br />
hoogs opgeleide John Deere-dokter<br />
en Afgri Delmas het 17 bakkies soos<br />
hierdie een wat volledig toegerus is<br />
met gereedskap, elektrisiteit en lugdruk.<br />
Die bakkie het selfs ’n tenk vir<br />
olie wat afgetap word.<br />
John Deere gee lewe!<br />
So stap die John Deere-kuilvoerkerwer teen 200 ton per uur deur die<br />
mielies om presies-gekerfde kuilvoer te maak.<br />
diens op die plaas te bied wanneer dit<br />
nodig sou wees. ’n John Deere-tegnikus<br />
is toegerus om net daar uit jou<br />
land uit per internet met die John<br />
Deere-fabriek in Amerika te skakel<br />
om enige moontlike probleme op te<br />
los.<br />
• Blitsige beskikbaarheid van onderdele<br />
sodat ’n John Deere nooit ledig hoef<br />
te staan en wag op onderdele nie.<br />
• ’n Uiters gunstige herverkoopprys as<br />
jy dalk eendag sal besluit om jou John<br />
Deere te verkoop.<br />
• ’n Beskeie dieselverbruik wat, veral<br />
teen vandag se pryse, handige rande<br />
in die boer se sak besorg.<br />
Die wyse boer reken hierdie waarde by<br />
sy sommetjies in en dan is dit nie meer<br />
’n kwessie van kan jy bekostig om ’n<br />
John Deere te koop nie, maar eerder of<br />
jy dit kan bekostig om nie ’n John Deere<br />
te koop nie.<br />
By Afgri Delmas Meganisasie se<br />
onlangse boeredag op Brandbach naby<br />
Cullinan, kon boere weer sien dat daar<br />
’n John Deere-trekker vir elke taak op<br />
die plaas is en hulle kon die louter<br />
genot ondervind om self met hierdie<br />
trekkers te werk.<br />
Daar was trekkers van die heel klein,<br />
maar kragtige karnallies tot groot ou<br />
dikstemme, wat by die hooi- en kuilvoerboere<br />
die meeste aandag getrek<br />
het, soos John Deere se tamaai 7550<br />
ProDrive selfloop-kuilvoerkerwer.<br />
Met sy 13,5 liter Powertech-enjin wat<br />
458 kW uitskop, draf die John Deerekuilvoerkerwer<br />
’n pad van 4,5 meter<br />
deur die kuilvoerland oop om 200 ton<br />
per uur te kerf teen enige snitlengte wat<br />
jy wil hê van 6 tot 26 mm – fyner vir<br />
vetmesvee en growwer vir melkproduksie.<br />
Die snitlengte word met ’n akkuraatheid<br />
van 1 mm verstel deur bloot ’n<br />
knoppie op die beheerarm te draai.<br />
Vir mieliekuilvoer het die 7550<br />
ProDrive ’n pitbreker wat die verteerbaarheid<br />
van die mieliepitte en dus die<br />
voedingswaarde van die kuilvoer verhoog.<br />
En ’n klipkeerder en magneet<br />
beskerm hom (en jou vee) teen<br />
vreemde voorwerpe in die voer.<br />
Vir meer inligting oor John Deere se<br />
reeks staatmakers vir die boer, praat<br />
met Carel Theron by 082-802-2209<br />
of TheronCarelJ@JohnDeere.com, of<br />
as jy in Delmas se omgewing is, met<br />
Craig Ivins by 082-997-0719 of<br />
e-pos graig.ivins@afgri.co.za.<br />
Boere by die Afgri-voerproduksiedag<br />
naby Cullinan was beïndruk<br />
met die 8285R-vierwielvastrapper<br />
wat hier wys watter bruikbare<br />
vernuf onder sy enjinkap skuil. Sy<br />
enjin skop 210 kW uit, wat met ’n<br />
hupstoot tot 231 kW vermeerder<br />
kan word.<br />
Vee & veilings<br />
www.proagri.co.za<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
21
Jou beeste vra die beste:<br />
Staalmeester se JF C120 kuilvoerkerwer<br />
B<br />
