Válisti 2

Tegundir í yfirvofandi hættu (VU)
STUTTNEFJA
Uria lomvia
Staða: í yfirvofandi hættu (VU)
Forsenda: Hefur fækkað, >20% fækkun ó 10 árum
Alþjóðlegar skuldbindingar:
V Bernarsamningur: Viðauki III
Stuttnefja er sjófugl af ætt svartfugla og einn af einkennisfuglum fuglabjarga. Hún er algeng á
norðurslóðum og liggja suðurmörk varpútbreiðslu hennar um Island. A árunum 1983-1985
var islenski varpstofninn álitinn 580.000 pör í um 25 björgum. Siðan hefur fuglum fækkað i
a.m.k. tveimur björgum og liklegt má telja að hið sama hafi gerðt annars staðar. Stuttnefjur
eru algengir vetrargestir hér en friðlýst er að íslensku fuglÁrnir hverfi vestur um haf á veturna.
Utbreiðsla og stofnstærð: Stuttnefjan er algengur varpfugl, einkum um norðanvert landið.
Heildarmat á stærð Islenska varpstofnsins var unnið á árunum 1938-1978 og þá var álitið
að hér byggju tæpar tvær milljónir para." Nákvæmara mat var framkvæmt 1983-1985 og
þá voru varppör talin 580.000." Erfitt er að túlka þessa meintu fækkun vegna þess hve
vandasamt er að telja í stóru vestfirsku fuglabjörgunum þremur, Hornbjargi, Hælavíkurbjargi
og Látrabjargi. A árabilinu 1985-1994 fækkaði stuttnefjum á tveimur stöðum þar sem
stuttnefjur hafa verið vaktaðar; um 2,7% á ári í Krísuvíkurbergi en 4,1% á ári í Skoruvíkurbjargi.
11 Fækkunin virðist enn halda áfram, eins og talningar árið 1999 benda til, og nemur
heildarfækkun frá 1985 tugum prósenta. 6 '
Lífshættir: Stuttnefjan verpur í fuglabjörgum og hefst varpið upp úr miðjum maí. Eggið er eitt
og klekst út á 4-5 vikum. FuglÁrnir lifa mest á krabbadýrum, sandsíli og loðnu 68 sem þeir
sækja oft mjög langt á haf út. Þannig fljúga stuttnefjur úr Látrabjargi út á mitt Grænlandssund
til fæðuöflunar. 22 Islenskar stuttnefjur virðast halda sig við Grænland og Nýfundnaland á
veturna en fuglar frá Svalbarða og Bjarnareyju hafa vetursetu hér við land.
Helstu ógnir: Fækkun í íslenska stuttnefjustofninum er áhyggjuefni en ástæður hennar eru ekki
að fullu Ijósar. Veiðar virðast vera fremur takmarkaðar hér við land og lítið um að stuttnefjur
drepiðt í veiðarfærum. Langlíklegasta skýringin er ofveiði við Grænland en þar hefur stuttnefjum
fækkað svo um munar í fuglabjörgum og sum þeirra verið lögð í auðn. 55 Miklar veiðar
voru stundaðar við Nýfundnaland á veturna á árum áður, en sökum ofveiði settu þarlend
yfirvöld strangar veiðitakmarkanir sem enn eru í gildi.
Vernd og vöktun: Stuttnefja er friðuð yfir varptímann að öðru leyti en því að taka má egg. Þó
er heimilt að veiða fugla í háf þar sem slíkt hefur taliðt til hefðbundinna hlunninda, sem er
tæpast annars staðar en í Grímsey. Skjóta má stuttnefju á tímabilinu 1. september til 10. maí
og nemur skráð veiði milli 15 og 20 þúsund fuglum á ári. 94 Þessar tölur verður þó að taka
með fyrirvara þar sem líklegt er að ekki geri allir veiðimenn greinarmun á stuttnefju og
langvíu. Stuttnefjan hefur verið vöktuð í tveimur fuglabjörgum en full ástæða er til að auka
vöktunina í Ijósi uggvænlegrar fækkunar. Ráðherrar ríkja á norðurslóðum hafa undirritað sérstaka
verndaráætlun fyrir stuttnefju og langvíu á vegum svonefnds CAFF-samstarfs.
80