Perspektif

Perspektif 

FEBRUAR / ŞUBAT 2009 • Yıl/Jg.: 15, Sayı/Nr.: 170 İslam Toplumu Millî Görüş aylık yayın organı 

İş hayatı 

ve İbadet 

•ÇOCUKLAR ÖLÜRKEN... 

•WENN KINDER STERBEN... 

•HAYATIN İŞ VE İBADET BOYUTU 

•GOTTESDIENSTE IM ALLTAG

IGMG 

Perspektif 

IGMG AYLIK YAYIN ORGANI 

EDİ TÖR 

FEBRUAR / ŞUBAT 2009 

Yıl/Jg.: 15, Sayı/Nr.: 170 

AD RES · ANSC HRIFT 

IGMG • Perspektif 

Boschstr. 61-65, D- 50171 Kerpen 

Tel.: 02237/ 656-0 • Fax: 02237/ 656 555 

www.igmg.de E-Mail: dergi@igmg.de 

YA YIN CI · HE RA US GE BER 

Is la misc he Ge me ins chaft Mil lî Gö rüş 

IGMG e.V. 

Amt sge richt Bonn, VR 6621 

Vertreten durch den Vorstand: 

Osman Döring, Vorsitzender 

Oguz Ücüncü, Generalsekretär 

Ali Bozkurt, stellv. Vorsitzender 

GE NEL YA YIN YÖ NET ME Nİ · CHEF RE DAK TE UR 

Oğuz Üçün cü 

(V.i.S.d.P) 

DİZ Gİ-LA YO UT 

İlhan BİLGÜ 

BAS KI · DRUCK 

Ya vuz söh ne-Du is burg 

Ya yın la nan ma ka le ve fi kir ya zı la rı nın 

so rum lu luk la rı ya zar la rı na ait tir. 

• 

Di e in der Ze itsc hrift ve röf fent lich ten 

Mei nun gen bin den di e Au to ren, nicht di e IGMG. 

İLAN SER Vİ Sİ · AN ZE IGEN SER VI CE 

Tel.: 02237/ 656-201 • Fax: 02237/ 656 555 

E-Ma il: ta nit ma@igmg.de 

ABO NE SER VİSİ · ABON NE MENT 

Is la misc he Ge me ins chaft Mil lî Gö rüş 

Lasts chrif tab tei lung 

Boschstr. 61-65, D- 50171 Ker pen 

Tel.: 02237/ 656-0 • Fax: 02237/ 656 555 

E-Ma il: mitg li ed@igmg.de 

Yıl lık abo ne üc re ti: 59,-EU RO 

Jah re sa bon ne ment: 59,-EU RO 

IGMG Ge nel Mer kez Üye le ri ne Üc ret siz dir 

Für Ve re ins mitg lie der der IGMG kos ten los 

Der Be zugs pre is ist im Mitg li eds be it rag ent hal ten 

HE SAP NO · BANK VER BIN DUNG 

DENIZ BANK AG 

Kon tonr.: 20 41 27 45 50 

BLZ: 500 307 00 

Ortadoğu’da barış 

Dünya’nın finansal ve siyasal temsilcilerinin bir araya 

gelerek, gelecek için projeler ürettiği Davos zirvesi, bu sene 

Türkiye Başbakanı Erdoğan’ın Gazze saldırıları dolayısıyla 

İsrail Cumhurbaşkanı Perez’e sert cevaplar vermesi ile başka 

bir platforma ev sahipliği yapmak zorunda kaldı. İsrail, tüm 

katliamlarına rağmen “eleştirilemez” olma hakimiyetini sürdürme 

gayretinde iken, artık eleştiri seslerinin açık muhatabı 

haline geldi. Umarız bu tartışma, Ortadoğu barışının 

doğru temeller üzerine oturtulmasına yardımcı olur. 

Herşeyden önce sorunun temeli, yalnızca Hamas olarak 

gösterilerek yanlış yönlendiriliyor. Hamas daha 1980’lerde 

işgalci İsrail kuvvetlerine karşı Filistin halkının direnişi olarak 

ortaya çıktı. Son seçimlerde de büyük bir çoğunlukla iktidara 

geldi. Fakat, ABD ve İsrail'in yanındaki dünya güçleri, 

Filistin halkının bu iradesine ipotek koydu. Bu yüzdendir ki, 

İsrail’in 60 yıldır işgal kuvveti olarak, işgal ettiği topraklardan 

çekilip Hamas’ın da barış sürecine dahil edilmesi gerçekleşmediği 

müddetçe, barışa doğru bir adım atılamayacağı 

ortadadır. Bölgede ancak, İsrail’in dikte ettiği bir barış yerine, 

Filistinlilerin de haklarını koruyan adil bir barış kesin 

çözüm olacaktır. 

Davos’ta bir araya gelenler, Ortadoğu barışına bir katkı 

yapamamanın yanısıra, dünyanın içinde bulunduğu ekonomik 

ve malî krizin de sorumluları olmalarına rağmen, adil 

bir paylaşıma ve dayanışmaya dayalı yeni çözümler üretmekten 

de uzak kaldı. Davos’ta bu gelişmeler olurken, rakip 

bir forum da Brezilya’nın Belém kentinde yapıldı. Bu forum, 

her ne kadar elit iktidarlar nezdinde bir yer edinemedi idiyse 

de, özellikle bugünkü krizin gerçek mağdurlarından oluşuyordu. 

Fakat, forumun asıl suçu, “globalleşme” karşıtı olması, 

radikal, fundamentalist, extremist fikirleri ile bugünkü 

küresel ekonomik ve siyasal düzene muhalefet şerhi koymasıydı. 

Bu arada, önümüzdeki Hac ve Umre Organizelerimizin 

ön çalışmaları tamamlandı. Pek çok seçeneğin bulunduğu 

Umre Organizemizin ilk kafilesi 29 Mart’ta hareket ediyor. 

Organizemizde yaz tatili ve Ramazan umresi seçenekleri de 

bulunuyor. 

Gelecek sayımızda buluşmak üzere, Allah’a emanet olun. 

• Oğuz ÜÇÜN CÜ 

ŞUBAT/FEBRUAR 2009

İÇİNDEKİLER 

• YORUM 

•Çocuklar ölürken... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 

• GÜNDEM 

•CSU, zanlıları, kökenlerine göre kayıt altına almak istiyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 

•Gazze’den dünyaya yansımalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 

•Almanya’nın Gazze tutumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 

• TEŞKILAT 

•Gazzeli kardeşlerimizin yanındayız . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 

. 

•“Leipzig’te verilen başörtüsü kararı şaşırtıcı değil” . . . . . . . . . . . .14 

•“Entegrasyon yetersizliği, etnik veya kültürel arka planla ilgili değil” . .15 

• İSLAM VE HAYAT 

•İbadet ve salihçe çalışma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 

•Peygamber hayatının bir parçası: Çalışmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 

•Hayatın iş ve ibadet boyutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 

• KÜLTÜR 

•Bilginin transferi ve Avrupa üniversiteleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 

10 

12 

16 

• TOPLUM 

•Çift dillilik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 

•Cami cemiyetlerinin entegrasyon çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 

•DÜNYA 

•Cezayir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 

•Kahire’de kendini görmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 

28 

• ISLAM UND LEBEN 

•Gottesdienste im Alltag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 

•VERBAND 

•IGMG kritisiert Darstellung der jüngsten Integrationsstudie . . . . . . . . .37 

• KOMMENTAR 

•Wenn Kinder sterben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 

32 

IGMG • PERSPEKTİF

yorum 

Çocuklar 

ölürken... 

Eğer Davos’daki konferansa katılanlar dünya 

barışı konusunda ciddî iseler, o zaman, Ortadoğu 

sorununda, sebeb ve etkileri birbirine karıştırmaktan 

uzak durmaları gerekir. 

Oğuz ÜÇÜNCÜ • oucuncu@igmg.de 

ölümünden sonra duygusal davranılması 

şaşırtıcı değil”miş. Bu sözlerle 

“Çocukların 

Dünya Ekonomik Forumu’nun organizatörü 

Klaus Schwab Başbakan Erdoğan’ın tepkisinin 

vehametini hafifletmeye çalışmışdı. Peki, olay bu 

kadar basit miydi? Çocuklar ile ilgili bir mesele olduğunda, 

Türkiye Başbakanı çok duyarlıydı ki, bu yüzden İsviçre 

Alplerindeki konferanz mekanını öfke dolu bir şekilde 

tüm delegasyonu ile birlikte gecenin yarısında terkediyordu. 

Organizatörlerin bu zavallıca açıklama teşebbüsünün 

bizzat kendisi bile, İsrail’in Gazze’deki saldırganlığı üzerine 

yapılan tartışmayı ürkütücü bir şekilde ortaya koyuyor. 

Kelimenin tam anlamıyla Başbakan’ın sabrını taşıran 

ne İsrail’in işgal politikası, ne sivil hedeflerin bombalanması, 

ne de, yasak silahların kullanılması veya sonu 

gelmeyen uluslararası hukukun ihlali, ya da kapatılan sınır 

kapıları, yetişkinlerin öldürülmesi veya yaralanması 

değil. Erdoğan’ın sabrını taşıran şey, savaşın “talî” kayıpları 

olarak algılanan öldürülen ve yaralanan çocuklardı. Aslında, 

Davos’taki asıl skandal, olayların bu şekilde ters yüz edilme 

şeklidir. 

Şükür ki, tüm gelişmeler fiilen tüm dünyanın gözü 

önünüde “canlı” olarak gelişiyordu. Böylece bizler de belki 

de tarihin önemli bir bölümüne şahitlik edenlerden olduk. 

Çünkü, 12 dakikalık konuşması ile Tayyip Erdoğan, 

bu zamana kadar eşi görülmemiş bir açıklıkla, bir Türk 

Başbakanı olarak ilk kez dünya politikasının kulis arkalarındaki 

gelişimelerine bir bakış açısı getirerek, böylece 

Gazze’deki trajik çatışmayı ortaya koydu. Erdoğan, hiç 

çekinmeden isim vererek, fiilen 42 yıldan beri açık hava 

hapishanesinde yaşayan bir halkın sırtından, özellikle İsrail’deki 

sorumlu politikacılarla birlike Batı Şeria’da, Mısır’da 

ve Suudi Arabistan’da acımasız bir iktidar ve çıkar 

politikası yürütenleri açığa çıkardı. Erdoğan böylece, doğrudan 

İsrail Cumhurbaşkanına yönelik olarak verdiği cevapla, 

kendisine hiç de bir diplomatik sınırlama getirmeden, 

Davos’taki bu tiyatrodan memnuniyetsizliğini, yanlış 

anlaşılmaya yer vermeyecek şekilde açıkca ortaya koydu. 

