MALÄ° DÄ°SÄ°PLÄ°NÄ°N SAÄLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye BakanlıÄı
MALÄ° DÄ°SÄ°PLÄ°NÄ°N SAÄLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye BakanlıÄı MALÄ° DÄ°SÄ°PLÄ°NÄ°N SAÄLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye BakanlıÄı
durumunda bütçe açığı oluşmaktadır. Bu durum eşitlik olarak şöyle yazılabilir 22 : Bütçe açığı = Kamu Harcamaları > Kamu Gelirleri Kamu kesiminin elde ettiğinden daha fazlasını harcadığı bu açık pozisyon durumu için bütün ülkelerde geçerli klasik bir tanım kullanılmaktadır. Bu da Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (KKBG)’dir. Buna göre kamu kesimini oluşturan bütün birimlerin toplam harcamaları ile toplam gelirleri arasındaki fark “KKBG” olarak tanımlanır. Kamu kesiminin gelirlerinin harcamalarından fazla olduğu durum ise, Kamu Sektörü Borç Geri Ödemesi (Public Sector Debt Repayment) olarak isimlendirilir 23 . Kamu kesimi harcamalarından, olağan kamu gelirleri çıkartıldığı zaman, klasik kamu açığı tanımına ulaşılmaktadır. Kamu harcamaları ile olağan kamu gelirleri arasındaki fark kamu kesimi finansman gereğini ortaya koyar. Kamu Harcamaları – Olağan Kamu Gelirleri = Kamu Kesimi Finansman Gereği Kamu açıklarının ülkeler arasında karşılaştırılabilir olmasını sağlamak amacıyla da, klasik bir kamu açığı tanımı olarak “Kamu Kesimi Borçlanma Gereği” tanımı kullanılmaktadır. Bu tanım, borç ödemelerini hariç tuttuğu için devletin taze mali kaynak kullanımını göstermektedir 24 . KKBG, geleneksel bütçe açığının nakit bazında ölçümünü ifade etmektedir. KKBG ya da konsolide edilmiş kamu açığı, faiz giderleri dahil, kamu borç stoku ile ilgili amortisman ödemeleri hariç, kamunun toplam nakdi harcamaları ile vergi, vergi dışı gelirler ve hibe gelirleri de dahil olmak üzere toplam nakdi gelirleri arasındaki farkı ifade etmektedir 25 . KKBG kısaca, belli bir dönemde kamu kurum ve kuruluşlarının borçlanmak suretiyle gerçekleştirebilecekleri harcamaları ifade etmektedir. 22 Bradley R. SCHILLER, The Economy Today, Seventh Edition, U.S.A. The McGraw-Hill Com. Inc. 1997, s.259 (Aktaran: Cihan BULUT, Kamu Açıkları Enflasyon, Faiz Oranı ve Döviz Kuru İlişkileri, DER Yayınevi, İstanbul 2002, s.29). 23 Michael PARKIN, Melanie POWELL, Kent MATTHEWS, Economics, Third Edition, Edinburg, Addision Wesley Longman LTD., 1997, s.565 (Aktaran: BULUT, a.g.e., s.30). 24 İzzettin ÖNDER - Hülya KİRMANOĞLU, “Kamu Açıklarının Tanımlanması, Ölçümü ve Etkileri”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X.Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-18 Mayıs 1994, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Yayın No: 80, İstanbul 1996, s.36. 25 Vito TANZI, Mario BLEJER, M.O.TEIJEIRO, Inflation and the Measurement of Fiscal Deficits, IMF Staff Papers, 34, s.714 (Aktaran: Ercan TÜRKKAN, “Alternatif Kamu Açığı Tanımları: İşlevsel Kamu Açığı”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 24 (4), 1997, s.550). 21
