Þungmálmar og brennisteinn í mosa á Íslandi 1990-2010 Áhrif iðjuvera

Sink (Zn)
Við samanburð á styrk sinks í mosa í nágrenni iðjuveranna og utan þeirra árin 2005 og 2010 kom
fram marktækur munur á svæðum en hvorki milli ára né á samspili þessara þátta (47. mynd).
Bæði árið 2005 og 2010 var styrkur sinks meira en tvöfalt hærri við Straumsvík en annars staðar.
Í Reyðarfirði var styrkur sinks með þeim hætti að ekki var auðvelt að greina þar sterkt
útbreiðslumynstur. Þó var styrkurinn einna hæstur norðvestan við verksmiðjuna (≈33 mg/kg)
og í nágrenni hennar en talsvert lægri bæði við Ljósá um 7 km utar í firðinum (15,8 mg/kg) og
við Seljateig (16,48 mg/kg) um 10 km innan við verksmiðjuna (48. mynd). Á Grundartanga
var styrkur sinks hæstur vestan og norðan við verksmiðjurnar og lækkaði síðan að jafnaði með
aukinni fjarlægð. Í Straumsvík var greinilegt útbreiðslumynstur því að þar var styrkur sinks
langhæstur (170-190 mg/kg) 1-2 km suðaustur af verinu en lækkaði þaðan að jafnaði til allra
átta (48. mynd).
Samkvæmt mengunarstuðlum telst sinkmengun árið 2010 vera lítil bæði í Reyðarfirði og á
Grundartanga, en á báðum þessum stöðum flokkast öll sýni í tvo lægstu mengunarflokkana (48.
mynd). Í Straumsvík er mengun hins vegar talsvert meiri því að þar er hún nokkur suðaustan
við verið.
90,0
80,0
70,0
Zn
NÍ-AThM2013
60,0
mg/kg
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
EM EM EM EM
Utan iðnaðarsvæða
(104)
Reyðarfjörður
(9)
Grundartangi
(10)
Straumsvík
(11)
Sv
***
Ár EM
Sv x Ár EM
2005
2010
47. mynd. Styrkur (mg/kg) sinks (Zn) í mosa árið 2005 og 2010 utan iðnaðarsvæða (>4 km) og við
iðnaðarsvæðin í Reyðarfirði, á Grundartanga og við Straumsvík. Lóðrétt strik tákna staðalskekkju.
Niðurstöður samanburðar svæða (Sv), ára (Ár) og samspils svæða og ára (Sv x Ár) eru sýndar t.h.
Niðurstöður samanburðar milli ára fyrir einstök svæði eru neðst á súlum. Innan sviga er fjöldi sýna.
Marktækur munur: *** = p