Þungmálmar og brennisteinn í mosa á Íslandi 1990-2010 Áhrif iðjuvera
Ãungmálmar og brennisteinn à mosa á Ãslandi 1990-2010 Ãhrif ... Ãungmálmar og brennisteinn à mosa á Ãslandi 1990-2010 Ãhrif ...
Blý (Pb) Samanburður á styrk blýs í mosa við iðnaðarsvæðin og utan þeirra árin 2005 og 2010 sýndi marktækan mun á milli svæða og ára (41. mynd). Samspil milli svæða og ára var einnig marktækt. Á iðnaðarsvæðunum þremur var styrkur blýs að jafnaði langhæstur við Straumsvík. Styrkur blýs lækkaði marktækt frá 2005 til 2010 á landsvísu utan iðnaðarsvæða og í Reyðarfirði en hvorki urðu marktækar breytingar á styrk kvikasilfurs milli ára á Grundartanga né í Straumsvík (41. mynd). Útbreiðslumynstur blýs í nágrenni iðjuveranna árið 2010 sýnir að styrkur efnisins er yfirleitt hæstur næst þeim en fellur síðan með aukinni fjarlægð (42. mynd). Bæði í Reyðarfirði og á Grundartanga eru þessi áhrif mjög væg. Í Straumsvík er þungamiðja dreifingar um það bil 1-2 km austan við álverið en þar voru tvö hæstu gildin 44,25 mg/kg og 72,11 mg/kg. Þaðan fellur styrkurinn bratt til allra átta og var hann lægstur um 2 mg/kg 2-2,5 km vestan og suðvestan við álverið. Miðað við reiknaða mengunarstuðla er mengun af völdum blýs afar misjöfn á iðnaðarsvæðunum. Bæði í Reyðarfirði og á Grundartanga er mengun lítil því að öll sýni falla þar í lægstu mengunarflokkana tvo (42. mynd). Í Straumsvík gegnir öðru máli því að þar er styrkur blýs sums staðar það hár að mengunin flokkast á allstóru svæði suðaustan við álverið sem veruleg og á einum stað fer hún í hæsta flokk sem telst mjög mikil mengun (42. mynd). 22,0 20,0 18,0 Pb NÍ-AThM2013 16,0 14,0 mg/kg 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 *** ** Utan iðnaðarsvæða (104) Reyðarfjörður (9) EM Grundartangi (10) EM Straumsvík (11) Sv *** Ár *** Sv x Ár *** 2005 2010 41. mynd. Styrkur (mg/kg) blýs (Pb) í mosa árið 2005 og 2010 utan iðnaðarsvæða (>4 km) og við iðnaðarsvæðin í Reyðarfirði, á Grundartanga og við Straumsvík. Lóðrétt strik tákna staðalskekkju. Niðurstöður samanburðar svæða (Sv), ára (Ár) og samspils svæða og ára (Sv x Ár) eru sýndar t.h. Niðurstöður samanburðar milli ára fyrir einstök svæði eru neðst á súlum. Innan sviga er fjöldi sýna. Marktækur munur: *** = p
NÁTTÚRUFRÆÐISTOFNUN ÍSLANDS 2013 Þungmálmar og brennisteinn í mosa á Íslandi 1990-2010: áhrif iðjuvera Pb 2010 Reyðarfjörður 1,52 ! 1,38 ! 1,5 ! 2,03 ! 3,89 ! ! 1,31 ! 1,88 ! ! 1,39 ! MS≤1 1
- Page 4 and 5: Mynd á kápu: Séð yfir iðnaðar
- Page 6 and 7: 4
- Page 8 and 9: 6
- Page 10 and 11: nágrenni álversins í Straumsvík
- Page 12 and 13: kort og þeim lýst svo unnt væri
- Page 14 and 15: Straumsvík 0 5 10 15 20 ! 90 ! ! !
