NÍ-08008 - Náttúrufræðistofnun Íslands

NÁTTÚRUFRÆÐISTOFNUN ÍSLANDS 2008
Verndun svæða, vistgerða og tegunda. Tillögur Náttúrufræðistofnunar Íslands
vegna náttúruverndaráætlunar 2009–2013
Njarðvík – Loðmundarfjörður
Hér er lagt til að allur Borgarfjarðarhreppur, alls um 427 km², verði verndaður. Hluti
svæðisins hefur verið á náttúruminjaskrá um nokkurt skeið (svæði 606 og 607) vegna
stórbrotins og sérstæðs landslags, bergmyndana og fjölskrúðugs og sérstæðs gróðurfars.
Svæðið er einnig á náttúruverndaráætlun 2004–2008.
Markmið friðlýsingarinnar: Að vernda svæði sem býr yfir sérstæðu og óvenju
fjölskrúðugu gróðurfari þar sem fjöldamargar sjaldgæfar plöntutegundir eiga sér búsvæði.
Með því að tryggja búsvæðavernd tegundanna er stuðlað að viðhaldi líffræðilegrar
fjölbreytni, sbr. 2010 markmið Sameinuðu þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni og evrópsku
áætlunina um plöntuvernd 2008–2014.
Mörk: Svæðið nær frá Brimnesi við Njarðvík, eftir fjallsbrúnum í Súlur, Tindfell, Beinageitarfjall
yfir í Jónsfjall, Norðdalshnjúk og Herfell. Þaðan yfir í Skýhnjúk, Grýtu og eftir
hæstu brúnum í sjó við Brimnesfjall milli Seyðisfjarðar og Loðmundarfjarðar.
Svæðislýsing: Víðlent og fjölbreytt svæði, litríkar bergmyndanir, svo sem rhýólít, sérstæður
gróður og grösug dalverpi. Á svæðinu er forn megineldstöð með fjölbreyttum bergtegundum.
Borgarfjörður er stuttur og breiður fjörður og inn af fjarðarbotninum gengur grösugur dalur,
en innst í honum er mikið berjaland. Í Partafjalli er skógur: birki, víðir og einir. Allt svæðið
er með afar fjölbreyttum gróðri, en vesturhlíð Njarðvíkur og Landsendi við Loðmundarfjörð
skera sig úr. Óvenju mikið er um sjaldgæfar plöntutegundir. Mikið varpland er í
Hafnarhólma. Dyrfjöll eru áberandi kennileiti og einkennandi fyrir svæðið. Hvítserkur er
óvenju litauðugt og sérkennilegt fjall þar sem svartir berggangar liggja á víð og dreif um
marglitt rhýólít. Stórurð, stórbrotið framhlaup er innan svæðisins. Í Loðmundarfirði eru
malarhjallar í hlíðum sem eru merki um hærri stöðu sjávarborðs, og í kirkjugarðinum á
Klyppsstöðum er að finna skeljabrot, merkar jarðmyndanir, steinrunna trjáboli og einnig er
mikið um steindir og steina, svo sem bikstein, perlustein, baggalúta, jaspis og bergkristalla. Í
Loðmundarfirði er sjávarlón með opinn ós til sjávar og miklar leirur.
Meðal menningarminja á svæðinu er Borgarfjarðarleið, forn þjóðleið, og eyðibyggðir, svo
sem í Loðmundarfirði þar sem Loðmundur hinn gamli nam land. Fjölbreytt landslag hentugt
til útivistar og gönguferða.
Ógnir: Engar alvarlegar.
Nauðsynlegar aðgerðir: Ekkert er því til fyrirstöðu að beit búfénaðar verði áfram í svipaðri
mynd og nú er. Koma þarf í veg fyrir að ágengar, framandi plöntutegundir verði fluttar inn á
svæðið og forðast ber rask á landinu á þeim stöðum sem eru mikilvægastir fyrir
plöntutegundirnar sem hér eru til umfjöllunar.
Núverandi landnotkun: Landbúnaður, ferðaþjónusta, fiskveiðar og útivist.
Forsendur friðlýsingar: Sérstætt og afar fjölbreytt gróðurfar og óvenju margar sjaldgæfar
plöntutegundir gefa svæðinu mikið verndargildi. Allt svæðið er með afar fjölbreyttum gróðri
en vesturhlíð Njarðvíkur og Landsendi við Loðmundarfjörð skera sig þó úr. Fjöldi sjaldgæfra
tegunda eru á svæðinu en auk þeirra fjögurra háplöntutegunda sem eru á válista eru
fjölmargar aðrar sjaldgæfar tegundir á svæðinu eins og gullkollur, Anthyllis vulneraria,
þúsundblaðarós, Athyrium distentifolium, skollakambur, Blechnum spicant, lensutungljurt,
Botrychium lanceolatum, línstör, Carex brunnecens, grástör, Carex flacca, kollstör, Carex
macloviana, keldustör, Carex paupercula, dúnhulstrastör, Carex pilulifera, hagastör, Carex
43