Ramazan ay›nda ibadetlerimiz

YIL/JAHRGANG: 14 • SAYI/NR.: 165-166 • EYLÜL-EK‹M / SEPTEMBER-OKTOBER 2008 

PERSPEKTIVE 

Monatliche Zeitschrift der 

Islamischen Gemeinschaft Milli Görüfl 

‹slam Toplumu Millî Görüfl aylık yay›n organ› 

Ramazan ay›nda 

ibadetlerimiz 

Yaz Okullar› baflar›yla tamamland›

Bayram›n›z Mübarek olsun ! 

Âlem-i ‹slam’›n 

teflrifi ile müflerref oldu¤umuz 

Ramazan Bayram›’n› 

tebrik eder, 

Yüce Allah’tan 

tüm insanl›k için vesile olmas›n› 

niyaz ederiz 

‹slam Toplumu Millî Görüfl 

Anaokul E¤itmenleri 

ARANIYOR ! 

Biz Sizleri Ar›yoruz! 

Anaokul E¤itmenleri 

Okul öncesi e¤tim kurumlar›nda görev alabilecek, 

ilgili okullardan mezun olan Anaokul E¤itmenleri 

(staatl. anerkannte Erzieher/-in) aranmaktad›r. 

IGMG E¤itim Bafllanl›¤› • Boschstr. 61-65 • 50171 Kerpen • Tel: +00 49 2237 / 656 271 

E-Mail: egtim@igmg.de

IGMG 

Perspektive 

IGMG AYLIK YAYIN ORGANI 

ED‹TÖR 

EYLÜL-EK‹M / SEPTEMBER-OKTOBER 2008 

Y›l/Jg.: 14, Say›/Nr.: 165-166 

ADRES · ANSCHRIFT 

IGMG Perspektive 

Boschstr. 61-65, D- 50171 Kerpen 

Tel.: 02237/ 656-0 • Fax: 02237/ 656 555 

www.igmg.de E-Mail: dergi@igmg.de 

YAYINCI · HERAUSGEBER 

Islamische Gemeinschaft Millî Görüfl 

IGMG e.V. 

Amtsgericht Bonn, VR 6621 

Vertreten durch den Vorstand: 

Osman Döring, Vorsitzender 

Oguz Ücüncü, Generalsekretär 

Ali Bozkurt, stellv. Vorsitzender 

GENEL YAYIN YÖNETMEN‹ · CHEFREDAKTEUR 

O¤uz Üçüncü 

(V.i.S.d.P) 

D‹ZG‹-LAYOUT 

‹lhan B‹LGÜ 

BASKI · DRUCK 

Yavuzsöhne-Duisburg 

Yay›nlanan makale ve fikir yaz›lar›n›n 

sorumluluklar› yazarlar›na aittir. 

• 

Die in der Zeitschrift veröffentlichten 

Meinungen binden die Autoren, nicht die IGMG. 

‹LAN SERV‹S‹ · ANZEIGENSERVICE 

Tel.: 02237/ 656-201 • Fax: 02237/ 656 555 

E-Mail: tanitma@igmg.de 

ABONE SERV‹S‹ · ABONNEMENT 

Islamische Gemeinschaft Millî Görüfl 

Lastschriftabteilung 

Boschstr. 61-65, D- 50171 Kerpen 

Tel.: 02237/ 656-0 • Fax: 02237/ 656 555 

E-Mail: mitglied@igmg.de 

Y›ll›k abone ücreti: 59,-EURO 

Jahresabonnement: 59,-EURO 

IGMG Genel Merkez Üyelerine Ücretsizdir 

Für Vereinsmitglieder der IGMG kostenlos 

Der Bezugspreis ist im Mitgliedsbeitrag enthalten 

HESAP NO · BANKVERBINDUNG 

SEB-AG Köln. 

Kontonr.: 162 888 56 00 

BLZ 370 101 11 

Ramazan ve Bayram›n›z mübarek olsun 

Dergimizin bu sayısı elinizde oldu¤u sırada, izin için Türkiye’ye 

gidenlerin büyük bir ço¤unlu¤u geri dönmüfl olacak. 

fiimdi yeni bir çalıflma dönemi baflladı. Teflkilatımız da 2008- 

2009 çalıflma yılına girmifl oldu. 

Yaz dönemi boyunca da hizmetlerine devam eden teflkilatımızın 

Yaz Tatilini De¤erlendirme Programları’ndan on 

binlerce çocu¤umuz yararlandı. 

Rabb’imize flükürler olsun ki 11 ayın sultanı olarak 

tanımlanan oruç ve sabır ayı Ramazan’a ulaflmıfl bulunuyoruz. 

‹badetlerle yo¤rulan ve manevî havası di¤er zamanlardan da 

yo¤un olan bu ayın, her ne kadar yemek-içmek gibi en temel 

ihtiyaçlarımızı, sırf Allah rızası için erteledi¤imiz, bu yüzden 

de zaman zaman sıkıntılar yafladı¤ımız bir ay olsa da, ruhlarımızın 

temizlendi¤i, kardefllik muhabbetimizin yo¤unlafltı¤ı 

bir ay olmasını niyaz ediyoruz. Bu ayın önemli ibadetleri 

arasında, teravih namazları yer alıyor. Teravih namazlarımızı, 

mutlaka cemaatle ve camilerimizde eda edelim. Dostlarımızı, 

sevdiklerimizi iftarlara davet edelim, bize gelen 

davetlere de icabet edelim. Yer yüzündeki di¤er insanların 

ve hususiyetle ‹slam ümmetinin ihtiyaç sahiplerinin de durumlarını 

düflünerek üzerimize terettüb eden sadakalarımızı, 

fitrelerimizi ve zekatlarımızı da ödeyelim. Teflkilatımızın, 

bu ibadetleri yerine getirmeye yardımcı olan Zekat-Fitre 

kampanyalarına katılalım. 

Bizler Ramazan ayına hazırlanırken Kafkasya’daki geliflmelerden 

endifle duydu¤umuzu belirtmek isteriz. Gürcistan’ın 

yanlıfl bir adımının bölgeyi nasıl bir savafl bölgesi haline getirdi¤ini, 

Rusya’nın bombardıman ve iflgali ile görmüfl olduk. Bu 

arada, Türkiye’de Ergenokon isimli bir oluflumun, ülkede 

nasıl bir kaos ortamı oluflturdu¤u gerçe¤i ile de yüzleflmeye 

baflladık. 

Savaflsız, iflgalsiz bir dünya niyazı ile, Ramazan’›z› ve Ramazan 

bayramınızı flimdiden tebrik eder, gelecek sayımızda 

buluflmak üzere, Allah’a emanet olun. 

• O¤uz ÜÇÜNCÜ

BU 

SAYIDA... 

yorum 

Ruhsuz olimpiyatlar!!! 5 

5 

yorum 

gündem 

6 

gündem 

“Kapat›lmama karar›” ve “‹slam dininin öznel yap›s›” 6 

teşkilat 

Yaz Okullar› baflar›yla tamamland› 8 

Ruhsuz olimpiyatlar!!! 

“Kapat›lmama karar›” ve 

“‹slam dininin öznelli¤i” 

Hay›r yolunda Kurban Kampanyas› 10 

8 

teşkilat 

toplum 

12 

toplum 

Nasr Hâmid Ebû Zeyd ve tarihselli¤e bak›fl› 12 

irşad 

‹mân-âhlâk-amel; De¤er-davran›fl bütünlü¤ü 15 

Ramazan ay› ibadetleri 18 

‹nfak, zekat ve sadaka 21 

Sab›rl› oruç; oruçlu sab›r 24 

Bayram›n›z, “bayram” olsun! 26 

28 

IGMG Yaz Okullar› bitti 

islam coğrafyası 

Nasr Hâmid Zeyd ve tarihsellik 

kültür 

32 


Türkmenistan 28 

kültür 

Nizâmülmülk 30 

Geometri ve Trigonometri 

Müslümanlar›n günlük yaflama katk›lar› 32 

Türkmenistan 

Geometri ve trigonometri 

34 dossier kommentar 38 

dossier 

Die Geschichtlichkeit koranischer Gebote 34 

kommentar 

Olympia ohne Geist!!! 38 

Die Geschichtlichkeit koranischer 

Gebote 

Olympia ohne Geist!!!

yorum 

Ruhsuz olimpiyatlar!!! 

O¤uz ÜÇÜNCÜ • oucuncu@igmg.de 

Hay›r, bu oyunlar, bu zamana 

kadarki en iyi oyunlar elbette 

de¤ildi, Uluslararas› Olimpiyat Komitesi 

Baflkan›, ev sahibi Çinlilerle 

milyarlarca dolar destek veren 

sponsorlara sayg› sebebiyle tersini 

söylese de. Tam aksine, bu oyunlar, 

ac›mas›z bir diktatörlü¤ün gölgesi 

alt›nda ne bir heyecan›n, ne de bir 

atmosferin geliflmesine müsaade 

etmeyen oyunlard›. Bu milyarl›k 

sirkin tehlikeye girmemesi için 

Olimpiyat yöneticileri, oyunlar›n 

Pekin’e verilmesinden itibaren, 

oyun bozanl›k etmeyerek göz yumuyorlard› 

ve kabul edilemiyecek 

ödünler veriyorlard›. 

Devâsa spor alanlar›n›n rekor 

bir sürede infla edilebilmesi için, fakirlerin 

en fakirinin mülklerinin zorakî 

kamulaflt›r›ld›¤›na flahit olundu. 

Do¤an›n kalbinden sökülüp al›- 

nan alanlara aç›lan inflaatler, sular›n 

kirletilmesi ve Pekin’i kuflatan 

hava kirlili¤i gibi meseleler hakk›nda 

ise ölüm sessizli¤i hakimdi. Hatta, 

daha adayl›k sürecinde bile, 

dünyada en fazla idam›n gercekleflti¤i 

bu ülkedeki insan haklar› durumu 

dahi umursanmad›. Uluslararas› 

Olimpiyat Komitesi sorumlular›- 

n›n, oyunlar›n baslamafl›ndan k›sa 

bir süre önce Çinli iktidar sahiplerinin, 

ülkenin etnik az›nl›klar›na karfl› 

ac›mas›zca sürdürdü¤ü muamele 

karfl›s›ndaki sessizlikleri dikkat çekiyordu. 

Dahas›, binlerce rejim tenkitcisinin 

içeri al›nmas› da hiç bir 

direnifl görmeksizin kabul edilebiliyordu. 

Hatta, s›k s›k tekrarlanan 

medya sansürü bile oyunlar›n selameti 

için baflka bir flekilde de¤erlendiriliyordu. 

Bir otoriter rejimin oyunlar› bu 

flekilde kullanmas›n› asl›nda ilk defa 

görmüyoruz. Nitekim 1936 Berlin 

olimpiyatlar›nda da Nazi rejiminin 

olimpiyat oyunlar›n› her aç›dan 

üstün bir ›rk olma isbat›na araç olarak 

kulland›¤›na flahit olmufltuk. 

Ve o zamanki “medenî dünya”, yine 

olimpiyat oyunlar›n›n selameti ad›- 

na afla¤›lamay› görmezlikten gelmiflti. 

Bu tür bir sulh politikas›n›n 

sonucu hepimizce malum. Bu tecrübelerin 

›fl›¤›nda, bir kaç ony›l 

sonrasnda ac›mas›z bir diktatörlü- 

¤e neden bu kadar tavizler verildi- 

¤ini kabullenmek zor. 

Bütün dünyan›n gözleri önünde 

Tibet’de olsun, Do¤u Türkistan’da 

olsun, Çin’in bask› alt›nda tuttu¤u 

bölgelerinde insanlar yaralan›yor, 

tutuklan›yor, hatta öldürülüyor. Bu 

gerçeklerin üzerini ne ihtiflaml› ve 

görkemli, yer yer abart›l› aç›l›fl töreni, 

ne staddaki zoraki gülmekle 

görevlendirilmifl seyirciler, ne de bol 

madalya toplayan “örnek çinli atletler” 

örtebilir. Böylece, Komünist partisi 

liderli¤inin büyük bir propaganda 

ile kendi rejiminin üstünlü¤ü konusunda 

insanl›¤› ikna etme giriflimi 

ac›kl› bir sekilde baflar›s›z oldu. Asl›nda, 

ald›klar› önlemlerle, bu dünyan›n 

spor sevdal›lar›n›n ruh halini de yerle 

bir ettiler. fiimdi, temel insan haklar›- 

n› ayaklar alt›na alan ülkelerde oyunlar 

düzenlenip düzenlenmemesine 

karar verecek olanlar elbette ki olimpiyat 

komitesi sorumlular›d›r. Ve bu 

aç›dan spor camias›n›n da diktatörlüklerle 

iliflkilerinde çifte standart uygulamamalar› 

önemli. 

Her halde Vancouver’de Kanadal›lar›n, 

ya da Londra’da ‹ngilizlerin, 

tekrar sporseverlere olimpiyat 

ruhu yaflat›p yaflatamayacaklar›n› 

görmek için iki ya da dört y›l daha 

sabredip beklememiz gerekecek. 

2014 y›l›nda Rusya’n›n Soçi flehrinde 

yap›lacak olan K›fl Olimpiyatlar› 

da, Rusya’n›n Kafkaslardaki ac›mas›z 

tav›rlar› ba¤lam›nda daha flimdiden 

can s›k›c› bir durum ald›. 

IGMG PERSPEKTIVE 5

gündem 

“Kapat›lmama karar›” ve 

“‹slam dininin öznel yap›s›” 

‹lhan B‹LGÜ • ibilgu@igmg.de 

T 

. C. Yarg›tay Cumhuriyet Baflsavc›s› 

Abdurrahman Yalç›nkaya’n›n, 

14 Mart 2008 tarihinde, Adalet ve 

Kalk›nma Partisi hakk›nda “laiklik karfl›tl›¤›n›n 

oda¤› olmak” iddias›yla kapatma 

davas›n› açt›¤›nda, ço¤u kimse, 

partinin kapat›lmas›na “derinlerde” 

karar verildi¤ini, dolay›s›yla kapat›laca¤›na 

inan›yordu. Partinin önde 

gelen yöneticileri dahi, ayn› kanaate 

sahip iken, Anayasa Mahkemesi itaraf›ndan 

“kapat›lmama” karar›n›n 

aç›kland›¤› günler öncesinde mahkeme 

üyelerinden Osman Paksüt’ün 

“Kapat›lsa da, kapat›lmasa da k›yametin 

kopaca¤›” kehanetinde bulunmas›, 

Türkiye’deki hukuk mant›¤›n› ortaya 

koyuyordu. 

“Kapat›lmama” karar›, asl›nda 

parti dahil kimseyi pek fazla sevindiremedi. 

Ortaya, tam da Türkiye’ye 

hâs bir hukuk karar› ortaya 

ç›kd›: Suçlunun, suç ifllemedi¤i, ya 

da, suçsuzun suç ifllemiflli¤inin isbat 

edildi¤i gibi bir gerabet. Fakat 

her fleyden de önemlisi, kararla 

Türkiye’de, dünyadaki uygulamalar›ndan 

tamam›yla farkl› bir “laiklik 

anlay›fl›” da ortaya konuldu. 

Hukukçular, al›nan karar›n her 

yönünü elefltiriyor. Mahkeme Baflkan› 

Haflim K›l›ç, sanki bu elefltirileri 

beklercesine, karar› aç›klad›¤› 

konuflmaya bir mukaddime ile girerek, 

parti kapat›lmalar›n›n sorumlulu¤unu 

siyasal partilere, daha 

do¤rusu Meclis’te grubu bulunan 

siyasîlere yükledi. Ancak, ayn› 

Mahkeme’nin, Meclis’teki yasama 

faaliyetlerine dokunulmazl›k getiren 

Anayasa kural›n› fiilen ihlal 

edip, yasaklamaya dayanak gerekçesi 

olarak kabul etmesini ise izah 

edemedi. Hakk›n› vermek gerekir 

ki, Haflim K›l›ç üyeler içerisinde, bu 

kararlara muhalif kalan tek üye olma 

ünvan›na da sahip. 

Özellikle 28 fiubat sürecinden 

beri, parti kapatma ve Yarg›tay kararlar› 

göz önünde bulunduruldu- 

¤unda, Türkiye’de, hukukun hakimleri 

ile ideolojinin hakimlerinin birbiriyle 

yar›flt›¤› tart›fl›lmaya bafllanm›flt›. 

‹ddianame ve mahkemenin 

ço¤unlu¤unun kabullerine bak›l›rsa, 

hukukun hakemli¤inden çok, 

ideolojinin hakemli¤i bir ilke haline 

gelmifl durumdad›r. 

Söylentilere göre, Yarg›tay 

Cumhuriyet Baflsavc›s› Abdurrahman 

Yalç›nkaya, CHP hariç Meclis’teki 

di¤er partilerin de kat›l›m› 

ile yap›lan bir anayasa de¤iflikli¤i 

ile, üniversitelerde baflörtüsü ile 

ö¤renim hakk›n›n tan›nmas›na imkan 

veren yola girilmeseydi, bu davan›n 

aç›lmayaca¤›n› söylemifl. 

Böylece, iddialar›n hukukî gerekçelerden 

ziyade, ideolojik gerekçelere 

dayand›¤› da ortaya konulmufl oluyor. 

Baflsavc›’n›n ideolojik yaklafl›- 

m›, laiklik tan›mlamas›nda da yat›- 

yor. Hatta Baflsavc›, böylesine ideolojik 

bir yaklafl›m›n Türkiye’de hukuk 

temeli olmas› gerekti¤ine dair 

iddias›n›n temelinde, bizzat ‹slam 

dinin kendi özelli¤inin yatt›¤›n› ortaya 

koyuyor. 

Baflsavc› iddianamesinde, Anayasa 

Mahkemesi’nin daha önceki 

kararlar›na iflaretle Türkiye’de bat› 

dünyas›ndan farkl› bir laiklik uygulamas› 

gerekti¤ine iflaret ediyor: 

“Kararlarda ilk göze çarpan unsur 

bat› dünyas›ndan al›nan laiklik kavram›n›n 

Türkiye’de farkl› bir anlam tafl›- 

mas› bu nedenle farkl› bir uygulama 

fleklinin gereklili¤idir. Uygulama farkl›l›¤› 

ülkelerin içinde bulunduklar› özgün 

flartlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin 

kurulmas›nda laikli¤in önemi, modern 

devlet yaratma sürecinde laikli- 

¤in rolü ya da ‹slam dininin öznel yap›s› 

ile gerekçelendirilmifltir” 

Laikli¤in Türkiye’de farkl› bir 

flekilde uygulanmas› luzumuyla ilgili 

gerekçe flöyle devam ediyor: 

“‹slaml›k bireylerin yaln›z vicdanlar›na 

iliflkin olan dinî inanç bölümünü 

düzenlemekle kalmam›fl, ayn› zamanda 

bütün toplum iliflkilerini, devlet faaliyetlerini 

ve hukuku da tanzim etmifltir.” 

Daha da ileri giden Baflsavc›, 

öne sürdü¤ü farkl› uygulamal› laikli¤inde, 

devletin dinsel konularda 

6 

IGMG 

PERSPEKTIVE

gündem 

Anayasa Mahkemesi 

denetim ve gözetim hakk› oldu¤unu, 

bunun da din ve vicdan özgürlü¤ünün 

k›s›tland›¤› anlam›na gelemeyece¤ini 

öne sürüyor: 

“Devlete, dinsel konularda denetim 

ve gözetim hakk› tan›nmas›, din 

ve vicdan özgürlü¤ünün demokratik 

toplum düzeninin gereklerine ayk›r› 

bir s›n›rlama say›lamaz.” 

Görüldü¤ü gibi, Yarg›tay Cumhuriyet 

Baflsavc›s›, bir partiyi ve o partinin 

“laikli¤e ayk›r› eylemlerin oda¤› oldu¤u” 

iddias›n› belgelemekten ziyade, 

Türkiye’deki milyonlarca ve dünyada 

1 milyar› aflan insanlar›n dini olan ‹slâm’› 

sorguluyor ve bu dinin “öznel 

yap›s›”n›n yarg›lanarak mahkum edilmesini 

istiyor. Hatta daha da ileri giderek, 

Türkiye devletine bu anlamda 

“dinsel konularda denetim ve gözetim 

hakk› tan›nmas›, din ve vicdan 

özgürlü¤ünün demokratik 

toplum düzeninin gereklerine 

ayk›r› bir s›n›rlama 

say›lamaz” diyerek de, 

devletin dine müdahele 

etmesi gerekti¤i görevini 

yüklüyor. 

Savc› böyle bir iddiada 

bulunurken, Anayasa 

Mahkesi’nin ayn› görüflleri 

paylafl›p paylaflmad›¤› 

sorulabilir. Ne var ki savc›, 

görüfllerini, mahkemenin 

daha önceki kararlar›na dayand›rd›¤› 

için, Mahkeme’nin ayn› görüflü paylaflt›¤› 

kabul edilebilecektir. Bununla 

birlikte, “kapat›lmama” karar›n›n, partinin, 

“‹slam dininin öznel yap›s›”ndan 

dolay› farkl› bir uygulamay› hak eden 

laikli¤e karfl› “laiklik karfl›tl›¤›n›n oda¤› 

olma” suçunu ifllemedi¤i anlam›na da 

gelmiyor. Zira, 11 hakimden 10’u böylesi 

bir suçun ifllendi¤ine karar vermifl, 

6’s› kapat›lmay› hak etti¤ini, 4’ü de para 

cezas› ile cezaland›r›lmay› hak etti- 

¤ini karara ba¤l›yor. 

“Kapatmama” kararl› Anayasa 

Mahkemesi yarg›lamas›, Türkiye’de 

laiklik tan›mlamas› ve özellikle uygulamas›nda 

yepyeni ç›¤›r açacak 

durumdad›r. Belki de, parti sözcülerinin 

savunmas›nda da iflaret edildi¤i 

gibi “Ezanlar›n ve çan seslerinin 

dahi susturulmas›” dahi gerekecektir. 

Çünkü, “devletin dinsel konularda 

denetim ve gözetim hakk› da” bulunmakta 

ve Türkiye’de insanlar›n 

büyük ço¤unlu¤u, hâlâ, “öznel yap›- 

s›” Anayasa Mahkemesi’nin dikkatinden 

kaçmayan ‹slâm dinine mensub 

bulunuyor. 

Anayasa Mahkemesi’ne göre, her 

ne kadar “bat› dünyas›ndan al›nan laiklik 

kavram›n›n” bat› dünyas›nda uygulanmas› 

bilinse ve dinî özgürlüklere 

dokunulmasa ve “dinsel konularda denetim 

ve gözetim hakk›” bulunmasa 

da, bu laikli¤in “Türkiye’de farkl› bir 

anlam tafl›mas› bu nedenle farkl› bir uygulama 

fleklinin gereklili¤i”nden hareketle, 

laiklik nas›l ihlal edilebilecektir? 

Bu sorulara da iddianameden al›nt›- 

larla cevap vermek ve Türkiye tipi laikli¤in 

örneklerini görmek mümkün 

olacakt›r: 

“Türban›n yüksekö¤retim kurumlar›nda 

serbestçe tak›lmas›na olanak sa¤lamak 

üzere Anayasan›n 10 ncu ve 42 

nci maddelerinde de¤ifliklik yap›lmas›n› 

içeren kanun teklifinin AKP ile MHP 

milletvekillerinin imzalar›yla, ayn› amaca 

yönelik olarak 2547 say›l› Yüksekö¤retim 

Kanunun Ek 17 nci maddesinde 

de¤ifliklik yap›lmas›na dair kanun teklifinin 

ise her iki partili yedi milletvekilinin 

imzalar›yla 29.01.2008 ve 30.01.2008 

tarihlerinde TBMM’ne sunuldu¤u”, ... 

“Hayrettin Karaman Yeni fiafak yazar›. 

Kendine ait www.hayrettinkaraman.net 

isimli site var. Dinci yaz›lar› 

var. Bu durumu biline biline Ramazanda 

M.Kemal Öke taraf›ndan TRT’ye ç›- 

kar›l›p program yapt›r›ld›¤›,” ... “Sa¤l›k 

Kurulufllar› Ruhsatland›rma Yönetmeli- 

¤i Tasar›s›’n›n 113. maddesinde birinci 

basamak sa¤l›k kurulufllar›nda, hastalar›n 

dini gereklerini yerine getirebilecekleri 

mekânlar ayr›lmas›n›n öngörüldü¤ü,” 

... “Diyanet ‹flleri ile Milli E¤itim 

Bakanl›¤›’n›n denetim ve gözetiminde 

yaz Kuran kurslar›n›n aç›lmas›, halen 

Diyanet’in k›fl aylar›nda düzenledi¤i 

Kuran kurslar›na gitmek için gereken 

ilk ve ortaö¤retimi bitirmifl olma, yani 

15 yafl ve yaz aylar›nda aranan 12 yafl 

s›n›r› flart›n›n kald›r›lmas›n›n öngörüldü¤ü 

yasa teklifinin TBMM Baflkanl›- 

¤›’na sunuldu¤u,” ... “Milli E¤itim Bakanl›¤›, 

Aç›k Ö¤retim Lisesi Yönetmeli- 

¤i’nde 2006-2007 ö¤retim y›l›ndan itibaren 

geçerli olmak üzere ‹mam Hatip 

Lisesi ö¤rencileriyle ilgili önemli bir düzenleme 

yaparak, ‹mam Hatip Lisesi 

son s›n›f ö¤rencileri ya da mezunlar›- 

n›n, Aç›k Ö¤retim Lisesinde bir dönem 

ö¤renim gördükten sonra Ö¤renci Seçme 

S›nav›’nda (ÖSS) istedikleri alandan 

s›nava girebilmelerine olanak 

tan›nd›¤›” ... TBMM 

Anayasa Komisyonu Baflkan› 

ve AKP ‹stanbul Milletvekili 

Prof. Dr. Burhan 

Kuzu’nun, “Baflörtülü 

kad›nlar›n siyaset yapma 

engeli kalkar diyemem 

ama baflörtülü k›zlar›n 

üniversitede okumalar›n›n 

önündeki engelin 

kalkmas› için yeni 

anayasada aç›k düzenleme 

olacak” fleklinde beyanda 

bulundu¤u,” ... AKP ‹zmir Yönetim 

Kurulu Üyesi Avukat Ayfle Yüreklitürk’ün 

‹zmir ‹l Genel Meclisi’nin 

2005 y›l› Aral›k ay›nda yap›lan toplant›- 

s›na türbanla gelerek, A KP’li meclis 

üyelerinin aras›na oturdu¤u, bu tutumunun 

a¤›r tart›flmalara sebebiyet verdi¤i”, 

tesbit edilmifltir. 