Davos’taki panelde, BM Genel Sekreteri ile Arab Birliği 

Genel Sekreteri ve Türkiye Başbakanı Erdoğan moderatör 

tarafınden sınırlanır ve engellenirken, bakıyorsunuz 

ki, son konuşmacı olarak Şimon Perez, hiç sözü kesilmeden, 

yalan, polemik, ve dramaturjik bir ifadeyle müzakerecilere 

karşı bolca suçlamalarda bulunuyor. Üstelik, 

bu konuşma dünyanın önder elitlerinin alkışlarıyla karşılanıyor. 

Bu durum karşısında Tayyip Erdoğan, Ban Ki 

Moon ile Amr Musa’nın aksine sessiz kalmıyor. Hatta Erdoğan, 

alkışların şahiplerine de şu sözlerle seslenerek bu 

hoşnutsuzluğunu açıkça ortaya koyuyor: “Kim bu açık 

haksızlığı alkışlıyorsa, onlar da insanlığa karşı suç işliyor 

demektir.” Erdoğan, Dünya Ekonomik Forumu’nun “Kişiselleşmiş 

vicdanı”, ve “ezilmişlerin sesi” olarak sahneden 

ayrılıyor. Tartışmanın diğer katılımcılarının da aynı şekilde 

sahneyi tereketmeleri gerekirdi. 

Dünya kamuoyu bundan sonra, uluslararası hukuku 

ayaklar altına alıp, sivilleri öldüren ve sivil altyapıyı acımasızca 

tahrip ederek savaş suçu işleyen İsrail önderliği 

tarafından hafife alınmayı kabullenmemeli. Eğer Davos’daki 

konferansa katılanlar dünya barışı konusunda 

ciddî iseler, o zaman, Ortadoğu sorununda, sebeb ve etkileri 

birbirine karıştırmaktan uzak durmaları gerekir. Daha da 

ötesi, İsrail’in sayısız BM Güvenlik Konseyi kararlarına 

uymasını temin etmek ve Filistin’in işgalinin hemen sona 

erdirilmesi için gayret göstermeliler. 

ŞUBAT/FEBRUAR 2009 

5

gündem 

CSU, zanlıları, kökenlerine 

göre kayıt altına almak istiyor 

Geleceğe yönelik perspektifi olmayan insanların, kalıcı oturumu olan ve 

okula giden kişiler ile karşılaştırıldıklarında, daha fazla suça yatkın oldukları 

görülmektedir. Bu bilgiler yeni olmamakla beraber, birçok bilimsel 

araştırmanın da konusu olmuş ve ispatlanmıştır. 

Ekrem ŞENOL • esenol@igmg.de 

Federal Kriminal Dairesi, her yıl suçluların listesini 

veren istatistikleri yayınlarken, bu listelerde 

suç gruplarına göre, örneğin, hırsızlık, öldürme, 

kundaklama gibi bir ayrıma gidiliyor. 

Sonunda da zanlılar, Alman vatandaşı olanlar ve olmayanlar 

olarak ayrılıyorlar. 

CSU’dan gelen son açıklamalara göre, vatandaşlığa 

bakılarak ayırım yapmak yetersiz. Zanlının hangi kökenden 

olduğunun da istatistiklere alınması gerekiyor. CSU Eyalet 

Grup Başkanı Peter Ramsauer, Handelsblatt’a yaptığı açıklamada, 

“Suç ile mücadele için kökenin de belirtilmesi 

gerekir” şeklinde konuştu. 

Ramsauer ayrıca “Süddeutsche Zeitung” adlı gazeteye 

verdiği başka bir beyanatta ise; “Sürekli olarak, yabancıların 

suç oranının düştüğü iddia ediliyor. Hâlbuki, 

bunun nedeni, yabancıların, Alman vatandaşlığına kabul 

edilme yoluyla, resmî olarak Alman olmalarıdır. Böylece, 

istatistiklerde yabancıların suç oranı düşmüş oluyor” 

şeklinde ifadelerde bulunuyor. 

Ramsauer’in yaklaşımı yeni değil. Zira, Ramsauer’in, 

bu talepleri geçmişte de dile getirdiği biliniyor. Suçluların, 

kökenlerine göre kayda alınmalarının, önleme ve aydınlatma 

çalışmaları için önemli olduğu, bugün belli suçların köken 

itibariyle, belirli gruplar tarafından işlendiği söyleniyor. 

Buna karşın, etkili tedbir ve çalışmalar yapılabilmesi 

için, somut bilgiler ve istatistiklerin önemli olduğu 

belirtiliyor. 

Ancak açıkça anlaşılıyor ki, CSU, zanlıların kökenlerine 

göre kayıt altına alınması talebi ile yabancıların 

ne kadar tehlikeli ve suça meyilli olduğunu göstermek 

istiyor. Burada, daha önemli olan nokta ise, bize göre 

suçu engellemek için yeni bilgiler verebilecek şekilde 

istatistiklerin derinleştirilmesi zaruretidir. Ancak bunun 

için, zanlının, sadece kökeninin kayıt altına alınması yeterli 

değildir. Ayrıca, Almanya’da ikamet süresi, seyahat 

amacı, ekonomik uyumu, okul eğitimi, oturum durumu 

gibi yan şartların da kayıt altına alınması gerekir. 

Almanya’ya sadece seyahat amacıyla gelmiş veya iltica 

başvurusu yapmış ve Almanya’da çalışma imkânı 

olmayan, perspektifi olmayan, ertesi gün için bile Almanya’da 

kalma teminatı olmayan kişilerin de işledikleri suçlar, 

Almanya’da sürekli yaşayan yabancıların hesabına yazılmaktadır. 

Geleceğe yönelik perspektifi olmayan insanların, kalıcı 

oturumu olan ve okula giden kişiler ile karşılaştırıldıklarında, 

daha fazla suça yatkın oldukları görülmektedir. 

Bu bilgiler yeni olmamakla beraber, birçok bilimsel araştırmanın 

da konusu olmuş ve ispatlanmıştır. Belirtilen 

ayrıntıların, kriminal istatistiklerde yer almamasının burada 

sürekli yaşayan yabancıların aleyhine işleyen bir 

süreç olduğu bilinmektedir. 

Örneğin, Kriminolog Christiand Pfeiffer, uzmanların, 

suçlunun veya zanlının sosyal profilinin de krimi- 

6 


gündem 

CSU Eyalet Grup Başkanı Peter Ramsauer 

nal istatistiklerde yer alması halinde, istatistiklerin 

bir anlam ifade ettiğine dikkat 

çektiklerini belirtiyor. Detaylı bir kriminal 

istatistiğin değerlendirme sonucuna 

değinen Christian Pfeiffer, bir bölgede 

oturan yabancı işçi göçmenlerdeki 

suç oranının, aynı düzeydeki Alman 

sosyal grubuna oranla daha düşük olduğunu 

da ifade ediyor. Bu anlamıyla, 

Almanya’da sürekli yaşayan yabancılar, 

aynı konumdaki Almanlara göre kanuna 

daha saygılılar. 

Kayıt altına almalarda iyileştirilmesi 

gereken diğer bir nokta ise, polisteki kriminal 

istatistiklerde, suçluların değil, her 

zaman zanlıların kayıt altına alınması 

hususudur. Alman toplumunda, yabancıları 

ihbar etme eğilimi, Almanlarla karşılaştırıldığında 

daha fazla olduğundan 

– bu da aynı şekilde ispatlanmıştır – bu 

durum, yabancıların zanlı kaydını artırmaktadır. 

Yabancı veya Alman zanlılardan 

kaçının mahkûm olduğu konusunda 

ise bir istatistik tutulmadığından dolayı, 

bu durum, istatistiklerin yabancı ve 

göçmenlerin zararına sonuçlar vermesine 

neden olmaktadır. 

Ancak, kökenden daha fazla bilginin 

kayıt altına alınması, CSU’nun hoşuna 

gitmeyecektir. Bu durum, siyasîlerin 

açıklamakta zorlanacakları bir 

hâl olacaktır. Öte yandan, bu durumda, 

özellikle kalıcı oturumu olan, belki de vatandaş olmuş 

veya yıllardır Almanya’da yaşayan yabancılar ve göçmenler 

rahatlayacak, her Alman’ın aynı olmaması gibi, 

her yabancının da aynı olmadığı böylece anlaşılmış olacaktır. 

Bu önemli bir husustur. 

Bununla beraber, detaylı bilgilerin olması halinde 

Ramsauer de oy kapmak için seçimlerde bu şekilde konuşma 

imkânına da sahip olamayacaktır. Ramsauer’in 

açıklamalarına, vurgulara dikkat kesilerek bir daha yakından 

bakalım: “Sürekli olarak, yabancıların suç oranının 

düştüğü iddia ediliyor. Hâlbuki, bunun nedeni, yabancıların, 

Alman vatandaşlığının kabul edilme yoluyla, 

resmî olarak Alman olmalarıdır. Böylece, istatistiklerde 

yabancıların suç oranı düşmüş oluyor.” 

Ramsauer, gördüğümüz kadarıyla vatandaşlığın takdir 

edilmesi ile, hak olarak elde edilmesi arasındaki farkı 

bilmiyor. Almanya’da, yabancıların vatandaşlığa kabul 

edilme işleminin çoğu, kişinin buna hak kazanması 

sonucunda gerçekleşmektedir. Yabancılar, bu hakkı elde 

etmek için, detaylarına şimdi girmeyeceğimiz bir kısım 

şartları yerine getirmek durumundalar. Ancak, 

Ramsauer’in açıklamaları bağlamında, şartlardan bir tanesini 

öne çıkaralım: Vatandaşlık Kanunu’nun 10. maddesinin 

1. fıkrasının 5. bendi, yabancının “Bir suç nedeniyle 

hüküm giymemiş olması”nı şart koşmaktadır. 

Söz konusu şartlar yerine geldiğinde, ilgil daire, kişiyi 

vatandaşlığa kabul etmekle yükümlüdür. Takdir edilerek 

verilen vatandaşlıkta ise, tüm şartları yerine getirmese 

de kişi – millî formayı giymesi halinde hiçbir 

şartta istenmeyebilir - takdir yetkisi kullanılarak Alman 

vatandaşlığına alınabiliyor. Ramsauer, bir yılda takdir 

edilerek elde edilen vatandaşlık oranının kaç olduğu ve 

özellikle kime uygulandığını öğrenirse iyi eder. Bir Alman 

takımının millî formasını giyme niyetinde olamayanların 

şanslarının az olduğunu söyleyebiliriz. 