eeste in ’n voerkraal maak net vir jou<br />
geld as jy vir hulle lekker voedsame<br />
kos, soos goed voorbereide kuilvoer,<br />
gee. En kuilvoermaak hoef nooit weer<br />
vir jou ’n probleem te wees met<br />
Staalmeester se nuwe JF C120-presisiekuilvoerkerwer<br />
nie.<br />
Dail van Rensburg van Delareyville sê<br />
dit is vir hom belangrik dat sy slagbeeste<br />
wat op voerkraal staan ’n goeie<br />
tipe voer moet kry, daarom maak hy<br />
kuilvoer. Dit is egter net so belangrik dat<br />
kuilvoer op die regte tyd gesny moet<br />
word, want die gehalte en voggehalte<br />
gaan gou af.<br />
Dit is waarom hy benewens sy<br />
bestaande JF 92Z10-kerwers van<br />
Staalmeester nou ook die nuwe JF C120<br />
bygekoop het. “Die masjiene se werking<br />
is eenvoudig, hulle is nie vol tierlantyntjies<br />
nie en daarom werk hulle goed en<br />
dit is maklik om hulle te herstel indien<br />
nodig.”<br />
Dail sny mielies vir kuilvoer en hy<br />
gebruik die eenrykop op sy JF C120,<br />
maar dit is ook moontlik om in ’n japtrap<br />
’n tweerykop of ’n graskop te<br />
monteer.<br />
Die JF C120 is so ontwerp dat hy tot<br />
20% groter leweringspoed as sy<br />
voorgangers het.<br />
Een van die nuwe ontwikkelings is sy<br />
slim aandrywingstelsel wat die doeltreffendheid<br />
van die kragoordrag van die<br />
trekker na die rotor met tot 40% verhoog,<br />
wat beteken dat jy minder<br />
trekkerkrag vir meer werk nodig het.<br />
Die nuwe, robuuste rotor het 12 C-<br />
vormige lemme wat met gemak deur die<br />
taaiste mieliepit kloof en is maklik<br />
toeganklik vir enige onderhoud. Die<br />
rotorkas het ook ’n dikker bodem vir ’n<br />
langer lewe.<br />
’n Eenvoudige ratkasverstelling sorg<br />
vir 24 akkurate snitlengtes van 2 tot<br />
’n Skoongesnyde stoppelland is al wat agterbly as Staalmeester se JF C120-<br />
kuilvoerkerwer deur ’n mielieland beweeg. Hy haal lag-lag 30 ton per uur<br />
af.<br />
40 mm en as die snitlengte eers gestel<br />
is, bly die snit eenvormig.<br />
Die plukkerkop is toegerus met ’n<br />
spesiale stervormige lem om die<br />
stamme skoon af te sny, wat ook die<br />
hergroei van grasgewasse bevorder.<br />
Ontwikkeling aan die geut het ook nie<br />
agterweë gebly nie. Daar is geen<br />
interne sweismerke nie, wat die vloei<br />
van die gesnyde materiaal bevorder en<br />
ook so bydra tot die werkspoed.<br />
’n Goeie masjien is ’n goeie begin,<br />
maar dit word ook aangevul met<br />
Staalmeester se goeie diens en ondersteuning.<br />
Dail sê die kerwer is eenvoudig<br />
genoeg dat hy self herstelwerk kan doen<br />
indien nodig en Staalmeester lewer flink<br />
en vinnig enige onderdeel wat nodig is<br />
af.<br />
Staalmeester se kuilvoerpakket stop<br />
ook nie by kerwers nie. Daar is ’n wye<br />
reeks tolharke beskikbaar, asook kuilvoerwaens<br />
soos die JF Taurus 9000<br />
kuilvoerwa.<br />
Gee jou beeste die beste kos.<br />
Kontak Eduan Booyens by 082-883-<br />
6484 of Martin Coetzee Jr by<br />
082- 806-6377, 018-431-2171/2 of<br />
info@staalmeester.co.za vir meer<br />
inligting oor die JF C120-kuilvoerkerwer<br />
of enige ander beproefde<br />
kuilvoertoerusting van Staalmeester.<br />
Die JF C120 se slim geen-gly<br />
aandrywingstelsel verbeter kragoordrag<br />