Her hâlde, ideolojik yaklafl›ml› laiklik 

anlay›fl›na karfl› odakl›k yapmak, 

ancak bu flekilde mümkün olacakt›r. 

Çünkü, “Gerçekte laiklik din-devlet iflleri 

ayr›l›¤› biçiminde daralt›lamaz. Boyutlar› 

daha büyük, alan› daha genifl bir 

uygarl›k, özgürlük ve ça¤dafll›k ortam›- 

d›r. Türkiye’nin modernleflme felsefesi, 

insanca yaflama yöntemidir, insanl›k 

idealidir.” ... “Ça¤dafllaflmay› h›zland›- 

ran ve Türk Devrimi’nin kayna¤› olan 

laiklik ilkesi toplumun ak›l ve bilim d›fl› 

düflüncelerle yarg›lardan uzak kalmas›- 

n› amaçlar.” 

IGMG PERSPEKTIVE 7

teşkilat 

Kız ö¤renciler 

Yaz Okullar› baflar›yla tamamland› 

Önceki y›llarda oldu¤u gibi 2008 

y›l› yaz tatili döneminde IGMG E¤itim 

Baflkanlı¤ı Yaz Tatilini De¤erlendirme 

Porgramlarını baflarıyla tamamladı. 

IGMG Temel E¤itim Müfredatlar› 

çerçevesinde düzenlenen 

programlardan binlerce çocuk ve 

genç yararlandı. 

IGMG Genel Baflkan Yard›mc›s› 

ve E¤itim Baflkan› Mehmet Gedik 

programların, binlerce çocu¤umuzun, 

inanç yap›lar›n› olgunlaflt›ran, 

pedagojik ve didaktik metodlar dahilinde 

dinî e¤itimi yapıldı¤ını söyledi. 

Gedik, daha önce temel e¤itim programlar›n› 

tamamlam›fl olan 16 yafl 

üzeri gençlerimizden bir grubun da, 

Gençlik E¤itim ve Tatil Programlar›yla, 

Türkiye’de yap›lan gezilerle, Umre 

ve M›s›r’da yapılan programlara 

katıldı¤ını söyledi. 30 gün süren 

Mısır programında, e¤itim ve geziler 

yapılırken, gençlerimiz, sabahlar› Kuran’›- 

Kerim, Tecvit ve Ezber dersleri 

ile, günlük hayatta kullanabilecekleri 

pratik Arapca derslerini de uygulamal› 

olarak aldı. Mısır gezileri aras›nda 

Kahire, ‹skenderiye, Piramitler, 

Yaz tatili de¤erlendirildi 

Tur-i Sina, Nil nehri gezintileri, flehir 

turlar› ve çeflitli müze ziyaret programlar› 

yer aldı. 

Yaz Tatili de¤erlendirme programlarında, 

dinî e¤itim ve ö¤retimin 

yanı sıra, gerçeklefltirilen sosyal aktivitelerle, 

çocuklarımızın sorumluluk 

duygusunu pekifltirmek ve özgüven 

8 

IGMG 

PERSPEKTIVE

teşkilat 

Erkek ö¤renciler 

kazand›r›larak, kifliliklerinin gelifltirilmesi 

hedefleniyor. 

2008 Yaz Okullar› haz›rl›klar› her 

y›l oldu¤u gibi May›s ay›nda, Bölge 

E¤itim Baflkanlar›n›n bilgilendirilmesi 

ve görev yapacak e¤itim ö¤retmenlerinin 

hizmet içi e¤itimlerinin yap›lmas› 

ile bafllandı. Yaz Tatilini De¤erlendirme 

Programları, Genel Merkez 

Kad›n Kollar›, Üniversiteliler ve 

Gençlik Teflkilat› e¤itim birimlerinin 

de hizmet içi e¤itimlerinin yap›lmas› 

ile bafllayan hazırlıkları takiben, ülke 

ve eyaletlerin tatil dönemine göre Haziran 

ay› sonundan itibaren baflladı. 

IGMG E¤itim Baflkanlı¤ı, Bölge 

ve Cemiyet E¤itim Baflkanları ile birlikte, 

programlarların iflleyiflini izlemek 

ve denetlemek üzere programların 

yapıldı¤ı yerleri ziyaret etti. 

Programlar, geçti¤imiz y›llarda oldu- 

¤u gibi bu y›l da, Belçika, Hollanda, 

Danimarka, Fransa, ‹sveç, ‹sviçre, 

Avusturya, ‹talya, Norveç, ‹ngiltere 

gibi ülkelerde ve Almanya’n›n de¤iflik 

eyaletlerinde gerçeklefltirildi. 

Bölgelerimizde yat›l› ve gündüzlü 

olarak düzenlenen Yaz Okullar›’nda 

k›z ve erkek olmak üzere yaklafl›k 

20.000 çocuk ve gencimiz, mesleklerinde 

tecrübeli ve e¤iticimlerin görev 

yaptı¤ı programa katıldı. 

Yaz Okulları programlarında, bilmeyenler 

ve yeni bafllayanlar için 

Kur’an alfabesi ö¤retimi, Kur’an-› Kerim, 

Tecvid ve Ezber derslerinin yanı 

sıra, E¤itim Baflkanl›¤›m›z taraf›ndan 

haz›rlanan Temel E¤itim Müfredatlar›na 

uygun Dinî Bilgiler, Ahlak ve 

Adab-› Muafleret, Türkçe dil dersleri 

ile insanî iliflkiler dersleri veriliyor. 

Ayrıca, kimi programlarımızda, yerel 

lisanlarda ‹slam Din dersleri verilirken, 

ö¤rencilerimiz bir sonraki okul 

sezonuna da haz›rlandılar. 

Program yerlerinin bulunduklar› 

flehirler ve bölgeler dikkate al›narak 

yap›lan gezi programlar›, flehir turlar›, 

gemi gezileri, k›r ve teleferik gezileri 

ve müze programlar›ndan olufltu. 

Kurslara kat›lan ö¤rencilere e¤lenceli 

yar›flmalar, sinema programlar›, tiyatro 

oyunlar›, Phantasiland gibi e¤lence 

ve gezi yerleri dahil edilerek, çocuklar›m›z›n 

e¤lenmeleri sa¤landı. 

Yaz Okullarında, kolejlerimizden 

mezun olan ö¤rencilerimizle sosyal 

bilimler dallar›nda okuyan üniversite 

ö¤rencilerimiz stajyer ö¤retmenler 

olarak görev yaptı. 

Ö¤renmek küçük yaflta bafll›yor 

IGMG PERSPEKTIVE 9

teşkilat 

Hay›r yolunda Kurban Kampanyas› 

IGMG Kurban Kampanyas› 2008 haz›rl›klar› bafllad› 

Zaman ne çabuk geçiyor. Son 

Ramazan ay›n›n izleri zihnimizden 

silinmeden yeni bir Ramazan ay›n› 

ihya ediyoruz. Ramazan ay›n›n ard›ndan 

Kurban Bayram› da, flüphesiz 

ayn› h›zla misafirimiz olacak. 

IGMG’de Kurban Bayram› denilince 

akla gelen ilk fley, Kurban Kampanyas› 

organizasyonu. Pek de 

uzakta durmayan Kurban Bayram›’n› 

hesaba katarak, IGMG Sosyal 

Hizmetler Baflkan› Ali Bozkurt’a, 

yeni bir Kurban Kampanyas› öncesi 

Kampanya ile ilgili son durumu 

sorduk. 

Perspektif: IGMG Kurban 

Kampanyas› 2008 haz›rl›klar›yla ilgili 

bilgi alabilirmiyiz? 

Ali Bozkurt: Tabiî, öncelikle 

Kurban Komisyonu’nun y›l boyu 

toplant›lar yaparak altyap› haz›rl›klar›n› 

takip etti¤ini ifade etmem gerek. 

Önümüzdeki haftalarda gönüllüler, 

tan›t›m ve hedef ülkelerle ilgili 

haz›rl›k çal›flmalar›m›z devam 

edecek. 

Tan›t›m konusunda gerekli olan 

broflür, afifl ve 5 dildeki DVD malzemelerimiz 

haz›rlanm›flt›r. Mübarek 

Ramazan ay›nda, geçen y›lki 

Kurban Kampanya’m›zda görevli 

olan kardefllerimiz 

bu materyallerle 

cemiyetlerimizde 

tan›t›m 

çal›flmalar›nda 

bulunarak, 

Kurban organizasyonu 

hakk›nda cemaatimizi 

ve 

toplumumuz 

bilgilendirecekler. 

Gönüllüler 

konusunda bölgelerimizden 

gelen müracaatlar› 

de¤erlendirerek 

görevli 

Ali Bozkurt 

kardefllerimizi netlefltirme konusunda 

son aflamaday›z. Gönüllü 

olarak tespit edilen kardefllerimizi 

ikinci aflamada gerek sorumluluklar› 

ve gereksede gidecekleri ülkeler 

hakk›nda e¤itece¤iz. Hedef ülkelerle 

ilgili tespit ve iletiflim haz›rl›klar›- 

m›zda ayr›ca devam etmektedir. 

Perpsektif: Bu arada bu y›l kaç 

ülkede ne kadar kurban kesimi hedeflenmekte? 

Ali Bozkurt: Geçen y›l 73 ülkede 

74 bin civar›nda kurban kesimi 

gerçeklefltirmifltik. Bu y›l ülke say›- 

s›n› 80’e ve hedef kurban say›s›n›da 

80 binin üzerine ç›karmay› planl›- 

yoruz. 

Tabiî, bu arada biz 100 bin kurban 

kesimi gerçeklefltirmeyi 2010 

y›l›na kadar hedefliyoruz. Önceki 

dönemlerde befl y›ll›k hedef olarak 

tespit etti¤imiz bu rakama tespit 

edilen sürede ulaflaca¤›m›z› tahmin 

ediyorum. 

Perpsektif: Hedef ülkelerde 

görevli olan gönüllüler neye göre 

tespit edilmektedir? 

10 

IGMG 

PERSPEKTIVE

teşkilat 

Pakistan 

Ali Bozkurt: Hedef ülkede yap›- 

lan çal›flmay› rapor haline getirmek, 

yine çal›flmalar› foto¤raf ve video 

olarak kay›t alt›na almak ve belirli 

bir kurumun temsilcisi olman›n 

bilincinde olmak, gönüllülerimizin 

üstlendikleri sorumluluklar›n bafl›nda 

gelmektedir. Bölgelerden bize 

gelen baflvurular› bu sorumluklardan 

yola ç›karak de¤erlendiriyoruz. 

Tabi bu arada, Avrupa’da yetiflen 

önemli bir genç ve üniversiteli 

kitleyi göz önünde bulundurdu¤umuzda, 

bu kesimden kardefllerimizin 

görev almas›da bizim için 

önemlidir. Kurban gönüllüsü olmak 

onlar içinde ayr› bir birikimdir. Bu 

konuda Gençlik Teflkilat›m›zla olan 

iflbirli¤imiz devam etmektedir. 

Perpsektif: Kurban Kampanyas›n›n 

anlam›n› bir kez daha tazeleyecek 

olursak neler söylerdiniz? 

Ali Bozkurt: Öncelikle Kurban 

vacip olan bir ibadettir. Bu vacip 

ibadeti kurumsal hale getirdi¤inizde 

ayr›ca bir çok hay›rlara vesile 

oluyorsunuz. ‹flte teflkilat olarak bunu 

yapmaya çal›fl›yoruz. Yard›m etti¤imiz 

bölgede yaflayan insanlar›n 

refah düzeyinin ve toplumsal bilincinin 

artmas› bizim için önemlidir 

ki Kurban Kampanyas› buna vesile 

olan bir çal›flmad›r. 

Biz, bu yard›mlar›n o bölgelerdeki 

insanlar›n hayatlar›n› di¤er 

aç›lardanda desteklemesini istiyoruz. 

‹stiyoruz ki yard›m edilen ihtiyaç 

sahibi sahibi insanlar yaflad›klar› 

toplumda söz sahibi olsunlar. 

Bizim burada bir kurum olarak 

yapt›¤›m›z çal›flmalar gidilen ülkelerde 

kurumsallaflmay› teflvik eden 

bir etkide bulunuyor. Dikkat ederseniz 

dünyada bu çerçevede yaflanan 

yeni ve farkl› bir hareketlilik 

söz konusu. ‹nsani yard›m çal›flmalar›nda 

bulunun kurum ve kurulufllar›n 

say›s› geçmifle k›yasla artmakta. 

Tabi bu sevindirici bir geliflme. 

Bir Kurban Organizasyonuyla siz 

di¤er dünyalar› tan›yor ve iflbirli¤ine 

giriyorsunuz. Kurumlar aras› iflbirli¤ini 

art›r›yorsunuz. Örne¤in 

Afrka ülkelerinde beraber çal›flt›¤›- 

m›z baz› kurumlar, ‘‘biz de böyle 

olamaz m›y›z’’ diyerek toplumsal 

sorumluluklar›n› art›r›yorlar. 

Benin 

IGMG PERSPEKTIVE 11

toplum 

Nasr Hâmid Ebû Zeyd ve 

tarihselli¤e bak›fl› 

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin MAfiALI • eminmasali@hotmail.com 

Nasr Hâmid Ebû Zeyd 

M 

›s›rl› ilim adam› Nasr Hâmid 

Ebû Zeyd tarihsellik anlay›fl›n› 

müstakil bir makalede ele alm›fl ve 

bu makalesini de en-Nass es-Sulta 

el-Hakîka isimli eserine “Tarihsellik: 

Kar›flt›r›lan Bir Kavram” bafll›¤› alt›nda 

yer vermifltir. Dolay›s›yla 

onun tarihsellik telakkisini resmederken 

daha ziyade onun bu yaz›s›- 

n› temel almaya çal›flaca¤›z. 

Evvelemirde flunu belirtmek gerekir 

ki tarihsellik tart›flmalar› XVI- 

I. ve XIX. yüzy›llar aras›nda H›ristiyan 

dünyas›nda, Bat›-Hristiyan düflünce 

sisteminin dogmatik yap›s›na 

tepki olarak ortaya ç›kan reform 

hareketleri çerçevesinde, Kilisenin 

as›rlar boyu oluflturdu¤u dogmatik 

esaslar›n, tarihselci-tenkitçi 1 

bir 

bak›flla yeniden yorumlanmas› çabalar›na 

koflut olarak neflet etmifltir. 

XIX. yüzy›lda bafllayan ‹slam 

düflüncesinde yenilenme çabalar›, 

bu yüzy›l sonunda hayli belirginlik 

kazanan modernleflme hareketi ve 

en nihayet XX. yüzy›l ulus-devletlerinin 

oluflumu ile gün yüzüne ç›kan 

yenilenme talepleri, yenilikçi ak›mlara 

dönüflmüfltür. Bu yenilikçi 

ak›mlar, Müslümanlar›n modern 

Bat› düflüncesiyle ve uluslar›yla daha 

s›k› bir diyalog içine girmesi ve 

giderek oluflumu daha belirgin hale 

gelen uluslararas› düflünce ekseninde 

aktif bir konum kazanmas› 

amac›yla yeniden yap›lanma projeleri 

üretmeye bafllam›fllard›r. Bu 

yenilenme sürecinde daha ziyade 

dogmatik alanlar sorun teflkil etti¤i 

için öncelikle dinin de¤iflen ve de- 

¤iflmeyen yönleri üzerinde durulmufl, 

tarihsellik fikri de bu çerçevede 

gündeme gelmifltir. 

Tarihselci yaklafl›m›n Bat›da geliflti¤i 

flekliyle Kur’ân’a uygulanmas› 

ise müsteflrikler taraf›ndan gerçeklefltirilmifl 

2 ; daha sonra müslümanlar 

da bu görüfle belli 

oranlarda destek vermifller, 

buna ba¤l› olarak da 

XX. yüzy›l modernleflme 

hareketi çerçevesinde tarihselci 

görüfl belli bir kabul 

görmeye bafllam›flt›r. 

Ancak tarihselcilik, Bat›’da 

do¤mas› ve ‹slâm gelene¤inin 

d›fl›nda geliflme 

süreci takip etmesinin etkisiyle 

müslümanlar taraf›ndan 

oldu¤u gibi benimsenmemifltir. 

Müslüman 

tarihselciler, oryantalistleri 

vahyin metafizik ve moral 

evrensel özünü tarihe 

ve topluma indirgeyerek 

gözard› etmekle elefltirmifller; 

tarihselcili¤i dini 

metni anlama s›ras›nda 

metnin oluflum döneminin 

tarihi flartlar›n› göz önünde 

bulundurmak ve yorum 

etkinli¤inde anlayan öznenin 

konumunun itibara al›nmas› 

olarak alg›lam›fllard›r 3 . Temel savlar› 

ise tarihüstü bir bak›fl aç›s›n› do- 

¤uran ezelîlik-ebedîlik ve de¤iflmezlik 

anlay›fl›n› de¤ifltirerek toplum 

ve tarihin içinde olan dinin antropolojik 

okumas›n›n yap›lmas› 4 , 

Kur’an’a vahyin VII. yüzy›ldaki tarihsel–toplumsal 

ba¤lam›ndan bak›lmas› 

gerekti¤i yönünde olup ahkâm 

âyetlerinin de ancak ideal bir 

12 

IGMG 

PERSPEKTIVE

toplum 

‹slâmî ortamda mümkün 

olabilece¤i fleklindedir. 

Bugünün flartlar› ise ondört 

as›r ötesinden çok 

farkl›d›r. Bu durum, 

Kur’an’›n literal anlamlar›- 

n›n zorunlu olarak dayat›lmas›n› 

imkans›z k›lmaktad›r. 

Dolay›s›yla araflt›rmac›n›n 

öncelikle neyin vahyin 

özgün inflas›, neyin de 

‹slâm-öncesi töre ve toplumsal-dinsel 

gelene¤in 

ürünü oldu¤unu belirlemesi, 

daha sonra da ‹slâm’›n 

hac gibi gelifltirmek suretiyle 

tamamen benimsedikleri 

ile kölelik, kad›n haklar› 

ve savafl sorunlar› gibi 

gelifltirilmesinin önemini 

müslümanlara hissettirmekle 

birlikte k›smen kabul 

ettiklerini birbirinden 

ay›rt edebilmesi amac›yla 

tarihselci yöntem kullan›lmaktad›r 

5 . 

Ebû Zeyd’e göre 

‘tarihsel olma’ 

Kitaplar›, Almanca’ya da çevrildi 

Ebû Zeyd gerek tarihselcili¤in 

teolojik temellendirmesini gerekse 

tarihselli¤i nas›l alg›lad›¤›n› ve bir 

fleyin tarihsel olmas› ile neyi kastetti¤ini 

Mutezile’nin ilahi s›fat ve 

özellikle de ‘kelâm’ anlay›fl›na yönelik 

analizleri çerçevesinde ortaya 

koymaktad›r. 

fiöyle ki Mutezile’ye göre 

Kur’an zâtî s›fatlar alan›na ait de¤ildir, 

dolay›s›yla da muhdes ve mahluktur. 

Çünkü Kur’an ilahi kelamd›r, 

kelam ise s›fat de¤il fiildir; bu 

bak›mdan zâtî s›fatlar alan›na de¤il, 

fiilî s›fatlar alan›na aittir. Mutezile’ye 

göre bu iki alan aras›ndaki 

fark fludur: ‹lki yani zâtî s›fatlar, Allah’›n 

Zât›’n›n, evrenin yoktan yarat›lmas› 

öncesi itibariyle sahip oldu¤u 

yeganeli¤i ifade ederken, fiilî 

s›fatlar alan›, Allah’›n evren ile iliflkisi 

itibariyle sahip oldu¤u s›fatlar› 

ifade etmektedir. Dolay›s›yla da fiilî 

s›fatlar, mevcudiyeti evrenin varl›- 

na ba¤l› olan s›fatlar iken Zâtî s›fatlar 

evrenin yarat›l›fl› öncesi itibariyle 

söz konusu olan s›fatlard›r. Sözgelimi 

“adalet” s›fat›, ancak bu s›fat›n 

gerçekleflmesini sa¤layacak bir 

alan›n varolmas› ba¤lam›nda anlafl›labilir 

ki bu alan da evrendir. Keza 

“r›z›k verici olma” s›fat›, “r›z›k verilen”le 

yani evrenin varolmas›yla 

irtibatl›d›r. Bu durum kelam s›fat› 

için de geçerlidir. Zira bu s›fat, bir 

“muhatab›n” varl›¤›n› gerekli k›lmaktad›r. 

Dolay›s›yla “kelam s›fat›” 

da “fiilî s›fatlar alan›”na ait olacakt›r. 

Bu durumda Allah’› “ezelden beri 

mütekellimdir” fleklinde nitelemek 

ve O’nun kelam›n›n kadim oldu¤unu 

söylemek, Allah’›n, muhatap olmaks›z›n 

–çünkü evren henüz yokluktad›r- 

kelamda bulundu¤u anlam›na 

gelir ki bu da hikmeti ilâhîye 

ters düfler. Bu anlay›fl çerçevesinde 

mutezile zâtî s›fatlar›n evrenin varl›¤›na 

gereksim duymayan “ilim”, 

“kudret”, “ezelî olma” ve “hayat” s›- 

fatlar›ndan ibaret oldu¤unu düflünmüfltür. 

Nitekim mutezileye göre 

Allah, “Zât›yla Âlim”, “Zât›yla Kâdir”, 

“Zât›yla Kadîm” ve “Zât›yla Hay” 

olup evreni de bu dört s›fattan varetmifltir. 

Mutezile bu durumda Allah’›n 

evrenin yarat›l›fl›n› sa¤layan 

?kün” hitab›n›n muhatab› olmayan 

bir hitap olarak alg›lanmamas› 

için, evrenin yarat›l›fl› öncesinde 

bu hitaba muhatap olmas›n› 

sa¤layan bir varl›k boyutu bulundu¤unu 

kabul etmek durumunda 

kalm›fllard›r. 

Bu çerçevede Ebû Zeyd 

kudret-fiil (ilahî kudret-ilâhî fiil) 

ay›r›m›n›n önemine iflaret 

etmektedir. Onun ifadelerine 

göre ilahi kudret mutlakt›r, 

ezeli ve kadim olan Zat-› ilahi’nin 

s›fatlar›ndan biri olmas› 

hasebiyle de kesinlikle s›n›rs›zd›r. 

Bu bir aç›dan böyledir. Fakat 

di¤er aç›dan kudret, sonsuz 

olan ve gerçekleflmesi yani 

olanaktan “eyleme” geçmesi 

zorunlu ve kesin olmayan fiillere 

yönelik “potansiyeli” ifade 

etmektedir. Dolay›s›yla da 

“kudret”, teorik olarak gerçekleflmesi 

mümkün olan imkanlar›n 

tamam›n› kapsamaktad›r. 

‹lahi kudret mutlak oldu¤una 

göre, onun imkan› dahilinde olan 

fiiller haliyle sonsuzdur. Ancak ilahi 

fiillerin tahakkuk mahalli olan evren, 

zaman ve mekana ba¤›ml› olmas› 

hasebiyle sonludur. Dolay›s›yla 

ilahi kudretin sahip oldu¤u potansiyel 

ile ilahi fiiller aras›nda hiç 

bir zaman bir örtüflme olmayacakt›r. 

Bu ifadelerinin de gösterdi¤i 

üzere Ebû Zeyd’e göre, ilahî fiiller 

bir yönüyle ilahi kudretle irtibatl›- 

d›r. Zira tahakkuku kesin olan olmayan 

bütün ilahi fiiller, ilahi kudretin 

kapsam›nda yer almaktad›r. 

Lakin ilahî fiillerin tahakkuk alan› 

evrendir. Evren de zaman ve mekanla 

kay›tl› oldu¤u için, kudretteki 

varl›¤› itibariyle s›n›rs›z olan ilahi 

fiiller evrendeki varl›¤› itibariyle s›- 

n›rl›l›k arzeder. Kaynak itibariyle 

mutlak kudretle irtibatl› olan ilahi 

filerrin mümkün evrenle ilintili olmas›, 

onlar› tarihe ba¤›ml› ve tarihsel 

k›lmaktad›r. Dolay›s›yla kudretteki 

varl›¤› itibariyle ilahi fiiller s›- 

n›rs›z olmakla birlikte tarihsel mümkün 

ile (evren) olan iliflkileri aç›s›ndan 

tarihe ba¤›ml›d›rlar. Ebû Zeyd bu 

ba¤lamda Gazzâli’ye at›fta bulunmaktad›r. 

Zira Gazâlî’nin “Miflkâ- 

IGMG PERSPEKTIVE 13

toplum 

tü’l-envâr” isimli eserindeki 

ifadesine göre ilahi fiillerin ilki, 

evrenin yarat›lmas›d›r ki 

bu fiil de tarih bafllang›c› olarak 

kabul edilmektedir. Çünkü 

bu fiille birlikte “zaman” 

bafllam›flt›r. O halde “evrenin 

yarat›lmas›” tarihsel bir olayd›r 

ve bu noktada hiç bir fikir 

ayr›l›¤› yoktur. fiu halde tarihsellik, 

evrenin yarat›l›fl› itibariyle 

söz konusudur. Evrenin 

yarat›lmas› sonras›na ait bütün 

fiiller tarihsel olmaktad›r. 