Son tahlilde Ramsauer’in vatandaşlığa sonradan alınanları 

formel Alman ifadeleriyle tanımlaması bile, zaten 

benzeri olmayan bir gaf. Ek olarak, zanlıların kökenlerinin 

kayıt altına alınmasını talep eden Ramsauer 

ve CSU’nun, arka planda nasıl bir zihniyete sahip oldukları, 

aktardığımız sözlerde açık bir şekilde gözüküyor; 

yoruma ihtiyaç bırakmıyor. 

Sonuç olarak şunu söylemeliyiz, bilgilerin detaylı bir 

şekilde kayıt altına alınması yanlış değildir. Tam tersine, 

mümkün olduğunca geniş bir çapta yapılması gereklidir. 


7

gündem 

Gazze’den 

dünyaya yansımalar 

Küresel açıdan Gazze savaşının ortaya çıkardığı temel öğe, büyük güçlerin ve de uluslararası 

örgütlerin, mesele İsrail olunca, olaya tamamıyla duygusal yaklaştıkları ve 

bunun bir yansıması olarak da, uluslararası sistemdeki mekanizmaların tıkanmasıdır. 

Mehmet Özkan @ metkan82@hotmail.com 

Soğuk savaş sonrasında yaşanan iki savaş kadar 

Müslümanlar ve uluslararası düzen arasındaki 

ilişkiyi net bir şekilde özetleyen hiç birsey yoktur: 

1990’ların başında yaşanan Bosna savaşı ve 

22 gün sonunda nihayet sona eren 2009 Gazze savaşı. Bu 

iki savaşın Müslümanlar üzerinde bıraktığı etki anlaşılmadan 

oluşum surecinde olan yeni uluslararası sistem anlaşılamayacağı 

gibi, yine bu iki savaşın İslam dünyasında 

bıraktığı psikolojik ve sosyal yıkımı tamir etmeden 

Müslümanların dâhil olduğu bir uluslararası sistemi kurmak 

da neredeyse imkânsızdır. İslam dünyasının büyük güçlere, 

uluslararası örgütlere ve en önemlisi kendi liderlerine 

isyan ettiği ve onların meşruiyetini yeniden sorguladığı 

son Gazze savası hem uluslararası sistem açısından 

hem de İslam dünyasının kendi iç dinamiklerinde yol açacağı 

muhtemel yıkım ve arayışlar çerçevesinde özel bir 

önem arz etmektedir. Bu yazıda temel olarak Gazze savaşının 

küresel güçler, İslam dünyası ve Ortadoğu bölgesi açısından 

genel bir değerlendirmesi yapılacaktır. 

Küresel açıdan Gazze savaşının ortaya çıkardığı temel 

öğe, büyük güçlerin ve de uluslararası örgütlerin, mesele 

İsrail olunca, olaya tamamıyla duygusal yaklaştıkları 

ve bunun bir yansıması olarak da, uluslararası sistemdeki 

mekanizmaların tıkanmasıdır. Son donemin şahin 

gücü Rusya sadece yaşanan bu insanlık dramını sessizce 

izlemeyi tercih ederken geleceğin supergücü olarak görülen 

Çin cılız bir açıklama ile olaya yaklaşmıştır. Avrupa 

Birliği donem başkanı Çek Cumhuriyetinin durumu 

İsrailin kendini savunması olarak gören açıklaması sadece 

Çek Cumhuriyetinin acemiliği ya da iş bilmezliğiyle izah 

edilemez. Bu aslında Avrupa Birliğinin Yahudilere karşı 

hala bir suçluluk psikolojisi ile hareket ettiğinin en kritik 

donemde bile barizce açığa çıkmasından başka birşey değildir. 

Küresel güç Amerika ve Asya’nın devlerinden olan 

Hindistan olayı teröre karşı savaş olarak görürken, Japonya 

ise klasik dünya olaylarına yönelik ilgisizliğini bir 

kez daha ortaya koymuştur. Gazze savaşı bir nevi dünyadaki 

tüm güç odaklarının yakın bir çıkarlarının olmadığı 

bir durumda nasıl davranacaklarını gösteren bir turnusol 

kağıdı görevini görmüştür. Uluslararası sistem acısından 

bu savaşın en temel çıktısı İslam dünyasının özellikle Bosna 

savaşından sonra zaten güvenini her gecen gün kaybettiği 

küresel sistem ve kurumlara olan güvenin en dibe 

vurmuş olmasıdır. Ki bu durum küresel bir düzen kurmayı 

hem zorlaştıracak hem de daha uzun bir süre belirsizliklerle 

boğuşacağımızın göstergesi olarak görülmelidir. 

Gazze savaşı İslam dünyasının herhangi bir hayati konuda 

bile kendi kendine hareket edebilme yetisini yitirdiğinin 

bir göstergesi olarak tarihe geçecektir. Venezuela 

devlet başkanı Chavez’in bile İsrail ile diplomatik ilişkileri 

kestiği bir dönemde, İslam dünyasından sadece cılız tepkiler 

ve hatta İsrail’e gizli destek imalarının basına yansıması, 

İslam dünyasında uzun süredir var olan ‘sokak’ ve ‘saray’ 

arasındaki meşruiyet gerilimini hat safhaya çıkarmıştır. 

Sokaklarda binlerce insanın kınadığı İsrail’e devlet 

kanadından hemen hiç bir tepkinin gelmemesi onların sadece 

güçsüzlüğüyle izah edilemez. Her ne kadar fikri olarak 

ne yapılması gerektiği konusunda kafalar karışık olsa 

da verilen tepkilerin bile Amerika ile ilişkileri gözeterek ortaya 

konması İslam dünyasının psikolojik zayıflığı yanında 

kendi hayati çıkarlarını bile korumadan aciz kaldığının 

göstergesidir. Sadece Türkiye’nin yoğun çaba gösterdiği fakat 

sonuç alamadığı bu donemde Arap dünyasında yapılan 

gösterilerde “Erdoğan’a selam” sloganlarının atılması aslında 

“liderlik kriz anında test edilir” deyişinin Arap sokaklarında 

bulduğu yankının yansılamalarından başka birsey 

değildir. 57 üyesi bulunan İslam Konferansı Örgütü 

kınama açıklamalarının yanında birsey yapamadığı gibi, Arap 

Ligi kendi arasında görüş birliğine dahi varamamış ve Suudi 

Arabistan, Mısır ve Ürdün gibi devletler Arap Ligi zir- 

8 


gündem 

vesine katılmayı bile red 

olan “soğuk savaş”ın yansımalarıydı. 

Gazze savaşı 

etmiştir. Körfez İşbirliği 

Örgütü etkili bir açıklama 

sonrasında ise yine bu soğuk 

savaş kendisini acık ve 

yapmadığı gibi Katar dışındaki 

körfez devletleri de 

net bir şekilde göstermiştir. 

Önceki dönemlerde çe- 

bu donemde daha çok sessiz 

kalmayı tercih etmişlerdir. 

Temel olarak Gazze 

lenilen bu ayrışma son döşitli 

siyasî söylemlerle giz- 

savaşının ortaya çıkardığı 

nemde keskinleşmiş ve derinleşmiştir. 

Suudi Arabis- 

nokta İslam dünyasının düşünülenden 

de zayıf olduğu 

tan ve Mısır’ın Katar’ın 

ve kendi öz çıkarlarını bile 

başkenti Doha’da yapılan 

savunmaktan aciz olduğudur. 

Ortaya çıkan başka bir 

katılmamaları kendilerinin 

Arap Birliği toplantısına 

nokta ise halk ile idareciler 

Cami, hastane, okul... Hepsi, İsrail’ın hedefiydi öncülük ettiği kurumlara 

arasındaki uçurumun artık 

bile artık sahip çıkmadıklarının 

bir göstergesi ol- 

dayanılmaz bir safhaya geldiği 

ve bu durumun sosyal patlamalara yol açabileceğidir. masının yanında artık ayrışmayı gizleyecek bir durumun 

Bu açıdan İslam dünyasındaki haklar nezdinde nasıl ki olmadığının gostegesi olmuştur. Artık Arap dünyasındaki 

ayrışma bir nevi İsrail yanlıları ve karşıtları seklinde 

Bosna olayı hala hafızalardan silinmemiş ise Gazze olayı 

da benzer bir etkiyle insanların olaylara bakışını şekillendirmeye 

devam edecek ve birçok sosyal çıktılara yol açanumda 

bulunan Mısır’ın, Refah’taki sınır kapısını açma- 

kendini göstermiştir. Özellikle savaş boyunca kilit bir kocaktır. 

Tüm bunların yanında Gazze savaşı Müslümanların 

dikkatini dış düşmanlara değil artık içerdekilere yö- 

yol açmış ve gündem bir anda İsrail’den Mısır’a dönmüştür. 

ması, İslam dünyasında infial denilebilecek bir tepkiye 

neltmiştir. Özellikle 11 Eylül olaylarından sonra ortaya çıkan 

ve daha çok Amerikan karşıtlığı olarak kendisini ifa- 

Mısır’ın yan yana gösterilerek protesto edilmesi ve bir 

Hemen hemen her yerde yapılan protestolarda İsrail ile 

de eden öfke bu savaştan sonra artık içeriye ve de İslam dünyasındaki 

liderlere yönelecektir. Bu süreç yeni bir iç muginç 

bir not olarak tarihe geçecektir. 

nevi Mısır’ın da baş suçlu olduğunun vurgulanması ilhasebenin 

yollarını açacak ve yaklaşık sekiz yıldır Müslümanların 

dışarıya bakarak bir nevi nadasa bıraktıkları iç meyi keskinleştirmiş ve bölgede yeni gelişmelere de ka- 

Ortadoğu acısında bu savaş Araplar arasındaki bölün- 

sorunlarıyla yeniden yüzleşmelerinin yolunu açacaktır. pı aralamıştır. Özellikle Mısır’da bir grup üst düzey subayın 

Hangi açıdan bakılırsa bakılsın Gazze savaşının yaşandığı 

dönemde Müslümanlar halklar Bosna savasındaki döneme de darbe yapacakları seklinde tehdit etmesi yanında yine 

Mübarek’i eğer İsrail ile işbirliğine devam etmesi halin- 

nazaran çok daha güçlü ve etkilidirler. İslam dünyasında var bir grup askerin refah sınır kapısından içeri giren Filistinlileri 

engelleme görevini red etmeleri sosyal düzeyde ya- 

olan yardım kuruluşlarından derneklere, araştırma merkezlerinden 

yeni yetişen iş adamlarına kadar İslam dünyasındaki 

sivil öğeler belirli bir birikime zaten sahip olup, rülmelidir. Yine aynı şekilde hemen hemen hiç bir şekilşanan 

infialin bürokrasi düzeyine de yansıması olarak gö- 

Gazze savaşı bu birikimin yeniden nasıl ve ne şekilde degerlendirilebilecegiyle 

alakalı yeni tartışmaları ve stratejileri izin verilmemesi Hüsnü Mübarek ve diğerlerinin küçük bir 

de Mısırda İsrail’e karsı protesto gösterisi yapılmasına 

gündeme getirecektir. 

