YILLIK EKONOMİK RAPOR 2010

Küresel Ekonomik Gelişmeler
Kriz, riski geni bir alana datmas gereken seküritizasyon ilemlerinin aslnda
riski bankaclk sisteminin içinde tuttuunu göstermitir. Dolaysyla borçlu varlklar
bankaclk sisteminin dnda yer alan yatrmclara deil, baka bankalarn gayrimenkul
ticareti ile ilgili departmanlarna satlm ve ksa vadeli fonlarla finanse edilmitir.
Asimetrik enformasyon problemleri de krizin ortaya çknda can alc bir rol
oynamtr. Varla dayal olarak çkarlan menkul kymetlerin büyük çounluu oldukça
karmaktr. Söz konusu menkul kymetler (CDO) içlerinde on binleri hatta yüz binleri
bulan mortgage sözlemelerini barndrmaktadrlar. Bu durumda söz konusu varlklarn
hangi tür riskleri tadn takip edebilmek imkansz hale gelmitir. Finansal varlklarn bu
karmakl, piyasalar iyi durumdayken ve iflaslar düük olduunda her hangi bir soruna
yol açmamtr. Ancak koullarn kötülemesi ile birlikte bu varlklar anlamak ve
fiyatlandrmak imkansz hale gelmitir.
Bir baka enformasyon problemi ise finans sektörünün birbiriyle sk bir ekilde
bal olmasndan kaynaklanmtr. Normal dönemlerde bir bankann sektördeki dier
bankalarn risk sahasn bilmesi çok önemli deildir. Ancak kriz sürecinde birbirlerine ait
bir çok varl ellerinde bulunduran bankalarn dier bankalarn tad riskler hakknda
bilgi sahibi olmas gerekmektedir. Dolaysyla finansal varlklarn tad risklerin
belirlenmesinin imkanszl söz konusu risk alanlarnn da belirlenmesini imkansz hale
getirmitir. Bankalar dier bankalarn ne kadar risk tadn belirleyememitir.
Krizin reel sektöre yaylmas ise bankalarn borç verme standartlarnda sklamaya
gitmesi sonucunda ortaya çkan kredi daralmas yoluyla olmutur. ABD, ngiltere ve Euro
Bölgesi verileri 2007 ortalarndan itibaren kredi arznn azaldn göstermektedir.
Küresel haslann büyük ölçüde gerilemesi ise üç temel sebebe balanabilir;
Gelecekte krediye eriebilme beklentilerinin hzla bozulmas,
Finansal sektörde yaanan büyük erime dolaysyla artan belirsizliin, tasarruf
tedbirlerinin artmasna, yatrm projelerinin ertelenmesine ve stoklarda azalmaya neden
olmas,
Küresel ticaretin 2008’in 4.çeyrei itibariyle çökmesi
Daha önce yaananlar finansal krizlerin dier krizlere göre hem daha derin, hem de daha
uzun ömürlü olduunu göstermitir. Bu konuda yaplan baz çalmalardan elde edilen
bulgular ksaca özetlersek; varlk fiyatlarndaki çöküler derin ve uzun olmaya eilimlidir,
bankaclk krizlerinin ardndan üretimde büyük ve uzun süren düüler görülür ve
çöküler tipik olarak kamu borç stoklarnda kalc artlara neden olur. Küresel krizden
elde edilen bulgular da bu duruma iaret etmektedir. Krizin hem i çevrimlerinde hem de
uzun dönemli büyüme patikasnda önemli etkiler yarataca düünülmektedir.
23