Di¤er bir ifadeyle burada tarihsellik, 

zaman içerisinde 

meydana gelme anlam›na gelmektedir. 

‹lk ilahi fiil –evrenin 

yarat›lmas›-, zaman› bafllatan 

eylem oldu¤una göre, bu ilk fiilden 

sonraki bütün fiiller, zaman 

ve tarih içinde vuku bulduklar› 

için, tarihsel fiiller olurlar. 

Böylece “ilahi kudret” ile 

“ilahî fiil” aras›nda iki düzeyde 

bir ay›r›m gerçekleflmifl 

olur: Birinci düzey: Kudretin ilahi 

fiillere iliflkin potansiyeli ifade etmesi 

buna ba¤l› olarak da sonsuz 

olmas›na karfl›n fiillerin sonlu evrenle 

ba¤lant›l› olmalar› hasebiyle 

sonlu olmas›. Bu durumda ilahi 

kudret “mümkün olma”y›, ilahi fiiller 

ise “gerçekleflme”yi ifade etmektedir. 

Her mümkün de gerçekleflecek 

de¤ildir. ‹kinci düzey ise, kudretin, 

kadîm ve ezelî Zât’tan ayr›lmayan 

bir s›fat olmas› sebebiyle “ezelî” olmas›na 

karfl›n ilahi fiillerin ezeli de- 

¤il sonradan olma ve tarihsel olufludur. 

Dolay›s›yla Ebû Zeyd imkan dahilinde 

olma bak›m›ndan bir s›fatla 

nitelenme ile s›fat›n “eyleme” dönüflmesi 

aras›n› ay›rmakta, s›fat›n 

fiilde görünüm kazanmas›n› tarihsel 

gerçekleflme olarak de¤erlendirmektedir. 

Buna göre kelâm-› ilâhî 

meydana gelme itibar›yla bir “fiil” 

oldu¤una göre, ilâhî kelâm›n görünümlerinden 

biri olan Kur’ân-› Kerîm 

de kaç›n›lmaz olarak kadîm ve 

ezelî olamayacakt›r. 

Ebû Zeyd bu çerçevede “kelâm” 

s›fat›n›n ezeli olan ilim s›fat›yla irtibat›na 

da de¤inmektedir. Zati bir 

Ebû Zeyd, yorumlar› ile dikkatleri çekti 

s›fat olan “ilim” s›fat›n›n kimi durumda 

“kelam” gibi bir baflka fiil 

tarz›nda tecelli etti¤ini ifade etmektedir. 

Lakin burada “kelam” her ne 

kadar ilm-i ilâhî’yi aç›¤a ç›karan bir 

“fiil” olsa da bütünüyle ona karfl›l›k 

gelmemekte, onunla bütünüyle örtüflmemektedir. 

Ebû Zeyd’e göre kelâm-› ilâhî/Kur’ân’›n 

ezeli olarak telakki 

edilmesinin sebebi, onunla kudret 

ve ilim s›fat› aras›ndaki iliflkinin hatal› 

kurgulanmas›d›r. An›lan s›fatlar 

kadim ve ezelî oldu¤undan, onlarla 

irtibatl› olan kelam s›fat› da bu flekilde 

kadim ve ezeli addedilmifltir. 

Sözün özü kelâm-› ilâhî bir fiildir, 

dolay›s›yla da tarihseldir. Çünkü 

bütün ilâhî fiiller, muhdes ve 

mahluk olmas› hasebiyle tarihsel 

olan “evren”de tahakkuk eden fiillerdir. 

‹lâhî kelam›n görünümlerinden 

biri olmas› itibar›yla Kur’an da 

ayn› flekilde tarihsel bir fenomendir. 

Ebû Zeyd tarihsellik anlay›fl›n›n 

Kur’an’›n delaletinin evrensel oldu- 

¤u fleklindeki telakkiyi geçersiz k›laca¤› 

fleklindeki itiraz› yersiz bulmaktad›r. 

Ona göre böyle bir iddiay› 

savunanlar farkl› delalet tiplerini 

birbirine kar›flt›rmakta ve 

dilsel delaletin di¤er delalet 

tiplerinden farkl› kurallar› oldu¤unu 

idrak edememektedirler. 

Dilsel delalete has 

özellikler sayesinde dilsel 

metinler, ortaya konmalar›- 

n›n üzerinden belli bir zaman 

diliminin geçmesine ba¤l› 

olarak iletiflim görevini yitirmezler, 

anlamsal olarak muhataplarla 

iletiflim iliflkilerini 

sürdürürler. Befler ürünü sanatsal 

metinler için dahi durum 

böyle iken, dini metinlerin 

delaletinin insana hitaba 

ve onunla anlamsal olarak 

iletiflimde bulunmaya muktedir 

olmad›¤›n› düflünmek asla 

mümkün de¤ildir. 

Kaynaklar: 

1 

Tarihsellik kavram›n›n do¤uflu ve 

geliflimi hakk›nda genifl bilgi için 

bkz. Mehmet Paçac›, “Kur’ân ve 

Tarihsellik Tart›flmas›”, Kur’an’› 

Anlamada Tarihsellik Sorunu Sempozyumu, 

‹stanbul 2000, s. 18; Yasin Aktay, 

“Kur’ân Tarihselcili¤ine Bir Soykütü¤ü 

(Geneology) Denemesi”, Kur’an’› Anlamada 

Tarihsellik Sorunu Sempozyumu, ‹stanbul 

2000, s. 31; Ahmet Nedim Serinsu, 

Tarihsellik ve Esbâs-› Nüzûl, ‹stanbul 

1996, s. 23-30; Do¤an Özlem, Tarih Felsefesi, 

‹stanbul 1996, s. 151-160. 

2 

Örnek olarak bkz. Rudi Paret, Kur’ân 

Üzerine Makaleler, çev. Ömer Özsoy, Ankara 

1995, s. 17,18; Montgomery Watt, 

Hz. Muhammed’in Mekkesi, çev. Mehmet 

Akif Ersin, Ankara 1995, s. 62-69. 

3 

Genifl bilgi için bkz. Emin el-Hûlî, Kur’ân 

Tefsirinde Yeni Bir Metod, çev. Mevlüt 

Güngör, ‹stanbul 1995, s. 80; Câbirî, 

“Ça¤dafl Dünyada ‘fieriat’›n Tatbiki’ 

Problemi”, ‹slâmiyât, I(1998/4), s. 44; Fazlurrahman, 

‹slâm ve Ça¤dafll›k, çev. Alparslan 

Aç›kgenç-M. Hayri K›rbaflo¤lu, 

Ankara 1998, s. 25-26; Hasan Hanefî, et- 

Turâs ve’t-tecdîd mevk›fünâ mine’t-türâsi’l-kadîm, 

4. bs., Beyrut 1992/1412, s. 64; 

Aflmâvî, s. 109-112. 

4 

Muhammed Arkoun, el-‹slâm, Avrubâ, 

el-garb rihânâtü’l-ma’nâ ve irâdâtü’l-heymene, 

çev. Hâflim Sâlih, Beyrut 1995, s. 

171-172. 

5 

Nasr Hâmid Ebû Zeyd, “Soruflturma”, 

‹slâmiyât, I(1998/4), s. 274. 

14 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irşad 

‹mân-âhlâk-amel 

De¤er-davranıfl bütünlü¤ü 

Assoc. Prof. Dr. Özcan HIDIR • ohidir@hotmail.de 

İslam, bize davranışlarımızın 

kendi içimizde hesabını verebilmeyi, 

hiç kimsenin olmadığı 

bir yerde bile şeffaflığı, 

kendimize karşı dürüstlüğü, 

kendimize karşı hesap 

verebilir olmayı, Allah Teâla’ya 

karşı hesap verebilir olmayı 

öğütlermektedir. 

“‹mân-ahlâk-amel” bir baflka ifadeyle 

“de¤er-davran›fl” bütünlü¤ü, 

ahlâkî de¤erlerin kaygan zeminden 

kurtar›larak, bir hayat biçimine dönüflmesini 

ifade eder. Bu bir anlamda 

ahlak›n soyutluktan somutluga 

dönüflmesi demektir. Esasen bu oldukça 

önemli ve kompleks bir konudur. 

Zira ahlâkî de¤erler tek bafl›na 

bir fley ifade etmez. Ahlâkî de¤erlerin, 

hayat›m›zda vücut bulmufl, yaflayan 

de¤erler olmas› gerekir. Bunun 

için de konuflmaktan ziyade konuflulan 

imani-ahlâkî de¤erlerin bir süreç 

dahilinde davran›fl bilincine, hayat 

tarz›na dönüfltürülmesi esast›r. 

Tabiat›yla bu dönüflümde kiflinin 

iradesi, hayata bak›fl› ve sorumluluk 

duygusu öne ç›kar. Yani insan›n yaln›z 

kald›¤›nda da, temel ahlâkî de- 

¤erlere sahip ç›kan ve ona göre davranan 

bir kifli haline dönüflmesi, ahlâkî 

de¤erlerin vicdanlarda kökleflmesini, 

tek bafl›na da olsa düflünsel 

alanda dahi, ona ayk›r› davranmay› 

bir bak›ma insaniyetini, onurunu ve 

yarat›l›fl misyonunu kaybetme kadar 

tehlikeli görebilme bak›fl›n› kazanmas›d›r. 

Burada, de¤erin davran›fla dönüflmesi 

ve bir irade gösterilmesi 

aç›s›ndan, ‹slâm Dîni ile ahlâk aras›nda 

kopmaz, köklü bir ba¤›n oldu- 

¤unu görürüz. Çünkü ‹slam, bize 

davran›fllar›m›z›n kendi içimizde hesab›n› 

verebilmeyi, hiç kimsenin olmad›¤› 

bir yerde bile fleffafl›¤›, kendimize 

karfl› dürüstlü¤ü, kendimize 

karfl› hesap verebilir olmay›, Allah 

Teâla’ya karfl› hesap verebilir olmay› 

ö¤ütlemektedir. Mesela Kur’an-› Kerîm’de 

ve Hz. Peygamber’in Sünnet’inde 

çok özel bir ibadet olarak 

yer alan namaz ile ahlâk aras›nda, 

dikkatli okunmad›¤›nda farkedilemeyen 

önemli bir irtibat kurulmaktad›r. 

Buna göre Kur’an’a göre namaz, 

insan› bütün kötülüklerden al›- 

koymal›d›r. Bir bak›ma namaz bize, 

biraz önce ifade edilen ahlâkî de¤erlere 

uygun davran›fl bilinci kazand›rmaktad›r. 

Günde befl defa Allah Teâla’n›n 

huzuruna ç›k›p iradesini ve 

O’nunla irtibat›n› yenileyen kifli, namaz›n 

d›fl›nda da bilincini ve O’nunla 

ba¤›n› devam ettirir ve herkese 

karfl› böyle bir sorumluluk içinde 

davran›r. Bu aç›dan bak›l›rsa namaz 

ile ahlâkî davran›fllar, kötülükten kaç›nma 

ve iyili¤i, güzelli¤i yeryüzünde 

egemen k›lma aras›nda kopmaz bir 

ba¤lant› vard›r. 

Oruç, hac, zekat gibi ‹slâm Dini’nin 

di¤er temel ibadetleri ile ahlâk 

aras›nda da benzer flekilde iliflki kurmak 

tabiat›yla mümkündür. Mesela 

oruç konusundaki hadisler incelendi¤inde, 

sadece aç kalan fakat insanlara 

kötülükte bulunan, kötülükten 

uzak durmayan, iyilik ve güzellik peflinde 

koflmayan kiflilerin orucunun 

yal›n bir aç kalma olarak nitelendirildi¤i 

görülür. Bu anlamda gerçek 

oruç, Yüce Yarat›c› ile kurulan ba¤›n 

davran›fllara yans›t›labilmesi ve 

oruçlu geçen bütün zaman diliminin 

güzellikler zaman›, iyilikler zaman›, 

kötülüklerden kaç›nma ve kendi ken- 

IGMG PERSPEKTIVE 15

irşad 

dini denetim alt›nda tutabilmesi yani 

manevî-vicdanî oto-kontrol mekanizmas›n› 

kurabilmesi ile de¤er kazanmaktad›r. 

Bu itibarla hangi aç›dan bak›l›rsa 

bak›ls›n Kur’an ve Sünnet gibi iki temel 

kayna¤a dayanan ‹slâm Dini hep 

ahlâkl› olmay›, ahlâkl› davranmay›, 

ahlâkî de¤erleri hayata yans›tmay› 

ö¤ütlemektedir. Zira Kur’an ve Sünnet, 

zarif ve medenî bir toplumdan 

beklenen davran›fl ilkelerini (ahlâk) 

aç›klamaktad›r. Zira medeniyet idraki, 

sonuçta fert ve toplumlar› medenî 

davran›fla yani ahlâkl› ve zarif olmaya 

yöneltmiyorsa, hiç bir anlam ifade 

etmez. Kur’an-› Kerîm, kendisine 

ilim verildi¤i halde hayat›na tatbik 

etmeyen veya bu ilmin tam tersi davran›fllar 

sergileyen kimselerin bu durumunu, 

verilebilecek en kötü misalle 

flöyle tavsif etmektedir: 

“Onlara, kendisine âyetlerimizden 

verdi¤imiz ve fakat onlardan 

s›yr›l›p ç›kan, o yüzden de fleytan›n 

takibine u¤rayan ve sonunda azg›nlardan 

olan kimsenin haberini oku. 

Dileseydik elbette onu bu âyetler sayesinde 

yükseltirdik. Fakat o, dünyaya 

sapland› ve hevesinin pefline düfltü. 

Onun durumu t›pk› köpe¤in durumuna 

benzer. Üstüne varsan da 

dilini ç›kar›p solur, b›raksan da dilini 

sark›t›p solur. 

Hz. Peygamber de faydas›z ilimden 

Allah’a s›¤›nm›flt›r. ‹lmin en baflta 

gelen faydas›, sahibinin davran›fl›- 

n› olgunlaflt›r›p ahlâk›n› güzellefltirmesi, 

davran›fllar›n› terbiye etmesidir. 

Resûlüllah (s.a.) flöyle buyurur: 

“Allah’›m! Faydas›z ilimden, korkmayan 

kalpten, tatmin olmak bilmeyen 

nefisten ve kabul edilmeyen duadan 

sana s›¤›n›r›m!” 

fiu halde erdemli/ahlâkl› davran›fl, 

ferdi yücelten ve toplumun geliflip 

yükselmesine vesile olan her 

alanda anlam kazan›r. Yani bir toplumun 

fertleri manevî olarak ibadetle, 

fikir ve düflünce olarak ilimle, iktisadî 

aç›dan çal›flmayla, ahlâkî olarak 

erdemle, sosyal aç›dan karfl›l›kl› dayan›flma 

ve yard›mlaflmayla, maddî 

olarak da yeryüzünü mamur hale getirmekle 

geliflir ve yücelir. 

Ahlâk-amel bütünlü¤ünün ilk ve 

en önemli esaslar›ndan biri, bir de- 

¤er olarak sahip oldu¤u ahlâk›n› medeni 

davran›fla dönüfltürebilmesi, 

medeni olmayan kötü ve çirkin huylar 

ile insan› alçaltan davran›fllardan 

kaç›nmas›d›r. Tabiat›yla bu neyin iyi 

neyin kötü oldu¤unu bilmeyi gerektirir. 

Ahlâki özellikleri kazanmada 

ahlakı amele 

dönüştürmede, yukarıda 

da değindiğimiz gibi,“örnek 

şahsiyetler” 

ve “rol modeller” son 

derece önemi haizdir. 

Bu anlamda Hz. Peygamber, 

özelde Müslümanlar 

genel olarak 

da bütün insanlık için 

örnek bir şahsiyettir. 

“Ben, güzel ahlâk› tamamlamak 

için gönderildim” ve “Muhakkak Allah, 

güzel ahlâk› sever ve çirkin ve insan› 

alçaltan davran›fllardan da hoflnut 

olmaz” hadislerinde oldu¤u üzere 

Hz. Peygamber bazan, genel olarak 

güzel ahlak›n öneminden söz 

ederken di¤er baz›lar›nda ise somut 

olarak neyin güzel ahlak neyin ise 

çirkin oldu¤unu belirtir. 

Özellikle ilk olarak zikredilen hadisinde 

Hz. Peygamber’in, “güzel ahlâk”› 

risâletinin esas gâyesi olarak 

gördü¤ü belirtilmelidir. Bu ayn› zamanda 

ahlak›n amelle bütünleflmesinde 

rol model veya örnek flahsiyetlerin 

önemini gösterir. Bu itibarla 

O’nun (s.a.) hayat›n›n her safhas›nda 

güzel ahlâk numunelerini görmek 

mümkündür. Hz. Peygamber’in güzel 

ahlak› risaletinin gayesi olarak 

de¤erlendirilmesi, ahlak›, “dînimiz, 

dünyam›z ve âhiretimizin mamur olmas›na 

yol açan davran›fllar” olarak 

anlamam›za yol açar. Hz. Peygamber’in 

flu duas›n› da böyle yorumlamak 

mümkündür: “Allah’›m! Bana 

iflimin ismeti olan dînimi ›slah et. Varaca¤›m›z 

yer olan âhiretimi de ›slah 

et. Benim için hayat› her hay›r hususunda 

ziyade k›l ve bana ölümü her 

flerden rahat k›l.” 

Ahlâki özellikleri kazanmada ahlak› 

amele dönüfltürmede, yukar›da 

da de¤indi¤imiz gibi, “örnek flahsiyetler” 

ve “rol modeller” son derece 

önemi haizdir. Bu anlamda Hz. Peygamber, 

özelde Müslümanlar genel 

olarak da bütün insanl›k için örnek 

bir flahsiyettir. Zira Allah Teâla’n›n, 

geçmifl peygamberlerin bir mîras› 

olarak, güzel ahlâk›n bütün yönlerinin 

kendisinde mükemmel mânada 

temsil edilen ve Kur’an’da “üsve-i 

hasene=en güzel örnek” olarak taltif 

edilen ve hakk›nda “Muhakkak sen, 

yüce bir ahlâk üzeresin” buyurulan 

Resûlüllah’› Müslümanlara göndermesi, 

özelde bu ümmete genelde ise 

bütün insanl›¤a olan nimetlerin en 

büyüklerindendir. Zira Allah’tan ald›¤› 

ilahi mesajlar› O (s.a.), harfiyyen 

hayat›na yans›tm›flt›r. Bu itibarlad›r 

ki, Hz. Âifle’ye (r.a.) Hz. Peygamber’in 

ahlâk› sorulmufl ve “Onun 

(s.a.) ahlâk› Kur’an’dan ibarettir” cevab›n› 

vermifltir. 

Bu sözüyle Hz. Âifle, Resûlüllah’›n 

hayat›n›n, Kur’an’›n canl› örne¤i oldu¤unu 

kastetmifltir. Zira Hz. Peygamber, 

Kur’an’› insanlara sözleriyle 

aç›klad›¤› gibi, hayat›nda da 

Kur’an’›n gere¤ini uygulam›flt›r. Bu 

itibarla, geçmifl peygamberlerin hayatlar›na 

dair bilgiler kayboldu¤u 

halde, do¤umundan vefat›na kadar 

Resûlüllah’›n sîretinin en ince ayr›nt›- 

lar›na ait rivayet ve bilgilerin kaydedilerek 

nesilden nesile aktar›lm›flt›r. 

Özellikle Onun (s.a.) peygamberli¤i ile 

Medine’ye hicreti sonras› döneme ait 

bilgi ve rivayetler çok daha ayr›nt›l›- 

d›r. Her as›rda bu konuda pek çok 

eser kaleme al›nm›flt›r. Kad› ‹yaz’›n 

fiifâ-i fierif’i bu konudaki en önemli ve 

bereketli kitaplardan biridir. 

Öte yandan ahlâk›n davran›fla dönüflmesinin 

en önemli tezâhürü, “medenî 

davran›fl”t›r. Medenî davran›fl, 

esasen “âdâb-› muâfleret”ten baflka 

16 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irşad 

bir fley de¤ildir. Bir anlamda “adâb-› 

muâfleret”, medenî davran›fl›n (ahlak) 

sosyal hayat içerisinde uygulay›fl biçimleridir. 

Hz. Peygamber afla¤›da 

mealini verece¤imiz hadislerindeki 

özlü ve kapsaml› sözleriyle, Rabbi, 

kendisi ve insanlarla olan iliflkisinin 

ölçüsünü ortaya koymufl, bu aç›dan 

medeni davran›fl modelleri (adab-› 

muafleret) sunmufltur: 

“Müminlerin îman bak›m›ndan en 

kemâle ermifli, ahlâk› en mükemmel 

oland›r. Sizin en hay›rl›n›z, kad›nlar›- 

n›za karfl› en hay›rl› ve ahlâkl› olan›- 

n›zd›r.” 

“Muhakkak kifli güzel ahlâk›yla, 

geceleri ibadetle gündüzleri de oruçla 

geçiren kimsenin derecesine ulafl›r.” 

“Nerede olursan ol Allah’tan 

kork; bir kötülük yapt›¤›n›zda onun 

ard›ndan bir iyilik yap ki, onu yok etsin. 

‹nsanlara da güzel ahlâk ile muamelede 

bulunun.” 

Bu itibarla medenî davran›fl›n yani 

güzel ahlâk›n Kur’an ve Sünnet’te 

yer alan en önemli hususiyetlerinden 

birinin, insanlara sertlikle de¤il, flefkat, 

müsamaha ve yumuflakl›kla muamele 

etmek yani “geçimli insan olmak” 

oldu¤unu söylemeliyiz. Yine 

insanlarla muamelede k›zg›nl›¤a sebebiyet 

verecek davran›fllarla mücadele 

etmek, devaml› kendini hakl› ç›- 

karmamak, öfkesine hakim olmak, 

hakl› oldu¤u bir durumda bile muhatab›na 

müsamahakâr ve dürüst davranmak, 

her hal ü karda dosdo¤ru 

olmak, fliddet ve zorluklar karfl›s›nda 

yumuflakl›k göstermek, Sünnet’ten 

ö¤rendi¤imiz güzel ahlâk örnekleridir. 

Allah Teala, Kur’an-› Kerim’de 

“(Resûlüm!) Sen af yolunu tut, iyili¤i 

emret ve cahillerden yüz çevir” buyurur. 

Di¤er bir ayette ise "Sana emredildi¤i 

gibi dosdo¤ru ol" buyurulmufltur. 

Hz. Peygamber esasen baflka 

bir yol üzerinde olamazd›. fiu halde 

buradaki “ahlâk›n kategorik 

emr”i, esasen ümmet içindir. 

Yine Kur’an’da, “ibâdü’r-Rahmân=Rahman’›n 

kullar›” diye nitelenen 

kimseler hakk›ndaki, “Rahman’›n 

(has kullar› onlard›r ki, yeryüzünde 

tevazu ile yürürler ve kendini bilmez 

kimseler onlara laf att›¤›nda (incitmeksizin) 

‘Selam!’ derler (geçerler)” 

âyetinde de, Allah’›n gerçek kullar›- 

n›n ahlâk›n›n ipuçlar› vard›r. Ayn› flekilde 

Allah’›n, geniflli¤i yer ve gök kadar 

olan cennet haz›rlad›¤›n› vadetti- 

¤i müttaki kullar› hakk›ndaki, “O takvâ 

sahipleri ki, bollukta da darl›kta da 

Allah için harcarlar; öfkelerini yutarlar 

ve insanlar› affederler. 

Medenî davranışın yani 

güzel ahlâkın Kur’an ve 

Sünnet’te yer alan en 

önemli hususiyetlerinden 

birinin, insanlara 

sertlikle değil, şefkat, 

müsamaha ve yumuşaklıkla 

muamele etmek yani 

“geçimli insan olmak” 

olduğunu söylemeliyiz. 

Allah da güzel davran›flta bulunanlar› 

sever” âyeti de, sözünü etti- 

¤imiz ahlâk-amel bütünlü¤ünde örnek 

flahsiyetlerin önemine iflaret etmektedir. 

Hz. Peygamber’in insanlara r›fk 

ve müsamaha ile davrand›¤›n›n en 

önemli misallerinden biri de, flu hadistir: 

Ebû Hüreyre’nin bildirdi¤ine 

göre, bir bedevî mescidin duvar›na 

küçük abdest bozmufltu. Orada bulunan 

sahâbîler, onu derhal bu fiilinden 

vazgeçirmek için oraya kofltular. 

Bunun üzerine Resûlüllüh (s.a.), “Küçük 

abdest bozdu¤u yerin üzerine 

bir kova dolusu su dökün” dedi ve 

flöyle buyurdu: “Muhakkak siz, zorlaflt›r›c› 

de¤il, kolaylaflt›r›c› olarak 

gönderildiniz.” 

fiüphesiz bu ahmak ve kaba bedevînin 

davran›fl›na karfl› gösterilecek 

en güzel tav›r, kolayl›k ve geniflliktir. 

Enes’ten (r.a.) nakledildigine 

göre o flöyle demifltir: “Bir keresinde 

Resûlüllah ile birlikte yürüyordum. 

Resûlüllah’›n üzerinde saça¤› kal›n 

Necrân dokumas› bir kaftan vard›. 

Derken bir bedevî bize yetiflti ve Hz. 

Peygamber’in kaftan›ndan tutup fliddetle 

çekti. Bu s›rada ben Resûlüllah’›n 

boynu ile iki omuzu aras›na 

bakt›m. (Bir de ne göreyim?) Bedevinin 

kaftan› fliddetli çekiflinin etkisiyle 

kaftan›n (kal›n) kenar› Resûlüllah’›n 

boynunda iz b›rakm›flt›. Sonra bedevî, 

‘Yâ Muhammed! Yan›nda bulunan 

Allah’›n mal›ndan bana da verilmesini 

emret!’ dedi. Bunun üzerine 

Resûlüllah flefkatle bedevîye bakt› ve 

gülerek, ona istedi¤inin verilmesini 

emretti.” 

