MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

maliye.gov.tr
from maliye.gov.tr More from this publisher
20.09.2015 Views

Tablo 6: KİT Kaynak - Ödeme Dengesi ÖDEMELER Kanuni Ödemeler Aktif Artışları - Kasa Banka Artışı - Avans, Akreditif ve Hisse Senedi - Alacaklar Artışı - İştiraklerdeki Sermaye - Sabit Kıymet - Diğer Aktif Artışları Pasif Azalışları - Maliye Bakanlığı ve Vergi Borçları - Diğer Kamu Kurumları - Özel Kişi ve Kuruluşlar - Dış Borç - Diğer Pasif Azalışları - Diğer Ödemeler Ödemeler Toplamı KAYNAKLAR Kâr veya Zarar (Kâr + Zarar -) Amortisman ve Karşılıklar Aktif Azalışları - Kasa Banka Azalışı - Avans, Akreditif ve Hisse Senedi - Stoklarda Azalma - Alacaklarda Azalış Pasif Artışları - Maliye Bakanlığı - KiT - Diğer Kamu Kuruluşları - Merkez Bankası - Özel Kişi ve Kuruluşlar - Diğer Pasif Artışları - Diğer Kaynaklar Kaynaklar Toplamı Kaynak: Turgay Berksoy, “Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Açıkları ve Bu Açıkların Finansmanı”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-18 Mayıs 1994, Kemer Antalya, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü, İstanbul 1996, İktisat Fakültesi Yayın No: 554, s.234. KİT’lerin kaynaklar toplamı ile ödemeler dengesi arasındaki fark olumsuz ise, bir başka deyimle kaynakları ödemelerinin altında ise, kaynaködeme açığı ya da işletme açığı ortaya çıkmaktadır. Kaynaklar, ödemeleri aşarsa bir kaynak fazlasından söz edilebilir. Kaynak-ödeme açığının en önemli nedeni ise, faaliyet zararıdır. Faaliyet zararı ile birlikte görev zararı, bilânço zararını oluşturmaktadır. KİT’lerin kaynak-ödeme açığı ve bu nedenle ortaya çıkan finansman ihtiyacı belirlendikten sonra, bu tutara toplam yatırım tutarı eklenir ve böylece genel finansman ihtiyacı ortaya 29

çıkarılmış olur. Genel finansman ihtiyacı ile finansman kaynakları arasındaki denge genel yatırım-finansman programını ya da bütçesini verir 27 . Şekil 3: KİT Genel Yatırım-Finansman Dengesi Finansman Gereksinimi Kaynak-Ödeme Açığı Toplam Yatırım Tutarı Finansman Kaynakları Genel Bütçe Transferleri - Sermaye - Görev Zararı - Yardım Dış Proje Kredisi Devlet Yatırım Bankası Fonlar Kaynak: Ömer Faruk BATIREL, Kamu Bütçesi, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Nihad Sâyar Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları No: 312/540, İstanbul, 1979, s.24. Yukarıda belirtilen denge, gerçekte yatırımlar ve bunların finansman kaynakları arasında kurulan dengedir. Türkiye’de KİT’lerin işletme açığı vermeleri, bu açıkların finansmanını da zorunlu kılmaktadır. Bir başka deyimle, toplam yatırımlar, işletme açıklarının olmaması halinde, kaynak fazlası (öz kaynaklar) ile finanse edilebilir ve böylece genel bütçe yardımlarına, Devlet Yatırım Bankası kredilerine ve fonlara gerek kalmaz 28 . KİT’lerin yıllık finansman gereksinimini bulmak için öncelikle, kaynaklar toplamı ile ödemeler toplamını belirlemek gereklidir. KİT’lerin temel kaynak kalemleri içinde, faktör gelirleri, alacakları ve diğer gelirleri yer alırken; KİT’lerin temel ödeme kalemleri içinde ise, vergi ve sigorta primi gibi kanuni ödemeler, borç ve faiz ödemeleri, faktör giderleri, stok değişimi ve iştiraklerine yaptıkları sermaye harcamaları yer almaktadır. Söz konusu kaynaklar ile ödemeler arasındaki fark, bize KİT’lerin mevcut finansman açığı veya fazlasını ifade etmektedir. Eğer bu fark negatif ise, diğer bir ifadeyle ödemeler toplamı kaynaklar toplamını aşıyor ise “KİT finansman açığı”, aksi durumda da “KİT finansman fazlası” mevcuttur. 27 Ömer Faruk BATIREL, Kamu Bütçesi, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Nihad Sâyar Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları No: 312/540, İstanbul, 1979, s.24. 28 BATIREL, a.g.e., s.24. 30

Tablo 6: KİT Kaynak - Ödeme Dengesi<br />

ÖDEMELER<br />

Kanuni Ödemeler<br />

Aktif Artışları<br />

- Kasa Banka Artışı<br />

- Avans, Akreditif ve Hisse Senedi<br />

- Alacaklar Artışı<br />

- İştiraklerdeki Sermaye<br />

- Sabit Kıymet<br />

- Diğer Aktif Artışları<br />

Pasif Azalışları<br />

- <strong>Maliye</strong> Bakanlığı ve Vergi Borçları<br />

- Diğer Kamu Kurumları<br />

- Özel Kişi ve Kuruluşlar<br />

- Dış Borç<br />

- Diğer Pasif Azalışları<br />

- Diğer Ödemeler<br />

Ödemeler Toplamı<br />

KAYNAKLAR<br />

Kâr veya Zarar (Kâr + Zarar -)<br />

Amortisman ve Karşılıklar<br />

Aktif Azalışları<br />

- Kasa Banka Azalışı<br />

- Avans, Akreditif ve Hisse Senedi<br />

- Stoklarda Azalma<br />

- Alacaklarda Azalış<br />

Pasif Artışları<br />

- <strong>Maliye</strong> Bakanlığı<br />

- KiT<br />

- Diğer Kamu Kuruluşları<br />

- Merkez Bankası<br />

- Özel Kişi ve Kuruluşlar<br />

- Diğer Pasif Artışları<br />

- Diğer Kaynaklar<br />

Kaynaklar Toplamı<br />

Kaynak: Turgay Berksoy, “Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Açıkları ve Bu<br />

Açıkların Finansmanı”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X. Türkiye <strong>Maliye</strong><br />

Sempozyumu, 14-18 Mayıs 1994, Kemer Antalya, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi<br />

<strong>Maliye</strong> Bölümü, İstanbul 1996, İktisat Fakültesi Yayın No: 554, s.234.<br />

KİT’lerin kaynaklar toplamı ile ödemeler dengesi arasındaki fark<br />

olumsuz ise, bir başka deyimle kaynakları ödemelerinin altında ise, kaynaködeme<br />

açığı ya da işletme açığı ortaya çıkmaktadır. Kaynaklar, ödemeleri<br />

aşarsa bir kaynak fazlasından söz edilebilir. Kaynak-ödeme açığının en<br />

önemli nedeni ise, faaliyet zararıdır. Faaliyet zararı ile birlikte görev zararı,<br />

bilânço zararını oluşturmaktadır. KİT’lerin kaynak-ödeme açığı ve bu<br />

nedenle ortaya çıkan finansman ihtiyacı belirlendikten sonra, bu tutara<br />

toplam yatırım tutarı eklenir ve böylece genel finansman ihtiyacı ortaya<br />

29

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!