NÍ-08008 - Náttúrufræðistofnun Íslands

mannsins. Hingað til hafa engar tegundir smádýra notið verndar af neinu tagi á Íslandi.
Flestar dýrategundir landhryggdýra njóta hins vegar ákveðinnar verndar samkvæmt lögum
nr. 64/1994, um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum. Þannig eru
t.d. langflestar tegundir fugla friðaðar allt árið eða hluta af árinu og hagamýs eru friðaðar
utanhúss. Engin dýr eru hins vegar friðuð samkvæmt lögum lögum nr. 44/1999, um
náttúruvernd.
Náttúrufræðistofnun Íslands leggur til að nú verði brotið blað í sögu náttúruverndar á Íslandi
og lög um náttúruvernd notuð til að friðlýsa þrjár tegundir smádýra, þ.e. tvær tegundir
skordýra, tröllasmið, Carabus problematicus islandicus (9. mynd), og tjarnaklukku, Agabus
uliginosus (10. mynd), og eina tegund lindýrs, snigilinn brekkubobba (11. mynd), Capaea
hortensis. Allar tegundirnar eru fágætar og mjög staðbundnar og því viðkvæmar fyrir röskun
á heimkynnunum. Til að styrkja verndun tegundanna þriggja og til að tryggja þeim athvarf til
að dafna áfram út frá eigin forsendum telur Náttúrufræðistofnun Íslands mikilvægt að
friðlýsa mikilvæg búsvæði þeirra á grundvelli 53. gr. laga nr. 44/1999, um náttúruvernd.
Vernd búsvæða sjaldgæfra smádýra er í samræmi við evrópska áætlun um vernd
hryggleysingja (Haslett 2007) sem unnin var á grundvelli Bernarsamningsins. Áætlunin
fjallar um skerðingu á fjölbreytileika smádýra í Evrópu og er ætlað að stuðla að vernd þeirra
og starfsemi. Friðlýsing smádýranna og búsvæða þeirra er einnig í anda 2010 markmiða
Sameinuðu þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni.
Búsvæði smádýranna þriggja eru bundin við suður- og suðausturhluta landsins. Tjarnaklukka
hefur einungis fundist hér á landi í tjörnum á Innri-Hálsum ofan Djúpavogs og gengur
friðlýsingartillagan út á að friðlýsa tjarnirnar og nánasta umhverfi þeirra. Tröllasmiðir hafa
einungis fundist í Nesjum í Hornafirði, flestir nálægt brekkurótum fjallanna allt frá Hoffelli
og austur fyrir Almannaskarð. Lagt er til að hluti svæðisins, þ.e. brekkurætur fjalla frá
Krossbæ suður að Rustanöf, að meðtöldum Laxárdal, verði friðlýstur. Þá hefur brekkubobbi
einungis fundist á nokkrum stöðum syðst á landinu, frá Drangshlíð undir Eyjafjöllum og
austur að Höfðabrekku í Mýrdal og einnig í Heimaey. Eitt mikilvægasta svæðið fyrir
brekkubobba er hvannstóð undir Reynisfjalli við Vík og lagt er til að það svæði verði
friðlýst.
Fjallað er nákvæmlega um hvert og eitt svæði í 5. viðauka, þar sem gerð er grein fyrir
markmiðum friðlýsinganna, forsendum fyrir verndun svæðanna og nauðsynlegum aðgerðum.
Tillögur um mörk svæðanna eru sýndar á kortum en nánar þarf að fjalla um þær við
undirbúning friðlýsinga af hlutaðeigandi aðilum.
18