Bu tavr›yla Hz. Peygamber, câhil, 

usûl ve âdap bilmez bu bedevînin yetiflme 

ortam›n› dikkate al›p ona karfl› 

medenî bir insandan beklenen tavr› 

ortaya koymufltur. 

Netice olarak flunu söyleyebiliriz 

ki, ahlak-amel, de¤er-davran›fl bütünlü¤ü 

son derece önemi haizdir. 

Ahlak›n amele dönüflmesinde ise iki 

husus özellikle öne ç›kar: 

1. Bir örnek flahsiyet, ahlak abidesi 

olarak Hz. Peygamber, 

2. Bu örnek flahsiyetin (Hz. Peygamber) 

Sünnetinin bütününde tezahür 

eden “edep/medeni davran›fl 

modelleri” 

Esasen bu iki husus, bir de¤er 

olarak ahlak›n› amele ve davran›fla 

dönüfltürmek isteyen kifli için temel 

ölçüdür. Zira Kur’an'da, “üsve-i hasene” 

vurgusu ve “büyük bir ahlak 

üzere gönderildi¤i” bildirilerek Hz. 

Peygamber’in flahisyeti bir rol model 

olarak öne ç›kar›rken di¤er taraftan 

da Hz. Peygamber, hayat›yla bunu 

somutlaflt›rm›fl, ahlak›n›n tezahürlerini 

ortaya koymufltur. Gayr-i müslim 

ülkelerde az›nl›k halinde yaflayan 

biz Müslümanlara düflen ise, bu davran›fl 

modellerini iyi özümseyip onlarla 

özdeflleflmek ve dolay›s›yla "‹slamî 

temsil görevi"mizi en iyi surette 

yerine getirmektir. 

1 

Bu konuda genifl bir araflt›rma için bk. 

http://www.islamhukuku.com/Uploads/Sayilar/sayi7__(p13-49)564.PDF 

IGMG PERSPEKTIVE 17

irşad 

Ramazan ay› ibadetleri 

M. Hulusi ÜNYE • mhulusiunye@hotmail.com 

Kendisine, Müslümanlar›n “Onbir 

ay›n sultan›” dedi¤i Ramazan ay’› 

kendisinde eda edilen ve bu aya 

mahsus olan ibadetleri yönü ile de 

hem farkl› hem de bereketlidir. Ramazan 

ay› farkl›d›r; çünkü Kur’an-› 

Kerim’imiz de ismi aç›kça zikredilen 

ve kendisinden bahsedilen tek ayd›r. 

Dünya ve ahiret sadetinin yegane 

anahtar› olan mukaddes kitab›m›z 

Kur’an-› Kerim bu ay içerisinde indirilmifltir. 

Yüce Rabbimiz: “Ramazan 

ay’› öyle bir ayd›r ki, insanlara 

do¤ru yolu gösteren, hidayeti ve hakk› 

bat›ldan ay›rmay› aç›klayan Kur’an, 

bu ayda indirildi” 1 

buyurmufltur. 

Hakk›nda “Kadir gecesi bin aydan daha 

hay›rl›d›r” 2 

buyurulan Kadir gecesi 

bu ay içerisindedir. Dinimizin 

befl temel ibadetinden birisi olan 

oruç ibadeti bu ayda üzerimize farz 

k›l›nm›fl ve Ramazan ay›n›n di¤er 

aylardan hem farkl› hem de bereketli 

olmas›na sebep teflkil etmifltir. Nitekim 

Kur’an’›m›zda “Sizden kim bu 

aya yetiflirse oruç tutsun” 3 

buyurulmufltur. 

Ramazan ay›n›n bu özelliklerinin 

yan›nda di¤er aylarda olmayan 

ve Ramazan ay›na mahsus olan ibadetleri 

yönü ile de farkl›d›r. ‹flte bu 

yaz›m›zda bu ibadetlerden k›saca 

bahsetmek istiyoruz. 

Farz olan oruç ibadeti 

Yukarda da bahsedildi¤i gibi dinimizin 

befl temel esas›ndan ve dört 

temel ibadetinden birisi olan oruç 

ibadeti bu ayda eda edilir. Oruç, 

bedenle yap›lan ibadetlerden birisi 

ve her mükellef üzerine farz-› aynla 

farz olan bir ibadettir. 

Dinimizin beş temel 

ibadetinden birisi olan 

oruç ibadeti 

Ramazan ayında 

üzerimize farz 

kılınmıştır. 

Resul-ü Ekrem (sav) efendimizin, 

“Bir kimse, baflka bir mükellefin 

yerine oruç tutmaz. Yine bir kimse, 

baflka bir mükellefin yerine namaz 

k›lmaz” 4 buyurdu¤u bilinmektedir. 

Kur’an-› Kerim’de; “Ey iman 

edenler!.. Sizden evvelki (ümmet)lere 

yaz›ld›¤› gibi, sizin üzerinize de oruç 

yaz›ld› (farz k›l›nd›). Ta ki, korunas›- 

n›z” 5 buyurulmufltur. 

Ayr›ca oruç ibadetinin farz k›l›nd›¤›na 

dair ümmetin icma› da sabit 

olmufltur. Oruç ibadetinin yerine getirilmesi 

kulluk görevlerinden çok 

önemli bir vazifeyi daha yerine getirmek 

anlam›n› tafl›r. Nitekim Peygamber 

efendimiz (as), bir hadislerinde 

oruç tutan insan›n derece ve k›ymetini 

ifade etmesi sadedinde flöyle buyurmufltur: 

“Oruç bir kalkand›r. Oruçlu 

kötü (kem) söz söylemesin. Kendisiyle 

itiflmek ve dalaflmak isteyene iki defa 

‘Ben oruçluyum’ desin ve uymas›n. Ruhum 

yed-i kudretinde olan Allahu Teâlâ 

(c.c)’ya yemin ederim ki; oruçlu a¤z›n 

(açl›k) kokusu, Allah indinde misk kokusundan 

daha temizdir. Cenab-› Hak buyurmufltur 

ki: “Oruçlu kimse benim r›- 

zam için yemesini, içmesini ve cinsi arzular›n› 

b›rakm›flt›r. Oruç do¤rudan 

do¤ruya bana yap›lan (riya kar›flmayan) 

bir ibadettir. Onun say›s›z sevab›n› da, 

do¤rudan do¤ruya ben veririm. Halbuki 

baflka ibadetlerin hepsi on misliyle 

ödenmektedir” 6 

Oruç ibadetinin farz oldu¤unu bildiren 

yukardaki Bakara suresindeki 

ayette oldu¤u gibi, oruç, insan› takvaya 

erifltirir ve onu korumaya al›r. Bunu 

gayet aç›k bir flekilde ifade buyurarak 

Peygamber efendimiz (as) flöyle 

buyurmfltur: “Oruç insan› Cehennem 

ateflinden koruyan bir kalkand›r. T›pk› 

18 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irşad 

sizi harpte ölüme karfl› muhafaza eden 

bir kalkan gibi” 7 

Bu özelli¤i sebebiyle 

dir ki, oruç, oruç tutan› her türlü flehevi 

arzudan al›koyan ve kulun ihlâs›- 

n› art›ran bir ibadettir. Açl›k, susuzluk 

ve nefsin di¤er arzular›na karfl› mücadele 

etmek oldukça zor ve önemlidir. 

Oruç tutarak bunu baflaran bir 

Müslüman, büyük bir imtihan› geçmifl 

olur. Bazan s›f›r, bazan da k›rk 

derecede oruç tutan bir Müslüman 

asl›nda “dondurucu bir so¤ukta veya 

kavurucu bir s›cakta bile; Allah’›n 

emirlerini eda etmeye, O’nun emrine 

boyun e¤meye haz›r›m” demektedir. 

Öyle ise, Allah’a kullu¤un en önemli 

göstergelerinden birisi olan oruç ibadetinde 

gevfleklik göstermeden tam 

bir ciddiyetle bu 

muazzam ibadeti 

yerine getirmekte 

kusur göstermeyelim. 

F›t›r Sadakas› 

Sadaka, nafile 

olarak yap›lan 

hay›r ve hasenât›, 

insan ve hayvanlara 

yap›lan 

iyilik, lütuf ve ihsanlar›, 

hatta insan 

gönlünü hofl 

eden güzel söz 

ve davran›fllar›n 

bütününü kapsayan bir ibadet çeflididir. 

Sadakaya, inanan insanlar›n 

Allah’›n emirlerine uyma konusundaki 

“sadakatlarini” göstermifl olmalar› 

sebebiyle “sadaka” da denilmifltir. 

‹flte bu sadaka çeflitlerinden birisi de 

Ramazan ay›n›n sonunda verilmesi 

vacip olan f›t›r sadakas›d›r. F›t›r sadakas›, 

Ramazan ay›n›n sonuna yetiflen 

ve aslî ihtiyaçlar›n›n d›fl›nda en 

az nisap miktar› bir mala sahip olan 

her Müslüman›n yoksullara vermesi 

gereken bir sadakad›r. Bu sadakaya 

k›saca, “fitre” denir. Fitre, f›trat sadakas›, 

yani sevap için verilen yarat›l›fl 

ihsan› anlam›na gelir. “Oruçlular› 

gereksiz ve çirkin sözlerden ar›nd›rmak 

ve yoksullara yiyecek sa¤lamak 

için hicretten sonra zekat farz olmadan 

önce vacib k›l›nm›flt›r.” 8 

F›t›r sadakas›n›, hür Müslüman 

ve as›l ihtiyac›ndan fazla nisap miktar› 

bir mala sahip olan kifliler verir. 

Ak›ll› ve erginlik ça¤›na ulaflmak 

flart de¤ildir. Ak›l hastalar›n›n ve 

delilerin velileri onlar›n mallar›ndan 

f›t›r sadakas› verirler. Ramazan 

ay›nda oruç tutmam›fl veya tutamam›fl 

olanlar da f›t›r sadakas›n› verirler. 

F›t›r sadakas›n›n vakti, Ramazan 

Bayram› sabah›d›r. Ancak bayram 

sabah›ndan önce ve sonra her 

ne zaman verilebilir ve sahih olur. 

Bir farkla ki, sabah namaz› ile bayram 

namaz› aras›nda veya bayramdan 

birkaç gün önce verilmesi müstehapt›r. 

Bayramdan sonra fitreyi 

vermek caiz olmakla beraber, bir 

vacib ibadet geciktirilmifl olaca¤›ndan 

dolay› bu do¤ru de¤ildir. 

F›t›r sadakas›, mal›n de¤il, bafl›n 

yani insanin kendisinin zekat›d›r. 

Onun için de bayram sabah› fitre 

vermeye imkan tan›yacak bir mala 

sahip olanlar bu görevi yerine getirirler. 

Böyle bir mala sahip olan bir 

Müslüman, kendisinin, bali¤ olmayan 

çocuklar›n›n, hizmetinde bulunanlar›n, 

fitrelerini verir. Yan›nda 

bulunan büyük çocu¤unun ve han›- 

m›n›n fitrelerini kendilerine sormadan 

verse bu da caiz olur. 

Fitre ödenirken fakirin menfaatine 

uygun olan fleyin tercih edilmesi 

daha faziletlidir. Zekat kimlere verilirse 

sadaka-i f›t›rda onlara verilir. Ancak 

bir fitrenin yaln›z bir fakire verilmesi 

uygun olur. Onun bir kaç fakire 

parçalanarak verilmesi do¤ru olmaz. 

F›t›r sadakas› öncelikle mükellefin bulundu¤u 

yerdeki fakirlere verilir. Fakat 

baflka yerlerde daha yak›n ve daha 

fakir insanlar varsa oralara göndermek 

daha da iyi olur. Sadaka-i f›t›r 

deyip geçmemek gerekir. Müslümanlar 

ciddi bir flekilde sadece Fitrelerini 

bir araya getirmifl olsalar ve bir organize 

dahilinde bu ibadeti eda edecek 

olsalar, ‹slam ülkelerinde fakirlikten iz 

ve eser kalmazd›. 

‹tikaf 

“İbrahim ile İsmail’e şöyle ahid verdik: Beytimi, hem tavaf edenler için, 

hem ibadete kapananlar için, hem de rükû ve secde edenler için tertemiz 

tutun!” (Bakara Suresi, [2:185) 

Bir yerde bekleme, durma ve 

kendini orada hapsetme anlamlar›- 

na gelir. Dini terim olarak ise, ak›l 

bâli¤ veya temyiz 

gücüne sahip 

bir Müslüman›n 

befl vakit namaz 

k›l›nan bir mescitte 

ibadet niyetiyle 

k›sa bir süre 

de olsa durmas› 

demektir. ‹tikâf, 

bir ibadettir ve 

hem Kur’an hem 

de sünnetle sabittir. 

Kur’an-› 

Kerim’de Ramazan 

ay›n›n gecelerinden 

bahsedilirken 

“Camilerde 

itikâfta iken 

de han›mlar›n›za yaklaflmay›n.” 9 

buyurulur. 

Bir di¤er ayette ise, “Ayr›ca 

‹brahim ile ‹smail’e flöyle ahid verdik: 

Beytimi, hem tavaf edenler için, hem 

ibadete kapananlar için, hem de rükû 

ve secde edenler için tertemiz tutun!” 

10 

buyurulur ve itikâf ibadetinin daha 

önceki ümmetlerde de yap›ld›¤›- 

na iflaret edilir. Peygamber Efendimiz 

(as), özellikle Ramazan ay›n›n 

son on gününde itikâfa girerdi. Hz. 

Âîfle (ra) validemiz bu durumu flöyle 

anlatm›flt›r: “Resulullah (s.a.s) Ramazan’›n 

son on gününde itikâf yaparlard›. 

Bu durum vefat zaman›na kadar bu 

flekilde devam etmifltir. Daha sonra 

Hz. Peygamber’in zevceleri itikâf› sürdürmüfllerdir” 

11 

‹tikaf müddetinin en az› hakk›nda 

‹slam alimleri çeflitli ictihatlar 

IGMG PERSPEKTIVE 19

irşad 

ortaya koymufllard›r. Buna göre, 

ibadet niyetiyle içinde befl vakit namaz 

k›l›nan bir camide bir saatlik 

bir zaman diliminde bile itikafa niyet 

etmek, kifliye itikaf yapm›fl olma 

sevab›n› ba¤›fllayabilir. 

Mescidde yap›lan itikâf erkeklere 

mahsustur. Kad›nlar ise evlerinin 

bir köflesinde itikafa girebilirler. 12 

‹tikaf, hükümleri itibariyle üç 

k›sma ayr›l›r: Vacip, sünnet ve mendup 

(müstehap). Adanm›fl olan itikaf›n 

yap›lmas› vaciptir. Ramazan 

ay›n›n son on gününde itikafa girmek 

ise sünnettir. Vacip ve sünnet 

olmayarak, sair zamanlarda yap›lacak 

ititkaf ise müstehapt›r. Bunun 

belirli bir zaman› yoktur. Öyleki, camiye 

giren kimse ç›k›ncaya kadar 

itikâfa niyet ederse orada kald›¤› 

sürece itikâfta say›l›r. Bu itikâfda 

oruç flart de¤ildir. 

‹tikâf›n geçerli olmas› için flu 

flartlar›n bulunmas› gerekir: Niyet, 

içinde befl vakit namaz k›l›nan cami, 

vacip ve sünnet itikaflarda oruçlu 

olmak, hay›z ve nifastan temiz olmak 

gibi. Bafllanm›fl olan bir itikaf›, 

cinsel iliflkiye girmek, ihtiyaçs›z camiden 

ç›kmak ve bay›lmak gibi fleyler 

bozar. ‹tikâfda olan kimsenin 

mescid içinde yemesi, içmesi, uyumas› 

ve ihtiyac› olan fleyleri sat›n almas› 

caizdir. ‹tikâf s›ras›nda kötü ve 

çirkin söz söylememek, Ramazan›n 

son on gününü ve cemaat› kalabal›k 

olan mescidi tercih etmek, itikâf 

günlerinde Kur’an, hadis, Allah’› zikir 

ve ibadetle meflgul olmak ve temiz 

elbise giyip güzel kokular sürünmek 

itikâf›n adab›ndand›r. 

Teravih namaz›: 

Ramazan ay›na mahsus ibadetlerimizden 

birisi de Teravih namaz› 

k›lmakt›r. Ebû Hüreyre (ra) flöyle 

anlat›yor: “Resulullah (sas)’in Teravih 

namaz› hakk›nda flöyle buyurdu¤unu 

iflittim: Kim inanarak ve sevab›n› 

umarak Allah r›zas› için teravih namaz› 

k›larsa geçmifl günahlar› ba¤›fllan›r” 

13 

Bu hadis-i flerif ve benzeri 

hadislerden ve Ümmet-i Muhammedin 

icma›ndan anl›yoruz ki, Ramazan 

ay›n›n üstün faziletlerinden 

birisi de Teravih namaz›n› k›lmakt›r. 

Teravih namaz›, Ramazan ay› 

gecelerine mahsus bir sünnet-i müekkede 

olan ibadettir. Dolay›s› ile 

ihmal edilmemesi gerekir. ‹badet 

zevkini afl›lamas› sebebiyle de 

gençlerimizi bu namazlara haz›rlamam›z 

yerinde bir hareket olur. 

Ramazan ayının üstün 

faziletlerinden birisi 

de Teravih namazını 

kılmaktır. Teravih namazı, 

Ramazan ayı gecelerine 

mahsus bir 

sünnet-i müekkede 

olan ibadettir. Dolayısı 

ile ihmal edilmemesi 

gerekir. 

Ramazan ay›nda bolca Kur’an-› 

Kerim okumak, hay›r ve hasenatta 

bulunmak: ‹bn Abbas (ra) der ki: 

“Resulullah (s.a.s) insanlar›n en cömerdi 

idi. Onun bu cömertli¤i Ramazan 

ay’› girip de kendisiyle Cebrail 

(a.s.) karfl›laflt›¤› zaman daha da artard›. 

Cebrail (a.s.) Ramazan ay’› ç›k›ncaya 

kadar her gece Resulullah (s.a.s) ile 

buluflup, Resulullah (s.a.s) Kur’an’› arzeder 

(okur) du. Resulullah (s.a.s) 

Cebrail (a.s) ile bulufltu¤unda insanlara 

rahmet getiren rüzgardan daha cömert, 

daha faydal› olurdu” 14 

Hadis-i fleriften anlafl›ld›¤› gibi, 

Ramazan ay›nda Kur’an-› Kerim’i 

hatmetmek Peygamberimizin sünnetidir. 

Bunun yan›nda gücü yeten 

müminlerin çokça sadaka vermeleri, 

hay›r ve hasenatta bulunmalar› 

çok büyük sevapt›r. Nitekim Hz. 

Peygamber (sas)’e: “Hangi sadaka 

daha faziletlidir?” diye sorulunca, 

Peygamber Efendimiz (as), “Ramazan 

ay›nda verilen sadaka” buyurmufltur. 

15 

Bundan dolay›d›r ki, ‹slam’› çok iyi 

anlam›fl ve kavram›fl olan Anadolu 

Müslüman›, Ramazan ay›nda ödenmesi 

gerekli olan f›t›r sadakas›n›n yan›nda, 

farz olan ve y›l›n her mevsiminde 

eda edilebilecek zekat ibadetini de 

Ramazan ay› içinde ödemeyi adet 

edinmifltir. Çünkü bu flekilde Ramazan 

ay›n›n özel bereketinden daha fazla 

nasip alma ve di¤er insanlar› da nasiplendirme 

imkan› sa¤lanm›fl olur. 

Bu güzel uygulamay› Avrupa’ya tafl›- 

mak isteyen Teflkilat›m›z da, öteden 

beri Ramazan ay›na mahsus özel çal›flma 

plan› çerçevesinde, bu mali ve sosyal 

ibadetlerimizi daha iyi de¤erlendirme 

gayesi ile hareket etmektedir. 

Bu cümleden olmak üzere zekat, f›tra, 

ma¤dur ve mazlumlarla dayan›flma 

organizeleri oluflturmufl ve bu ibadetlerin 

edas› için din kardefllerine yard›m 

etmek istemifltir. Onun için de bütün 

kardefllerimizden, ruhlar›n inceldi¤i, 

gönüllerin sevgi ve merhametle 

doldu¤u, cömertlik damarlar›n›n f›flk›rd›¤›, 

Ramazan ay›n›n feyiz ve bereketinin 

coflup taflt›¤› bu dönemi çok iyi 

de¤erlendirmelerini ve yap›lacak çal›flmalara 

destek vermelerini istirham 

ediyoruz. Cenab-› Hak, bütün Ümmet-i 

Muhammed’in ibadetlerini 

kabul, hata ve kusurlar›n› ma¤fur 

ve bütün insanl›¤a Ramazan ay›n›n 

bereketiyle huzur ve mutluluklar ihsan 

buyursun. 

Kaynaklar: 

1 

el-Bakara, 2:185 

2 

el-Kadir, 97:3 

3 


4 

‹bnül-Hümam, Fethül-Kadir, Beyrut 1315, 

II, 85 

5 


6 

Sahih-i Buharî Muhtasar› Tecrid-i Sarih 

Tercümesi, VI, 248, Hadis no: 897 

7 

Nesâî, Savm, IV, 167 

8 

Buhârî, Zekât, 70, 71, 77; Müslim, Zekât, 12, 

13, 16; Ebu Dâvud, Zekât, 18, 20; Nesâi, Zekat, 

31, 33; ‹bn Mace, Zekat, 21) 

9 


10 


11 

Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129; bk. 

Buhârî, ‹’tikâf, 1-18; Ezân, 12, 135; Hayz 10; 

Müslim, ‹’tikâf, 1-6; Ebû Dâvud, Ramazân, 

3; Savm, 77 

12 

ez-Zebîdî, Tecrîd-i«Sarîh, Terc. Kamil Miras, 

Ankara 1984, VI, 323-326 

13 

Buhârî, Teravih,I; ayr›ca bk. Teravih 

14 

Buharî, Savm, 7 

15 

Tirmizî, Zekat, 28 

20 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irşad 

‹nfak, zekat ve sadaka 

‹man, ihlas ve sadakatin iflaretleri 

Ahmet ARSLAN • ahmetasl@yahoo.de 

Nice Kur’an-› Kerim okuyucusu 

vahyin bafltan sona kadar vermeyi, 

fedakarl›kta bulunmay› vurgulad›¤›n› 

tespit etmifltir. ‹nfak, sadaka 

ve zekât kavramlar›yla yaklafl›k 

yüz ayette Allahû Teâlâ, kullar›- 

na iman›n bir gere¤ini, ibadetlerin 

temellerinden birini ve flükretmenin 

aç›k yolunu bildirmifltir. Vahyin 

gelmeye baflla¤› ilk y›llardan risaletin 

son y›llar›na kadar her zaman 

gündemde olan zekat, infak ve 

sadakadan bahseden ayetlerde nelerden 

infak edilece¤i ([2:3] [2:267] 

[8:3] [13:22]), niçin infak edilmesi 

gerekti¤i ([2:261] [2:265] [2:272] 

[3:92] [4:38] [8:60]), nerelere verilebilece¤i 

([2:215] [2:271] [9:60] [9:71]), 

ne kadar verilmesi gerekti¤i 

([2:219]), nas›l verilmesi gerekti¤i 

([2:262] [2:274] [13:22]), verilenin 

hangi hallerde geçersiz say›laca¤› 

([2:264]) ve daha bir çok hususta 

aç›k beyanlarda bulunulmufl, Allah 

için bu ibadetin nas›l yap›labile¤›- 

n›n bir çok ayr›nt›s› say›lm›flt›r. 1 

İslam’da, vermenin 

genel adı olan infak; 

nafaka verip geçindirme, 

besleme, Allah yolunda 

harcama anlamına 

gelmektedir. 

‹badetlerin bir madolyon gibi 

dünyaya ve ahirete bakan iki yüzleri 

vard›r. ‹badetler, herfleyden önce 

Allah’a ve ahiret gününe iman›n 

gere¤i ve bir anlamda ›sbat› hedefiyle 

gerçeklefltirilirler. 

Bu›nun d›fl›nda ibadetlerin hepsinin 

bu dünyaya iliflkin ulaflt›rmak 

istedi¤i hedefleri ve hikmetleri de 

vard›r. Zaten tevhid inanc›na göre 

dünya ve ahiret aras›nda sebep sonuç 

iliflkisinden oluflan ayr›lmaz bir 

bütünlük söz konusudur. 

‹nfak Kavram› 

‹slam’da vermenin genel ad› 

olan infak; nafaka verip geçindirme, 

besleme, Allah yolunda harcama 

anlam›na gelmektedir. Bir terim 

olarak; gerek h›s›mlardan ve gerekse 

di¤er insanlardan yoksul ve 

muhtaç olanlara para veya maiflet 

yard›m› yaparak, onlar›n geçimini 

sa¤lama, demektir. 

‹slâm hukukunda infak›n kapsam› 

genifltir. Aile reisinin bakmakla 

yükümlü oldu¤u kimselere harcama 

yapmas›n› kapsad›¤› gibi; di¤er 

yoksul ve muhtaçlara yap›lan zekât, 

sadaka ve benzeri yard›mlar› da an- 

IGMG PERSPEKTIVE 21

irşad 

lam› içine al›r. Zekât gibi miktar› 

belirli yard›mlaflma hükümleri gelmeden 

önce, Ashâb-› kiram yoksullar 

için ne kadar harcayacaklar›n› 

bilmiyorlard›. 

Muaz b. Cebel ile Sa'lebe (ra), 

Hz. Peygamber (sav)'e “Kölelerimiz 

ve h›s›mlar›m›z var. Bunlara mal›m›zdan 

ne flekilde ve ne miktarda harcayal›m” 

diye sordu¤unda, flu ayet inmiflti: 

“Ey Muhammed! Sana, hangi 

fleyi nafaka vereceklerini sorarlar. De 

ki: "‹htiyac›n›zdan artan› verin.” 