protesto eyleminin rejimin yıkılmasıyla sonuçlanacağından 

korkmasından kaynaklanmaktadır. Her ne kadar 22 

Gazze savaşının kısa ve yakın vadede en büyük etkisi 

Ortadoğu bölgesinde hissedilecektir. Bunun bir sebebi gün suren savaş şimdilik sona ermiş olsa da Ortadoğu bölgesi 

açısından iki temel sonuca yol açacaktır. Mısır’ın iç 

savaşın bu bölgede olması ise diğer ve daha etkili sebebi 

savaşın ortaya çıkardığı gerçekler açısından bölgenin kaderini 

değiştirme gücüne sahip olmasıdır. Herşeyden önyasetini 

karıştırması kuvvetle muhtemel olan bir durum or- 

dinamiklerini harekete geçirmesi dolayısıyla Mısır iç sice 

Arap devletlerinin zayıflığını ortaya koymasının yanısıra 

aslında yıllardır var olan fakat bir türlü kendini ifade selesinde yaşanan açmazı da sona erdirmek için ümietletaya 

çıkarmasının yanısıra 2006 yılından beri Filistin me- 

etmeyen Arap dünyasındaki ‘derin’ bölünmeyi de ortaya ri yeniden yeşertmiştir. Özellikle son bir kaç yıldır Gazze’nin 

zaten açık bir hapishane olduğu dikkate alındığın- 

çıkarmıştır. Bu bölünme çeşitli zamanlarda kendini çeşitli 

şekilerde ifade etmiştir. Örneğin 1960’larda Nasser liderliğindeki 

Pan-Arabizme karsı İslamcılığı gündemde ümitlerle beraber riskleri de beraberinde getirecektir. Süda 

taşların yerinden savaşla bile olsa oynatılması yeni 

tutmaya çalışan Suudi Arabistan’in izlediği siyaset ya da recin risklerinin miminize edilerek ufukların yeşertilmesi 

süreci yönlendirecek aktörlerin zamanla alacağı pozis- 

1980’larda bu defa Mısır ve Suudi Arabistan’in İran’a 

karşı izlediği yıkıcı siyaset yıllardır Arap dünyasında var yonla alakalı olup zaman gösterecektir. 


9

gündem 

Almanya’nın 

Gazze tutumu 

İsrail’in Gazze saldırılarıyla birlikte ideal-reel 

politika ayrımı da yeniden gündeme geldi. 

Savaş süresince ortaya konan farklı devlet politikalarına 

hep birlikte şahit olduk 

Ünal KOYUNCU • ukoyuncu@igmg.de 

Siyaset uzmanlarının gelişmeleri değerlendirmede 

kullandıkları iki anahtar kavram söz konusudur: 

İdeal siyaset ve reel politika. İdeal siyaset 

yaklaşımına göre yönetim, ahlak ve adalet kavramlarıyla 

ifade edilen değerler ekseninde şekillenirken, 

reel politika söylemi, idare mekanizmasının güç ve devlet 

aklı gibi olgular doğrultusunda pratiğe geçirilmesini 

ön plana çıkarır. İdeal politikada adalet gereği doğru ve uygulanabilir 

olmayan bir şey, gücü hesaba katan reel politikada 

uygulamaya konulması reel hesaplardan dolayı kaçınılmazdır. 

Hem reel politika hemde ideal siyaset, siyaset 

dünyasına egemen olan tarafların dünya görüşleri çerçevesinde 

uygulanma fırsatı bulur. Bu durum iç politikada 

olduğu gibi devletlerin boy ölçüştüğü sahne olan uluslararası 

siyasette de geçerlidir. 

İsrail’in Gazze saldırılarıyla birlikte ideal-reel politika 

ayrımı da yeniden gündeme geldi. Savaş süresince ortaya 

konan farklı devlet politikalarına hep birlikte şahit 

olduk. Gazze’nin vurulmasıyla birlikte başlayan diplomatik 

açıklamalar, savaşın başlamasında suçlunun aranması 

ve devletlerin iç ve dış dinamikleri göz önünde bulundurarak 

tutumlarını ortaya koymaları diplomasinin, bir 

savaş karşısında nasıl işlediğini gösteriyordu. Savaş tüm 

şiddetiyle insan canına kıyarken, ağır işleyen bir devlet 

bürokrasisine benzeyen diplomasi, canların kurtarılmasında 

geç kalıyordu. 

Devlet aklının reelpolitik tutumu 

Dünya gündemiyle birlikte bireysel gündemimizide 

etkileyen İsrail’in Gazze saldırısının Almanya kamuoyunda 

ele alınış biçimlerini, ideal-reel siyaset yaklaşım 

tarzlarını göz önünde bulundurarak değerlendirdiğimizde, 

reelpolitik yaklaşımın ağır bastığını görmekteyiz. Gerek 

Başbakan Angela Merkel’in savaşın başlangıcında İsrail 

Başbakanı Ehud Olmert ile yaptığı telefon görüşmesinde 

ve gereksede Dış İşleri Bakanı Frank Walter-Steinmeier’in 

Orta Doğu diplomasi turunda, savaşın durdurulması 

için öne çıkan çözüm önerisi: “İsrail’in güvenliği 

ve Gazze Şeridi’ne yapılan silah kaçakçılığının durdurulmasıdır. 

” 

Bu ifadenin açılımı, İsrail’e yönelik HAMAS saldırılarının 

durdurulması anlamına gelmektedir. Gazze saldırılarını 

eşit askerî şartlara sahip iki ülke arasında yapılan 

bir savaşmış gibi algılayan bakış açısının yansıması olan 

bu ifadeler, Almanya’nın bu saldırılardaki tutumunu ortaya 

koymaktadır. Bu tutum, Başbakan Merkel’in saldırıların 

başlangıcında ifade ettiği gibi savaşın çıkmasına sebep 

olan taraf HAMAS’tır. HAMAS İsrail’e yönelik roket saldırısını 

durdurmuş olsaydı böyle bir savaş çıkmamış ve İsrail’in 

kendisini savunma hakkını kullanmasına gerek kalmamış 

olacaktı gibi sığ bir anlayışın ürünüdür. 

Bu tutumun savunulması, Almanya’nın Gazze saldırıları 

sonrası ürettiği politikalara ilişkin değerlendirmelerde ana söylemdir. 

Ülkenin dış politika aydınlarının ortak kanaati bu 

doğrultudadır. Bu tespitin geçerliliğini anlamak için, ana 

söylemi paylaşan eski Dış İşleri Bakanı Joschka Fischer’in 

açıklamalarına göz atmak mümkündür. Fischer’in açıklamaları, 

Alman devlet politikasını izah eden yönü ile ilginçtir. Eski 

Dış İşleri Bakanı, Die Zeit gazetesinde yayınlanan söyleşisinde 

kendisine yöneltilen eleştirel sorulara reelpolitik 

düzleminde cevap vermektedir. Fischer, Almanya’nın 

Gazze’de yaşanan insanlık dramını göz ardı ederek erken 

bir şekilde İsrail’den yana tavır koymasının sorun teşkil edip 

etmediğine yönelik soruya, devlet aklını (Staatsräson) ön 

10 


plana çıkaran cevaplarla yanıt vermektedir. Fischer’e göre, 

‘‘Bayan Merkel Gazze’deki insani trajedi nedeniyle bunun 

sebebinin unutulmaması gerektiğine dikkat çekti. HA- 

MAS, ateşkes antlaşmasının son bulduğu gerekçesiyle Güney 

İsrail’e yönelik roket saldırılarını tekrar başlattı. Bu 

olguyla ilgili uluslararası uzlaşma söz konusudur. Arap 

ülkelerinde bile olağanüstü bir durum olarak HAMAS’ın 

yarı suçluğu ifade edilmektedir.” Öte taraftan, sivil halkın 

korunması Fischer için de tabiki, önemli bir husustur. Ancak, 

‘‘Güney İsrail roketlerle saldırıya uğradığı aylarda 

nedense insani felaket soruları hiç gündeme gelmemiştir.” 

Söyleşide Almanya’nın devlet olarak yürüttüğü İsrail politikasına 

da değinen Fischer için Almanya, İsrail ile partiler 

üstü bir dayanışma içerisindedir. 

‘‘Bu durum Almanya’nın 

kuruluşundan 

bu yana devam eden devlet 

aklının bir parçasıdır. ” Aynı 

şekilde, Almanya’nın dış 

politikasının şekillenmesine 

katkı amacıyla bilgi üreten 

Bilim ve Siyaset Vakfı Direktörü 

ve Orta Doğu Uzmanı 

Volker Perthes’de bulunmuş 

olduğu konumun 

doğası gereği ana söylem 

çizgisinde yer alan değerlendirmelerde 

bulunmuştur. 

Perthes, Süddeutsche Zeitung 

gazetesinde yayınlanan 

söyleşisinde savaşın çıkış 

sebebi olarak HAMAS’ı 

zikretmekte ve bu savaşın 

orta vadede HAMAS’ı zayıflatacağı 

tahmininde bulunmaktadır. 

Perthes’e göre 

halk ‘‘HAMAS’ı İsrail ile 

savaşmak için seçmemiştir. 

HAMAS’ı el-Fetih’e kıyasla 

daha az şaibeli bulduklari için seçmiştir. Halkın beklentisi 

Gazze Şeridi’nde savaş yönünde değildi. Dolayısıyla 

savaş orta vadede HAMAS’ın zayıflamasına neden 

olacaktır. Fakat kısa vadede halk Gazze Şeridi’ni yönetenlerin 

arkasında duracaktır, ki bunlar HAMAS’tır.’’ 

Kamuoyu vicdanının protestosu 

Devlet tutumunu yansıtan bu değerlendirmelerde HA- 

MAS’ın suçluluğuna dair sesli bir fikir birliği söz konusuyken, 

İsrail’in orantısız güç kullanımına dair eleştiri cılız 

kalmakta daha doğrusu hiç yer almamaktadır. Ancak Almanya’nın 

bir bütün olarak bu çizgide yer aldığını düşünmek 

haksızlık olur. Zira savaşın masum insanı yok 

eden tarafına dikkat çeken ve bu savaşta İsrail’i eleştiren 

kanaatlerde söz konusudur. Kamuoyu araştırma şirketi 

gündem 

Forsa’nın yaptığı araştırmada ortaya çıkan sonuç, halkın 

devlet tutumundan farklı düşündüğünü ortaya koymaktadır. 