KKBG = Toplam Kamu Nakdi Harcamaları (Faiz Giderleri Dahil, Kamu Borç Stoku Amortisman Ödemeleri Hariç) - Toplam Kamu Nakdi Gelirleri (Vergi, Vergi Dışı Gelirler ve Hibe Gelirleri) Türkiye’de ise kamu kesimi, konsolide bütçe (genel ve katma bütçe), mahalli idareler, KİT’ler, sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar ve döner sermaye işletmelerinden oluşmaktadır. Kamu kesimi genel dengesine ise, bu sayılan idarelerin gelir ve giderlerinin konsolidasyonu ile ulaşılmaktadır. Dolayısıyla, KKBG göstergesi de, özellikle Türkiye gibi ayrı özerk bütçelere sahip kamu birimlerinden oluşan bir kamu sektörüne sahip ülke söz konusu ise, kapsamlı bir açık ölçüm yöntemi olarak karşımıza çıkmakta ve kamu kesimini oluşturan tüm birimlerin açıklarını içermektedir. Türkiye’de kamu kesimi borçlanma gereği, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK) yürürlüğe konuluncaya kadar yukarıda saydığımız ve kamu kesimini oluşturan yedi birimin bütçe açık ya da fazlalarının toplamından oluşmaktaydı. KKBG’ni Türkiye açısından hesaplamak istediğimizde ise aşağıda belirtilen yöntemle bunu gerçekleştirmek mümkün olmaktaydı. Tablo 2: Türkiye’de Kamu Kesimi Borçlanma Gereğinin Ölçümü Konsolide Bütçe Açığı (Genel + Katma Bütçe) KİT’lerin Finansman Açıkları Toplamı Mahalli İdarelerin Finansman Açıkları Toplamı Sosyal Güvenlik Kuruluşlarının Finansman Açıkları Toplamı Fonların Finansman Açıkları Toplamı Döner Sermaye İşletmelerinin Finansman Açıkları Toplamı Toplam Kamu Kesimi Finansman Açığı A B C D E F T Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (KKBG) KKBG = T / GSMH x 100 22
- Page 2 and 3: T.C. MALİYE BAKANLIĞI Strateji Ge
- Page 4 and 5: ÖNSÖZ “Mali Disiplinin Sağlanm
- Page 6 and 7: ÖZET Bir ülkede mali disiplinin s
- Page 8 and 9: İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ............
- Page 10 and 11: 4. Borç Stoku Üzerine Sınırlama
- Page 12 and 13: 7. Letonya’da Bütçe ve Mali Yö
- Page 14 and 15: (2) Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
- Page 16 and 17: KKBG Kamu Kesimi Borçlanma Gereği
- Page 18 and 19: Tablo 22:ABD Eyaletlerinde Denk Bü
- Page 20 and 21: ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1: Büt
- Page 22 and 23: GİRİŞ Mali disiplin kavramı, bi
- Page 24 and 25: gerekse gelişmekte olan ülkelerde
- Page 26 and 27: BİRİNCİ BÖLÜM MALİ DİSİPLİ
- Page 28 and 29: kriterlerinden birini oluşturan %
- Page 30 and 31: Klasik bütçe anlayışına göre
- Page 32 and 33: Yukarıdaki (6) numaralı denklemi
- Page 34 and 35: açmaktadır. Son yıllarda ise Ulu
- Page 36 and 37: Literatürde değişik bütçe aç
- Page 38 and 39: faiz oranlarını ve istihdamı etk
- Page 40 and 41: 1. Genel Amaçlı Bütçe Açığı
- Page 44 and 45: 10.12.2003 tarihinde kabul edilip,
- Page 46 and 47: Tablo 4: Türkiye’de Kamu Kesimi
- Page 48 and 49: Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri
- Page 50 and 51: Tablo 6: KİT Kaynak - Ödeme Denge
- Page 52 and 53: Bulunan sonuca, KİT’lerin gerçe
- Page 54 and 55: cetvelinde sadece artık iki kurum
- Page 56 and 57: (iv) Döner Sermaye İşletmeleri A
- Page 58 and 59: ağlantılı veya bütünüyle büt
- Page 60 and 61: Kurulunun kurulmasının ardından
- Page 62 and 63: harcamalar kamu otoritelerinin kara
- Page 64 and 65: orçlarına negatif bir reel faiz o
- Page 66 and 67: oranında meydana gelen dalgalanmal
- Page 68 and 69: Buna göre kamu harcamalarının ka
- Page 70 and 71: Nakit Açığı = Konsolide Bütçe
- Page 72 and 73: otomatik olarak ve doğru bir biçi
- Page 74 and 75: dönemlerde getiri sağlayacak bir
- Page 76 and 77: - Hangi harcamaların yatırım har