[2:219] Zekât farz k›l›nmadan önce, 

kazanç sahipleri, bu ayete göre, her 

günkü kazançlar›ndan kendilerine 

yetecek kadar›n› al›r, gerisini tasadduk 

ederlerdi. Alt›n, gümüfl gibi nakit 

sahipleri 

de, bir y›ll›k 

geçimini ay›- 

r›r, geri kalan›n› 

Allah yolunda 

harcarlard›. 

2 

Kur'an-› 

Kerîm'in pek 

çok âyetinde, 

varl›kl› müminlere 

“Allah 

yolunda infak” 

emir ve tavsiyesinde 

bulunulmufl, 

Allah yolunda harcayanlar 

övülmüfltür. “Ey iman edenler, kazand›klar›n›z›n 

ve sizin için yerden ç›- 

kard›¤›m›z ürünlerin en helâl ve iyisinden 

Allah yolunda harcay›n (zekât 

ve sadaka verin).” [2:267]; “Mallar›n› 

gizli ve aç›k olarak gece ve gündüz 

harcayan kimseler var ya, iste onlar›n, 

Rableri kat›nda ecirleri vard›r. 

Onlara hiçbir kortu yoktur ve onlar 

mahzun da olmayacaklard›r.” 

[2:274]; “Mallar›n› Allah yolunda 

harcayanlar›n hâli, her bafla¤› yüz 

daneli yedi baflak bitiren bir tohumun 

hâli gibidir. Allah diledi¤i kimseye 

daha kat kat verir. Allah'›n ihsan› 

çok genifltir. Her fleyi hakk›yle bilendir.” 

[2:261] Bakara Suresi'nin ilk 

ayetlerinde takvâ sahiplerinin vas›flar› 

say›l›rken, “Allah yolunda 

harcayanlar”; gayba inanan ve namaz 

k›landan sonra üçüncü s›rada 

zikredilir (Bak. [2:3] [3:134]) 

Allah yolunda yap›lan harcaman›n, 

mal›n sevilen çeflidinden yap›lmas›, 

kifliyi “birr” derecesine ulaflt›r›r. 

Ömer b. Abdülaziz, 

yoksullara bol miktarda 

şeker dağıtır ve sebebini 

soranlara da şu cevabı 

verirdi: Çünkü ben en 

çok şekeri 

severim. 

“Ey iman edenler, kazandıklarınızın ve sizin için yerden çıkardığımız ürünlerin 

en helâl ve iyisinden Allah yolunda harcayın (zekât ve sadaka verin).” (Bakara 

Suresi, [2:267]) 

Hadiste zikredilen aile 

fertlerine (ehl); karısı, çocukları, 

nafakası kendisine 

gerekli olan erkek ve kız 

kardeşleri ile amcası ve 

amcasının çocukları, evinde 

beslediği yabancı yoksul 

çocuklar dahildir. 

Ayette flöyle buyurulur: “Sevdi- 

¤iniz fleylerden Allah yolunda harcay›ncaya 

kadar Cennete ve iyili¤in en 

güzeline (birr) eremezsiniz.” [3:92] Bu 

ayet inince, Ebû Talha (ra) en çok 

sevdi¤i mal› olan “B›rhâ” bahçesini 

Allah yolunda tasadduk etmek istemifl, 

Hz. Peygamber'in; “yak›n h›- 

s›mlar›na ve amcas›n›n o¤ullar›na 

vermesi” tavsiyesine uyarak böyle 

yapm›flt›r. 3 

Hz. Ömer Hayber'den 

hissesine düflen de¤erli ganimet 

topra¤›n› vakfetmifltir. 

Zeyd b. Hârise (ra) “Seyl” ad›ndaki 

ünlü at›n› tasadduk etmesini 

Hz. Peygamber'den istemifl, O da 

at› Usâme b. Zeyd (ra)'e vermifltir. 

Hasan el-Basrî flöyle der: “Bir kimse 

sevdi¤i bir tek hurmay› bile Allah r›- 

zas› için sadaka olarak verirse bu 

ayetteki “birr”e mazhar olmufl olur.” 

Ömer b. Abdülaziz, yoksullara bol 

miktarda fleker da¤›t›r ve sebebini 

soranlara da flu cevab› verirdi: 

Çünkü ben en çok flekeri severim. 

‹nfak›n en fazîletlisi ve en önde 

geleni kiflinin 

muhtaç durumda 

bulunan 

h›s›mlar›- 

na yapt›¤› 

harcamalard›r. 

Ayette 

flöyle buyurulur: 

“Erkekler, 

kad›nlar›n koruyup 

kollay›- 

c›lar›d›rlar. 

Çünkü Allah, 

insanlar›n kimini 

kiminden 

üstün k›lm›flt›r. Bir de erkekler kendi 

mallar›ndan harcamakta (ve ailenin 

geçimini sa¤lamakta)d›rlar.” [4:34] 

Âile fertlerine yap›lacak harcama 

sadaka hükmündedir. Hadiste flöyle 

buyurulur: “Bir müslüman, aile fertlerinin 

geçimini, Allah'›n r›zas›n› 

umarak sa¤lasa bu, kendisi için sadaka 

olur.” 

Hadiste zikredilen aile fertlerine 

(ehl); kar›s›, çocuklar›, nafakas› 

kendisine gerekli olan erkek ve k›z 

kardeflleri ile amcas› ve amcas›n›n 

çocuklar›, evinde besledi¤i yabanc› 

yoksul çocuklar dahildir. Bir 

kimsenin bakmakla yükümlü oldu- 

¤u kimseleri geçindirmesi, onun 

üzerine vaciptir. E¤er bu masraflar› 

yaparken Allah r›zas›n› kazanmay› 

kastederse, sürekli sadaka 

ecri al›r. Ancak bu konuda Allah 

r›zas›n› kasdetmezse, üzerinden 

22 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irşad 

borç düfler, fakat ayr›ca bir ecir 

alamaz. 4 

Bu hususa, Sa'd b. Ebî Vakkas'›n 

nakletti¤i flu hadis de delâlet eder: 

Veda Hacc› y›l› Mekke'de hastalanan 

Sa'd b. Ebî Vakkas tek varisi 

olan k›z›na çok servet kalaca¤›n› 

düflünerek servetinin üçte ikisini 

vasiyet yoluyla baflkas›na b›rakmak 

ister. Hz. Peygamber raz› olmaz. 

Yar›s›n› b›rakmak ister. Resulullah 

(sav), “üçte birini vasiyet etmesi”ne 

müsaade eder ve flöyle buyurur: 

“Ey Sa'd! Senin mirasç›lar›n› zengin 

b›rakman, onlar› yoksul ve baflkalar›na 

avuç açar bir halde b›rakmandan 

daha hay›rl›d›r. Sen, Allah r›zas› 

için harcad›¤›n nafakadan dolay› ecir 

al›rs›n. Hatta, yemek yerken eflinin 

a¤z›na verdi¤in lokmadan ötürü de 

ecir al›rs›n.” 5 

Ancak Sa'd, bu hastal›¤›ndan 

iyileflip uzun bir müddet daha yaflam›fl 

ve bu k›z›ndan baflka çocuklar› 

olmufltur. 

Buna göre, bir kimse, mal›n›n 

üçte birine kadar olan k›sm›n› vasiyet 

yoluyla Allah yolunda harcayabilir. 

Servetin üçte ikisi mirasç›lar›n 

korunmufl hissesidir. Ancak, mirasç›lara 

vasiyetle mal b›rak›lmas› hadisle 

yasaklanm›flt›r. Çünkü mirasç›lara 

Allahu Teâlâ belirli miras hisseleri 

tahsis etmifltir. 6 

Zekat Ar›n(d›r)makt›r 

Dünyanın çeşitli yörelerinde 

zenginlerin alabildiğine 

lüks ve israfa dalmaları, 

sayelerinde kazanç 

sağladıkları fakirleri 

düşünmemeleri, onlara 

yardım ellerini uzatmamaları, 

fakirlerin 

kendilerine kıskançlık 

ve kin duymalarına sebep 

olmuştur. 

Zekat; temizlik, artma, bereket, 

bir mal›n belli bir miktar›n›, Allah'›n 

Kur'ân-› Kerim'de sayd›¤› 

sekiz s›n›ftan birisine veya bir kaç›na 

Allah r›zas› için vermek anlam›na 

gelen malî ibadetin ad›d›r. 

Fakirin hakk› ç›kar›larak mal›, 

cimrilik kirinden ar›nd›rarak da 

flahs› temizledi¤i ve malda berekete 

sebep oldu¤u için bu malî ibadete 

zekât denilmifltir. Nitekim 

Kur'ân-› Kerîm'de “Ey Muhammed! 

Mallar›n›n bir k›sm›n› kendilerini temizleyip 

ar›tacak sadaka olarak al.” 

[9:193] ve “...Sarfetti¤iniz her hangi 

bir fleyin yerine O daha iyisini koyar.” 

[34:39] buyurulur. 

Zekâta sadaka da denilir. Bu ismin 

verilmesinin sebebi zekât›n 

mal› temizleyip s›hhat ve kemaline 

sebep olmas›, zekât verenin de imân›ndaki 

sadakat ve olgunlu¤una delalet 

etmesidir. Ancak sadaka; hem 

farz hem de nafile olan malî ibadetler 

için kullan›ld›¤› halde zekât sadece 

farz olan›na mahsustur. 7 Zekât›n; 

zekât veren, zekât alan ve zekât 

al›n›p verilen toplumda sa¤lad›¤› 

faydalar göz önüne al›nd›¤›nda, 

onun ne derece büyük bir önem ifade 

etti¤i ortaya ç›kar. 

Zekât, her fleyden önce kulun 

Allah'›n emrine itaat edip, kullu¤unu 

göstermesinin en güzel niflanesidir. 

Çünkü, zekât vermeyi Allah emretmifltir. 

Kulun vazifesi; öncelikle 

neden ve niçinini araflt›rmadan 

Rabbi taraf›ndan emrolundu¤u fleyi 

yapmakt›r. Müslüman; sevdi¤i, 

inand›¤› Rabbinden ald›¤› emri, can›n›n 

yongas› olan mal›n hiç bir 

maddî karfl›l›k beklemeden vererek, 

kulluk borcunu en güzel flekilde 

ödemifl olur. Bunun yan› s›ra zekât 

kifliyi, günah ve cimrilik kirlerinden 

temizler. ‹nsandaki, mal sevgisini 

k›r›p, Allah sevgisinin ön plana geçmesine 

sebep olur. “Ey mü'minler! 

Sizi mallar›n›z ve çocuklar›n›z Allah'› 

anmaktan al›koymas›n, böyle olanlar 

hüsrana u¤rayanlard›r.” [63:9] âyet-i 

kerîmesinin iflaret etti¤i manay› 

gerçeklefltirir. 

Zekât fakirler aç›s›ndan da son 

derece önemlidir ve onlar için en 

büyük garantidir. Çünkü, o sadece 

fakirin hakk›d›r ve mutlaka fakire 

verilecektir. Zekât›n, toplum aç›s›ndan 

önemi de; zekât› veren ve alan 

aç›s›ndan öneminden daha afla¤› 

de¤ildir. Allah insanlar›n tümünü 

ayn› kabiliyet ve güçte yaratmam›flt›r. 

‹nsanlar›n fizikî yap›lar›nda oldu¤u 

gibi malî güçlerinde de farkl›- 

l›klar vard›r. 

Dünyan›n çeflitli yörelerinde 

zenginlerin alabildi¤ine lüks ve israfa 

dalmalar›, sayelerinde kazanç 

sa¤lad›klar› fakirleri düflünmemeleri, 

onlara yard›m ellerini uzatmamalar›, 

fakirlerin kendilerine k›skançl›k 

ve kin duymalar›na sebep 

olmufltur. Bunun neticesi olarak da 

toplumlarda sosyal patlamalar, huzursuzluklar 

ve isyanlar görülmüfltür. 

‹flte zekât, bütün bu olumsuz 

hadiselerin önünde en güzel seddir. 

Toplum içerisindeki fertlerin düflecekleri 

dar durumlarda onlar› koruyan 

sosyal bir düzendir. ‹nsanlar 

aras›ndaki dayan›flman›n sa¤lanmas›na 

yard›mc› olur. Zenginlere 

fakirler aras›ndaki mesafeyi daralt›r. 

Fakirlerin gönüllerinde zenginlere 

karfl› do¤abilecek k›skançl›k ve 

kinleri söndürür. ‹nsanlar aras›nda 

sevgi ve kardeflli¤i yayar. Böylece; 

hem fakirin aç, susuz ve ç›plak kalmas›n› 

önler hem de toplumun düzen 

ve huzurunun bozulmas›na engel 

olur. 

Kaynaklar: 

Genel Kaynak: fiamil ‹slam Ansiklopedisi, ‹nfak 

ve Zekat Maddeleri 

1 

Kur’an-› Kerim Fihristi 

2 

ez-Zebîdî, Tecridî Sarîh, Terc. K Miras, Ankara 

1978, XI, 371 

3 

Buhârî, Zekât, 44, Vesâyâ, 17, 26; Müslim Zekât, 

43; Ahmed b. Hanbel, III, 141, 256 

4 

bk. ez-Zebîdî, a.g.e, IV, 411-417, XI, 372, 373 

5 

Buhârî, Merdâ, 16; Mâlik, Muvatta', Vasiyye, 4 

6 

bk. en-Nisâ, 4/11, 12, 176; el-Enfâl, 8/75 

7 

M. Hamdi Yaz›r, Hak Dini, Kur’an Dili, II, 933 

IGMG PERSPEKTIVE 23

irşad 

Sab›rl› oruç; oruçlu sab›r 

Osman PAKÖZ • osmanpakoz@yahoo.com 

Hz. Muhammed (sav) buyurmaktad›r 

ki: “Oruç sabr›n yar›s›d›r.” 

(‹bn Mâce, S›yâm 44) 

Oruç, dilimize Farsça’dan geçmifl 

bir kelimedir. Orucun Kuran’daki 

ad› “Savm” veya “S›yam”’d›r. 

Savm, sözlükte bir ifli yapmaktan al›- 

koymak, geri durmak anlam›ndad›r. 

fieriattaki tarifi ise flöyledir: “Sabah›n 

bafllang›c› say›lan, 'Fecr-i Sad›k' ad› 

verilen beyazl›¤›n do¤u ufkunda 

belirmesinden güneflin 

bat›fl›na kadarki sürede mükellef 

bir insan›n, ibadet niyetiyle 

nefsini: yemek, içmek ve 

cinsel iliflki gibi orucu bozan 

fleylerden uzak tutmas›d›r.” 

Oruç, ‹slam’›n befl temelinden 

birisidir. Farziyeti, 

Kitap ve Sünnet ile sabittir. 

Kameri senenin dokuzuncu 

ay›n›n (Ramazan) tamam›n› 

kapsayacak flekilde bir ay 

süren bedeni bir ibadettir. 

Bu ibadette Müslüman’a, 

günlük olarak yapageldi¤i 

baz› meflru fleyler bir müddetli¤ine 

yasaklan›r. 

‹badetlerde “Niçin bu 

ibadeti yapmal›y›z?” sorusu 

önemlidir. Bu sorunun cevab› 

dinin hayatta anlamland›r›lmas› 

yolunda çok büyük ehemmiyete 

sahiptir. Allah (cc), bir fleyin 

yap›lmas›n› veya yap›lma-mas›n› 

ferman buyurdu¤unda söz konusu 

emrin veya yasa¤›n gerekçesinide 

genellikle ifade etmifltir. Orucun 

farziyetini bildiren Bakara 183. ayeti 

kerime bunun örne¤idir. “Siz Ey 

imana ermifl olanlar! Oruç, sizden öncekilere 

farz k›l›nd›¤› gibi size de farz 

k›l›nd›, ki takvaya eriflesiniz (Allah'a 

karfl› sorumlulu¤unuzun bilincine varas›n›z).” 

[2:183] 

Sorumlulu¤un bilincine varmak; 

takva, ciddi bir süreç ister. Bir iflin 

devaml› ve ciddi yap›lmas› için en 

gerekli az›k “sab›r”d›r. 

“Siz Ey imana ermiş olanlar! Oruç, sizden öncekilere 

farz kılındığı gibi size de farz kılındı, ki 

takvaya erişesiniz (Allah'a karşı sorumluluğunuzun 

bilincine varasınız).” (Bakara Suresi, [2:183) 

Dolay›s›yla kiflinin sabr›n› art›r›- 

c› amellerin bafl›nda oruç ibadeti 

gelir. Sürekli olarak yapageldi¤i 

fleylerden vazgeçmek ciddi bir tahammüldür. 

‹flte oruç Müslüman’a 

bu tahammülü ö¤retir. 

Sözlük anlam› itibar› ile sab›r; 

tutmak,dayanmak, cüret etmek flecaat 

göstermek, acele etmeden sükunetle 

iflin sonunu beklemek, itidalli 

olmak, pes etmemek, y›lmamak, 

tahammül göstermek, huzur, 

dinginlik, sebat, metanet hali, vb 

anlamlar›na gelir. Terim olarak ise; 

bafla gelenlerden dolay› Allah’tan 

baflkas›na flikayet etmemek(flekva), 

zorluklar karfl›s›nda hali Allah’a arz 

etmek, Allah’a tevekkül etmek ve 

teslimiyet göstermek, Allah’a 

dayan›p,güvenmek, 

flehevi duygular› frenlemek 

vb. anlamlara gelir. 

Kelime anlamlar› birlikte 

düflünüldü¤ünde Oruç 

ve Sab›r manada ikizdirler. 

Adeta birbirlerinin sebebi 

ve sonucudurlar. 

Oruç tutan kifli nelere 

sabretmektedir? 

Oruçlu, yemeye al›flt›¤› 

fleyleri yemekten uzak durmaya 

sabretmektedir. Ne 

kadar helal olursa olsun ve 

yine ne kadar kendi kazanc› 

olursa olsun hemen önündeki 

nimetlerin tad›na dahi 

bakamaz. Baflka zamanlarda 

hemen a¤z›n›n pay›n› 

verece¤i kiflilere karfl› daha 

mütehammil ve anlay›fll› olur. Sabr›n›n 

kayna¤› tutttu¤u orucudur. 

Böyle durumlarda Hz. Peygamberin 

(sav) “Ben oruçluyum.” deyin 

tavsiyesi akl›nda adeta m›h gibi 

durmaktad›r. Karn›n›n tok oldu- 

¤unda tez canl› ve aceleciyken, açl›- 

¤›n verdi¤i kendine has a¤›rbafll›l›k 

24 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irşad 

ile oruçlu art›k teenni ile hareket 

eden sab›r timsali birisi oluvermifltir. 

Nefsin cimrili¤e mahkumiyeti 

insan için en ›zd›rap verici mahkumiyetlerdendir. 

Cömertlik ise vermenin 

doyumsuz hürriyeti ile doludur. 

Nefsin cimrilik talebi o kadar 

›srarl› ve tekrarlay›c›d›r ki ona karfl› 

mukavemet göstermek ondan 

daha güçlü bir sabr› gerektirir. 

Oruçlu insan için “vermek” daha 

kolayd›r. Bu kolayl›k orucun sabra 

yapt›¤› takviyedir. 

Her taraftan Müslüman’›n hayat›n› 

tehdit eden unsurlardan bir taneside 

cinselliktir. Dört bir yandan 

hakikisinden tutunda göz, kulak, el 

vs. zinalar› ile havayla temas edercesine 

temas›n kolaylaflt›¤› bir as›rda 

bütün “çekiciliklere” karfl› yine 

sab›r silah› kuflan›lmal›d›r. Oruçlu, 

bu gibi tehlikeli durumlarda gözüne, 

kula¤›na, di¤er azlar›na daha da 

sahip bir hal içindedir. Bu mücadelede 

yak›t› yine sab›rd›r. 

Sabr›n›n sonu selamettir. Akflam 

iftar vakti oruçlu nimetlere kavuflman›n 

verdi¤i mutlulu¤un içinde 

adeta yüzmektedir. Bu mutluluk 

ona sabr›n hediyesidir. Peygamberi 

müjdenin ilkine ulaflm›fl, ikincisine 

de orucunun mükafaat›n› alaca¤› 

gün ulaflacakt›r. Sabr›n sonunun 

selamet oldu¤unu oruçlu kadar güzel 

anlayan bir baflkas›n› hemen hemen 

bulamazs›n›z. 

Rabbimiz, Asr Suresinde “sabr› 

karfl›l›kl› olarak tavsiye” etmeyi emreder. 

Sabr›n sürekli olmas› için, 

dava kardeflleri karfl›l›kl› olarak birbirlerine 

sabr› hat›rlatmal› ve tavsiye 

etmelidirler. Birisinin unuttu¤u, 

ihmal ett¤i anda bir di¤eri hat›rlatmak 

suretiyle ortama yine etrafa 

sabr› hakim k›lmal›d›r. 

Oruç, özelliklede Ramazan Orucu 

topluca yap›lan bir ibadettir. Kiflinin 

tek bafl›na böyle bir sabr› ve 

devam› göstermesi kolay de¤ildir. 

Ancak “El ile gelen dü¤ün bayram” 

oldu¤u için sabretmek art›k daha 

kolaylaflm›flt›r. Hatta dü¤ün bayram 

olmufltur. Kitleler halinde oruç 

tutmak, sabr› karfl›l›kl› yapman›n 

en güzel örneklerin birisidir. 

Sabr›n gerçekleflmesi için, sa¤lam 

bir imana ve güçlü bir iradeye 

ihtiyaç vard›r. Bunu da Allah’tan istemek 

gerekir. ‹man ve irade ile 

sabr› elde ettikten sonra, sab›r ve 

namaz ile de her konuda Allah’tan 

yard›m dileyebiliriz [2:183]. Namaz 

ibadetinin en yo¤un oldu¤u mevsim 

Ramazan mevsimidir. Befl vakit 

namala birlikte k›l›nan k›yam/teravih 

namazlar› sabr› takviye edici bir 

özelli¤e haizdir. 

Allah’›n doksan dokuz güzel isminden 

biri de “sabûr”’dur. Sabr› 

tavsiye eden Yüce yarat›c›n›n bizatihi 

kendisi Sabur s›fat› gere¤i, çok 

sab›rl›d›r. fiirk, küfür, nifak ve isyanlar› 

sebebiyle insanlar› hemen 

cezaland›rmaz ve sabreder. Onlar›n 

tövbe edip hallerini düzeltmelerini 

bekler, mühlet verir. Allah, aceleci 

de¤ildir. 

Oruç insanın sabrını, dolasıyla 

imanını güçlendiren 

bir ibadettir. İmanı 

güçlü olan kişi daima 

ümitvar olur. Başına gelen 

küçücük bir musibette, 

ye’se düşen kişinin 

oruç antremanıyla imanını 

güçlendirmesi icabetmektedir. 

Oruç ibadetine destek olsun diye 

Rabbimiz “sahur”u meflru k›lm›fl 

hatta onu hararetle tavsiye etmifltir. 

Oruçlu, gündüz karfl›laflaca¤› zorluklara, 

geceden haz›rl›¤›n› yapmal›d›r. 

Bu da sahurda mümkündür. 

Sabur olan Allah’›n ahlak›yla ahlaklan›p, 

cezaland›rmalarda, k›zmalarda 

acele etmemek, yine oruç ibadetinin 

ö¤retti¤i erdemler aras›ndad›r. 

Sahurda güçlenmifl sabur flahsiyetler 

gündüz asla aceleci de¤ildirler. 

Bir tak›m insanlar, tembelli¤i 

kendine meslek edindi¤i için sab›rla 

tan›flmaktan kaç›n›rlar. Sabr›n 

kendilerinden, çal›flma, didinme ve 

tahammül bekleyece¤ini bilirler. 

Dolay›s›yla bu zahmetli yolu tercih 

etmezler. Bu insanlar sabr›n insan› 

güçlendirdi¤ini, problemleri güçlü 

bir silah gibi yok etti¤ini anlasalar, 

ondan kaçmakla ne büyük yanl›fl 

yapt›klar›n› anlayacakt›rlar. 

Oruç insan›n sabr›n›, dolas›yla 

iman›n› güçlendiren bir ibadettir. 

‹man› güçlü olan kifli daima ümitvar 

olur. Bafl›na gelen küçücük bir 

musibette, ye’se düflen kiflinin oruç 

antreman›yla iman›n› güçlendirmesi 

icabetmektedir. Sab›r ve iman bir 

recycling iflareti gibi sürekli birbirine 

dönüflür ve birbirini tamamlar. 

Bir demet sab›r: 

“Fakat kim sabreder, affederse 

flüphesiz bu, çok önemli ifllerdendir.” 

[42:43] 

“Biz, sabredenlerin karfl›l›¤›n›, 

yapt›klar›n›n en güzeliyle verece¤iz.” 

[16:96] 

“Sabredenlere mükâfatlar› hesaps›z 

ödenecektir.” [39:10][25:75] 

“Mü’minin ifli tuhaft›r, her ifli hay›rd›r. 

Bu, yaln›z mü’mine verilmifltir. 

Sevindirici bir iflle karfl›lafl›rsa flükreder, 

o ifl kendisi hakk›nda hay›rl› olur. 

Üzücü bir iflle karfl›lafl›rsa sabreder, 

kendisi için hay›rl› olur.” (Müslim, 

Zühd: 64; Dârimî, Rikak: 61; ‹bn 

Hanbel, Müsned: 5/24) 

“Hiç kimseye sab›rdan daha hay›rl› 

bir mükâfat verilmemifltir.” (Buharî, 

Rikak: 20; Müslim, Zekat: 124; 

Tirmizî, Birr: 77; Ebu Davut, Zekat: 

28; Nesâî, Zekat: 85) 

“Yaln›z sabredenlere, ecirleri sonsuz 

olarak ödenecektir.” [39:10] 

“Bedende bafl ne ise, imanda da 

sab›r ayn›d›r. Bafls›z beden olmayaca- 

¤› gibi, sab›rs›z da iman olamaz.” (Hz. 

