Válisti 2

Útdauðir sem varpfuglar í íslenskri náttúru (EW)
HAFTYRÐILL
Alle alle
Staða: útdauður sem varpfugl á Islandi (EW)
Forsenda: Verpur ekki lengur á Islandi, hætti varpi um 1995
Alþjóðlegar skuldbindingar:
V Bernarsamningur: Viðauki III
Haftyrðill er smávaxinn sjófugl af ætt svartfugla. Hann er algengur í Norðurhöfum en suðurmörk
varpútbreiðslu hans hafa legið um Island. Fram á síðustu ár hafa nokkur pör orpið í
Grimsey og áður fyrr var einnig varp á Langanesi. Haftyrðli hefur fækkað mjög og er hann
nú horfinn úr tölu íslenskra varpfugla. Hann er hins vegar algengur vetrargestur hér við land.
Utbreiðsla og stofnstærð: I upphafi 20. aldar voru talin 150-200 varppör í landinu, þar á
meðal í Grímsey og á Langanesi. Varpstofninn dróst sífellt saman og frá því um 1950 var
Grímsey eini þekkti varpstaöurinn. 38 ' 97 Þar voru 5 til 6 fuglar á níunda áratugnum, 102 aðeins
eitt par var eftir árið 1993 og frá 1997 hefur varpfugla ekki orðið vart.' 04 Allt bendir því til þess
að haftyrðill sé horfinn úr tölu íslenskra varpfugla. Haftyrðill er engu að síður allalgengur vetrargestur
hér við land.
Lífshættir: Haftyrðlar halda tryggð við maka sinn og hreiðurstað sem er í urðum og skriðum
undir siávarhömrum. Varpið á Islandi hófst um miðjan mal, nokkru fyrr en á norðlægari
slóðum. Eggið er eitt og klekst út á 3-4 vikum. Haftyrðillinn nærist á svifdýrum sem hann
safnar I hálspoka þegar hann ber fæðu I ungann. Utan varptlmans dvelur hann að mestu við
hafísröndina en hrekst þó oft langa vegu undan illviðrum, [afnvel langt inn I land.
Helstu ógnir: Islenski varpstofninn er líklega liðinn undir lok og þar með aðalhættan, sem var
truflun á varpstöðvunum af mannavöldum. Haftyrðlum fækkaði stöðugt á Islandi á 20. öld og
hugsanlegt er að hlýnandi loftslag framan af öldinni hafi átt mestan þátt I þeirri fækkun, enda
hefur haftyrðill hér við land ávallt verið á syðstu mörkum útbreiðslu sinnar. 34 Hættur fyrir þá fugla
sem dvelja hér að vetrarlagi eru hverfandi nema af náttúrlegum orsökum, svo sem vegna fæðuskorts.
Vernd og vöktun: Haftyrðlar og varpstaðir þeirra voru friðaðir 1954 og gilda þau ákvæði
enn.
Staða á heimsvisu: Haftyrðill er líklega algengasti sjófugl I Norður-Atlantshafi og er álitið að I
stofninum séu tugmilljónir einstaklinga. Stofninum er því engin hætta búin þótt hann verpi ekki
lengur á Islandi.
English summary: The Little Auk is one of the most abundant seabird species in the North
Atlantic. At the turn of the 20th century there were an estimated 150 to 200 breeding pairs
in lceland but the breeding population has declined steadily since. Only one pair remained
in 1993 and since 1997 none has been seen at the last known breeding site, on the island
28