Þungmálmar og brennisteinn í mosa á Íslandi 1990-2010 Áhrif iðjuvera

5.3.2 Styrkur efna í nágrenni iðjuvera og helstu breytingar milli ára
Arsen (As)
Samanburður á styrk arsens eftir svæðum og milli áranna 2005 og 2010 sýnir marktækan mun
bæði á milli svæða og ára en einnig var marktækt samspil á milli þessara þátta (27. mynd).
Árið 2005 var styrkur arsens svipaður í Reyðarfirði (0,17±0,03 mg/kg) og á landinu í heild utan
iðnaðarsvæðanna (0,16±0,15 mg/kg) en hann var það ár talsvert hærri á Grundartanga (0,28±0,11
mg/kg) og þó einkum í Straumsvík (0,55±0,20 mg/kg). Árið 2010 hafði styrkur arsens hækkað
verulega við öll iðjuverin en þó hlutfallslega mest við álverið í Reyðarfirði.
Kort yfir styrk arsens í nágrenni iðuveranna árið 2010 sýnir svipaða dreifingu við þau öll (28.
mynd). Styrkurinn er að jafnaði hæstur næst verksmiðjunum en lækkar síðan er fjær dregur. Í
Reyðarfirði er dreifingin nokkuð skekkt miðað við verksmiðjuna en styrkur arsens var hæstur í
sýni um 1,1 km norðvestur af henni (1,08 mg/kg). Bæði á Grundartanga og í Straumsvík lækkar
styrkurinn nokkuð jafnt til allra átta út frá verksmiðjunum.
Miðað við reiknuð bakgrunnsgildi flokkast mengun af völdum arsens í Reyðarfirði víðast hvar
sem lítilsháttar (28. mynd). Næst verksmiðjunni og þó einkum norðvestur af henni er styrkur
efnisins það hár að mengunin telst nokkur. Í nágrenni verksmiðjanna á Grundartanga er styrkur
efnisins í mosa heldur hærri en í Reyðarfirði en næst þeim flokkast mengun sem nokkur eða
lítilsháttar. Útbreiðslukort fyrir arsen við Straumsvík sýnir að í nágrenni álversins er styrkurinn
talsvert hærri en á hinum stöðunum en næst álverinu flokkast mengun sem smávægileg eða
nokkur og á einum stað suðaustan við verið telst hún veruleg.
0,90
0,80
0,70
0,60
As
NÍ-AThM2013
mg/kg
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
0,00
EM
* *** ***
Utan iðnaðarsvæða
(104)
Reyðarfjörður
(9)
Grundartangi
(10)
Straumsvík
(11)
Sv
***
Ár
***
Sv x Ár
***
2005
2010
27. mynd. Styrkur (mg/kg) arsens (As) í mosa árið 2005 og 2010 utan iðnaðarsvæða (>4 km) og við
iðnaðarsvæðin í Reyðarfirði, á Grundartanga og við Straumsvík. Lóðrétt strik tákna staðalskekkju.
Niðurstöður samanburðar svæða (Sv), ára (Ár) og samspils svæða og ára (Sv x Ár) eru sýndar t.h.
Niðurstöður samanburðar milli ára fyrir einstök svæði eru neðst á súlum. Innan sviga er fjöldi sýna.
Marktækur munur: *** = p