Zira araştırmaya katılan kişilerin yarısına yakını İsrail’in 

saldırgan bir ülke olduğu kanaatindedir. Tabii bu kanaatin 

oluşumunda savaşın diplomatik boyutundan ziyade insanlık 

boyutuyla ilgili ayrıntıların basında yer alması 

önemli bir etkendir. 

Haftalık haber dergisi Der Spiegel, Gazze’deki okulda 

mültecilere yardım eden Birleşmiş Milletler yardım 

kuruluşunun İsrail tarafından bombalanmasının ayrıntılarına 

yer verirken, İsrail saldırganlığını ispatlar mahiyetteydi. 

“Kadınlar, çocuklar ve yaşlı erkeklerden oluşan 

30 aile üyesi mavi-beyaz bayraklı BM bayrağının dalgalandığı 

okula varmak için 

bir saat yürümüşlerdi. 22 

yaşındaki Muhammed ‘Burada 

güvenlikteyiz’, dedi. 

Dakikalar sonra okul bombalandı.” 

Haberin devamında 

BM yöneticisi John 

Ging’in gözlemlerine de 

yer verilmekte, saldırının 

ardından yaralıları ziyaret 

eden Ging saldırıların şiddeti 

ve yaralıların çaresizliği 

konusunda hayrette olduğunu 

ifade etmektedir. 

Haberin devamı savaş durumu 

ile ilgili devlet aklının 

görmek istemediği boyutlara 

yer veriyordu: “Bu 

zaman zarfında doktorlar 

yaralıları, yeterince besleyemediklerinden 

öldüler. 

İnsanlar uzun kuyruklarda 

ekmek bekliyorlardı. Nüfu- 

Federal Almanya Dışişleri Bakanı Steinmeier sun üçte birinde su yoktu, 

elektrikse hiç kimsede. 

Hastaneler jeneratörle çalışmaktaydı. 

Jeneratörlerin bozulması durumunda tamir 

etme imkanı yoktu, çünkü İsrail iki yıldan beri yedek parça 

girşine müsade etmiyordu.” 

Savaşın basına yansıyan insanı yok eden yüzü, kamuoyu 

vicdanının insanın hayatına önem atfeden tarafını 

besledi. Almanya’nın bir çok şehrinde ülkede yaşayan 

Müslümanlar tarafından yapılan protesto gösterileri bu 

vicdanın sokaklara yansımasıydı. Son bilgilere göre savaşta 

1200’den fazla kişi hayatını yitirmiş, 5000’den fazla 

insan yaralanmış, okul, hastane ve Birleşmiş Milletler 

binaları vurulmuştu. Halk, bu savaş bilançosunun ortaya 

çıkmaması için ideal siyasetten yana tavır koymuş ve savaşın 

durdurulması için sessizliğini protestolarla bozmuştu. 


11

teşkilat 

Gazzeli kardeşlerimizin 

yanındayız 

Savaş sonrası, ebeveynlerini savaşta kaybeden yetimlerden en az 2000 yetimin 

bakımını üstlenmeyi planlayan IGMG ve IHH Avrupa, bölgede şimdiye 

kadar 200’ü el-Halil’de 300’ü Gazze’de olmak üzere 500 yetime kefil oldu. 

IGMG-IHH yardım kamyonları 

İsrail saldırılarının başladığı günden beri Gazzeli Müslüman 

kardeşlerimizin yardımına koştuk. Adem Bark ve Tayyip 

Sayan’dan oluşan IGMG ve IHH heyeti 71.000 Euro 

değerinde tıbbî yardımın ve 50.000 Euro değerinde 

de gıda, battaniye türü yardımların tırlarla Gazze’ye girmesini 

sağladı. Tam teşekküllü bir ameliyat odası malzemeleri 

ve ilaç satın alınarak Gazze’ye ulaştırıldı. Ayrıca 

tam teşekküllü 2 Ambulans da Gazze’ye ulaştırılacak. 

Gazze’ye gönderilen ilk yardım ekibinde Adem Bark 

başkanlığında, Dr. Zeliha Vural ve Dr. Reem Abu 

Namuus bulunuyordu. Ekipteki doktorların hastahane ve 

ihtiyaçlar hususunda hazırladıkları raporlar doğrultusunda, 

gerekli olan ilaçlar ve tıbbî malzeme tedarik edilerek Gazze’deki 

hastahanelere ve Gazze’deki partner organizasyona gönderildi. 

IGMG ve IHH olarak, gıda malzemeleri için 100.800 

Euro, kışlık battaniye ve diğer yatak malzemeleri ile kışlık 

çocuk giyeceği için 61.080 Euro, başta fosfor yanıkları 

için hazırlanan özel ilaçlar ile diğer tıbbî malzemeler 

için 168.00 Euroluk yardımlarla, acil ihtiyaçlar için 

de nakdî yardım yapıldı. Böylece toplam 408.500 Euroluk 

yardım gönderildi. 

IGMG Genel Başkan Yardımcısı ve Sosyal Hizmetler 

Başkanı Ali Bozkurt ve Berlin Bölge Başkanı Siyami Öztürk’ten 

oluşan ikinci bir heyet de Refah Sınır Kapısı’nda idi. Gazze 

sınırında incelemelerde bulunan ve ihtiyaçları yerinde tespit 

eden heyetten Ali Bozkurt ve Siyami Öztürk 

Almanya’ya geri döndü. Gazze’den geri dönen Ali 

Bozkurt izlenimlerini ve yaptıkları çalışmaları şöyle aktardı: 

“8 Ocak 2008, Perşembe günü Arab Tabibler Birliği’ni 

(Arab Medical Union) ziyaret ettik. Birliğin Genel 

Sekreteri İbrahim Zağferani ile görüştük ve kendilerinden 

çalışmalar hakkında bilgi aldık. Arap Tabibler Birliği 

bilhassa Filistin konusunda önemli faaliyetlere imza atan 

bir kuruluş. Şimdiye kadar yaptığımız yardımlarımızı bu 

kuruluş aracılığıyla Gazze’ye ulaştırdık... İki ambulans 

alındı ve bu kurum tarafından techizat ve resmi işlemleri 

takip ediliyor. Yine bu kurum vasıtasıyla ve bizim nezaretimizde 

ambulansların ulaştırılması sağlanacak. 

Arap Tabibler Birliği ile görüşmemizde yaralıların Mısır’a 

geldiklerinde tedavilerinin tarafımızdan üstlenilmesi konusunda 

kendilerine 100 bin dolarlık bir bütçe ayırdığımızı 

belirttik... Heyetimizde bulunan Tayyip Sayan hocamızı 

da Kahire’de yaralıları ziyaret etmek üzere bıraktık. 

Kendisi yaralıları ve refaketçilerini ziyaret etti. Onlardan 

Gazze’de yaşananları gözyaşı içerisinde dinledi. 

Refaketçilerine bir miktar nakdi yardımda bulundu. 

Arap Tabipler Birliği’nden ayrılmadan önce ilaç ve 

sağlık malzemesi almaları için beraberimizde götürdüğümüz 

10.000 €’yu da bağışladık. Refah Kapısı’na gitmek üzere 

yola çıktık...Sınır kapısının Filistin tarafından bombalanan 

yerlerden dumanların nasıl göğe yükseldiğini görmemek 

için ancak kör olmak gerekiyordu 

Sınır kapısında dikkatimizi çeken bir nokta da 

Türklerin ve Türkiye’nin ta başından beri Refah Kapısı’nda 

yardımların gönderilmesi için sarfettiği gayretten övgüyle 

bahsediliyor olmasıydı... Biz Almanya ile telefonlarla 

görüşürken sınırın öbür tarafında uçak sesleri artarak gelmeye 

başladı. Her uçak sesinin ardından bir patlama se- 

12 


teşkilat 

En çok gıda ve tıbbî malzeme ile kalacak bir eve ihtiyaç var 

Doktor heyetimiz ameliyat esnasında 

si geliyordu. Bir kaç dakika sonra da dumanların göğe 

doğru yükseldiğini görüyorduk...Öyle bir acı ki, sadece 

seyrediyorsunuz bir şey yapamıyorsunuz. Halbuki her düşen 

bomba onlarca can alıyor ve yüzlerce yaralı geride 

bırakıyor. Bu durum iki saat boyunca devam etti. 

İkindi vaktine kadar gelen yardımların Gazze’ye girişi 

sağlanmış oldu. Yardımlar yukarda da bahsettiğim gibi 

tampon bölgede Gazzelilere teslim ediliyor. Aynı şekilde 

yaralılar da Gazze’den ambulanslarla geliyor ve Mısır 

ambulansları yaralıları teslim alarak Mısır’a getiriyorlar. 

Bu konuda Mısır’daki sivil toplum kuruluşlarını tebrik 

etmek gerekiyor. Onlar öncülük yapmasalar durumlar çok 

daha vahim olurdu. 

Sevindirici bir olay ise o gün 30 kadar doktorun Gazze’ye 

geçmesine müsade edilmesi idi. Bunu da orada gözlemlemiş 

olduk. Bundan sonra da peyderpey doktorların Gazze’ye 

gönderildiği haberlerini aldık. 

İkindi vaktine doğru Refah Sınır Kapısı’ndan ayrılmadan 

önce Gazze’deki partner kuruluş yetkilileri ile bir 

telefon görüşmesi yaparak, bir gün önce gönderdiğimiz 

yardımların kendilerine ulaştığı haberini almamız bizi ziyadesiyle 

memnun etti. Ama kardeşimizin yaşadıklarını 

telefonda anlatırken gözyaşlarımıza hakim olamadık. Kardeşimizin, 

sadece o gün 300’e yakın yaralıyı hastaneye sevkettiklerini 

ve en az beş ailenin şehid olduğunu söyledi. Bizim 

üzüldüğümüzü anlayınca onun yine bizi teselli etmeye çalışması 

manidardı...” 

IGMG ve IHH Refah Kapısı’nın açılması ihtimalini 

de gözönünde bulundurarak ekseriyeti Filistinli ve Türk 

doktorlardan oluşan Doktorlar Birliği’nin de desteğiyle 

Mısır hastanelerinde yaralıların tedavisi için altyapı çalışmalarını 

da başlatmıştı. Mısır’a gönderilen yaralıların 

tedavileri Mısır tarafından yapılıyordu ancak hastanın rehabilite 

sürecinde ve hasta yakınının kalacağı yer hakkında 

yardım yapılmıyordu, hasta yakınının tüm bunları 

kendisinin tedarik etmesi lazım, IGMG ve IHH Avrupa 

burada da devreye girdi ve bu hastaların ve yakınlarının 

tedavi süresince masraflarının karşılanmasını sağladı. 