van die trekker af met tot<br />
40%.<br />
Die kerwer kan ook toegerus word<br />
met ’n tweerykop vir mielies of<br />
sorghum.<br />
Die snitlengtes kan gestel word van<br />
2 tot 40 mm en dit bly eenvormig.<br />
www.proagri.co.za<br />
<strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
23
24 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 25<br />
Vee & veilings
Lamseisoen:<br />
Boer beter met kalsium<br />
deur Johannes Jansen, Four Lakes<br />
M<br />
et die ontstaan en die verbetering van die “lamhok”-stelsel,<br />
asook sinkronisasie en lapraskopie, word daar deesdae baie<br />
van ’n ooi verwag, veral as sy ’n drieling of selfs ’n vierling moet<br />
grootmaak.<br />
Nadat ’n ooi gelam het, word baie kalsium uit haar bloed, en<br />
later uit haar skelet onttrek, om goeie biesmelk te produseer,<br />
gevolg deur maksimale melkvloei wat hoë eise aan ooie met<br />
meerlinge stel.<br />
’n Goeie eetlus verseker hoër melkproduksie, en dit kan<br />
alleenlik gebeur as die ooi se grootpens (rumen) gesond is nadat<br />
sy gelam het. Die korrekte pH en genoeg gesonde rumenflora in<br />
’n ooi se grootpens hang af van wat haar droëmateriaal-inname<br />
gaan wees.<br />
Met mondelinge kalsium- en probiotika-aanvullings kan ’n<br />
mens verseker dat ’n ooi haar kondisie beter handhaaf, en ’n ooi<br />
in goeie kondisie produseer meer en beter gehalte wol (minder<br />
breekwol).<br />
Reproduksie is waaroor dit eintlik gaan, en dit is waarna daar<br />
onder ’n vergrootglas gekyk moet word. Indien die ooi haar<br />
kalsiumvlakke kan behou na lam, tydens melkproduksie, behoort<br />
haar baarmoeder vinniger te dreineer van geboortevloeistowwe<br />
as gevolg van aktiewe gladdespier-sametrekkings. Die gevolg is<br />
vanselfsprekend. ’n Gesonde baarmoeder beteken beter konsepsie,<br />
en beter konsepsie beteken meer lammers – dit alles te<br />
danke aan korrekte kalsiumvlakke.<br />
Soek vir produkte wat ’n kombinasie van kalsium, magnesium,<br />
probiotika, vitamine en elektroliete bevat om vir die bogenoemde<br />
aspekte voorsiening te maak. Dis belangrik dat hierdie produk<br />
mondeling ingeneem word, aangesien die ooi dit sodoende beter<br />
opneem en metaboliseer nadat sy gelam het.<br />
26 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
BOSTRUM BONSMARA<br />
Vee & veilings<br />
LOT 6 HDT08-059 - poena<br />
12 APRIL 2013<br />
Lydenburg<br />
35 Bulle (6 poena)<br />
100 Vroulike diere<br />
Dieter 083-634-8483 / Gustav 082-870-8929<br />
www.bostrumbonsmara.co.za<br />
Die volgende wild sal op<br />
die veiling aangebied word naamlik:<br />
20 Buffel<br />
6 Zambiese kruis swartwitpense<br />
verse<br />
2 Zambiese swartwitpensebulle<br />
30 Blesbokke<br />
50 Blouwildebees<br />
20 Leander<br />
60 Blesbokke<br />
10 Kameelperde<br />
30 Koedoes<br />
15 Njalas<br />
150 Rooibokke<br />
15 Rooihartbeeste<br />
30 Sebras<br />
20 Waterbokke<br />
10 Volstruise<br />
Oljaco Game Dealers<br />
www.oljaco.co.za<br />
16 Maart 2013<br />
om 11:00,<br />
Oljaco Krale,<br />
Vaalwater<br />
Die veiling word namens Dr Nico Grobbelaar gehou.<br />
Skakel vooraf om seker te maak of die wild<br />
waarin u belangstel reeds op hok is.<br />
Kontak Besonderhede:<br />
Tel: 014-755-3626<br />
