ARAŞTIRMA RAPORU TÜRKİYE'DE İŞGÜCÜ PİYASASI ...

SGB - Araştırma Raporu
dönüşüm ilave zorluklar ortaya çıkarmaktadır. Emek yoğun üretim sarsılmakta ve yeni
fabrikalar daha sermaye yoğun hale gelerek, düşük yetenekli işgücünü dışlamaktadır.
Bu değişim uluslararası rekabetin yoğun olduğu tekstil ve giyim sektöründe yaşanmış,
Türkiye’nin piyasa payı düşmüş ve fabrikalar kapanmıştır. Aksine sermaye yoğun ve
uluslararası düzeyde rekabetçi olan çelik, kimya sanayi, makine ve özellikle otomotiv
sektöründe Türkiye’nin piyasa payı 2000’li yıllarda hızla yükselmiştir.
Ekonomide yaşanan değişim işgücü arz ve talebinde önemli değişimler
meydana getirmektedir. Son yıllarda yaşanan büyüme süreci birçok sektörde
gelenekselden moderne geçişi de beraberinde getirmiştir. Bu durum birçok
geleneksel işletmenin kapanıp, yerlerinde modern işletmelerin açıldığı bir yaratıcı
yıkım sürecini ortaya çıkarmaktadır. Artan rekabet ortamının yarattığı bu süreç,
sektörlerin kendi içinde gerçekleşirken aynı zamanda sektörler arasında da
yaşanmaktadır. Bu süreç, ekonomide verimliliğin artması ve büyüme açısından son
derece faydalı olmakla beraber, düşüşe geçen geleneksel şirketlerde ve sektörlerde
çalışanların işsiz kalması sonucunu da doğurmaktadır. Sonuç olarak geleneksel
sektördeki düşük verimlilikteki işgücü modern sektörde yüksek beceri ve yetenek
gerektiren işler için yetersiz kalmaktadır. Bu durum ise yeni işsizlerin yükselen
sektörlerde iş kazanmalarını sağlayacak beceri dönüşümüne yönelik önlemleri
gerektirmektedir. 12
Kadın istihdamı ise birçok farklı ekonomik ve sosyal faktör nedeniyle
bozulmuştur. Kadınların işgücüne katılımı yüzde 26 ile OECD ülkeleri içinde en düşük
oranı göstermekle birlikte bu oran erkeklerin işgücüne katılım oranından 40 puan
daha azdır. 2009’da 12 milyon kadın işgücüne katılmama sebebini ev hanımı olması
olarak açıklamıştır. Ekonomik açıdan ise ücretlerin, çocuk ve yaşlı bakım ücretlerine
kıyasla düşük kalması kadın işgücüne katılımını düşürmektedir. Kadınlar genellikle
daha düşük eğitim düzeyinde olmaları nedeniyle ücretleri düşük, çalışma saatleri
uzun kayıtdışı sektördeki işlerle karşı karşıya kalmaktadır. Kötü çalışma koşulları bir diğer
caydırıcı husustur. Sosyal engeller ise işgücüne yönelik cinsiyet bazlı ayrım ve ataerkil
yapıyı içermektedir. Kadınlar günde 6 saatten fazla bir zamanı çocuk-yaşlı bakımı ve
ev işleri ile geçirmektedir. Bu durum aynı zamanda yetersiz çocuk-yaşlı bakım tesisi
eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Aile baskısı düşük eğitim düzeylerinde daha fazla
hissedilirken, eğitim düzeyi arttıkça baskı azalmakta işgücüne katılım artmaktadır.
12 “Kriz Ortamının Değerlendirilmesi: Krizden Özel Sektör Öncülüğünde Büyümeye”, YOİKK, Mayıs 2010
Ekonomik ve Sektörel Analiz Dairesi 19