Ali r.a.) 

“Sab›r, kurtuluflun anahtar›d›r.” 

(Mevlana) 

“Sabr›n en büyü¤ü, Allah’›n emir 

ve yasaklar›na karfl› sabretmektir.” 

(Ka’bül-Ahbar) 

“Sab›r ac›d›r, ama tatl› meyvesi 

vard›r.” (Sadi) 

“Hofllanmad›¤›na sabretmedikçe, 

hoflland›¤›n› ele geçiremezsin.” (Hz. 

‹sa (a.s.)) 

IGMG PERSPEKTIVE 25

irşad 

Bayram›n›z, “bayram” olsun! 

Murat KURT • muratkurt66@hotmail.com 

Anlam›... 

Bayram, “Dinî ve millî aç›dan özel 

önemi olan ve milletçe kutlanan gün” 

demektir. Bayram kelimesinin Arapça’s›, 

sözlüklerde “adet halini alan sevinç 

ve keder; bir araya toplanma günü” 

anlamlar›yla karfl›lanan îd’dir. 

(El-Iyd). Kelime, Kur'an'da sadece 

Maide Sûresi 114. ayette geçmektedir. 

Bu kelimenin asl›n›n ise ›vd oldu- 

¤u ve ‘tekrar dönmek’ anlam›n› tafl›- 

d›¤›, lügatç›lar taraf›ndan, “çünkü o 

her y›l yeni bir sevinçle döner” fleklinde 

yorumlanarak mevsimlerin dönmesine 

ba¤land›¤› bilinmektedir. 

Türkçe'deki "bayram" kelimesinin asl›, 

Farsça "bezm-i râm"dan bozma 

"bezrâm"d›r. Zamanla halk dilinde 

bezram, bayram olarak söylenmeye 

bafllanm›fl. Bezram da "sevinç ve e¤lence 

günü" manas›na gelmektedir. 

Geçmiflte… 

Hicretin 2. senesinden itibaren 

Müslümanlar biri Kurban, di¤eri Ramazan 

olmak üzere y›lda iki bayram 

kutluyorlar. Bayramlar sevinç içinde, 

efl dost ile bir fleyler yenilip içilerek 

geçirilen ferah günleridir. Onun için 

Efendimiz Ramazan Bayram›'n›n birinci 

ve Kurban Bayram›'n›n tüm günlerinde 

oruç tutmay› yasaklam›flt›r. 

Bayramlar, bütün bir milletin kat›- 

l›m› ile kutlanan, her seviyeden insan›n 

sevin(diril)di¤i, yard›mlaflma ve 

‹slam kardeflli¤i duygusunun en fazla 

hissedildi¤i günlerdir kuflkusuz. 

Her bayramda, özellikle yaşı 

ilerlemiş olanlardan, adetmiş 

gibi özlem dolu şöyle 

bir nida yükselir;Ahh! Nerede 

o eski bayramlar? Sahi 

nerede o eski bayramlar? 

Her bayramda, özellikle yafl› ilerlemifl 

olanlardan, adetmifl gibi özlem 

dolu flöyle bir nida yükselir; Ahh! Nerede 

o eski bayramlar? Sahi nerede o 

eski bayramlar? Böyle bir tez ortaya 

at›l›yor y›llard›r. Muhtemelen bugün 

çocuk olanlar da y›llar sonra böyle bir 

tez ile ç›kacaklar ortaya Ahh! Nerede 

o eski bayramlar? Bizim zaman›m›zda 

flu vard›, bu vard›, insanlar flöyle 

yapard›! diyecekler. Zaman›n ilerlemesi 

ve adetlerin de¤iflmesi ile ortaya 

ç›kan, eskiye özlemlerin sonu hiç bir 

zaman gelmeyecektir. Nesil de¤ifltikçe 

bir önceki neslin uygulamalar› özlemle 

yadedilecektir. 

Osmanl› Devleti'nde Bayram töreni 

ile ilgili ilk resmî düzenleme Fâtih 

Sultan Mehmed Hân taraf›ndan yap›lm›fl; 

ç›kard›¤› ilk Osmanl› "Kânûnnâme"sinde 

devletin yapaca¤› Bayram 

töreninin âdab ve erkân›n› da 

aç›klam›flt›. 

Bayram›n birinci günü zevale kadar 

kabir ziyareti yap›lmas› sünnet–i 

seniyyeden oldu¤undan, kabristana 

gidilip sanki, evvelen ahirete irtihal 

eden büyükler ile bayramlafl›l›r; ruhlar›na 

aflr–› flerifler okunarak da hediyyeleri 

takdim k›l›nm›fl olur. Eskiden 

flehir ve kasabalar bayram›n dört 

gününü mahallelere bölüfltürüp hangi 

mahallenin bayram›n›n hangi güne 

rastlad›¤›n› da bayram namaz›nda 

ilan ederlermifl. Böylece her mahalleye 

tahsis edilen günde, o mahallenin 

eflraf ve halk› evini terk etmez, ziya- 

26 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irşad 

retçiler de buna göre gittikleri evin 

sadece kap›–duvar›n› görüp üzülmekten 

kurtulurlarm›fl. Ayr›ca k›zartmalar 

kal›n ekmek dilimlerinin içine bol 

maydanoz ile birlikte konuyor ve bedava 

da¤›t›l›yordu. Paras›n› yüksek 

ve zengin flahsiyetler ödüyormufl. Ayr›ca, 

herkes istedi¤i eve girer, sofraya 

oturur ve ikram görürdü. Fakir, zengin 

bütün Müslümanlar, evlerine gelen 

insanlar›n dini, ›rk›, sosyal durumu 

ne olursa olsun, kendi varl›k durumlar›na 

göre ziyafet verirler, onlar› 

memnun etmeye çal›fl›rlard›. Bayram›n 

ikinci ve üçüncü günleri de flenlik 

devam ederdi.” Bu adetlerin baz›lar› 

halen Anadolu’daki birbirine yak›n 

köyler aras›nda devam ettirilmektedir. 

Çocuklar›n ve bu vesile ile büyüklerin 

toplan›p e¤lendikleri bu meydanlarda 

asma sal›ncaklar, dönme 

dolaplar, atl› kar›ncalar, at ve deve ile 

meydan turlar›, özel çad›rlarda teflhir 

edilen canl› mahluklar, egzotik canavarlar, 

deniz k›zlar› ve yine çad›rlarda 

icra–i san’at eyleyen eski zaman tiyatrocular›, 

karagözcüler, canbaz ve 

hokkabazlar. Mevsimine göre ci¤er 

kebab›, pilav, aflure, keten helva, 

meyve, kuru yemifl, flerbet, boza, 

dondurma vs. satan insanlar vard›. 

Bayram günleri, di¤er dinlerden 

olanlar da Müslümanlar’›n merasimine 

ifltirak ederler, onlarda bayram yaparlard›. 

‹slamî merasime kalben kat›lmayanlar 

için bile, bu bir bayramd›. 

Biraz daha nostalji yapal›m. Eskiden, 

zamanlar Ramazan-› fierîf, Bayram 

ve kandil günlerine çok hürmet edilirdi. 

Bu mübârek günlerde herkes birbirini 

ziyâret eder, Kur’ân-› Kerîm ve 

mevlid-i flerîf okunur, as›k yüzlülük, 

sayg›s›zl›k ve nâdânl›k yoktu. Herkes 

flendi, güleryüzlü ve nefl’eli idi. Herkes 

hediyeleflirdi. Misâfirlere izzet ve ikrâm 

ile gönüller hofl edilirdi. Zarûret 

olmadan büyüklerin ve hürmete flâyân 

kimselerin yan›nda yüksek sesle konuflmak, 

çok ay›p ve nezâketsizlik say›- 

l›rd›. Çocuklar âilelerinden ald›klar› 

terbiye îcâb› bafl köfleye oturmazlard›. 

Hulâsa o günler, bugün hayâl dahî 

edemeyece¤iniz demlerdi. 

Avrupa’da yetiflen çocuklar›m›za 

da ayn› duygular› yaflatmak için çaba 

sarfetmemiz gerekmektedir. Belki 

çok eskilerdeki bir çok fleyi bulamayabiliriz 

ama nezaket, terbiye, sayg›, 

de¤erlerimizi önemseme ve onun gere¤ini 

yerine getirme gibi hasletleri 

çocuklar›m›za kazand›rabiliriz. 

Günümüzde... 

Bayramlar küskünlerin bar›flt›¤›, 

inanan insanlar›n birbirleriyle kaynaflt›¤› 

günlerdir diye sürekli söylenir. 

Bu günlerde çocuklar›m›z›n bilinç 

altlar›na akraba hukukunu yerlefltirmek 

için, ay›rt etmeksizin tüm yak›nlar›m›zla 

ve dostlar›m›zla birbirimizi 

ziyaret ederek bayram kutlamalar›n› 

ihmal etmemeliyiz. 

Çocuklarımız, Avrupa’daki 

gelecek nesillerimizi 

oluşturacağı için, bir çok 

manevî değerlerimizle 

birlikte, bayramlarımızın 

da bir çoşku vesilesi olarak 

onlara tattırılması 

önemlidir. 

Bayramlar›m›z, her zaman söylendi¤i 

gibi birlik ve beraberli¤imizin 

önemli bir niflanesi, küslerin bar›flmas›, 

akrabalar›n, dostlar›n birbirini ziyaret 

etmesi, küçüklerin büyüklerin 

elini öperek sayg› ve hürmet duygular›n›n 

ayakta tutulmas›na yard›mc› 

olan de¤erlerimizden. 

Çocuklar›m›z, Avrupa’daki gelecek 

nesillerimizi oluflturaca¤› için, 

bir çok manevî de¤erlerimizle birlikte, 

bayramlar›m›z›n da bir çoflku vesilesi 

olarak onlara tatt›r›lmas› 

önemlidir. Bunun için yeni ve de¤iflik 

çal›flmalar üretmemiz gerekmektedir. 

Yine evlerimize ziyarete gelen 

yavrular›m›za bayram hediyeleri haz›rlayabiliriz. 

Onlara bayram flekeri 

ve oyuncaklardan oluflan paketler 

hediye edebiliriz. Bunlar gibi daha 

bir çok özgün çal›flmalar yapabiliriz. 

Kendi çocuklar›m›z› bayrama en güzel 

flekilde haz›rlarken, bir Müslüman 

olarak çevremizdeki ihtiyaç sahibi 

insanlar› ve onlar›n çocuklar›n› 

da gözetmemiz gerekiyor. Muhtaç 

insanlar, varl›kl› insanlara birer 

emanetttir. Bu hukuku da gözeterek 

hareket etmeliyiz. 

Bir yanl›fl› düzeltme... 

fiekerden bahsetmiflken bir yanl›- 

fl› da düzeltmekte fayda var diye düflünüyorum. 

Mübarek Ramazan bayram›n›n, 

fleker bayram› olarak tan›mlanmas› 

gerçekten çok bilgisizce ve 

umursamazca bir tan›mlamad›r. Bizim 

bayramlar›m›z fleker ve et bayramlar› 

de¤ildir. Oysa ki Ramazan 

Bayram›'n› "bayram" eden bir ayl›k 

ruhi bak›m ve onar›md›r. Müminin 

bayram› ruhunun beslendi¤i, iman›- 

n›n kavileflti¤i, yüre¤inin onar›ld›¤›, iç 

dünyas›n›n zenginleflti¤i, nefsinin terbiye 

edildi¤i, akl›n›n saflaflt›¤› bir sürecin 

kutlanmas›d›r. Bilinmesi gereken 

bizim Ramazan ve Kurban isimli 

iki tane bayram›m›z oldu¤udur. 

‹slam dünyas›... 

Son olarak mübarek Ramazan 

Bayram›’n› kutlarken ‹slam co¤rafyas›n›n 

baz› yerlerinde mazlum, ma¤dur 

ve zulüm alt›nda yaflayan Müslüman 

kardefllerimizden de bahsetmek 

istiyorum. Yeryüzünde bir buçuk milyarl›k 

büyük bir öksüz ailemiz var. 

Balkanlardan uzakdo¤uya, ortaasyaya, 

ortado¤udan kafkaslara kadar bir 

çok ‹slam co¤rafyas›nda bayram da 

kutlansa gözyafl› ve sefalet var. Açl›k 

ve savafl var. Ço¤u zaman haberlerde 

dinliyoruz bugün kaç kifli katledildi, 

bugün kaç ailenin oca¤›na yang›n 

düfltü diye. Ramazan›, kurban› ile 

bayramlar, senede en az›ndan iki defa, 

bizlere dünyan›n baflka yerlerinde 

s›k›nt› çeken kardefllerimizin oldu¤unu 

hat›rlatmas› bak›m›ndan da çok 

önemli bir vesiledir. Her zaman hat›rlamak 

ve yard›m elimizi uzatmak zorunda 

oldu¤umuz kardefllerimizi, bu 

bayramlar› da vesile k›larak maddî ve 

manevî olarak daha fazla kucaklamam›z 

ve kucaklayanlara destek vermemiz 

gerekmiyor mu? 

Bayram›n›z› kutlarken bir hocaefendi’nin 

güzel bir sözünü buraya almak 

istiyorum; “Hayat› Ramazan olan›n 

ahireti de bayram olur.” 

IGMG PERSPEKTIVE 27


Aflkabad’da, Sultanahmet Camii’nin benzeri infla edildi 

Türkmenistan 

Bir pazar yeri 

27 Ekim 1991 tarihinde Sovyet Sosyalist 

Cumhuriyetler Birli¤i (SSCB) 

da¤›ld›¤›nda ba¤›ms›zl›¤›n› kazanan 

genç bir cumhuriyet olan Türkmenistan, 

‹ran, Afganistan, Özbekistan, Kazakistan 

ve Hazar Denizi ile çevrili bir 

Orta Asya ülkesidir. Türkmenistan 

zengin do¤algaz ve petrol yataklar›, 

di¤er Türki cumhuriyetlere göre daha 

homojen olan befl milyona yak›n nüfusu 

ve stratejik co¤rafi konumu ile 

Orta Asya’da ciddi bir öneme sahiptir. 

Baflkenti Aflkabat olan Türkmenistan 

befl vilayete ayr›lm›flt›r: Ahal, Balkan, 

Daflo¤uz, Levap ve Mari. Önemli 

flehirleri olarak baflkent Aflkabat’›n d›- 

fl›nda Merv, Türkmenbafl›, Daflo¤uz, 

Bayram Ali, Çardcov, Köhne, Ürgenç 

ve Keski say›labilir. Para birimi Manat 

olan Türkmenistan, BM, ‹KÖ, BDT gibi 

uluslararas› kurulufllara üyedir. 

Türkmenistan topraklar›n›n beflte 

dördünü Karakum çölü kaplamaktad›r. 

Dünyan›n en büyük gölü olan Hazar 

Denizi’nin bir bölümü Türkmenistan 

s›n›rlar› içinde kal›r. 

‹ran, Irak, Suriye, Anadolu Türkmen 

boylar›na ait olanlar için "Türkmen" 

deyimi kullan›l›r. Türkmenler, 

Türklerin O¤uz soyundand›r. Türkmen 

ad› bugün dar manada Türkmenistan 

Cumhuriyeti’nde yaflayan Türkmenler 

ile Irak, ‹ran, Suriye ve Anadolu’daki 

Türkmen boylar›na mensup olanlar 

için kullan›lmaktad›r. Türkmenistan’da 

nüfusun %77’sini Türkmenler, % 10 

kadar›n› Ruslar, %9,2’sini Özbek Türkleri, 

% 2,5’unu Kazaklar, %0,9’unu 

Azerbaycan Türkleri ve di¤er az›nl›klar 

oluflturmaktad›r. 

Yusuf Z‹YA • yza301@hotmail.com 

Dil ve Din 

Türkmenistan’›n resmi dili Türkmencedir. 

Türkmenler Türkçenin 

O¤uz lehçeleri grubuna giren bir lehçesini 

konuflmaktad›rlar. Türkmen 

lehçesi Azeri lehçesine ve Türkiye 

Türkçesine çok yak›nd›r. Türkmen dili 

daha önce Arap harfleriyle yaz›l›rd›. 

Ancak Türkmenistan Sovyet Cumhuriyeti’nin 

kurulmas›ndan sonra kiril 

alfabesiyle yaz›lmaya bafllad›. Türkmenistan 

halk›n›n % 89’u Müslüman, 

kalan› Ortodoks Hristiyand›r. Türkmenler 

sünni olup Hanefi mezhebindendir. 

Sovyet yönetimi 1928’de Türkmenler 

aras›nda ‹slamiyeti tamamen 

kald›rmak gayesiyle din aleyhtar› büyük 

bir kampanya bafllatm›fllard›. Bu 

Orta Asya’da yürütülen en sert ‹slam 

aleyhtar› kampanya idi ve 1941 senesine 

kadar sürmüfltü. ‹kinci Dünya savafl› 

s›ras›nda kampanya durdurulmuflsa 

da 1948’de yeniden bafllat›ld› 

ve son y›llara kadar devam ettirildi. 

Neticede resmi dini makamlar zay›flad›. 

Fakat ‹slami bilincin kaybolmas›n› 

sa¤layamad›. 

Tarihi 

Selçuklularla birlikte Maveraünnehir’e 

ve ard›ndan Horasan’a gelen 

Türkmenler, daha sonraki dönemlerde 

Azerbaycan ve Anadolu’ya da yerleflmifllerdir. 

13. yüzy›l›n ikinci yar›s›ndan 

itibaren bulunduklar› bölgelerde 

çeflitli beylikler, daha sonraki dönemde 

de Morgan, Parfiy ve Harezm devletlerini 

kurmufllard›r. 

18. yüzy›l›n ilk yar›s›nda Ruslar, 

Türkmenlerin yaflad›klar› topraklar› 

ele geçirme giriflimlerine bafllam›fllar 

28 

IGMG 

PERSPEKTIVE


Her yerde Türkmenbafl› var 

Türkmenbafl› türbesi 

ama baflar›l› olamam›fllard›r. Ancak 

1869’da Hazar Gölü’nün do¤usunda 

bir ileri karakol kurmufllard›r. Bu tarihten 

10 y›l sonra Türkmenistan’› istila 

etmeye bafllayan Ruslar, Türkmenlerin 

güçlü direniflleri ile karfl›laflarak 

geri çekilmifllerdir. Ne var ki daha 

sonra da sürekli devam eden bask› ve 

istilalardan güçsüz düflen Türkmenistan 

1924 y›l›nda Rusya’ya ba¤lanm›flt›r. 

67 y›l Sovyet hâkimiyeti alt›nda kalan 

Türkmenistan halk›, Sovyetlerin 

bask›lar›yla dil, din ve kültürlerinden 

uzaklaflt›r›lmaya çal›fl›lm›flt›r. 

Sovyetler Birli¤i'nin da¤›lma sürecine 

girmesi üzerine, Türkmenler de 

kendi Cumhuriyetlerini kurmak üzere 

harekete geçmifl ve Türkmenistan 

Meclisi, 27 Ekim 1991'deki ola¤anüstü 

toplant›s›nda oy birli¤i ile ba¤›ms›z 

Türkmenistan Devleti'nin kurulmas›- 

na karar vermifltir. 27 Ekim Türkmenistan'›n 

ba¤›ms›zl›k günü olarak ilân 

edilmifltir. Türkmenistan’›n ba¤›ms›zl›¤›n› 

kazanmas›ndan bu yana Orta 

Asya’n›n en bask›c› rejimine sahip 

olan ülkesi oldu¤u söylenebilir. Bunun 

nedeni ülkenin tek parti ile yönetilmesinin 

yan› s›ra, ba¤›ms›zl›¤›ndan bu 

yana devlet baflkan› olan ve 21 Aral›k 

2006 tarihinde ölen Saparmurat Atayeviç 

Niyazov Türkmenbafl›’n›n politikalar›d›r. 

Ülkede Niyazov’un a¤z›ndan 

ç›kan her söz yasa kabul edilmifltir. 

Niyazov iktidar›n› öylesine kaim 

Ulafl›m 

k›lmak istemifltir ki, son y›llarda binlerce 

yere kendi ad›n› verdirmifl, meydanlar› 

heykelleri ile doldurtmufl ve 

Türkmenlerin ulusal paralar›n›n üzerine 

resmini bast›rtm›flt›r. Türkmen lider 

taraf›ndan oluflturulan Halk Konseyi, 

1999’da Niyazov’a ömür boyu 

devlet baflkanl›¤› yapma yetkisi vermiflti. 

Niyazov 21 Aral›k 2006 tarihinde 

hayat›n› kaybederken, bugün 

Türkmenistan’›n Cumhurbaflkanl›¤› 

görevini Kurbangul› Berd›muhamedov 

yürütmektedir. 

Türkmenistan’dan notlar 

Orta Asya Cumhuriyetleri aras›nda 

en büyük do¤algaz rezervlerine ve y›ll›k 

üretim kapasitesine sahip olan ülke 

Türkmenistan’d›r. Türkmenistan’da 

do¤algaz, elektrik, su ve tuz’un 2030 y›- 

l›na kadar vatandafllara tamamen bedava 

da¤›t›lmas› kararlaflt›r›lm›flt›r. 

Türkmenistan’da sa¤l›k hizmetleri tamamen 

devlet taraf›ndan verilmektedir. 

Gerek elektrik üretimi, gerek di¤er 

enerji kaynaklar›, özellikle de do¤algaz 

aç›s›ndan zengin bir ülkedir. Ülke ekonomisinin 

temel tafl›n› pamuk, do¤algaz 

ve petrol oluflturmaktad›r. 

1 dolara bir flifle içecek de¤il de 25 

litre petrol sat›n alabilece¤iniz ya da en 

büyük banknot 10.000 manat oldu¤u 

için, 100 dolar bozdurmaya kalkt›¤›n›zda 

bir bavul dolusu para ile karfl›laflt›¤›- 

n›z bir ülke Türkmenistan. Ülkede son 

y›llarda muazzam bir ekonomik kalk›nma 

süreci yafland›¤› gözleniyor. 

Her yerde fabrikalar, okullar, kütüphaneler 

yap›l›yor. Yerli halk›n ayl›k ortalama 

geliri 40 dolar civar›nda. Elektrik, 

su, petrol, do¤algaz bedava olunca 

geriye yaln›z mutfak masraf› kal›- 

yor ama sokakta yürürken gördü¤ünüz 

insanlar›n refah içinde yaflad›¤›n› 

söylemek pek de mümkün de¤il. Tar›m 

ve hayvanc›l›k ülkenin co¤rafi yap›s› 

nedeniyle alabildi¤ine büyük bozk›rlarda 

yap›lam›yor. Yere tükürmek, sigaran›n 

külünü kald›r›ma silkelemek, izmariti 

parklara fiskelemek büyük para cezalar›n› 

göze almak demek. 

Devletin evlenen herkese bir daire 

verdi¤i, yurtd›fl›ndan kalmak için gelenlere 

bu dairelerin ayda 50 dolara 

kiraland›¤›, orta büyüklükte bir evin 

7000 dolara al›nabildi¤i, ö¤rencilerin 

çal›flanlardan da çok maafl alabildi¤i, 

benzinin 60 litresinin yaklafl›k 2 dolara 

geldi¤inden ve bunun yan›nda da 

elektri¤e, gaza nerdeyse hiç para verilmedi¤inden 

bir ailenin geçinmesine 

ayda 100 dolar›n rahat rahat yetti¤i, 

mutfakta gaz›n sürekli aç›k durdu¤u, 

gerekince oca¤a tencere kondu¤u bir 

ülke Türkmenistan. 

Türkmenistan’da müzik ve fliir 

Türkmenistan’da müzik, halk kültürü 

aç›s›ndan oldukça önemli bir 

ö¤edir. Tarz› ve içeri¤i ile Türkmen 

müzi¤i K›rg›z ve Kazaklar›n müzi¤ine 

çok benzemektedir. Geçmiflte Türkmenistan 

gelene¤inde flark›c›lar ve 

bakfl› ad› verilen flamanlar seyahat 

ederek ud ve dutar gibi telli çalg› aletleri 

ile flark› söylerler, dü¤ün ve bayram 

gibi özel günleri flenlendirirlerdi. 

Bu nedenle dutar Türkmenistan müzik 

kültürünün en yayg›n ve önde gelen 

müzik aletidir. 

Kaynaklar: 

• Türkmenler ve Türkmenistan, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr 

• Emin Türkler beldesi: Türkmenistan, Hatice 

Orman, ihh.org.tr 

• Ülkeler Tarihi: Türkmenistan, tarihsayfam.com 

IGMG PERSPEKTIVE 29

Nizâmülmülk, Türk-‹slâm unkültür 

Nizâmülmülk 

Derleyen: Ömer Faruk ALTINTAfi • ofaltintas@igmg.de 

Horasan’›n Tus flehrine ba¤l› 

Râdkân köyünde do¤an Nizâmülmülk 

(1018-1092) Büyük 

Selçuklu ‹mparatorlu¤u’na, Alparslan 

(1063-1072) ve Melikflah 

(1072-1092) dönemlerinde otuz 

y›la yak›n vezirlik etmifl büyük 

bir flahsiyettir. Nizâmülmülk’ün 

Kuran ve Hadis ilimleri tahsil etti¤i 

ayr›ca devrin meflhur âlim, 

edip ve flairlerinin sohbet meclislerine 

ve derslerine kat›l›p infla 

ve hitabet sanat›nda ileri bir 

seviyeye ulaflt›¤› bilinmektedir. 

Horasan’›n Selçuklular›n eline 

geçmesinden sonra devlet kademlerinde 

idareci olarak görev 

almaya bafllayan Nizâmülmülk, 

Tu¤rul bey döneminde Horasan’› 

yönetti. Alparslan’›n kardefli 

Süleyman ile giriflti¤i taht 

kavgas› s›ras›nda Alparslan’›n 

yan›nda yer ald›. ‹dari ve siyasi 

kabiliyetleri ile Alparslan’›n dikkatini 

çeken Nizâmülmülk,, kendisinin 

tahta geçmesinden sonra 

vezirlik görevine getirildi. 