Gazze’deyiz 

IHH Avrupa ve IGMG yardım ekibi doktorlarıyla 16 

Ocak gününden beri Gazze’de bulunuyor. Yardım ekibimiz 

Gazze’ye, 10 tanesi kendi branşlarında uzman olan 

doktorlardan oluşan 11 kişi ile ulaştı. Gazze’nin en büyük 

hastahanesi olan Şifa Hastahanesi’nde karşılanan doktorlarımızdan 

bazıları hemen ameliyathanelere çağrıldı ve 

görevlerine başladılar. Sabah olduğunda yine bir toplantı 

yapıldı ve doktorlarımızın görev yerleri belli oldu, kimi 

ortopedi kimi beyin kimi çocuk kısımlarında görevlerine 

başladı. Gazze’de hastahanelerin yoğun bakım üniteleri 

dolu, onlarca yaralı hayat ile ölüm arasında gidip 

geliyor, doktorlarımız ve diğer ülkelerden gelen doktorlar 

büyük çaba sarfediyorlar, teknik aletler yetersiz, yer 

yetersiz, yaralı çok, ama doktorlar zamanla mücadele ederek 

bir çok hastayı ölümden kurtarıyorlar, şehit olanlarınsa 

sayısı gittikçe artıyor...Ekibimizde yer alan doktorlarımız 

sabah 8’den gece 12’ye kadar canla başla çalışıyor, 

bir ameliyattan diğerine koşuyor ve kardeşlerimizin 

hayatlarının kurtulmasına vesile oluyor. 

IGMG ve IHH Avrupa olarak Gazze’de evi yıkılan 

insanlara; yatak, battaniye, yiyecek, içecek gibi acil ihtiyaçların 

dağıtılmasını da devam ediyoruz. Hergün 2500 

insana hazır gıda paketlerinin dağıtımı yapılıyor. 

Bölgede yapacağımız çalışmalar arasında evi yıkılmış 

insanlara kirası 150 euro civarında tutan evlerden kiralamak 

var. Burada, 5000’in üzerinde ev yıkıldı ve 100 aileye 

ev kiralama yardımı başlattık. 

Savaş sonrası, ebeveynlerini savaşta kaybeden yetimlerden 

en az 2000 yetimin bakımını üstlenmeyi planlayan IGMG 

ve IHH Avrupa, bölgede şimdiye kadar 200’ü el-Halil’de 

300’ü Gazze’de olmak üzere 500 yetime kefil oldu ve her 

yetime aylık 30 euro ayrılacak. Gayretlerinizle bu yetimlerin 

sayısını 2000’e çıkaracağız. 

Gazze’de yardımlarımız ayrıca sağlık taramaları yapılmasını, 

içme suyu şebekeleri oluşturulmasını da kapsıyor. 


13

teşkilat 

“Leipzig’te verilen başörtüsü 

kararı şaşırtıcı değil” 

IGMG Genel Sekreteri Oğuz Üçüncü: “Leipzig’te verilen 

başörtüsü kararı şaşırtıcı değil – Baden Württemberg 

Eyaleti artık kendini Almanya’da ideolojik 

bir sekülerizm yolunun açıcısı olarak görebilir” 

Almanya Federal 

Yüksek İdare 

Mahkemesi, 

başörtüsü ile 

öğretmenlik yapmak isteyen 

bir Müslüman öğretmenin 

şikayetini karara bağlayan 

URTEIL 

Baden-Württemberg Yüksek 

İdare Mahkemesi’nin temyiz 

yolunu kapatması üzerine 

yaptığı itirazı reddetti. Leipzig’teki mahkemenin bu kararı 

üzerine bir açıklama yapan IGMG Genel Sekreteri 

Oğuz Üçüncü tepkisini: “Leipzig’te verilen başörtüsü kararı 

şaşırtıcı değil. Ayrıca, Baden Württemberg Eyaleti artık 

kendini Almanya’da ideolojik bir sekülerizm yolunun 

açıcısı olarak görebilir” sözleri ile sürdürdü. 

Leipzig’deki Federal Yüksek İdare Mahkemesi, bu 

kararıyla, Baden-Württemberg Yüksek İdare Mahkemesi’nin 

Mart 2008’de verdiği tartışmalı mahkeme kararını 

onaylayarak, başörtülü Müslüman öğretmenin temyiz yolunun 

kapatılmasına olan itirazını reddetmiş oldu. Mahkeme, 

kararın gerekçesinde, davanın temel bir anlamı olmadığını 

savundu. 

İslam Toplumu Millî Görüş Genel Sekreteri Oğuz 

Üçüncü, karar vesilesiyle Baden Württemberg Eyaleti’ndeki 

siyasî sorumluları şu sözlerle eleştirdi: 

“Baden Württemberg Eyalet Hükümeti Almanya’da 

hukuk devletinin sekülerliğine büyük bir darbe vurdu. 

Eyalet Hükümeti böylece, Almanya’nın tarafsızlığa dayanan 

modeline aykırı olan dünya görüşü ve ideoloji merkezli 

sekülerizmin, yani laiksizmin yolunu açmış oldu. 

Görünen o ki, bunlar yapılırken ortaya çıkması muhtemel 

Bundesverwaltungsgericht 

Im Namen des Volkes 

sonuçlar da ciddiye alınmadı. 

Kiliseler de sadece 

Müslümanları mağdur edeceğini 

umarak bu gidişatı 

kısmen ses çıkarmayarak 

desteklediler.” 

Üçüncü, IGMG olarak 

Baden Württemberg Eyaleti’nde 

öğretmenlerin 

başörtüsüne yasak getiren 

kanun öncesi yaptıkları uyarıları hatırlatarak şunları söyledi: 

“Baden Württemberg Eyalet Hükümeti kendisini 

böylece, dinî kamusal hayatın dışına itmek isteyenlerin maşası 

haline getirmiş oldu. Daha da trajik olanı bu gelişmelerin 

isminde ‘Hristiyan’ kavramını taşıyan bir parti tarafından 

yapılmış olmasıdır. Bu açıdan baktığınızda Leipzig’te verilen 

başörtüsü kararı şaşırtıcı değil - Baden Württemberg 

Eyaleti artık kendini Almanya’da ideolojik bir sekülerizm 

yolunun açıcısı olarak görebilir”. 

IGMG Genel Sekreteri Oğuz Üçüncü, başörtüsünü yasaklayan 

kanunların çıkarılmaması talebini yineledi ve 

şunları söyledi: 

“Yasak getiren kanunlar Müslüman bayanların iş hayatına 

entegrasyon çabalarına vurulmuş büyük bir darbedir. 

Bu tür kanunlar bir yandan eyaletlerin çoğunda Müslüman 

bayanların öğretmenlik mesleğine girmelerini engellerken, 

diğer yandan yasaklamanın verdiği mesaj özel 

sektörde dahi bu bayanların iş bulmasına engel olmaktadır. 

Bu anlamda biz eyaletlerdeki kanun koyuculara yönelik, 

devlet eliyle ayrımcılığa son vermeleri ve Müslümanların 

dinî uygulamalarını bir tehdit olarak değil, bir zenginlik 

olarak kabul etmeleri çağrımızı bıkmadan yineleyeceğiz”. 

14 


teşkilat 

“Entegrasyon yetersizliği, etnik veya 

kültürel arka planla ilgili değil” 

Üçüncü, Berlin Toplum ve Gelişme Enstitüsü tarafından 

“Kullanılmayan Potansiyel – Almanya’da Entegrasyonun 

Durumuna Dair” adıyla yayınlanan araştırma 

ile ilgili yaptığı açıklamaya tepki gösterdi. 

IIGMG Genel Sekreteri Oğuz Üçüncü, Berlin Toplum 

ve Gelişme Enstitüsü tarafından “Kullanılmayan Potansiyel 

– Almanya’da Entegrasyonun Durumuna Dair” 

adıyla yayınlanan araştırmaya tepki gösterdi. Üçüncü, 

“Enstitü sorumluları, araştırma sonuçları ile ilgili açıklamalarının 

ırk veya dinle ilgili genellemeler içermemesine 

dikkat etmeliler” dedi. 

Üçüncü, özellikle araştırmanın sonuçlarının yansıtılma 

şeklini eleştirerek, konuyu dindarlık ve entegrasyonda yetersizlik 

ile ilişkilendiren beyanların bilimsel olarak ispat 

edilmediğini örnek gösterdi ve bu nedenle de araştırmanın 

ciddiye alınamayacağını kaydetti. 

Eğitim konusunda Türk kökenli göçmenlerde sorunların 

varlığının bilindiğini, ancak bunun kesinlikle onların 

kökenleriyle ilgili bir sorun olmadığını vurgulayan Üçüncü, 

“Araştırma sonuçlarının yansıtılış şekli, belli toplumsal 

gruplar sanki sırf etnik kimlikleri veya dinleri nedeniyle 

başarısızmış izlenimi veriyor. Aslında bugünkü durumun 

nedeni daha çok, özellikle sorumluların yıllardır sosyal 

ve eğitim politikalarında gösterdikleri acziyetin getirdiği 

yanlış gelişmelerdir. Bunlar birçok bilimsel araştırmanın 

konusu olmuş ve ispatlanmıştır” şeklinde konuştu. 

Söz konusu araştırmada yer alan eyaletler arasında 

farkların da bunu doğruladığını kaydeden Üçüncü, örneğin 

Berlin’de yaşayan Türklerin eğitim seviyesinin Saarland’a 

göre yüksek olmasının veya Berlin’in hem diplomasız 

Türklerin en yoğun olduğu bölge hem de Türk akademisyenlerin 

en fazla olduğu yer olmasının konunun karmaşıklığını 

gösterdiğini belirtti. Üçüncü ayrıca, bu açıdan 

bakıldığında Saarland’daki sonuçların bizleri şaşırtması 

gerektiğini, zira bölgede etnik unsurların fazla olmaması 

ve dini derneklerin sayısının az olmasına rağmen entegrasyonun 

düşük seviyede seyretmesinin, söz konusu seviyenin 

dini veya etnik aidiyetle ilgili olmadığını gösterdiğini 

vurguladı. 

Bunun yanı sıra araştırmanın farklı göçmen gruplar 

arasında hiç karşılaştırmaya konu olamayacak unsurlar 

içerdiğini belirten Üçüncü, şunları söyledi: “Bu araştırma 

çok sayıda yanıltıcı unsurlar içermekte ve böylece yanlış 

analizlere yol açmaktadır. Esasen bu tür araştırmalarda 

sadece bilgi toplamada değil, bilgilerin değerlendirilmesinde 

de bilimsel ölçüler olmasına özellikle dikkat edilmeli 

ve sorunun kültürelleştirilmesinden kaçınılmalıdır. Kültürelleştirme 

toplum içerisinde önyargıları sabitleştirdiği 

için çok tehlikelidir. Tam da bu nedenle medya da bu tür 

araştırmalara eleştirel yaklaşmalı ve sorumlu habercilik 

görevini yerine getirmelidir. Araştırma hakkındaki haberlerin 

çoğunluğunun sadece klişelerden ibaret olduğu 

gözden kaçmamaktadır. Türkleri Almanya’da entegrasyon 

noktasında en başarısız göçmen grubu olarak nitelemek, 

ne gerçeklerle bağdaşmakta ne de bu insanların kendilerine 

bakışını yansıtmaktadır.” 

