NÍ-08008 - Náttúrufræðistofnun Íslands

NÁTTÚRUFRÆÐISTOFNUN ÍSLANDS 2008
Verndun svæða, vistgerða og tegunda. Tillögur Náttúrufræðistofnunar Íslands
vegna náttúruverndaráætlunar 2009–2013
Látraströnd – Náttfaravíkur
Svæðið sem hér er lagt til að verði verndað er um 609 km² að stærð og tilheyrir
sveitarfélögunum Grýtubakkahreppi og Þingeyjarsveit. Svæðið er á náttúruminjaskrá (svæði
512) fyrir fjölbreytilegt landslag og ríkulegan gróður og fyrir útivistargildi þess og það er
einnig á náttúruverndaráætlun 2004–2008.
Markmið friðlýsingarinnar: Að vernda búsvæði fjöldamargra sjaldgæfra plöntutegunda.
Svæðið býr yfir afar sérstæðu og óvenju fjölskrúðugu gróðurfari, sem hefur verið vel
rannsakað og það hefur því allnokkuð vísindalegt gildi. Með því að tryggja búsvæðavernd
tegundanna er stuðlað að viðhaldi líffræðilegrar fjölbreytni, sbr. 2010 markmið Sameinuðu
þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni og evrópsku áætlunina um plöntuvernd 2008–2014.
Mörk: Frá sjó við Hjalla norðan Grenivíkur, í Grenivíkurfjall og beint austur í Þjófadal. Um
Grjótskálarhnjúk suður í Skessuhrygg og þaðan í austur í Austurfjall og þá norðaustur í
Skessuskálarfjall og til sjávar í Hellisvík.
Svæðislýsing: Mjög fjölbreytilegt landslag með fjalllendi, láglendi og strandsvæðum.
Nokkrar eyðijarðir eru á Látraströnd, í Fjörðum og á Flateyjardal. Kjörið útivistarsvæði til
gönguferða og náttúruskoðunar. Fjölbreytt búsvæði með ríkulegum gróðri, svo sem gras- og
votlendi við sjó og upp í fjallseggjar í meira en 1.000 m hæð. Þarna er sérstætt og óvenju
fjölbreytt gróðurfar og margar sjaldgæfar og fremur sjaldgæfar háplöntutegundir. Gömul
megineldstöð er á svæðinu með rhýólítmyndunum og tilheyrandi jarðhitaummyndun. Við
ströndina norðaustan til gætir áhrifa frá Húsavíkur – Flateyjar-þverbrotabeltinu. Fornminjar
og eyðijarðir tengdar sögnum.
Núverandi landnotkun: Beit, útivist og ferðaþjónusta.
Ógnir: Engar alvarlegar.
Nauðsynlegar aðgerðir: Ekkert er því til fyrirstöðu að beit búfénaðar verði áfram í svipaðri
mynd og nú er. Koma þarf í veg fyrir að ágengar, framandi plöntutegundir verði fluttar inn á
svæðið og forðast ber rask á landinu á þeim stöðum sem eru mikilvægastir fyrir
plöntutegundirnar sem hér eru til umfjöllunar.
Forsendur friðlýsingar: Svæðið hefur mikið verndargildi sakir sérstæðs og óvenju
fjölbreytts gróðurfars. Það hefur allnokkuð vísindalegt gildi þar sem gróðurfar þess hefur
verið vel rannsakað. Óvenju margar sjaldgæfar tegundir finnast á svæðinu eins og
fjallalójurt, Antennaria alpina, þúsundblaðarós, Athyrium distentifolium, skollakambur,
Blechnum spicant, lensutungljurt, Botrychium lanceolatum, mánajurt, Botrychium boreale,
fjallabláklukka, Campanula uniflora, línstör, Carex brunnescens, fölvastör, Carex livida,
kollstör, Carex macloviana, finnungsstör, Carex nardina, dúnhulstrastör, Carex pilulifera,
keldustör, Carex paupercula, skollaber, Cornus suecica, hjartafífill, Crepis paludosa,
fjallabrúða, Diapensia lapponica, sóldögg, Drosera rotundifolia, þrenningarmaðra, Galium
trifidum, álftalaukur, Isoëtes echinospora, eggtvíblaðka, Listera ovata, grájurt, Omalotheca
sylvatica, mýraberjalyng, Oxycoccus microcarpus, bláklukkulyng, Phyllodoce coerulea,
bjöllulilja, Pyrola grandiflora, sifjarsóley, Ranunculus auricomus, blöðrujurt, Utricularia
minor og skógfjóla, Viola rivinana.
Tegund Tegundarheiti Flokkur Algengi Válisti Forsendur verndar
Trjónustör Carex flava Háplanta Sjaldgæf EN Fimm af sex fundarstöðum
Fjallkrækill Sagina caespitosa Háplanta Sjaldgæf VU Tveir af >5 fundarstöðum
41