- Page 16 and 17: 4 ÚRVINNSLA 4.1 Bakgrunnsgildi Vi
- Page 18 and 19: 3. tafla. Bakgrunnsgildi (MS × 1)
- Page 20 and 21: Kvikasilfur (Hg) Samanburður á s
- Page 22 and 23: Kadmín (Cd) Samanburður á sýnum
- Page 24 and 25: Króm (Cr) Samanburður þeirra sý
- Page 26 and 27: Kopar (Cu) Samanburður á þeim s
- Page 28 and 29: Járn (Fe) Marktækur munur var á
- Page 30 and 31: Nikkel (Ni) Samanburður á þeim s
- Page 32 and 33: Blý (Pb) Niðurstöður mælinga
- Page 34 and 35: Vanadín (V) Utan iðnaðarsvæða
- Page 36 and 37: Sink (Zn) Samanburður á sýnum se
- Page 38 and 39: 5.3 Áhrif iðjuvera á styrk efna
- Page 40 and 41: 5.3.2 Styrkur efna í nágrenni ið
- Page 42 and 43: Kadmín (Cd) Samanburður á styrk
- Page 44 and 45: Króm (Cr) Við samanburð á styrk
- Page 46 and 47: Kopar (Cu) Samanburður á styrk ko
- Page 48 and 49: Járn (Fe) Samanburður á styrk j
- Page 50 and 51: Kvikasilfur (Hg) Samanburður á st
- Page 52 and 53: Nikkel (Ni) Samanburður á styrk n
- Page 56 and 57: Brennisteinn (S) Samanburður á st
- Page 58 and 59: Vanadín (V) Samanburður á styrk
- Page 60 and 61: Sink (Zn) Við samanburð á styrk
- Page 62 and 63: 5.4 Klasagreining Með klasagreinin
- Page 64 and 65: Skemmdir á mosa 2010 ! Miklar ! No
- Page 66 and 67: Brennisteinn Brennisteinn hefur ver
- Page 68 and 69: styrkur kadmíns í Skandinavíu mi
- Page 70 and 71: milli ára. Frá 2005 til 2010 hefu
- Page 72 and 73: 9 HEIMILDIR Aboal, J.R., J.A. Couto
- Page 74 and 75: Jón Hálfdanarson 2003. Hvað er j
- Page 76 and 77: Tyrovola, K. og N.P. Nikolaidis 200
- Page 78 and 79: Arsen (As) 2005 2010 Straumsvík Gr
- Page 80 and 81: Króm (Cr) 2005 2010 Straumsvík Gr
- Page 82 and 83: Járn (Fe) 2005 2010 Straumsvík Gr
- Page 84 and 85: Nikkel (Ni) 2005 2010 Straumsvík G
- Page 86 and 87: Vanadín (V) 2005 2010 Straumsvík
- Page 88 and 89: Brennisteinn (S) 2005 2010 Straumsv
- Page 90 and 91: 3. ljósmynd. Skemmdur tildurmosi,
- Page 92: 7. ljósmynd. Skemmdur tildurmosi,
Blý (Pb)<br />
Samanburður <strong>á</strong> styrk blýs <strong>í</strong> <strong>mosa</strong> við iðnaðarsvæðin <strong>og</strong> utan þeirra <strong>á</strong>rin 2005 <strong>og</strong> <strong>2010</strong> sýndi<br />
marktækan mun <strong>á</strong> milli svæða <strong>og</strong> <strong>á</strong>ra (41. mynd). Samspil milli svæða <strong>og</strong> <strong>á</strong>ra var einnig marktækt.<br />
Á iðnaðarsvæðunum þremur var styrkur blýs að jafnaði langhæstur við Straumsv<strong>í</strong>k. Styrkur<br />
blýs lækkaði marktækt fr<strong>á</strong> 2005 til <strong>2010</strong> <strong>á</strong> landsv<strong>í</strong>su utan iðnaðarsvæða <strong>og</strong> <strong>í</strong> Reyðarfirði en<br />
hvorki urðu marktækar breytingar <strong>á</strong> styrk kvikasilfurs milli <strong>á</strong>ra <strong>á</strong> Grundartanga né <strong>í</strong> Straumsv<strong>í</strong>k<br />