- Page 78 and 79: kamu kesimi harcamaları, bir yurti
- Page 80 and 81: kamu harcamasına girişmenin ve do
- Page 82 and 83: Şekil 9: Tasarruf-Yatırım Eşitl
- Page 84 and 85: Genişletici Açık = Toplam (Genel
- Page 86 and 87: Hem gelişmiş hem de gelişmekte o
- Page 88 and 89: Tablo 7: Bazı Sanayileşmiş Ülke
- Page 90 and 91: Tablo 8: Sanayileşmiş Ülkelerde
durumunda bütçe açığı oluşmaktadır. Bu durum eşitlik olarak şöyle<br />
yazılabilir 22 :<br />
Bütçe açığı = Kamu Harcamaları > Kamu Gelirleri<br />
Kamu kesiminin elde ettiğinden daha fazlasını harcadığı bu açık<br />
pozisyon durumu için bütün ülkelerde geçerli klasik bir tanım<br />
kullanılmaktadır. Bu da Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (KKBG)’dir. Buna<br />
göre kamu kesimini oluşturan bütün birimlerin toplam harcamaları ile<br />
toplam gelirleri arasındaki fark “KKBG” olarak tanımlanır. Kamu kesiminin<br />
gelirlerinin harcamalarından fazla olduğu durum ise, Kamu Sektörü Borç<br />
Geri Ödemesi (Public Sector Debt Repayment) olarak isimlendirilir 23 .<br />
Kamu kesimi harcamalarından, olağan kamu gelirleri çıkartıldığı<br />
zaman, klasik kamu açığı tanımına ulaşılmaktadır. Kamu harcamaları ile<br />
olağan kamu gelirleri arasındaki fark kamu kesimi finansman gereğini ortaya<br />
koyar.<br />
Kamu Harcamaları – Olağan Kamu Gelirleri = Kamu Kesimi<br />
Finansman Gereği<br />
Kamu açıklarının ülkeler arasında karşılaştırılabilir olmasını sağlamak<br />
amacıyla da, klasik bir kamu açığı tanımı olarak “Kamu Kesimi Borçlanma<br />
Gereği” tanımı kullanılmaktadır. Bu tanım, borç ödemelerini hariç tuttuğu<br />
için devletin taze mali kaynak kullanımını göstermektedir 24 . KKBG,<br />
geleneksel bütçe açığının nakit bazında ölçümünü ifade etmektedir. KKBG<br />
ya da konsolide edilmiş kamu açığı, faiz giderleri dahil, kamu borç stoku ile<br />
ilgili amortisman ödemeleri hariç, kamunun toplam nakdi harcamaları ile<br />
vergi, vergi dışı gelirler ve hibe gelirleri de dahil olmak üzere toplam nakdi<br />
gelirleri arasındaki farkı ifade etmektedir 25 . KKBG kısaca, belli bir dönemde<br />
kamu kurum ve kuruluşlarının borçlanmak suretiyle gerçekleştirebilecekleri<br />
harcamaları ifade etmektedir.<br />
22 Bradley R. SCHILLER, The Economy Today, Seventh Edition, U.S.A. The McGraw-Hill<br />
Com. Inc. 1997, s.259 (Aktaran: Cihan BULUT, Kamu Açıkları Enflasyon, Faiz Oranı ve<br />
Döviz Kuru İlişkileri, DER Yayınevi, İstanbul 2002, s.29).<br />
23 Michael PARKIN, Melanie POWELL, Kent MATTHEWS, Economics, Third Edition,<br />
Edinburg, Addision Wesley Longman LTD., 1997, s.565 (Aktaran: BULUT, a.g.e., s.30).<br />
24 İzzettin ÖNDER - Hülya KİRMANOĞLU, “Kamu Açıklarının Tanımlanması, Ölçümü ve<br />
Etkileri”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X.Türkiye <strong>Maliye</strong> Sempozyumu, 14-18 Mayıs<br />
1994, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Yayın No: 80, İstanbul 1996, s.36.<br />
25 Vito TANZI, Mario BLEJER, M.O.TEIJEIRO, Inflation and the Measurement of Fiscal<br />
Deficits, IMF Staff Papers, 34, s.714 (Aktaran: Ercan TÜRKKAN, “Alternatif Kamu Açığı<br />
Tanımları: İşlevsel Kamu Açığı”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 24 (4), 1997, s.550).<br />
21
Change language