Malazgirt Muharebesi hariç Alparslan’›n 

bütün seferlerine kat›lan 

Nizâmülmülk, bu savafllar›n kazan›lmas›nda 

önemli roller oynad›. 

Sultan Melikflah’›n rakiplerini bertaraf 

ederek tahta geçmesinde büyük 

hizmetleri olan Nizâmülmülk, 

onun döneminde Büyük Selçuklu 

Nizâmülmülk 

Devleti için ciddi tehlike teflkil eden 

Hasan Sabbâh 1 

ve adamlar›yla 

mücadeleyi bir devlet politikas› haline 

getirdi. 

Adaleti, idari kabiliyeti, cömertli¤i, 

bilgeli¤i ve güzel ahlâk›yla tan›- 

nan Nizâmülmülk, halk›na hukukuna 

özen gösteren, insanlar›n zulüm 

ve haks›zl›¤a u¤ramamas› için çal›- 

flan biri olarak 

bilinmektedir. 

Devlet kap›s›n›n 

flikâyetçilere 

daima aç›k olmas›n› 

istedi¤i, 

âlimlere ve sufilere 

sayg› gösterdi¤i, 

onlar› 

ayakta karfl›lad›- 

¤› ve sohbet 

meclislerine kat›lmaktan 

zevk 

ald›¤› rivayet 

edilir. Mezhep 

çat›flmalar›n› ortadan 

kald›rmak 

amac›yla Efl’ariler’i 

ve fiafiiler’i 

takip siyasetine 

son vererek bu 

politika yüzünden 

ülkelerini 

terk eden Ebü’l 

Kas›m el-Kufleyri 

ve Ebü’l-Meâlî 

‹mamü’l-Haremeyn 

el-Cüveyni gibi âlimlerin ülkelerine 

dönmesini sa¤lam›flt›r. Nizâmülmülk, 

Bât›nîler’le askeri, siyasi 

ve ilmi metodlarla mücadele etmifl 

ve bundan dolay› Bât›nîler’ce 

bafl düflman ilan edilmifltir. 

30 

IGMG 

PERSPEKTIVE

kültür 

surlar›n› birlefltirmek suretiyle iktâ 

sistemini gelifltirmifl ve daha düzenli 

bir yap›ya kavuflturmufltur. 

Askerî iktâ sistemi onun gayretleriyle 

Büyük Selçuklular’da ilk defa 

uygulanmaya bafllanm›fl ve k›sa bir 

sürede ülkenin her taraf›nda yayg›nlaflm›flt›r. 

Nizâmülmülk’ün tar›m 

topraklar›n› iktâ bölgelerine ay›rarak 

gelirlerini askerlere tahsis etmesi 

ülkenin refah düzeyinin yükselmesini 

sa¤lam›flt›r. Sultan Alparslan 

ve Melikflah zaman›nda 

birçok savaflta önemli rol oynayan 

Nizâmülmülk, orduya çok önem 

vermifl, Büyük Selçuklu ordusunu 

yaln›z o devrin de¤il Ortaça¤’›n en 

güçlü ordusu haline getirmifltir. Sâmani 

ve Gazneli devlet teflkilat›n› 

esas alarak Büyük Selçuklular’›n 

merkez (divan) ve saray teflkilat›n› 

tesis etmifl ve ‹slâm geleneklerine 

uygun biçimde mahkemeler kurmufltur. 

Büyük Selçuklular’la Abbâsîler 

aras›ndaki münasebetlerin 

olumlu bir seyir takip etmesinde 

önemli rol oynayan Nizâmülmülk, 

Alparslan’la iktidar› boyunca ve 

Sultan Melikflah ile son zamanlar›- 

na kadar büyük bir âhenk içinde 

çal›flm›fl, Büyük Selçuklu Devleti 

Melikflah zaman›nda onun çabalar›yla 

gücünün zirvesine ulaflm›flt›r. 

Siyâsetnâme: Türkçe 

Nizâmülmülk’ün ‹slâm e¤itim 

tarihinde önemli bir yeri vard›r. 

Baflta Ba¤dat olmak üzere çeflitli 

flehirlerde tesis etti¤i ve kendi ad›- 

na nisbetle “Nizâmiye medreseleri” 

diye an›lan il resmi e¤itim kurumlar›yla 

ilmin geliflmesi için gayret etmifl, 

medreselere kitaplar ba¤›fllam›fl, 

araziler vakfetmifltir. Tarihte 

medrese yapt›ran ilk vezir olarak 

bilinen Nizâmülmülk, hadis rivayetiyle 

de meflgul olmufl, ayr›ca çeflitli 

flehirlerde hadis yaz›lmas› amac›yla 

toplant›lar düzenlemifltir. 

Nizâmülmülk vezirli¤inin yan› 

s›ra ‹slâm kültür ve medeniyeti, çeflitli 

‹slâm devletleri ve özellikle Büyük 

Selçuklu devlet teflkilat› hakk›nda 

bilgi veren Siyâsetnâme adl› 

eseriyle tan›n›r. Nizâmülmülk’ün, 

eserinin bafl›nda belirtti¤ine göre 

Sultan Melikflah devlet idaresine 

dair kitap yaz›lmas› için kendi devlet 

adamlar› aras›nda bir yar›flma 

açm›flt›r. Sultan verdi¤i emirde eserin 

çerçevesini çizmifl ve konusunu 

belirtmifltir: “her biriniz memleketimiz 

hakk›nda düflününüz ve zaman›m›zda 

iyi olmayan›n ne oldu¤unu, 

divan ve bârgâh›m›zda o flartlar› 

yerine getirmeyenlere veya bizden 

gizlenmifl olana, bizden önceki 

padiflahlar›n flartlar›n› yerine getirdikleri 

bizim tedbir almad›¤›m›z 

hangi meflguliyetler bulundu¤una 

bak›n›z. Selçuklu sultanlar› ve baflkalar› 

devrinde geçmifl meliklerin 

her ne kanun ve adetleri varsa, onlar 

üzerine düflününüz, aç›k flekilde 

yaz›n›z ve bize arz ediniz ki, biz onlar 

üzerine düflünelim; bundan sonra 

din ve dünya ifllerimizin yürümesi 

için emir verelim; gerçeklefltirilmesi 

gerekeni, gerçeklefltirelim ve 

her meflguliyet kendi prensibine 

göre yürüsün..” Anlafl›ld›¤›na göre 

Sultan yaz›l›p, kendisine sunulan 

eserler aras›nda Nizâmülmülk’ün 

yazd›¤› eseri be¤enmifltir. Nizâmülmülk 

yazd›¤› eseri kendisi de be- 

¤enmektedir, zira o eserinde “Hiçbir 

padiflah...Bu kitab› eline almamazl›k 

edemez..‹nsanlar bu kitab› 

ne kadar çok okurlarsa, din ve dünya 

ifllerinde uyan›kl›klar› o kadar 

Siyâsetnâme: ‹ngilizce 

fazla artar…Onlara do¤ru tedbirler 

alma yollar› aç›l›r..” der. 

Siyâsetnâme’de verilen örneklerin 

ve anlat›lan hikâyelerin bir k›sm› 

‹slâm öncesine, büyük bir k›sm› 

Selçuklu öncesine, bir bölümü de 

Selçuklu dönemine aittir. Nizâmülmülk, 

böylece çeflitli devirlerdeki 

uygulamalar› karfl›laflt›rarak kendi 

dönemi için en ideal olan› seçip tavsiye 

etti¤ini vurgulamaktad›r. Siyâsetnâme 

türünün en güzel örneklerinden 

biri olarak kabul edilen eser, 

erken tarihlerden itibaren tarihçilerin 

ilgisini çekmifl, çeflitli neflir ve 

tercümeleri yap›lm›flt›r. Nizâmülmülk, 

Siyâsetnâme adl› eserinde 

emrinde çal›flt›¤› Büyük Selçuklu 

‹mparatorlu¤u’nun bafl düflman› 

ilan etti¤i Hasan Sabbâh’›n Bât›nî 

fedailerinden biri taraf›ndan hançerlenerek 

öldürülmüfltür. Hasan 

Sabbâh’›n öldürttü¤ü ilk devlet 

adam› Nizâmülmülk’tür. 

Kaynak: 

• TDV ‹slam Ansiklopedisi, “Nizâmülmülk” 

• Türk Tarih Kurumu Yay.(yay. haz.) Köymen, 

Mehmet A., Siyâsetnâme 

1 

Hasan Sabbâh ile ilgili ayr›nt›l› bilgi için 

bkz: IGMG Perspektive, fiubat 08 

IGMG PERSPEKTIVE 31

kültür 

Geometri ve Trigonometri 

Müslümanlar›n günlük yaflama katk›lar› 

‹lknur MELEKO⁄LU • imelekoglu@yahoo.de 

Müslüman matematikçiler özellikle 

cebir, say›lar teorisi ve 

sistemine katk›lar›yla ün yapm›fllard›r, 

ancak onlar›n geometri ve trigonometriye 

katk›lar› da büyüktür. 

Bu say›m›zda onlar›n matemati¤in 

bu iki önemli dal›nda yapt›¤› çal›flmalar› 

aktaraca¤›z. 

Geometri 

Geometri uzay›n ve uzayda tasarlanabilen 

biçimlerin, kurallara uyularak 

incelenmesini konu alan matematik 

dal›d›r. “Geometri” kelimesi, dünyan›n 

ölçümü anlam›na gelir. Kaynaklar, 

geometrinin M›s›r’da bafllad›- 

¤›n›, Yunanl›lar’›n geometriyi M›- 

s›r’dan ö¤renmifl olduklar›n› belirtmektedir. 

Matemati¤in; aritmetik, cebir ve 

trigonometri dallar›n›n kurucular› 

denebilecek kadar eserler ortaya koyan, 

8. ile 16.yy ‹slam Dünyas› alimleri; 

geometri dal›nda da, temel teflkil 

edecek, zaman› için orijinal ve k›ymetini 

uzun y›llar koruyan eserler ortaya 

koymufllard›r.Geometri; Müslüman 

sanatç›lar, hattatlar ve mimarlar için 

ayr› bir öneme sahiptir. Do¤adaki ölçülerle 

matematiksel kavramlar aras›nda 

bir ba¤lant› oldu¤unun fark›ndayd›lar 

ve bu ba¤lant› çal›flmalar›nda 

onlara ayr› bir ilham vermifltir. 

‹lk defa, cebiri geometriye tatbik 

etme fikri, ilmi metotlarla çal›flan 

Müslüman matematikçilerin eseri olmufltur. 

Bu durum, geometrinin çok 

k›sa zamanda geliflmesini sa¤lam›flt›r. 

Yunan Öklit’in “Elementler” adl› kitab›nda 

geometri konusuna çok yer verilmifltir. 

Eski Yunan alimlerinin ortaya 

koyduklar› bu tür geometri konular›n› 

kapsayan eserler, uzun y›llar 

anlafl›lamam›flt›r. Ne zaman ki; ‹slam 

alimlerinin bu eserlere yazd›klar› yorumlamalar 

sonucu, Öklid ve ça¤dafllar›n›n 

eserleri ancak anlafl›labilirlik 

kazanm›flt›r. Müslümanlar›n geometrideki 

araflt›rmalar› 3 temel esere dayan›r.1.si, 

Öklit’in Elementler kitab› 

2.si, Arflimed’in 2 eseri, Apolonyos 

“Konikler” kitab›d›r. 

Piri Reis haritasında trigonemetri kullanıldı 

Avrupal› Matematikçiler, analitik 

geometriyi, Descartes’›n, 1637 y›l›nda 

yazd›¤› La Geometri adl› eseri ile bafllat›rlar. 

Halbuki, Harizmi taraf›ndan 

830 y›l›nda Arapça olarak yaz›lan 

Cebri ve’l Mukabele adl› eserde, analitik 

geometriye ait ilk bilgiler ortaya 

konmufltur. Denebilir ki; cebrin geometriye 

tatbikat› demek olan, analitik 

geometriyi münferit bir geometri dal› 

haline getirme metotlar›n› ilk olarak 

Harezmî taraf›ndan ortaya konmufltur. 

Hatta, Ömer Hayyam’›n Cebir adl› 

eserinde de, analitik geometriye ait 

bilgilerin varl›¤› görülür. Do¤ulu milletlerin 

tarih ve kültürlerini inceleyen 

Sigrid Hunke, analitik geometri konusunda 

flunlar› yazar: “Adedi çokluklarla, 

geometrik çokluklar›n beraber yürütülmesi 

gerekti¤ine dair kesin fikire ilk 

olarak, ‹slam ilim sahas›nda rastlan›r…” 

Trigonometrinin Avrupa’da duyulup 

da¤›lmas›na etkisi olanlar›n bafl›nda 

gelen Sabit bin Kurra, geometri 

konular›ndaki çal›flmalar› ile de ad›n› 

sürdürmüfl olan ünlü matematikçilerden 

biridir. Konikler kitab› ile Apolonyos’a 

flerh yazd›. Huneyn bin ‹shak taraf›ndan 

Öklid’in Elementler adl› eserine 

yaz›lan flerhi, ilaveler yaparak düzeltti. 

Menalaus, Apolonyos, Fisagor, 

Archimed, Öklid ve Theodosus’un 

eserlerini Arapçaya tercüme etmekle, 

geometriye, zaman için orijinal olan, 

yeni bilgiler kazand›rm›flt›r. Georges 

Rivoire flunlar› yazar: “...Cebirin geometriye 

uygulamas›n›, müslümanlara 

borçluyuz. Bu da, 900 y›l›nda vefat etmifl 

Sabit bin Kurra’n›n eseridir.” 

Ebu Sahl el-Kuhî ise konik bölümler 

teorisini düzgün yedigen ve çokgenleri 

gelifltirmekte kullanm›flt›r. Arflimed’in 

kitaplar›yla ilgilenmifl ve Arflimed’in 

“Küre ve silindir üzerine” adl› 

kitab›na yorum yazm›flt›r. En çok 

üzerinde durdu¤u husus, konik bölümler 

ve onlar›n karmafl›k geometrik 

nesnelerin yap›m›ndaki kullan›mlar› 

ile ilgili problemlerin çözümü olmufltur. 

Düzgün yedigenler oluflturulmas› 

ile ilgili ayr›nt›l› yap›lanmay› vermifltir. 

Trigonometri çal›flmalar› d›fl›nda, 

düzgün çokyüzlüler konusuyla da u¤raflanlardan 

biri de Ebu Vefa’d›r. 7 ve 

32 

IGMG 

PERSPEKTIVE

kültür 

9 kenarl› düzgün çokgenlerin yaklafl›k 

çizimlerine dair yeni bir geometrik 

yöntemler ortaya koymufltur. K›smen 

Hint modellerine dayal› olarak ortaya 

koydu¤u geometrik çizimleri, geometri 

bak›m›ndan önem tafl›r. Ebu’l 

Vefa’n›n çizim geometrisine ait ortaya 

koydu¤u çal›flmalara flu örnekleri 

verebiliriz: Pergelle daire içine, aç›kl›- 

¤›n› bozmadan kare çizmek. Verilen 

bir do¤ru parças›n›, pergel yard›m›yla 

eflit parçalara bölmek. Verilen bir 

kare içine, eflkenar bir üçgen çizmek. 

Geometri tarihi incelendi¤inde; 

Thales, Öklid, Pisagor’un haz›rlad›klar› 

eserler ve bu eserlerinde ortaya att›klar› 

teoremler, Harezmî, Ömer Hayyam, 

Sabit bin Kurra, Beyrunî, Nasirüddin 

Tusî’nin yazd›klar› flerhler ve 

ortaya koyduklar› görüfller sonucu, 

geometrinin yeni boyutlar 

kazand›¤›n› görürüz. Bat› Avrupa’n›n 

uyanmas›ndan önceki 

yüzy›la kadar Yunan geometrisini 

tam olarak Müslümanlar anlam›flt›r. 

Yunan klasiklerini, geometrilerini, 

fen bilimlerini ve felsefelerini 

Arapça’ya çevirmifllerdir. 

Okullaflma olmad›¤› için 

gelecek gençlere bu çeviriler ö¤retilmemifl, 

bu kitaplar sadece 

neredeyse bir süs olarak sarayda 

kalm›flt›r. Yapt›klar› hizmet, 

kaybolmaya yüz tutmufl Yunan 

klasiklerini, matematiklerini ve 

düflüncelerini Arapça çevirileriyle 

Avrupa’ya iletmifllerdir. 

Geometri alan›nda çal›flmalar yapan 

bir di¤er isim de ‹bn-i Heysem’dir. 

Geometrik flekillerin, konik e¤rilerinin 

arakesitleri yard›m›yla sistematik olarak 

kurulabilece¤ini göstermifltir. Ayr›ca, 

bu e¤rilerin, noktalar halinde infla 

edilebilece¤i ve sürekli olarak çizilebilece¤ini 

ortaya koymufltur. ‹bn-i Heysem 

sürekli hareket kavram›n›n geometriye 

girmesine vesile olmufl, ard›ndan, 

ilk defa geometriye dayal› bir 

uzay kavram›n› gelifltirmifltir. 

Trigonometri 

Trigonometri, genelde üçgenlerle 

ilgili problemlerin çözümünde kullan›lmas›yla 

önplana ç›ksa da, astronomi, 

haritac›l›k ve yön bulma ile ilgili 

karmafl›k problemlerin çözümünde 

de kullan›l›r. Trigonometrinin do¤uflu 

Müslümanlar›n çokca üzerinde durdu¤u 

ilim dallar›ndan biri olan astronomiye 

dayan›r, trigonometri özellikle 

namaz vakitlerinin kesin olarak 

tesbit edilebilmeleri için yap›lan hesaplamalarla 

ortaya ç›km›flt›r. 

Matemati¤in önemli bir dal› olan 

trigonometri orijin olarak tamamiyle 

Müslümanlara aittir. Trigonometrideki 

temel kavramlardan olan sinüs, kosinüs, 

tanjant, kotanjant tariflerini ilk 

yapan ve böylece trigonometrinin kurucusu 

ünvan›na hak kazanan el-Battanî’dir 

(858-929). El Battanî “sinüs” ve 

“kosinüs”ü bugün bizim kulland›¤›m›z 

“oran” fleklinde de¤il de “uzunluklar” 

olarak, “tanjant” › da “uzat›lm›fl gölgeler” 

olarak tan›mlam›flt›r. 

Geometri, cami süslemelerinde de kullanıldı 

Gezegenlerin hareketlerini gözlemlemesi 

Battani’nin trigonometri 

dal›n› kurmas›ndaki en büyük motivasyonu 

olmufltur. El-Battanî matematiksel 

ifllemleri ortaya atm›fl ve di- 

¤er ilim adamlar›n› da onun bu çal›flmalar›n› 

gelifltirmeye teflvik etmifltir. 

Trigonometrik mefhum, tarif, teorem 

ve formüllerin birço¤unu trigonometriye 

ve kürevî trigonometriye 

kazand›ranlar›n bafl›nda Ebu’l Vefa 

gelir, sinüs teoremini genel uzay üçgeni 

için ispatlam›fl, sinüs de¤erlerini 

bulmak için yeni bir teknik ortaya 

koymufltur. Sinüs toplam fark formülünü, 

yar›m aç› formülünü ilk defa ortaya 

atm›fl, sekant kavram›ndan ilk 

olarak bahsetmifltir. 

Trigonometriye önemli katk›larda 

bulunmufl bir baflka alim de ‹bni Yunus’tur 

(950-1009). Kosinüs toplam ve 

fark formüllerini ç›karm›fl, ters dönüflüm 

formülünü vererek logaritman›n 

icad›na temel teflkil etmifltir. Birunî 

ise, birim çember ve trigonometri ba- 

¤›nt›s›n› göstermifl, meflhur kosinüs 

teoremini göstererek, modern trigonometrinin 

temellerini atm›flt›r. Harizmi 

ise sinüs, kosinüs, ve trigonometrik 

tablolar› gelifltirmifl, onun bu 

çal›flmalar› bat›ya tafl›nm›flt›r. Cabir 

b. Eflah da kürevî trigonometriye katk›da 

bulunan ayr› bir matematikçidir. 

Nasirüddin Tusî (1201-1274) ilk 

defa trigonometriyi ba¤›ms›z bir 

ilim dal› olarak ele alarak sistematik 

hale getirmifl, eserinin iki yüzy›l boyunca 

trigonometriye önemli katk›- 

lar› olmufltur. Tusî, Sin 3 A’n›n in A 

cinsinden eflitini bulmufl, üçgenlerle 

çember yaylar› aras›ndaki 

iliflkiyi ortaya koymufl; 

her üçgenin bir çember 

içine oturtulabilece¤inden 

haraket ederek, trigonometri 

ile ilgili birçok yeni hesap 

metodu teklif etmifltir. 

Son olarak matematikçilik 

yönü pek bilinmeyen büyük 

deha ‹bni Sina, 17. yüzy›lda 

Newton ve Leibniz’in sonsuz 

say›lar hesap teorisine 6 yüzy›l 

önce çok yaklaflm›fl ve limit 

nazariyesini gelifltirmiflti. 

Newton ve Leibniz’in ‹bni Sina’dan 

yararlan›p yararlanmad›¤› 

karanl›k bir nokta olarak 

kalmas›na ra¤men bu hadise birkaç 

as›r içinde büyüyen parlak ‹slam 

medeniyeti hakk›nda bize önemli 

ipuçlar› vermektedir. 

Müslüman alimlerin trigonemetri 

sahas›ndaki bu çal›flmalardan 

dolay›, trigonometri Müslümanlar›n 

kurup, gelifltirdi¤i ve Avrupa’ya nakletti¤i 

ilim dallar› aras›ndaki yerini alm›flt›r. 

 

Kaynaklar: 

• 1001 Inventions-Muslim Heritage In Our 

World, Chief Editor-Prof.Salim T S Al- 

Hassani 

• www.1001inventions.com 

• http://www.interaktifmatematik.com 

• http://varliginbilimi.azbuz.com. 

IGMG PERSPEKTIVE 33

dossier 

Die Geschichtlichkeit 

koranischer Gebote 

Prof. Dr. Saffet KÖSE • saffetkose@hotmail.com 

In letzter Zeit wird immer öfter über 

die Geschichtlichkeit koranischer 

Gebote (Hukm) diskutiert, wobei die 

vertretenen Ansätze in drei Kategorien 

zu bewerten sind. Die Vertreter 

des modernistisch-historischen Ansatzes, 

die sich dem Sachverhalt aus 

einem soziologisch-antropologischen 

Blickwinkel nähern, vertreten folgende 

Ansicht: Der Koran wurde zu einer 

bestimmten Zeit offenbart und 

die Gebote des Korans haben sich 

unter den Umständen dieser Zeit entwickelt. 

Das bedeutet, dass die Gebote, 

die Eigenheiten dieser Zeit widerspiegeln. 

Eine Veränderung der 

Voraussetzungen bringt deshalb eine 

unvermeidliche Veränderung der 

entsprechenden Gebote mit sich. 

Gemäß einer anderen Auffassung, 

die von traditionellen Kreisen vertreten 

wird und in der wissenschaftlichen 

Welt nicht viel Anerkennung 

gefunden hat, ist das von den Altvorderen 

überlieferte Wissen vollkommen 

ausreichend und bedarf keiner 

Erweiterung. Die Vertreter des dritten 

Ansatzes, die einen Mittelweg 

einzuschlagen versuchen, sind der 

Meinung, dass diejenigen eindeutigen 

(kat‘î) Gebote, die nicht von 

Raum und Zeit abhängig sind, nicht 

abänderbar sind, während die von 

einem vorherrschenden Brauch (Urf) 

oder eines bestimmen Grundes (Illa) 

abhängigen Gebote an diese gebunden 

sind und je nach Brauch und 

Grund auch veränderbar sind. Dieser 

gemäßigte Ansatz lässt sich auch in 

der Mecelle, (tr. Mecelle) dem osmanischen 

Gesetzeskanon, finden. 

Im Koran wird keine 

Person oder Gemeinschaft 

nur um des bloßen 

historischen Wissens 

Willen erwähnt. 

Beim historischen Ansatzes ist 

der änderbare Bereich der koranischen 

Gebote sehr weit gefasst. Unserer 

Meinung nach haben drei Motive 

zu dieser Auffassung geführt: 

Erstens, werden einige als historisch 

betrachtete Gebote von historischen 

Personen abhängig gemacht. Zweitens, 

spielt der erdrückende Einfluss 

der Moderne, mit deren Werten einige 

Gebote im Widerspruch stehen, 

eine Rolle. Drittens, beruft man sich 

auf einige Praktiken des Kalifen 

Umar. 

Im Koran wird keine Person oder 

Gemeinschaft nur um des bloßen historischen 

Wissens Willen erwähnt. 

Während bei Berichten über Personen 

stets der Modellcharakter eine 

Rolle spielt, wird von Gemeinschaften 

berichtet, um eine Lehre zu vermitteln 

und einige soziologische Momente 

festzuhalten. In diesem Sinne 

hat die Botschaft, die durch die koranischen 

Berichte über Personen und 

Gemeinschaften vermittelt wird, einen 

universellen Charakter. Die folgenden 

Verse, die von den Ehegattinnen 

des Gesandten Gottes handeln, 

verdeutlichen diesen Gedanken: 

„O Frauen des Propheten! Wenn 

eine von euch sich offenkundig unanständig 

verhält, wird ihre Strafe verdoppelt 

werden. Und dies ist Allah 

ein leichtes. Wer von euch jedoch 

Allah und Seinem Gesandten gehorcht 

und rechtschaffen handelt, der 

geben Wir doppelten Lohn, und Wir 

34 

IGMG 

PERSPEKTIVE

dossier 

haben für sie eine edle Versorgung 

bereitet.“ (Sure Ahzâb, [33:30-31]) 

Hier werden die Ehegattinnen 

des Propheten im Sinne eines Modells 

erwähnt. Die universelle Botschaft 

des Verses lautet: Die Verantwortung 

derjenigen, die eine gesellschaftliche 

Vorbildfunktion und eine 

Führungsrolle innehaben, ist größer, 

da ihre guten und schlechten Handlungen 

nicht nur sie selbst betreffen, 

sondern auch andere Menschen beeinflussen. 