Her şeye rağmen söz konusu araştırmanın Türk kökenli 

toplumun toplumsal katılım için daha yoğun çaba 

sarf etmesi gerektiğini ortaya koyduğunu belirten Üçüncü, 

özellikle ailelerin çocuklarının eğitimiyle daha fazla 

ilgilenmeleri, çocukların iyi eğitim alarak hem kendilerine 

hem de topluma hizmet edebilmeleri için eğitim sisteminin 

imkânlarından faydalanılmasının önemli olduğunu 

kaydetti. 

Ancak diğer taraftan göçmenlerin ve onların kurduğu 

kurumların hukukî eşitliği konusunda temel hususların 

ihmal edildiğini vurgulayan Üçüncü, ayrıca toplumda 

çoğulculuk ve farklılıklara saygı gibi hususların büyük 

önyargılara maruz kaldığını ifade etti. 

Üçüncü son olarak şunları ifade etti: “Tüm bu zorluklar 

güç birliği ile aşılmalı, ancak bunu yaparken son 

yıllarda elde edilen başarılara ve bu yöndeki çabalara da 

gözümüzü kapamamalıyız.” 


15

islam ve 

hayat 

İbadet ve salihçe 

çalışma 

Yarattığını en iyi bilen Yüce Allah, insanı başıboş 

bırakmamıştır. Onun davranışlarını düzenleyen, 

planlayıp programlayan ölçüler koymuştur. 

Ahmet ARSLAN • ahmetasl@yahoo 

İnsanlar kavramlarla düşünürler. Kavramlar ise; insanların 

dünyaya bakışlarına göre şekillenirler. Aynı zamanda 

da dünyaya bakışlarını belirlerler. Bir anlamda 

insan, varlığı hakkında, yapıp ettikleri üzerinde düşünmesiyle 

insandır. İnsanı diğer varlıklardan üstün kılan 

özellik akıl ve irade sahibi olmasıdır. Ancak insanın ayrıcalıkları 

aynı zaman da sorumlu kılınma sebepleridir. 

Dinler ve insanlara nasıl yaşamaları gerektiğini telkin 

eden ideolojiler insanlara hayatı anlam(landırm)ak için 

temel kavramlar sunarlar. İnsan, kendi varlığına ilişkin temel 

sorularının cevaplarını bu kavramlar vasıtasıyla vererek, 

böylelikle bir dini, yani bir yaşam tarzını benimsemektedir. 

İnsanlık tarihini seçilen peygamberler ve gönderilen kitaplar 

vasıtasıyla gösterilen hidayet (doğru yol) ve bu hidayetten 

sapmalar (dalalet) arasındaki mücadele olarak 

sunan İslam dini, bizlere hayati kavramlar sunmaktadır. Bunların 

başında ibadet kavramı gelmektedir. Bu kavram aynı 

zamanda insan türünün yeryüzünde ne aradığının da 

cevabını teşkil etmektedir. (Zariyat Sûresi, [51:56]) 

Kelime anlamı itaat etmek, boyun eğmek, tapmak, 

kulluk etmek, küçüklüğünü kabul etmek demek olan ibadet, 

İslami terminolojide, Allah’ın sevdiği, emrettiği, kabul 

ettiği ve razı olduğu bütün gizli-açık amel ve sözlerdir. 

Bunlardan bazıları; iman, İslam, ihsan, dua, korkmak, 

umut etmek, tevekkül etmek, ummak, gönülden saygı duymak, 

yönelmek, yardım istemek, sığınmak, yardımına çağırmak, 

kurban kesmek, adak adamak, ilah olarak yalnızca 

Allah’ı tanımak, Allah’ın hükmüne teslimiyet göstermek, 

Allah için sevip Allah için buğzetmek, namaz kılmak, 

zekat vermek, oruç tutmak, hacca gitmek, tavaf etmek, 

tevbe-istiğfar etmek vs. dir. 

Davranış ve eylemlerimizi düşünce ve inançlarımızın 

şekillendirdiğini kabul ettiğimizde her herhalde tembelliklerin 

en kötüsünün de “düşünce tembelliği” olduğunu kabul etmemiz 

gerekecektir. Bir müminin temel ödevi inancına 

göre hayatını düzenleme çabasıdır. Mü’min, yaratılış gayesinin 

“Allah’a kulluk” olduğunu bilen kimse olarak tüm 

hayatını ibadet kavramı çerçevesinde gözden geçirmek 

durumundadır. 

Çalışmak ama nasıl? 

Allahu Teala’nın yüce vasıflarla donattığı insan, her haliyle 

bir eylem, oluş, hareket üzeridir. İnanan inanmayan 

her insan hareket halindedir. İsteyerek ve istemeyerek/iradeli 

ve irade dışı mutlaka bir şeyler yapar. Uyanıkken isteğe 

bağlı olarak bir şeyler yapar, uykuda iken ise irade dışı 

olarak yine hareketlilik devam eder. Her insanın gün 

boyunca yaptığı sayısız eylemler, hareketler, davranışlar 

vardır. İnsan düşünür, planlar, konuşur ve düşünüp konuştuklarını 

eylem planına döker. Yarattığını en iyi bilen 

Yüce Allah, insanı başıboş bırakmamıştır. Onun davranışlarını 

düzenleyen, planlayıp programlayan ölçüler koymuştur. 

Bunlara riayet etmek hem insanın kendi yararınadır, 

hem de insanlığın yararınadır. Dünya düzeninin, ekolojik 

dengenin korunması da buna bağlıdır. Bu ölçülere uymakla 

insan, dünyasını kurtarıp kazandığı gibi, ahiretini 

de kurtarır ve kazanır. Ama bu ölçülere uymayan insan 

hem kendine kötülük etmiş olur, hem de başkalarına. Hem 

dünyasını karartmış olur, hem de ahiretini. “İyilik ederseniz 

kendinize iyilik etmiş olursunuz. Kötülük ederseniz o da 

kendinizedir.” (İsra Sûresi, [17:7]) “Doğrusu sizin çalışmalarınız 

çeşitlidir.” (Leyl Sûresi, [92:4]) 

İslam’a göre, davranışlara değer kazandıran, onları 

kalıcı kılan da inanç ve o inanç ölçülerine göre yapılan 

eylemlerdir. İnançsız olarak yapılan işler ve iman ölçüle- 

16 


islam ve 

hayat 

rine uymayan eylemler boş, anlamsız ve zarardır. İnançsızlık 

ve iman ölçülerine uymamak insanın kendisine ve 

tüm varlığa karşı olan tutumunu şekillendirir. Varlığının 

anlamını kaybeden kimsenin eylemleri de anlamsızlaşır. 

Bu anlamda çalışmak ibadettir, ama her çalışma değil elbet. 

Müslüman’ın, İslamî ölçülere uygun olarak yaptığı 

bir çalışma ibadettir ki bu çalışmaya Kur’an “salih amel” 

adını vermiştir. 

Salih amel, Allah’ın haklarıyla, insanların haklarının 

gözetilerek yapılan bilinçli davranışlardır. Yani içerisinde 

isyan olmayan, haram karışmayan, kötü ve zarar niteliği 

taşımayan her hareket salih ameldir ve ibadettir. Öyle ki, 

kişinin ailesinin geçimini temin etmesi için koşuşturması 

da ibadettir, helalinden kazanıp getirdiklerini çoluk çocuğuna 

ikram etmesi de ibadettir, Yaradanına karşı yükümlülüklerini 

yerine getirmesi 

de ibadettir. Boşduranları kınayan 

Kur’an, koşturanlar adını verdiği 

bir sûresinin ilk ayetinde 

(Adiyat Sûresi, [100:1]) koşturanlara 

yemin ederek çalışıp çabalamaya 

teşvik etmiştir. Çalışıp 

çabalamaya teşvik eden pek çok 

ayetten bir kaçı şöyledir: İnsanın 

ve yeryüzünün yaratılış gayesi 

onun salih amel işlemesidir: “İnsanların 

hangisinin daha iyi iş işlediğinin 

ortaya koyalım diye, 

yeryüzünde olan şeyleri, yeryüzünün 

süsü yaptık.” (Kehf Sûresi, 

[18:7]) “Hanginizin daha iyi 

iş işlediğini belirtmek için, ölümü 

ve dirimi yaratan O’dur. O, 

güçlüdür, bağışlayandır.” (Mülk 

Sûresi, [67:2]) 

İnanan kişi işini sağlam yapmalı, evrende kendisine 

sunulan nimet ve imkanlardan en iyi bir biçimde yararlanmasını 

bilmelidir. “Ey dağlar ve kuşlar! Davud tesbih 

ettikçe siz de onu tekrarlayın, diyerek and olsun ki, ona katımızdan 

lütufta bulunduk; geniş zırhlar yap, dokumasını 

sağlam tut, diye ona demiri yumuşak kıldık. Ey insanlar! 

Yararlı iş işleyin; doğrusu ben yaptıklarınızı görenim.” 

(Sebe Sûresi, [34:10-11]) Çalışmalarda öncelikle ahiret 

hayatını kazanmak gözetilmelidir. Dünyaya dünya kadar, 

ahirete ise ahiret kadar değer verilmelidir. 

Allah’ı anmakla fazlını aramak arasında 

Dünya sonlu ve yok olucu; ahiret ise kalıcı ve sonsuzdur. 

Ahireti hedefleyen kimse dünyayı da elde eder, 

ama gayesi yalnızca dünya olan kimsenin ahirette alacağı 

hiçbir şey yoktur. “Böbürlenme! Allah şüphesiz ki böbürlenenleri 

sevmez. Allah’ın sana verdiği şeylerde, ahiret 

yurdunu gözet, dünyadaki payını da unutma; Allah’ın 

sana yaptığı iyilik gibi, sen de iyilik yap; yeryüzünde bozgunculuk 

isteme; doğrusu Allah bozguncuları sevmez.” 

(Kasas Sûresi, [28:76-77]), “İşte büyük kurtuluş şüphesiz 

budur. Çalışanlar bunun için çalışsın.” (Saffat Sûresi, 

[37:60-61]) 

Kur’an’ın salih amel dediği tüm güzellikler, aslında 

Müslümandan sadır olması gereken davranışlardır. İslam 

bu güzellikleri ibadet olarak niteleyerek, davranışlara manevi 

bir boyut kazandırır. Buna göre İslam inancında, insanının 

davranışlarında dünya ve ahiret, madde ve mana hep içiçedir. 