Sel: 082-388-2740/3/4<br />
E-pos: gamedealers@mweb.co.za<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 27
28 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
Vee & veilings<br />
Goeie<br />
veiling gehad?<br />
GEBRUIK SLEGS BULLE<br />
met die $X-brandmerk. Hulle<br />
beskik oor prestasiesyfers en<br />
u het die ondersteuning van<br />
die Genootskap.<br />
Sussex Beestelersgenootskap van SA<br />
Tel: 051-410-0900<br />
Epos: sussex@studbook.co.za<br />
Webblad: www.sussex.co.za<br />
Tuli Cattle Breeder’s Society<br />
Tel 051-410-0958<br />
www.tulicattle.co.za<br />
Buffalo Valley<br />
Drakensberger veiling<br />
Woensdag, 22 Mei 2013, om<br />
11:00 te Nooitgedacht,<br />
CAROLINA<br />
Rooiwater, Galsiekte, Suurveld<br />
Skakel John Roos by<br />
082-809-7941 of Vic Roos<br />
by 082-805-3932<br />
Stuur jou uitslae na<br />
info@proagri.co.za vir<br />
gratis plasing op<br />
www.proagri.co.za<br />
AgriTrader<br />
Advertensiediens vir die boer<br />
Advertising service for the farmer<br />
40 000 eksemplare na aktiewe kommersiële boere landswyd<br />
AgriTrader is ʼn uitstekende bemarkingsmeganisme om kopers en verkopers van lewendehawe, trekkers, voertuie, werktuie,<br />
en alle ander landbou toerusng by mekaar uit te bring.<br />
Vir die bekosgbaarste advertensietariewe in Suid-Afrika, skakel:<br />
Stefan van Wyk (Bloemfontein)<br />
082-381-7563 of 051-446-6089<br />
stefan@agritrader.co.za<br />
Engela du Plessis (Pretoria)<br />
012-342-5141<br />
engela@proagri.co.za<br />
Adele van Tonder (Pretoria)<br />
012-342-5141<br />
adele@proagri.co.za<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 29
AgriGids<br />
LM Tank<br />
Herstelwerk<br />
Herstel van enige<br />
plastiektenks<br />
• Watertenks<br />
• Silo’s<br />
• Gifspuite<br />
• Dieseltenks<br />
• Chemiese tenks ens.<br />
Alle areas!!<br />
Skakel Martiens by<br />
084-434-7916<br />
Reservoir linings / Opgaartenkvoerings<br />
www. tatamatarps.co.za<br />
Earth dam linings / Gronddamvoerings<br />
500g/ 400 micron PVC @<br />
R25 per m 2<br />
650g/ 500 micron PVC @<br />
R45 per m 2<br />
900g/ 650 micron PVC @<br />
R65 per m 2<br />
280g/ 55% shade net @<br />
R9 per m 2<br />
PHONE TODAY!<br />
SKAKEL VANDAG!<br />
072 279 3294<br />
Vir al u plaasbenodighede<br />
sedert 1968<br />
Verskuifbare beeskrale<br />
Baallaaiers en -vurke<br />
Skale en nekklampe<br />
Hooi-ringvoerders<br />
Kalfkanteltoestelle<br />
Selfvoerders<br />
Spuitdippe<br />
Landrollers<br />
Suipkrippe<br />
Laaibanke<br />
Fabriek: 033-263-1056<br />
Kantoor: 034-325-9960<br />
Faks: 086-548-4790<br />
Sel: 082-871-0123<br />
E-pos: info@nmreng.co.za / Webblad: www.nmreng.co.za<br />
Gratis aflewering 100km<br />
vanaf Cullinan<br />
Nuut! Groen-reeks laedruk<br />
songeisers<br />
100 liter, 10 buise vanaf R2 195<br />
150 liter, 15 buise vanaf R2 995<br />
The Sun Pays<br />
Bekostigbare songeisers<br />
Hoëdrukstelsels met<br />
1,2 mm-vlekvrye-staaltenks<br />
en hittepype vanaf:<br />
Laedrukstelsels<br />
vanaf:<br />
R4 795 100 liter, 12 buise R2 895<br />
R6 995 150 liter, 18 buise R3 995<br />
R9 995 200 liter, 24 buise R5 995<br />
R11 995 250 liter, 30 buise R6 995<br />
5 jaar waarborg<br />
2 jaar<br />
waarborg<br />