Denn die Menschen richten 

ihr Verhalten nach ihren Vorbildern 

aus. Die Gattinnen des Gesandten 

werde an dieser Stelle als Beispiele 

erwähnt, um diese universelle 

Botschaft mitzuteilen, nicht nur um 

eine historische Situation darzustellen. 

Demnach gilt dieser 

Grundsatz ebenso 

für den Lehrer in der 

Schule, den Arzt im 

Krankenhaus oder den 

Imâm in der Gesellschaft. 

Bevor auf das zweite 

Motiv des historischen 

Interpretationsansatzes 

eingegangen werden 

kann, muss eine 

Differenzierung vorgenommen 

werden. Die 

Beziehung vom Menschen 

zu Allah, vom 

Menschen zum Kosmos 

(Âlam) und vom Menschen zum 

Menschen wird im Koran in drei Kategorien 

behandelt. Ähnliches gilt 

auch für die Hadîthe. Die erste Kategorie 

von Versen bezieht sich auf das 

Verhältnis von Mensch und Allah 

und handelt vom Glauben (Îmân) und 

von den Gottesdiensten (pl. Îbâdât). 

Die grundlegende Eigenschaft dieser 

Verse ist ihre Unabänderbarkeit; Im 

Grunde ist in diesem Bereich auch 

keine Änderung erforderlich. Diese 

Themen sind im Koran und in der 

Sunna in ausreichender Weise und 

mit den notwendigen Details erläutert 

worden. Im Allgemeinen soll 

durch die Etablierung eines festen 

Glaubens an Allah, die menschliche 

Vernunft von Aberglauben und den 

Ketten der bloßen Nachahmung befreit 

werden. Das Ziel der Gottesdienste 

hingegen ist es, den Geist zu 

läutern und den Charakter zu vervollkommnen. 

Die zweite Kategorie von Versen, 

die sogenannten „kosmischen Verse“, 

handeln vom vollkommenen 

Gleichgewicht des Kosmos. Der Koran 

begnügt sich damit, lediglich 

darauf hinzuweisen und fordert die 

bewusst Erforschung seiner Schöpfung 

(Sure Furkân, [25:2]) Die in der 

klassischen Literatur als kosmische 

Verse bezeichneten Koranverse, gehören 

zu den Wegen, die zu Allah 

führen. Jeder, der die unvergleichliche 

Ordnung und das Gleichgewicht 

im Kosmos sieht, kann zum Schöpfer 

dieser Ordnung finden. Umgekehrt, 

Wie müssen wir den Koran verstehen? 

kann auch derjenigen, der die Störung 

dieses Gleichgewichts beobachtet, 

zu Allah finden, wenn er überlegt, 

wer die Macht besitzt, dies zu bewerkstelligen. 

Dies wird in viele Versen 

zur Sprache gebracht (Sure Kijâma, 

[75:8-9]); Sure Insân, [76:8-10]). 

Im Koran wird erklärt, dass dem 

Mensch die Fähigkeit gegeben wurde, 

diese Zeichen zu erkennen (Sure 

An‘âm, [6;10]), sofern er sich vorurteilslos 

und nicht eigensinnig verhält 

(Muddaththir, [74:16]). Deshalb wird 

es als eine gesellschaftliche Pflicht 

(Farz-i Kifâja) angesehen, sich mit 

den Naturwissenschaften zu befassen. 

Dass, was in Bezug auf die Notwendigkeit 

der religiösen Wissenschaften 

gilt, hat auch Gültigkeit für 

die Beschäftigung mit der Physik, 

Chemie, Mathematik, Astronomie 

oder Medizin. 

Als Beispiel hierzu sei folgender 

Vers erwähnt: Im Vers „Und wenn 

die Meere überkochen…“ (Sure Takwîr, 

[81:6]) wird von einer Begebenheit 

berichtet, die sich am Tag des 

Jüngste Gerichts (Kijâma) ereignen 

wird. Gleichzeitig wird von einer Eigenschaft 

des Wassers gesprochen. 

Das Wort „tasdschîr“, dass im Vers 

vorkommt, bedeutet im Arabischen 

„(das Feuer) entzünden“. Der bekannte 

Korankommentator Mawdûdî 

(gest. 1979) erklärt, dass dieser 

Vers auf ein Wunder hinweist: Allah 

hat das Wasser aus Sauerstoff und 

Wasserstoff erschaffen. Ohne Sauerstoff 

kann kein Feuer brennen. Wasserstoff 

hingegen ist 

von Natur aus entflammbar. 

Zusammen 

ergeben diese beiden 

Gase Wasser, womit 

Feuer gelöscht werden 

kann. Zu den Geschehnissen, 

die sich am Tag 

des Jüngsten Gerichts 

ereignen werden, gehört, 

dass die Meere 

brennen (überkochen) 

werden, indem sich die 

chemische Verfassung 

des Wassers, sprich 

Sauerstoff und Wasserstoff, 

ändert. Wasserstoff 

wird brennen und Sauerstoff 

wird den Prozess beschleunigen. Es 

wird unmöglich sein, das Feuer zu 

löschen, weil die Substanz, mit der es 

gelöscht werden könnte, selbst 

brennt. 

So kann ein Wissenschaftler, der 

diesen Vers untersucht, über die Erkenntnis, 

dass zur Zeit der Offenbarung 

des Korans, dies nur Allah gewusst 

haben kann, zu Allah finden. 

Der Koran gibt bezüglich den Naturwissenschaften 

nur Hinweise. 

Diese werden mit der Zeit entdeckt 

und erforscht. Die durch die Erforschung 

der Ordnung des Kosmos 

offengelegten Geheimnisse werden 

nicht nur das Leben der Menschen 

erleichtern, sondern auch dazu 

führen, dass diejenigen, die nicht 

IGMG PERSPEKTIVE 35

irschad 

glauben, zum Glauben finden bzw. 

die Gläubigen in ihrem Glauben 

gestärkt werden, da sie so erkennen 

können, dass nur Allah der Schöpfer 

einer solch vollkommenen Ordnung 

sein kann. Nur Allah konnte 

zur Zeit der Offenbarung des Korans 

diese Hinweise geben. 

Hinsichtlich der zwischenmenschlichen 

Beziehung kann zwischen 

zwei Arten von Geboten unterschieden 

werden. Der Koran und – im 

Allgemeinen – die Sunna beinhalten 

aufgrund ihrer kontinuierlichen und 

universellen Natur lediglich 

Grundsätze. Sie gehen nur in Ausnahmefällen 

auf Detailfragen ein. 

Diese Grundsätze haben einen universellen 

Charakter und beinhalten 

Lösungsansätze für Probleme aller 

Zeiten und Orte. Die Anwendung 

dieser Prinzipien auf den Alltag erfolgt 

auf dem Wege der Rechtsfindung 

(Idschtihâd). Allgemein ist mit 

Idschtihâd die Lösungsfindung für 

Fragen gemeint, die nicht in klarer 

Weise im Koran und in der Sunna 

geregelt sind, indem ein Bezug mit 

den oben genannten Grundsätzen 

hergestellt wird. Bezüglich des universellen 

Caharkters dieser 

Grundsätze gibt es keine Diskussionen. 

Jedoch ist es möglich, dass das 

Prinzip zwar bestehen bleibt, während 

es zu unterschiedliche Praktiken 

kommt, die von Ort und Zeit 

abhängig sind. Die Erleichterung 

geht hier vom Prinzip selbst aus. 

Hierzu kann Zur Erläuterung folgendes 

Beispiel herangezogen werden: 

Die im Koran und in der Sunna 

festgelegten Prinzipien bezüglich 

des Vertrags schreiben vor, dass 

der Vertrag verbindlich ist und 

nicht von einem der Vertragspartner 

aufgelöst werden kann (Sure 

Mâida, [5:1]); dass der Vertrag das 

Einverständnis beider Partner erfordert 

(Sure Nisâ, [4:29]) und ein etwaiger 

Betrug, eine Hintergehung 

und dergleichen dem Betrogenen 

das Recht gibt, den Handel für ungültig 

zu erklären (Buchârî, „Îmân“, 

164, „Magie“, 48, 60; Muslim, „Magie“, 

48; Tirmizî, „Magie“, 72; Abû 

Dâwûd, „Magie“, 50); dass die Bedingungen 

eines das allgemeine 

Wohl nicht gefährdenden und der 

Moral nicht widersprechenden Vertrags 

von den Partnern festgelegt 

werden können und verbindlich 

sind (Buhârî, „Idschâra“, 14; Abû 

Dâwûd, „Akdija“, 12; Tirmizî, „Ahkâm“, 

17); dass bei allen nicht vertraglich 

festgelegten Bestimmungen 

der allgemeine Brauch zum Maßstab 

für etwaige Rechte oder Pflichten 

genommen wird. Der Brauch ist 

also nicht nur ein Maßstab des eigentlichen 

Vertrages, sondern dient 

Der Koran ist die letzte göttliche Botschaft 

auch zur Ermittlung von Rechten 

und Pflichten (Sure Bakara, [2:233]); 

Buchârî, „Magie“, 95; Nasâî, „Kudât“, 

31; Ibni Mâdscha, „Tidschârât“, 

65; Dârimî, „Nikâh“, 54), sofern 

diese nicht der Scharîa widersprechen 

und bei Vertragsschluss gegeben 

waren. Solange es innerhalb 

des Rahmens dieser Prinzipien 

geschieht, ist es also legitim einen 

Vertrag per Post, Fax, Internet oder 

anderweitig abzuschließen. 

Des Weiteren gibt es im Koran 

detaillierte Gebote, deren Zahl jedoch 

sehr gering ist. Die grundlegende 

Eigenschaft dieser Gebote 

ist es, das Wohl (Maslaha)/ den 

Vorteil der Menschen zu wahren, 

so dass dieser nicht aufgrund zeitlich 

oder räumlicher Veränderungen 

aufgehoben bzw. verändert 

werden kann. Dazu gehören die 

Regelungen bezüglich der Erbschaft, 

die Aufzählung derjenigen, 

mit denen es verboten ist eine Ehe 

einzugehen (Muharramât) sowie 

einige Strafen (Hudûd). Unter diesen 

werden am meisten die Bestimmungen 

zur Erbschaft und die 

Strafen diskutiert. Dabei gibt es 

nur wenige Strafen, deren Festsetzung 

und Maß je nach Ort und Zeit 

variieren können und gemäß bestimmter 

Grundsätze von der Legislative 

festgesetzt werden können. 

Die Herangehensweise des traditionellen 

islamischen Rechts an 

die detaillierten Gebote ist Folgende: 

Die im Koran und der Sunna 

eindeutig festgelegten Gebote unterliegen 

keinerlei Veränderungen. 

Hinter diesem Gedanken steckt die 

Überzeugung, dass das Gemeinwohl 

(Maslaha) in keiner anderen 

Weise, als durch dieses spezifische 

Gebot erreicht werden kann. 

Der Koran ist die letzte göttliche 

Botschaft und wird seine Originalität 

immer wahren. Auch seine 

Universalität und Kontiunität werden 

unangetastet bleiben. Deshalb 

muss man, wenn man eines seiner 

Gebote beurteilt, nicht nur dieses 

bestimmte Gebot im Ganzen des 

Systems einzuordnen wissen, sondern 

auch auf die Bedingungen der 

Praxis sehen. Aus diesem Blickwinkel 

betrachtet, erkennt man, dass 

die Grundsätze und Gebote in einen 

Gesamtzusammenhang eingebettet 

sind. 

Die vom christlich geprägten 

36 

IGMG 

PERSPEKTIVE

irschad 

Westen forcierte moderne Lebensweise, 

die Kraft wirkungsvoller 

Mittel jegliche Werte zu „entwerten“ 

versucht, hat auf diesem Weg 

große Erfolge(!) erzielt. Sich den 

grundlegenden Werten des Islam 

aus diesem Blickwinkel zu nähern, 

ist problematisch. Denn die westlichen 

Gesell-schaften sind nach einem 

langen Konflikt mit der Kirche 

und durch einen Prozess der Befreiung 

von der Religion zu dem 

geworden, was sie heute sind. Sie 

präferieren eine Lebensweise, in 

der der Mensch statt Gott, Vernunft 

(Akl) statt Offenbarung 

(Wahy) und Wissenschaft statt Religion 

(Dîn) herrschen. Im Grunde 

hat dieser Prozess zu einer Gesellschaft 

geführt, in der Gott in den 

Körper des Menschen (Geistliche 

agieren im Namen Gottes) geschlüpft 

ist und die Kirche den 

Menschen vergöttlicht, wodruch 

dieser von der Religion befreit 

wurde. Aus diesem Grund müssen 

wir Muslime uns dem Sachverhalt 

von innen nähern. Demnach ist 

klar, dass es aufgrund der Gesamtheit 

des Islams und der Wirklichkeit 

des Korans keine Möglichkeit einer 

historischen Betrachtung gibt. 

Hinzukommt, dass die historische 

Betrachtung heiliger Schriften, 

bei-spielsweise der Bibel, eine Notwendigkeit 

ist. Denn diese Schriften 

haben ihre Originalität verloren 

und tragen somit die Zeichen einer 

bestimmten Zeit. Sie besitzen keine 

Kontinuität und keine Universalität. 

Zuletzt muss noch folgendes 

erwähnt werden. Eine der grundlegenden 

Ausgangspunkte der Befürworter 

eines historischen Ansatzes 

sind einige Praktiken des Kalifen 

Umar. Es kann nicht die Rede 

davon sein, dass, wie einige Wissenschatler 

meinen, der Kalif Umar 

nicht gemäß den Geboten gehandelt, 

diese abgeändert oder zeitweilig 

außer Kraft gesetzt habe, da 

dies für das Gemeinwohl erforderlich 

war. Mit anderen Worten: 

Umar hat keine anderen Gebote 

befolgt, als die, die geboten worden 

waren. Es ist falsch, zu behaupten, 

Umar habe die Zahlung 

der Zakât an diejenigen, deren 

Herzen gewonnen werden sollen 

(Muallafa-i Kulûb), eingestellt. 

Denn diejenigen, denen er gegenüber 

so gehandelt hat, gehörten 

nicht mehr zu diesem Personenkreis. 

Anders gesagt: Nicht das Gebot, 

denjenigen, deren Herzen 

gewonnen werden sollen, von der 

Zakât zu geben, hat sich verändert, 

sondern die Eigenschaft dieser 

Personen, die sie zu diesem Personenkreis 

gehören ließ. Hier gilt 

dasselbe wir für denjenigen 

Armen, der keinen Anspruch mehr 

an der Zakât hat, weil er reich 

geworden ist. Dies ist, was Umar 

getan hat. 

Es ist auch falsch zu behaupten, 

dass Umar die Strafe für Diebstahl 

nicht engewendet oder aufgehoben 

habe, da kein Diebstahl vorlag. Es 

handelte sich also nicht um Diebe, 

da in ihrem Verhalten nicht das 

Element des Diebstahl gegeben 

war. Ähnliche Praktiken sind vom 

Gesandten Gottes bekannt. 

Genauso ist es nicht richtig, zu 

sagen, dass Umar, entgegen den 

Geboten gehandelt habe und die 

(neu eroberten) irakischen Gebiete 

nicht an die Teilnehmer des Feldzugs 

verteilt habe. Denn diese 

Entscheidung liegt allein beim 

Staatschef. 

Die Behauptung, Umar habe die 

Scheidung mit drei „Scheidungssprüchen“ 

(Talâk) zur gleichen Zeit, 

entgegen den klaren Bestimmungen, 

als drei Talâk betrachtet, ist 

falsch. Seine Worte diesbezüglich 

sind klar und aufschlussreich. Da 

Umar sah, dass die Menschen die 

Prozedur der Scheidung, die im 

Koran und der Sunna festgehalten 

wird, nicht mehr einhielten, und es 

zur Gewohnheit wurde, sich vom 

Ehepartner statt erst mal mit einem 

Talâk, direkt mit drei Talâk zu trennen, 

erließ er, quasi als vorübergehende 

strafrechtliche Vorbeugung, 

dass es verbindlich sei, die Scheidung 

mit drei Talâk durchzuführen. 

Der Wortlaut seines Vorschlags, 

den er dem Rat vorbrachte, belegt 

diese Ansicht. Deshalb ist es nicht 

das Ziel, den dreimaligen Ausspruch 

des Talâk zu legitimieren, 

sondern die Menschen zur vom 

Koran und der Sunna vorgesehenen 

Prozedur zu zwingen. Das 

eigentliche Ziel ist es also das ursprüngliche 

Gebot zu wahren. Aus 

diesem Grund handelt es sich hierbei 

um eine zeitlich begrenzte vorbeugende 

Maßnahme. Schließlich 

gibt es auch Quellen, die bestätigen, 

dass Umar diese Praxis nicht 

billigte und diejenigen, die sie anwandten 

mit Schlägen bestrafte. Es 

ist anzunehmen, dass er die Bestrafung 

durch Schläge anwandte, 

nachdem die vorbeugende 

Maßnahme keine Wirkung gezeigt 

hatte. 

IGMG PERSPEKTIVE 37

kommentar 

Olympia ohne Geist!!! 

O¤uz ÜÇÜNCÜ • oucuncu@igmg.de 

Nein, es waren bestimmt nicht 

die besten Spiele aller Zeiten, 

auch wenn der Präsident des Internationalen 

Olympischen Komitees 

aus Rücksicht auf die chinesischen 

Gastgeber und die milliardenschweren 

Sponsoren etwas anderes 

sagt. Ganz im Gegenteil, es waren 

Spiele, die im Schatten einer 

erbarmungslosen Diktatur weder 

Stimmung noch Atmosphäre entfalten 

konnten. Und um den milliardenschweren 

Zirkus nicht zu gefährden, 

haben die Olympiafunktionäre 

von dem Moment der Vergabe der 

Spiele nach Peking an gute Miene 

zum bösen Spiel gemacht und jede 

noch so große Kröte geschluckt. 

Man hat darüber hinweg gesehen, 

dass die Ärmsten der Armen 

zwangsenteignet wurden, um die 

gigantomanischen Sportstätten in 

Rekordzeit bauen zu können. Der 

Raubbau an der Natur, die Wasserverschmutzung 

und der Smog in 

Peking wurden totgeschwiegen. 

Auch hat man die Situation der 

Menschenrechte in dem Land mit 

den meisten Hinrichtungen weltweit 

während der Bewerbungsphase 

konsequent ignoriert. 

Auffällig schweigsam waren die 

Verantwortlichen des IOC, als die 

chinesischen Machthaber im Vorfeld 

der Spiele unerbittlich brutal 

gegen die ethnischen Minderheiten 

des Landes vorgegangen sind. Darüber 

hinaus hat man widerstandslos 

hingenommen, dass tausende 

Regimekritiker vor dem Beginn der 

Spiele einfach weggesperrt worden 

sind. Selbst die offen praktizierte 

Medienzensur wurde wider 

besseres Wissen relativiert und 

zum „Wohl“ der Spiele in Kauf genommen. 

Dabei erleben wir diese Art der 

Vorgehensweise eines autoritären 

Regimes doch nicht zum ersten 

Mal. Auch bei den olympischen 

Spielen 1936 in Berlin hat das Nazi- 

Regime die olympischen Spiele für 

den Herrschaftsanspruch einer in 

allen Belangen überlegenen Rasse 

instrumentalisiert. Und die „zivilisierte 

Welt“ hat sich auch damals 

jede noch so große Demütigung, 

um des olympischen Gedankens 

Willen, gefallen lassen. Das Ergebnis 

dieser Art von Appeasement 

Politik ist uns allen bekannt, so dass 

es im Lichte dieser Erfahrungen 

schwer nachzuvollziehen ist, 

warum man ein paar Jahrzehnte 

später einer brutalen Diktatur so 

viele Zugeständnisse macht. 

Vor den Augen der Welt wurden 

Menschen in Tibet, in Ost-Turkistan 

und anderen unterdrückten 

Regionen Chinas verletzt, verhaftet 

oder gar getötet. Darüber kann 

auch die imposante, teils groteske 

Eröffnungsfeier und das aufgesetzte 

Lächeln der in die Stadien abkommandierten 

Zuschauer, sowie 

die vielen Medaillen chinesischer 

„Modellathleten“ nicht hinwegtäuschen. 

Somit ist der Versuch der 

KP-Führung mit einer großangelegten 

PR-Offensive die Menschheit 

von der Überlegenheit ihres 

Systems zu überzeugen, kläglich 

gescheitert. Tatsächlich haben sie 

mit ihren Maßnahmen den Sportbegeisterten 

der Welt die Stimmung 

gründlich verdorben. Es ist 

nun an den Sportfunktionären des 

IOC zu entscheiden, ob es überhaupt 

noch zu verantworten ist, die 

Spiele in Länder zu vergeben, die 

fundamentale Menschenrechte mit 

Füßen treten. Ganz im Gegenteil 

ist auch der Sport gut beraten, in 

puncto Umgang mit Diktaturen 

nicht mit zweierlei Maß zu messen. 

So müssen wir uns weitere zwei 

bzw. vier Jahre gedulden und 

schauen, ob es den Kanadiern in 

Vancouver bei den Winterspielen 

oder den Briten in London gelingen 

wird, uns wieder für die Spiele 

und den olympischen Gedanken zu 

begeistern, denn auch die 

olympischen Winterspiele 2014 im 

russischen Sotschi, entfalten im 

Angesicht des martialischen Auftreten 

des russischen Bären im Kaukasus 

bereits jetzt einen faden 

Beigeschmack. 

38 

IGMG 

PERSPEKTIVE

IGMG RAMAZAN UMRESİ UÇUŞ PLANI / FLUGPLAN 2008-1429 IGMG RAMAZAN UMRESİ UÇUŞ PLANI / FLUGPLAN 2008-1429 

NO BÖLGE G‹D‹fi DÖNÜfi UÇUfi YER‹ PROGRAM MÜDDET ÜCRET 

1 GENEL 01.09.2008 01.10.2008 Frankfurt TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1495,- y 

2 GENEL 15.09.2008 02.10.2008 Frankfurt SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1395,-y 

3 PAR‹S 01.09.2008 01.10..2008 PAR‹S TÜM RAMAZAN 4Hafta 1595,-y 

4 PAR‹S 15.09.2008 02.10.2008 PAR‹S SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1495,-y 

5 AMSTERDAM 01.09.2008 01.10..2008 AMSTERDAM TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1595,-y 

6 AMSTERDAM 15.09.2008 02.10.2008 AMSTERDAM SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1495,-y 

8 LYON 01.09.2008 01.10..2008 LYONN TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1595,-y 

9 LYON 15.09.2008 02.10.2008 LYONN SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1495,-y 

NO BÖLGE G‹D‹fi DÖNÜfi UÇUfi YER‹ PROGRAM MÜDDET ÜCRET 

10 STRASBOURG 01.09.2008 01.10..2008 STRASBOURG TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1595,-y 

11 STRASBOURG 15.09.2008 02.10.2008 STRASBOURG SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1495,-y 

12 V‹YANA 01.09.2008 01.10..2008 V‹YANA TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1595,-y 

13 V‹YANA 15.09.2008 02.10.2008 V‹YANA SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1495,-y 

14 BRÜKSEL 01.09.2008 01.10..2008 BRÜKSEL TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1595,-y 

15 BRÜKSEL 15.09.2008 02.10.2008 BRÜKSEL SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1495,-y 

16 ZÜR‹H 01.09.2008 01.10..2008 ZÜR‹H TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1595,-y 

17 ZÜR‹H 15.09.2008 02.10.2008 ZÜR‹H SON ‹K‹ Hafta 2 Hafta 1495,-y 

18 DÜSSELDORF 28.09.2008 12.10.2008 Frankfurt SON BAHAR 2 Hafta 1250,-y 

• Uçuş tarihlerinde 1-2 günlük değişiklik olabilir. 

• Türkiye üzeri uçuşlarda Umre dönüşü Türkiye’de 

aynı bilet ile izin yapma imkanına sahipsiniz. 

Hacc ve Umre ‘Millî Görüş’ ile bir başkadır 

Banka Hesap Numarası: IGMG • SEB AG – Köln • Konto Nr.: 162 888 5602 • BLZ: 370 101 11 

Islamische Gemeinschaft Millî Görüş · İslam Toplumu Millî Görüş · Hac ve Umre Organizasyonu 

Boschstr. 61-65 · D-50171 Kerpen · Tel.: +49 (0)2237-656 310/311 · Fax: +49 (0)2237-656 319 

· E-Mail: hacumre@igmg.de · www.igmg.de 

• 6 hafta önceden müracaat 

etmek ve en az 30-40 kişilik 

grup olunması halinde yukarıda 

belirtilen program harici, istenilen 

tarihte Umre organizasyonu 

yapılabilir.

“Mü’minlerin mallarından zekat al 

ki, onunla kendilerini arındırmış ve 

mallarını bereketlendirmiş olursun.” 

Tevbe: 103 

IGMG Zekat ve Fitre Komisyonu, İslam’ın bu temel ibadetini yerine getirmenize yardımcı oluyor. 

Siz de Zekat ve Fitre’lerinizi, IGMG Zekat ve Fitre Komisyonu aracılığı ile değerlendirin 

Hesap Numaras›: IGMG • SEB Bank AG Köln • Kontonr.: 162 888 56 01 • BLZ: 370 101 11 • Verwendungszweck: Zekat/Fitre 

‹slam Toplumu Millî Görüfl • Boschstr. 61-65 · D-50171 Kerpen • Tel: +49 (0)2237-656 291 • Fax: +49 (0)2237-656 222 • sosyalhizmetler@igmg.de · www.igmg.de

Ramazan ay›nda ibadetlerimiz

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?