YILLIK EKONOMİK RAPOR 2010

Küresel Ekonomik Gelişmeler
2000 ylnn balar ile beraber durum deimitir. Bu dönemde ABD’nin d ticaret aç
küresel GSYH’nin yüzde 1,4’üne yaklamtr. Bunun en temel sebebi ise azalan kamu
tasarruflarnn toplam tasarruflar aa çekmesi olmutur. Öte yandan Japonya ve
gelimekte olan Asya bata olmak üzere petrol ihracatçs ülkeler ve baz çekirdek Avrupa
ülkeleri d fazla vermeye devam etmitir. ABD’deki düük tasarruflar ve yüksek kamu
açklar göz önünde bulundurulduunda söz konusu dengesizlii olumsuz olarak
görebiliriz.
2005-2008 döneminde ise varlk piyasasndaki ar deerlenmeler, düük tasarruf ve
yüksek yatrm gibi baz faktörler küresel dengesizlikler üzerindeki etkilerini artrmtr.
Açk veren ülkeler tarafnda, ABD’de zaten devam etmekte olan düük tasarruf düzeyleri
rlanda, spanya ve ngiltere gibi ülkelerde de görülmeye balanmtr. Fazla veren ülkeler
tarafnda ise Çin, yatrmlardan daha hzl artan tasarruf oranlar ile d fazlasn önemli
ölçüde arttrmtr. Öte yandan petrol ihracatçs ülkeler; yükselen petrol fiyatlar
sayesinde d fazlalarn arttrmaya devam etmitir. Bu dönemde çekirdek Avrupa ülkeleri
de fazla vermeye devam etmilerdir. ABD’de bütçe açklar, ar iyimser beklentiler ve
emlak piyasasnn ar ikinlii göz önünde bulundurulduunda söz konusu açklar
olumsuz dengesizliklere bir örnek olabilir. Öte yandan Avrupa ülkelerinin balangçta
olumlu olarak nitelendirilebilecek d açklar, daha sonra kredi ve varlk piyasalarndaki
ar ikinlik dolaysyla olumsuz bir görünüm kazanmtr.
Kriz sürecinde ise talepteki azalmann dayankl tüketim ve yatrm mallar üzerindeki
olumsuz etkisi, fazla veren ülkelerin d ticaret fazlalarn azaltrken, açk veren ülkelerin
d ticaret dengeleri üzerinde olumlu bir etki yaratmtr. 2010 ylnn Mays ve Haziran
aylarnda ise ABD ile Çin arasnda yuann ar deerli olmas dolaysyla yaanan
gerginlikler küresel dengesizlikler konusunu gündeme yeniden tamtr. Söz konusu
gerginlikler Çin’in Haziran ayndaki G-20 zirvesi öncesinde yuann deerini serbest
brakmasyla bir miktar ortadan kalkm olsa da küresel dengesizlikler konusu hala
önemini korumaktadr.
Küresel dengesizliklerin gelecekte nasl bir görünüm alacan üç temel senaryo
çerçevesinde ele alabiliriz:
deal senaryo çerçevesinde ABD’de tedrici bir mali düzelmenin yan sra Çin’de deeri
artan yuan sayesinde tasarruflarda bir azalma öngörülmektedir. Sonuç olarak bu
senaryoya göre temel bozulmalar azalrken, küresel dengesizlikler azalmakta; dengeli ve
sürdürülebilir bir küresel büyüme gerçeklemektedir.
kinci bir senaryo ise Çin’in iç talebini düürmesine karn reel kurdaki deerlenmeye bir
önlem almadn öngörmektedir. Öte yandan net ihracatta çok az bir iyileme gösteren
ve gevek para politikas uygulama gücüne sahip olmayan ABD ise mali tevikleri
ksmakta isteksiz davranacak ve büyük açklar vermeye devam edecektir. Bu senaryo
etrafnda sürmekte olan olumsuzluklar azalmazken, küresel dengesizlikler de giderek
artacaktr.
Üçüncü ve son senaryoda ise Çin’in ikinci senaryodaki gibi davrand kabul
edilmektedir. Ancak ABD kademeli olarak mali teviklerini ksmaktadr. Sonuçta bu
senaryo etrafnda ABD’de büyüme hz kesecek ve bu da tüm dünyay etkileyecektir.
Ülkeler iç taleplerini arttrma ans bulduklarnda ve büyümeyi saladklarnda ise sonuç
yine küresel yavalama riski tayan dengesiz bir büyüme olacaktr.
25