Pryse sluit<br />
BTW in<br />
0860-SUNPAY (086 078 6729)<br />
Johan 082-515-1655<br />
sunpays@hotmail.com /<br />
www.thesunpays.co.za<br />
BASSA<br />
Vervaardigers gesoek in:<br />
Gauteng, Limpopo,<br />
Noord-Wes, Noord-Kaap,<br />
Oos-Kaap, Wes-Kaap,<br />
Vrystaat en<br />
Mpumalanga<br />
Beton<br />
veewaterkrippe/<br />
troughs<br />
KwaZulu Natal - Midlands<br />
Beskikbaar in 850l @ R2 200 + BTW<br />
en 1 100l @ R2 500 + BTW<br />
Skakel Rod 082-454-1236<br />
30 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
Die<br />
oplossing<br />
vir die<br />
wild- en<br />
veebedryf,<br />
asook<br />
enige<br />
elektriese<br />
heining.<br />
Plastic<br />
Droppers<br />
Sakkie<br />
083-250-5363<br />
sakkie@plasticdroppers.co.za<br />
Solied met riwwe<br />
Plastic Droppers word gemaak van HDPE AAA+ graad<br />
(hoëdigtheid poli-etileen) en is:<br />
• Elektriese heining: skakel isolators uit<br />
• Sterk (2,9 kN) en getoets deur SABS<br />
• Sonbestand en vuur weerstandig<br />
• Maklik om te hanteer en lig (170 g/m)<br />
• Gemaak met riwwe vir netjiese drade<br />
• Beskikbaar in enige lengte<br />
• Trek nie skeef in son en hitte<br />
www.plasticdroppers.co.za<br />
Aflewering moontlik<br />
Net R3<br />
per meter!<br />
-Patentnr: 2009/07064<br />
-Model-/Ontwerpnommer: F2010/00430<br />
AgriGids<br />
Mis-/Kalkstrooiers<br />
Dolf Volschenk: 017-712-5355<br />
www.havco.co.za<br />
• Doelgemaakte<br />
swaardiensstrooiers<br />
• Beskikbaar, 14 - 22<br />
kubieke meter<br />
• Strooiwydte is aanpasbaar<br />
tot en met 16 meter<br />
• Strooi enige tipe mis,<br />
kompos en kalk<br />
• Presisietoerusting<br />
aanpasbaar<br />
• Strooier kan op vragmotor<br />
gemonteer word<br />
info@havco.co.za<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 31
AgriGids<br />
VERMILLIAN VERF<br />
U nuwe dimensie in Bk 96/16880/23<br />
verftegnologie<br />
Sedert 1980 Since<br />
Spesiale<br />
fabrieksaanbiedinge!!!<br />
5L<br />
5L<br />
5L<br />
Waterdigting Nanotegnologie<br />
Vul krake en lekplekke, ingeboude<br />
sintetiese vesel, waterbasis super akrillies.<br />
Verust<br />
R159 99<br />
R449 99<br />
Solar Aircon dakverf<br />
R729 99<br />
Rooi/Grys OKSIED Nou!<br />
R109 99<br />
Roesvoorkomingsbehandeling, roes- en<br />
kiemdoder, verf regstreeks op roes,<br />
verdunnerbasis.<br />
20L<br />
Isoleer koue en hitte, (kan temperatuur binne<br />
met 10 grade Celsius laat daal) keer uitsetting<br />
en inkrimping met nanotegnologie.<br />
Roeswerende staalonderlaag,<br />
vinnige droging, verdunnerbasis.<br />
20L<br />
20L<br />
Dak & plaveisel seëllaar<br />
Nou!<br />
Veeldoelige akriliese PVA<br />
Binne-/buitemuurverf, roupleistermure,<br />
plafonne, 5 jaar lewensverwagting.<br />
R229 99<br />
vanaf<br />
Nanotegnologie UV- en waterbestand<br />
R539 99<br />
lewensverwagting 10 jaar, super akrilies.<br />
20L Muurverf binne en buite<br />
Lewensverwagting 10 jaar, UV- en waterbestand<br />
R469 99<br />
Super akriliese afronding, wasbaar.<br />
10kg Kraakvuller Nou!<br />
Binne en buite, wit vuller afronding,<br />
R99 99<br />
vinnig droog.<br />
5L Hoëglans emalje vanaf<br />
Stoom en waterbestand, vlekbestand,<br />
R269 99<br />
standaard kleure beskikbaar.<br />
