NÍ-08008 - Náttúrufræðistofnun Íslands

NÁTTÚRUFRÆÐISTOFNUN ÍSLANDS 2008
Verndun svæða, vistgerða og tegunda. Tillögur Náttúrufræðistofnunar Íslands
vegna náttúruverndaráætlunar 2009–2013
svæðin verið endurmetin á grundvelli nýjustu upplýsinga. Samkvæmt þeim hefur verið
ákveðið að leggja til friðlýsingu á tíu mikilvægum plöntusvæðum sem eiga það sameiginlegt
að hýsa fjölda sjaldgæfra háplantna og/eða fléttna sem eiga fáa fundarstaði.
Svæði sem eru einkum mikilvæg fyrir háplöntur eru fimm talsins: Snæfjallaströnd –
Skjaldfannardalur, Ingólfsfjörður – Reykjafjörður, Látraströnd – Náttfaravíkur, Njarðvík –
Loðmundarfjörður og Gerpissvæðið. Þar er að finna margar tegundir válistaplantna auk
fjölda annarra sjaldgæfra tegunda sem teljast hafa hátt verndargildi hér á landi (2. tafla,
Hörður Kristinsson o.fl. 2007). Hin svæðin fimm eru birkiskógar þar sem vaxa meðal annars
sjaldgæfar fléttur sem þrífast sem ásætur á birkinu og margar fléttnanna hafa ekki fundist
annars staðar á landinu. Bæði er um að ræða fléttur sem eru á válista og aðrar sjaldgæfar
fléttur sem talið er að hafi hátt verndargildi. Skógarnir eru: Egilsstaðaskógur, nærliggjandi
skóglendi ásamt Egilsstaðaklettum, Eyjólfsstaðaskógur, Austurskógar í Lóni, skóglendi við
Hoffellsjökul og Steinadalur í Suðursveit. Friðlýsing svæðanna mun tryggja viðkomandi
plöntutegundum vernd og styrkja net verndarsvæða.
6. mynd. Ásætufléttur í Austurskógum í Lóni. Ljósm. Hörður Kristinsson.
Fjallað er nákvæmlega um hvert og eitt svæði í 4. viðauka, þar sem gerð er grein fyrir
markmiðum friðlýsinganna, forsendum fyrir verndun svæðanna og nauðsynlegum aðgerðum.
Afmörkun svæðanna er einnig sýnd á kortum en nánari útfærslu á umfangi þeirra þarf að
vinna við undirbúning friðlýsinga af þeim aðilum er málið varðar.
3.3 Smádýr og búsvæði þeirra
Smádýr standa fyrir bróðurparti líffræðilegrar fjölbreytni. Þau finnast í öllum vistkerfum og
spila stórt hlutverk í vistfræðilegum ferlum. Mikilvægi smádýra fyrir vistkerfin er óumdeilt
og það ekki véfengt að kerfin öll með tölu standa og falla með smádýrunum. Það sama á um
leið við um afkomu ýmissa atvinnuvega, t.d. landbúnaðar, þó ýmsar tegundir smádýra hafi
einnig reynst til vandræða við framleiðslu á landbúnaðarvörum. Mörg smádýr eru mjög næm
á breytingar sem verða á umhverfi þeirra og stofnsveiflur gefa skýrt til kynna ef eitthvað
óeðlilegt er á ferðinni, t.d. mengun eða önnur óæskileg inngrip í umhverfið af mannavöldum.
Slíkar sveiflur eru okkur mönnum því mikilvæg viðvörun.
Um allan heim er fjöldi smádýrategunda í útrýmingarhættu eða þær eru nú þegar útdauðar
vegna þeirra gífurlegu breytinga sem búsvæði dýranna hafa orðið fyrir af völdum athafna
17