(41. mynd).<br />
Útbreiðslumynstur blýs <strong>í</strong> n<strong>á</strong>grenni <strong>iðjuvera</strong>nna <strong>á</strong>rið <strong>2010</strong> sýnir að styrkur efnisins er yfirleitt<br />
hæstur næst þeim en fellur s<strong>í</strong>ðan með aukinni fjarlægð (42. mynd). Bæði <strong>í</strong> Reyðarfirði <strong>og</strong> <strong>á</strong><br />
Grundartanga eru þessi <strong>á</strong>hrif mjög væg. Í Straumsv<strong>í</strong>k er þungamiðja dreifingar um það bil 1-2<br />
km austan við <strong>á</strong>lverið en þar voru tvö hæstu gildin 44,25 mg/kg <strong>og</strong> 72,11 mg/kg. Þaðan fellur<br />
styrkurinn bratt til allra <strong>á</strong>tta <strong>og</strong> var hann lægstur um 2 mg/kg 2-2,5 km vestan <strong>og</strong> suðvestan<br />
við <strong>á</strong>lverið.<br />
Miðað við reiknaða mengunarstuðla er mengun af völdum blýs afar misjöfn <strong>á</strong> iðnaðarsvæðunum.<br />
Bæði <strong>í</strong> Reyðarfirði <strong>og</strong> <strong>á</strong> Grundartanga er mengun l<strong>í</strong>til þv<strong>í</strong> að öll sýni falla þar <strong>í</strong> lægstu<br />
mengunarflokkana tvo (42. mynd). Í Straumsv<strong>í</strong>k gegnir öðru m<strong>á</strong>li þv<strong>í</strong> að þar er styrkur blýs<br />
sums staðar það h<strong>á</strong>r að mengunin flokkast <strong>á</strong> allstóru svæði suðaustan við <strong>á</strong>lverið sem veruleg<br />
<strong>og</strong> <strong>á</strong> einum stað fer hún <strong>í</strong> hæsta flokk sem telst mjög mikil mengun (42. mynd).<br />
22,0<br />
20,0<br />
18,0<br />
Pb<br />
NÍ-AThM2013<br />
16,0<br />
14,0<br />
mg/kg<br />
12,0<br />
10,0<br />
8,0<br />
6,0<br />
4,0<br />
2,0<br />
0,0<br />
*** **<br />
Utan iðnaðarsvæða<br />
(104)<br />
Reyðarfjörður<br />
(9)<br />
EM<br />
Grundartangi<br />
(10)<br />
EM<br />
Straumsv<strong>í</strong>k<br />
(11)<br />
Sv<br />
***<br />
Ár<br />
***<br />
Sv x Ár<br />
***<br />
2005<br />
<strong>2010</strong><br />
41. mynd. Styrkur (mg/kg) blýs (Pb) <strong>í</strong> <strong>mosa</strong> <strong>á</strong>rið 2005 <strong>og</strong> <strong>2010</strong> utan iðnaðarsvæða (>4 km) <strong>og</strong> við<br />
iðnaðarsvæðin <strong>í</strong> Reyðarfirði, <strong>á</strong> Grundartanga <strong>og</strong> við Straumsv<strong>í</strong>k. Lóðrétt strik t<strong>á</strong>kna staðalskekkju.<br />
Niðurstöður samanburðar svæða (Sv), <strong>á</strong>ra (Ár) <strong>og</strong> samspils svæða <strong>og</strong> <strong>á</strong>ra (Sv x Ár) eru sýndar t.h.<br />
Niðurstöður samanburðar milli <strong>á</strong>ra fyrir einstök svæði eru neðst <strong>á</strong> súlum. Innan sviga er fjöldi sýna.<br />
Marktækur munur: *** = p
Change language