20L Super satyn muurverf<br />
Binne en buite, suede glansvoorkoms, meer as<br />
10 jaar lewensverwagting, super satyn afronding,<br />
hoogs wasbaar. R689 99<br />
Fabriek: 010-591-1010 /<br />
012-335-4218<br />
Eloffsdal: 012-335-0330<br />
Elarduspark: 012-345-4273<br />
Viljoenskroon: 081-467-2189<br />
PTA Wes: 012-327-2972<br />
Gezina: 012-329-0101<br />
Bon Accord: 087-830-2257<br />
PTA-Noord: 012-546-3350<br />
Frederika: 012-335-5446<br />
Capital Park: 012-335-4124<br />
Faks: 086-615-8613<br />
Wes-Kaap: 084-091-4528<br />
Volg ons op<br />
www.vermillianpaint.com<br />
32 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
AgriGids<br />
Vervaardigers van:<br />
Voermengers, Hamermeulens,<br />
Pilmasjiene<br />
Rondebaalkerwers<br />
BJP Supplies<br />
Tel: 023-342-6070<br />
Sel: 082-335-3970<br />
Slaap rustig!<br />
Laat FaunaTRACK<br />
jou vee dophou.<br />
• FaunaTRACK, jou elektroniese<br />
skaapwagter waarmee jy jou vee<br />
van Kaap tot Kairo kan dophou.<br />
• Elektroniese halsband<br />
• Selfonderhoudende plaaslike<br />
netwerk sorg vir kommunikasie<br />
tussen halsbande en die Internet.<br />
• FaunaWEB verleen wêreldwye<br />
toegang tot jou stelsel.<br />
Monitor self jou kudde, of laat ons dit doen.<br />
Kontak Desmund by 082-414-3242<br />
pro_buzz@mweb.co.za of besoek<br />
www.faunaTRACK.co.za.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 33
AgriGids<br />
Agri Distributors<br />
Western Rivers Probleemdier Roepers<br />
AG-301: Apache Pro –<br />
R5 700<br />
BTW & aflewering ingesluit<br />
AG-302: Navajo –<br />
R3 950<br />
BTW & aflewering ingesluit<br />
Apache Pro - AG-301<br />
APACHE FEATURES:<br />
• Liquid crystal display on remote control<br />
(extra large for viewing)<br />
• Advanced remote control range (more<br />
sensitive at longer range)<br />
• Liquid crystal display features green back<br />
light for night viewing<br />
• Large key pads for ease of use in field<br />
with gloves<br />
• Select-a-speaker for remote changing<br />
speakers from left to right<br />
• Insta-scan sound selection for fast scan of<br />
sounds<br />
• Remote controlled for controlling motion<br />
decoy movements<br />
• Remote control uplink port/cable for sync<br />
of system<br />
• Apache operates on (8) AA batteries<br />
• Remote operates on (1) 9 Volt battery<br />
Navajo - AG-302<br />
NAVAJO FEATURES:<br />
• Complete Orion sound library<br />
• Holds up to 400 wildlife sounds<br />
• 250 yard ergonomic LCD remote control<br />
• Select – A- speaker feature<br />
• Dual speaker design<br />
• External speaker jack<br />
• Remote controlled decoy jack<br />
CONTACT US<br />
Tel: 023-230-0595 / Cell: 079-243-4106<br />
34 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
WORK IN AUSTRALIA<br />
Skilled and experienced people required for jobs in<br />
the Outback.<br />
Successful applicants will be sponsored migrants for<br />
4 years with permanent migration possibilities.<br />
Minimum yearly salary AUD $52000 (ZAR440K)<br />
many with free accommodation and other perks.<br />
Skills sought:<br />
- Farmers with 5 years experience (crops, livestock,<br />
fruit)<br />
- Mechanics, fitters and welders with qualifications<br />
and experience<br />
