Válisti 2

Tegundir í yfirvofandi hættu (VU)
SÚLA
Morus bassanus
Staða: í yfirvofandi hættu (VU)
Forsenda: Fáir varpstaðir
Alþjóðlegar skuldbindingar:
V Bernarsamningur: viðauki III
Súlan er afar glæsilegur sjófugl og stundum nefnd drottning Atlantshafðins. stærðta islenska
súlubyggðin er í Eldey og er hún sú sjötta stærðta í heimi. Tiltölulega auðvelt er að telja súlur
á varpstöðvum og hefur verið fylgst með fjölda fugla í flestum súlubyggðum veraldar síðan
1939. Súlum hefur viðast hvar fjölgað á undanförnum áratugum en stofnstærð hér við land
hefur litið breyst síðastliðin 20-30 ár.
Utbreiðsla og stofnstærð: A Islandi verpur súlan í fáum stórum vörpum annars vegar við
austanvert landið: í Rauðanúpi á Sléttu, Skoruvík á Langanesi og Skrúði og hins vegar við
Suðurland: í Eldey og úteyjum Vestmannaeyja. 8 Súlur urpu áður í Grímsey og hafa orpið í
Kerlingu við Drangey og Máfadrangi við Dyrhólaey. 10 ' 100 Um 25.000 súlnapör verpa hér við
land skv. talningu árið 1994, þar af 16.500 í Eldey, sem er sjötta stærðta súlubyggð heims.
Um þriðjungur íslenska súlustofnsins verpur í fjórum úteyjum Vestmannaeyja, alls um 9.000
pör. Þessar eyjar eru: Brandur (548 pör), Hellisey (2.653), Litli og StóriGeldungur (1.365)
og Súlnasker (4.434). Sunnlenski súlustofninn hefur haldist svo til stöðugur frá 1953.
Hægfara aukning hefur þó verið í Súlnaskeri en ekki annars staðar í Eyjum. Vörpin á
Austurlandi hafa öll myndast eftir 1940 og vaxið stöðugt fram á síðustu ár. Byggðin í Skrúði
er þeirra stærðt, um 1.700 pör. 10
Lífshættir: Súlan verpur aðeins í illkleifum stöpum eða eyjum, yfirleitt í mjög stórum vörpum.
Utan varptíma er hún úthafsfugl og sést við landið allt árið en hverfur þó að mestu yfir
háveturinn (nóvember-desember). Þá dvelja íslenskar súlur á landgrunni við austanvert
Atlantshaf, frá Noregi suður til Vestur-Afríku. Islensk súla hefur einnig náðst við Vestur-
Grænland. Súlan er komin á varpstöðvarnar í febrúar en varptíminn hefst í apríl. Hún gerir
sér hrauk úr þangi eða öðrum tilfallandi efniviði og verpur aðeins einu eggi. Unginn klekst
eftir rúmlega sjö vikur, blindur og ófiðraður, og verður fleygur eftir þrjá mánuði frá seinni
hluta ágúst og fram í september. Fæða súlunnar er fiskur, sem hún veiðir oftast með því að
steypa sér úr talsverðri hæð en við það vankast bráðin og verður auðteknari. Síld er í miklu
uppáhaldi hjá súlunni en einnig loðna og makríll.
Helstu ógnir: Súluvarp er aðeins á sex stöðum hér við land og því gætu t.d. mengunarslys valdið
stofninum miklum skaða. Ofveiði fiskistofna gæti einnig komið niður á súlunni, auk þess sem
hyggja þarf að því að súluungar séu ekki ofnýttir þar sem hefð er fyrir slíkri veiði og hún leyfð.
Vernd og vöktun: Súlan hefur verið friðuð fyrir skotveiðum síðan 1994 en heimilt er að veiða
unga þar sem það telst til hefðbundinna nytja. Þetta á einungis við um vörpin í Vestmannaeyjum
sem hafa verið nýtt um aldir. Þar voru drepnir innan við 1.000 ungar á ári
82