NÍ-08008 - Náttúrufræðistofnun Íslands

Við verndun jarðminja á Íslandi fram til þessa hefur einkum verið horft til ungra
gosmyndana, þ.e. eldvarpa og hrauna sem myndast hafa eftir að ísaldarjökullinn hvarf af
landinu fyrir 10–15 þúsund árum. Þegar Ísland var hulið jökli á jökulskeiðum ísaldar hélt
eldvirknin sínu striki og í stað eldvarpa og hrauna urðu til móbergsmyndanir.
Móbergshryggir samsvara gossprungum sem gosið hafa á íslausu landi og móbergsstapar,
sem náð hafa upp úr jöklinum, samsvara stórum hraundyngjum.
Við undirbúning náttúruverndaráætlunar 2009–2013 var lagt mat á hverjar af
móbergsmyndunum landsins væru líklegastar til að auðga og styrkja þau
náttúruverndarsvæði sem fyrir eru.
3 TILLÖGUR UM FRIÐLÝSINGAR
Í tillögum Náttúrufræðistofnunar Íslands vegna náttúruverndaráætlunar 2009–2013 er lagt til
að friðlýstar verði tilteknar tegundir plantna og smádýra og gerðar eru tillögur um
friðlýsingar vistgerða og jarðminja á hálendinu. Til að styrkja vernd tegunda, vistgerða og
jarðminja hafa verið valin 17 landsvæði sem ætti að leggja áherslu á að friðlýsa á næstu
árum. Allar tillögurnar gera ráð fyrir friðlýsingum sbr. 53. gr. laga nr. 44/1999, um náttúruvernd.
Svæðin eru dreifð um landið norðan- og austanvert og miðhálendið og eru frá 1,5 km 2
upp í rúmlega 800 km 2 að flatarmáli (2. mynd og 3. tafla).
4. mynd. Yfirlitskort sem sýnir svæði sem Náttúrufræðistofnun Íslands leggur til að verði friðlýst.
3. tafla. Sautján svæði sem Náttúrufræðistofnun Íslands leggur til að verði friðlýst.
Svæði Forsendur Stærð (km 2 ) Svæði Forsendur Stærð (km 2 )
Snæfjallaströnd Háplöntur 165 Steinadalur Fléttur 51
Ingólfsfjörður-Reykjafjörður Háplöntur 156 Tjarnir á Innri-Hálsum Smádýr 2
Látraströnd-Náttfaravíkur Háplöntur 609 Undirhlíðar í Nesjum Smádýr 20
Njarðvík-Loðmundarfjörður Háplöntur 427 Hvannstóð undir Reynisfjalli Smádýr 3
Gerpissvæðið Háplöntur 157 Þjórsárver Vistgerð 774
Eyjólfsstaðaskógur Fléttur 3 Orravatnsrústir Vistgerð 73
Egilsstaðaskógur og nágrenni Fléttur 25 Skaftáreldahraun (3 tilllögur) Vistgerð 46–800
Austurskógar Fléttur 8 Langisjór og Tungnaárfjöll Jarðminjar 695
Skóglendi við Hoffellsjökul Fléttur 124
14