- Extension officers/Agronomists with degree and<br />
experience (grain, cotton, sugar, fruit)<br />
- Project managers, Miners, Engineers<br />
Will need to get English certificate, have references<br />
checked and pay for tickets to Australia.<br />
Contact Rod Mackenzie (KZN)<br />
082-454-1236 or<br />
rod-shadow@vodamail.co.za<br />
Referees available<br />
Multi Feeds<br />
Ruvoere (Hartswater)<br />
• lusern groot bale (big packs)<br />
• lusernbale (klein)<br />
• lusernmeel (sakke met kaartjies)<br />
• grondbone hooi (klein)<br />
• grondbone hooi (big packs)<br />
• grondbone hooi meel<br />
• koringstrooi (big packs)<br />
Kommoditeite • Commodities<br />
• katoen oliekoek / cotton oilcake<br />
• katoensaad / cottonseed<br />
• sonneblom oliekoek / sunflower oilcake<br />
• soja oliekoek / soy oilcake<br />
• volvet soja / full-fat soy<br />
• vismeel / fishmeal<br />
• koringsemels / wheaten bran<br />
• mieliesemels / hominy chop<br />
Die antwoord<br />
tot al jou<br />
voerbehoeftes<br />
Kontak ons / Contact us<br />
Fax: 086-524-5050 • E-mail: best@multifeeds.co.za<br />
Johan: 083-657-5003 • Jaco: 082-574-2922<br />
www.multifeeds.co.za<br />
Multi Feeds -<br />
the answer to your feed needs<br />
(Pty) Ltd<br />
AgriGids<br />
ONS IS MOS<br />
PLAASMENSE<br />
Bestel ’n skildery van jou boerdery. Stuur fotos aan Matie en hy<br />
skilder jou eie plaastoneel.<br />
Kontak hom by 012-348-0079 of 082-318-3105<br />
Afdrukke van sommige van Matie se gewilde<br />
plaasskilderye is ook beskikbaar teen verskillende pryse.<br />
Vir meer inligting kyk asb op www.trekkerskilder.co.za<br />
www.trekkerskilder.co.za<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 35
AgriGids<br />
BULPERD<br />
4 m Grondpadwa Wildwa<br />
3.2m dubeldekker rondeneus<br />
• 4 m grondpadwa<br />
• LED ligte<br />
• trokvere<br />
• 2x2,5 ton rem-aste<br />
• 3 mm vloerplaat met<br />
mat vir gly<br />
• spaarwiel<br />
R45 900<br />
btw ing<br />
• 2 kompartemente<br />
• rubbermat<br />
• deur natuurbewaring goedgekeur<br />
• dreineringsgate/luggate<br />
• inspeksiedeurtjies<br />
• dakkappe<br />
• 15-duimbande R2 000 ekstra<br />
R53 900<br />
btw en spaarwiel ing<br />
R37 900<br />
btw ing<br />
Skakel Calie 082-414-2569 / Faks 053-83-1866<br />
Besoek gerus ons webblad by: www.bulperd.co.za<br />
• Verwyderbare plank<br />
• Spaarwiel<br />
• Mat vir gly<br />
• Middelhekke, kanthek, agterhek swaai<br />
en skuif<br />
36 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 37<br />
AgriGids
Koop tweedehands<br />
HADELAAR VA DIE JAAR 2011/12<br />
Roux Straat 16, Bethlehem, 9700<br />
Barloworld Agricultural Bethlehem<br />
Kom besoek of kontak ons gerus vir alle<br />
Massey Ferguson en Challenger aankope.<br />
Ons beskik oor ’n verkope afdeling van nuwe en gebruikte landboutoerusting,<br />
’n volledige reeks onderdele asook ’n goed toegeruste werkswinkel.<br />
Barloworld Agriculture Bethlehem<br />
Posbus 1941/ 16 Roux Straat<br />
Bethlehem<br />
9700<br />
Tel: (058) 303 0894<br />
Faks: (058) 303 4084<br />
Takbestuurder: Les Brandon 082-850-0319<br />
Verkope: JP Jonker 083-794-8323<br />
Na-Verkope: Jacques van den Berg 072-357-5787<br />
38 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
www.proagri.co.za
HADELAAR VA DIE JAAR 2011/12<br />
Roux Straat 16, Bethlehem, 9700<br />
Koop tweedehands<br />
2007 Case Puma 195,<br />
4 300 uur,<br />
R560 000 + BTW<br />
2 x 2010 Case JX95’s,<br />
2 000 & 2 100 uur,<br />
R210 000 elk + BTW<br />
2003 JD8520,<br />
9 600 uur,<br />
R690 000 + BTW<br />
2006 JD8530,<br />
6 800 uur,<br />
R1 020 000 + BTW<br />
1998 Landini 105 Legend,<br />
7 600 uur,<br />
R130 000 + BTW<br />
1997 Landini 10000 Merk 3,<br />
8 000 uur,<br />
R120 000 + BTW<br />
2011 MF290 4wd,<br />
900 uur,<br />
R230 000 + BTW<br />
6 x 2011 MF480 4wd Kajuit,<br />
Ure wissel van 900 - 1500,<br />
R450 000 elk + BTW<br />
2007 MF460 4wd, 5000 uur, R195 000 + BTW<br />
2011 MF480 4wd Platform, 1 100 uur, R440 000 + BTW<br />
Beperkings en voorwaardes geld.<br />
Pryse geldig terwyl voorraad hou.<br />
• Verkope van nuwe en gebruikte landboutoerusting<br />
• Goed toegeruste werkswinkel<br />
• Onderdele vir Massey Ferguson en<br />
Challenger produkreeks<br />
Takbestuurder: Les Brandon 082-850-0319<br />
Verkope: JP Jonker 083-794-8323<br />
Na-Verkope: Jacques van den Berg 072-357-5787<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013 39
Koop tweedehands<br />
Maxicut-rolmoer 9 meter<br />
Mediumdiens kontrasskotteleg (offset)<br />
Olifant-opteller<br />
20 – 32 skottels<br />
hoogte 4 - 5 meter<br />
KAT-REEKS: Beitelploeë, rolmoere, kontrasskottelêe, grondbore,<br />
rygewasskottels, bossiekappers<br />
Swaardiens kontrasskottelêe<br />
(offsets) 24 – 36 skottels<br />
270 mm spasiëring<br />
TXF-tandemskotteleg<br />
84 skottels<br />
230 mm spasiëring<br />
Frikkie van der Merwe<br />
agri@act.co.za<br />
www.agritrek.co.za<br />
40 <strong>ProAgri</strong> 157 – Maart / March 2013<br />
BAINSVLEI AGRI<br />
BLOEMFONTEIN<br />
Selfoon: 079-694-7721<br />
Kantoor: 051-451-9100<br />
Faks: 086-263-8322<br />
www.proagri.co.za
NEW Peake YTO Sprayer<br />
“InFront and Over the Top”<br />
A new innovative, cost effective “InFront and Over the Top” idea for effective crop spraying. The sprayer is based on the YTO X904<br />
tractor, powered by a 66,5 kW 4-cylinder direct injection water cooled diesel engine, with an 11” single dry double action clutch.<br />
12 forward gears and 4 reverse. HD rear wheel chain drive.<br />
Peake Equipment<br />
Office: 012-277-1360<br />
Donald: 083-701-0810 /<br />
donald@peakeequipment.co.za<br />
Cliff: 083-702-0050 /<br />
peakeequipment@vodamail.co.za<br />
www.peakeequipment.co.za<br />
Independent 4-wheel “AirRide” suspension<br />
Ground clearance of 1,8 m<br />
Front mounted always visible 18 – 24 m spray boom<br />
1 800 liter 3CR12 spray tenks<br />
Computer-controlled TeeJet rate controller<br />
Air conditioned cab<br />
Fixed track width to farmers’ specifications<br />
2- or 4-wheel drive models available<br />
Jou nr1 keuse<br />
in landbou<br />
Kontak ons vir alle landbou- en<br />
konstruksietoerusting, asook<br />
onderdele en herstelwerk<br />
Tel: 051 432 0426<br />
Faks: 051 432 0423<br />
casebfn@mweb.co.za<br />
Frikkie van Kraayenburg 23<br />
Ooseinde<br />
Bloemfontein<br />
Bemarkers:<br />
Neels Hamman<br />
082 558 4456<br />
David Vorster<br />
082 461 6201<br />
Onderdele<br />
JC Serfontein<br />
051 432 0426
Change language