Salih amel, hem sahibinin, hem de başkalarının yararınadır. 

Salih amelin karşılığı hem dünyada hem de ahirette 

sahiplerine dönecektir. Elbette salih amellerin ahiret 

kazanımları dünyadaki kazanımlarından çok daha fazladır. 

İslam, Müslüman’ın hayatını “zikrullah” ile “fazlullah” 

arasında bir koşturmaca (Cuma Sûresi, [62:9-10]) 

olarak değerlendirmiş ve ona göre 

planlamıştır. 

Bir taraftan “zikrullah”a (Allah’ı 

tanıyıp anmaya, O’nu her zaman 

hatırda tutup O’na göre yaşamaya) 

çağırmış; ardından da 

“fazlullah” diye adlandırdığı rızık 

talebine, dünya işine bizleri yönlendirmiştir. 

İslam’a göre, Müslüman’ın 

tam dinlenip istirahat edeceği 

yer cennettir. 

O, cenneti hakedinceye kadar 

koşturmak ve çalışmak borcundadır. 

İslam insanı, hayırlı bir işte yorulur, 

bir başka hayırlı işte dinlenir. 

Nitekim Yüce Rabbimiz bunu şöyle 

belirtir: “Öyleyse, bir işi bitirince 

diğerine giriş. Ve yalnız Rabbine 

yönel, Onu iste, O’ndan iste.” 

(İnşirah Sûresi, [94:7-8]) 

İnsanlığı doğrularla tanıştırma görevi ile insanlar arasından 

seçilen, rehber insanlar, peygamberler; davetlerinin 

karşılığı olarak, insanlardan herhangi bir ücret/ karşılık 

ne istemişler ve ne de beklemişlerdir. Onlar hep şu mesajı 

tekrarlamışlardır: “Buna karşı sizden bir ücret istemiyorum. 

Benim ecrim ancak Alemlerin Rabbine aittir.” (Şuara Sûresi, 

[26:109, 127, 145, 164, 180]) Onlar kendi geçimlerini 

kendi el emekleri, göz nuru ve alın teriyle kazanmışlardır. 

Sözgelimi kaynaklarımız Hz. Adem’in ziraatçi, değirmenci 

ve ekmekçi; Hz. Nuh’un gemici marangoz; Hz. 

Zekeriya’nın marangoz; Hz. Süleyman’ın zembil- küfeci; 

Hz. Davud’un demirci; Hz. İbrahim’in elbiseci olduğunu 

söylerler. 1 Bu seçkin insanların bu farklı mesleklerde çalışmış 

olmaları, hem onların kendi hayatlarını, kendi el 

emekleriyle kazandıklarını, hem de insanlığın yararına 

olan her mesleğin değerli ve onurlu olduğuna işaret eder. 

1 

Abdullah b. Mahmud el- Mesılî, el-İhtiyar, İstanbul 1980, IV, 170. 


17

islam ve 

hayat 

Peygamber hayatının 

bir parçası: Çalışmak 

Çalışma insan için bir zorunluluk olduğu kadar aynı 

zamanda bir görevdir de. Görevdir, çünkü insan, hem 

kendine, hem de çevresine karşı görev ve sorumlulukları 

olan bir varlıktır. 

Murat KURT • muratkurt66@hotmail.com 

Hepimizin bildiği gibi peygamberler, hayatımızın 

her safhasına ışık tutan ve örnek davranışlarıyla 

insanlığa model olan, Allah (cc) tarafından 

seçilmiş mümtaz insanlardır. Her 

alanda olduğu gibi çalışma hayatında ve meslek erbabı 

olarak da bizlere model olmuşlardır. İnanan insanlara düşen 

onların bu alandaki örnek hareketlerini yaşadığı çağa 

taşımaktır. 

Çalışma, insanın en temel eylemlerinden ve insan olarak 

var olmanın şartlarından biridir. Hayatın tüm alanlarında 

insanın muvaffak olduğu başarılar, onun çalışan bir 

varlık olmasına dayanır. Çalışmayanın insanlar arasında 

değeri de olmaz. Çalışma insan için bir zorunluluk olduğu 

kadar aynı zamanda bir görevdir de. Görevdir, çünkü 

insan, hem kendine, hem de çevresine karşı görev ve sorumlulukları 

olan bir varlıktır. 

Başkalarına muhtaç olmadan, kendi el emeği veya aklı 

ile kazanmak en iyi çalışma şeklidir. Peygamberimiz 

“Kişinin yediği en hayırlı yemek, elinin emeği ile kazandığı 

yemektir. Allah’ın peygamberi Davut (as) da elinin emeği 

ile geçinirdi” buyurmuşlardır. (Teysiru’l - Vusul. 3-178) 

Kur’an-ı Kerim’de isimleri zikredilen peygamber efendilerimizin 

her biri, bir veya birkaç dünya işiyle meşgul 

olmuşlar ve dünya geçimlerini bu yoldan tedarik etme yoluna 

başvurmuşlardır. Böylece hem insanlara güzel ve 

faydalı meslekleri öğretmişler, hem de insanlara boyun 

bükmekten kurtulmuşlardır. Bundan dolayı da tevhid akidesini 

kimseden korkmadan savunmuşlardır. Ana işleri 

“Peygamberlik” yani irşad, tebliğ olsa da hepsi insandı, kuldu 

ve geçimlerini temin etmek için çalışıyorlardı. 

Hz. Adem’den (as) son Nebi’ye (sav) 

Hz. Adem (as): İlk ziraat mühendisi ve çiftçi idi. 

Hz. Şit (as): Dokumacıların, örücülerin ve mensucat sanayiinin 

ilk kurucusu idi. 

Hz. İdris (as): İğneyi ilk icat eden, ona delik açan, iplik 

geçiren olduğundan, terzicilerin- konfeksiyoncularınörücülerin 

piri sayılır. 

Hz. Nuh (as): Marangozcuların -gemicilerin- denizcilerin 

ve barbarosların piri idi. 

Hz. Hud (as): Tüccar idi. Bütün tüccarların piri sayılır. 

Hz. Salih (as): Sürülerle develer yetiştirirdi. Sütlerini 

hem içer, hem de satıp dünyalığını temin ederdi. Salih 

peygamberin devesi meşhurdur. 

Hz. İbrahim (as): Mimardı. Kabeyi yeniden inşa edişiyle, 

Hz Süleyman (as)’a ve Mimar Sinan’a önderlik etmiştir. 

Hz. Lut (as): Tarihçi idi. Seyyahların, Evliya çelebilerin 

piridir. 

Hz. İsmail (as): Kara ve deniz avcılığı ile geçimini 

sağlardı. Avcıların piri sayılır. 70 dil bilirdi. Tercümanların 

da piridir. 

Hz. İshak (as) ve Hz. Yakub (as): Çoban idiler. 

Hz. Yusuf (as): Saati ilk icat eden, toprak mahsulleri 

ofisini ilk defa kuran, bolluk zamanında depolamayı, kıtlık 

zamanında halka dağıtmayı düşünen maliye bakanlığı 

yapmış bir peygamberdir. 

Hz. Yakub (as) ve Hz. Şuayb (as): Ziraatçı idiler. 

Hz. Musa (as): Çobanlık yapmış ve Hz. Şuayb (as)’a 

hizmetçilik etmiştir. Bir büyüğe hizmet etmekte peygam- 

18 


islam ve 

hayat 

ber mesleklerinden biridir. 

Hz. Harun (as): Vezir idi. 

Hz. Davud (as): Demiri işleyen, zırh yapan ve düzenli 

ordular kuran, Calut’un ordularını mağlup eden bir kumandandır. 

Hz. Süleyman (as): Emir, hükümdar idi. Sazlardan 

zenbil yapardı. Bakır madenini ilk defa işleyen O’dur. 

Hz. Zülkif (as): Ekmek pişirirdi, fırıncıların piri idi. 

Hz. İlyas (as): Dokumacı ve iplikçilerin piri idi. 

Hz. Yunus (as): Balık avlayıp geçinirdi, balıkçıların 

piri idi. 

Hz. Üzeyir (as): Bahçıvan idi. Meyve ağaçlarını ilk 

defa aşılayan fidan yetiştiren, budama işlerini insanlara 

öğretendir. Bağ ve bahçe işleriyle uğraşanların piridir. 

Hz. Lokman (as): Doktorluk ve eczacılık mesleğinin 

piridir. 

Hz. İsa (as): Avcı idi. Av aleti ile geçimini temin ederdi. 

Peygamberimiz (as), “Rızkın onda 

dokuzu ticarettedir”, “Doğru ve dürüst 

tacir kıyamet gününde sıddıklar 

ve şehidlerle birlikte haşredilecektir.” 

buyurmuştur. 

Son Nebi ve Çalışmak 

Hz. Muhammed (sav): Allah Rasûlu sevgili Peygamber 

Efendimiz gerek sözü ile, gerekse yaşayışı ile insanlığa 

örnek olmuştur. Çalışma ve gayret konusunda da 

O’nun pek çok ibretli sözü mevcuttur. Fakat bu hususta bizzat 

yaşayarak anlatmak istedikleri, sözlerinden çok daha 

fazladır. Çünkü O, yapmadığını söylemez; bir şeyi tavsiye 

veya emretmişse, muhakkak kendisi tatbik eder ve öyle 

söylerdi. Bu sebeple Rasûlullah her konuda olduğu gibi 

çalışma konusunda da en güzel örnek şahsiyeti temsil 

etmektedir. 

Hz. Peygamberin hayatı çalışmakla geçmiştir. Rasûlullah 

Efendimiz, çalışmaya çocukluğundan itibaren başlamıştır; 

çocukluğunda sütannesi Halime’nin koyunlarını otlattığı 

gibi, daha sonra da Mekke’de ücret karşılığı Kureyş’in 

koyunlarını gütmüştür. Olgunluk yaşına geldiğinde 

ticareti iyice öğrenmiş ve bütün Mekkelilerin güvenini 

kazanmıştır. Bir çok Mekkeli tüccar onunla çalışmak, 

kervanını ona teslim etmek istemiştir. Bu dönemde Peygamberimiz 

Hz. Hatice’ye ait ticaret kervanının başına 

geçmiş ve Basra’ya gitmiştir. Böylece Peygamberimiz, 

artık kendi geçimini kazanmaya başlamış ve geleceğe yönelik 

olarak da, bir evin sorumluluğunu alacak donanıma 

sahip olduğunu göstererek Hz. Hatice validemizle aile hayatı 

kurmuştur. Ticaretin yanısıra efendimiz çok yönlü bir 

insan olarak eğitimcilik, ordu komutanlığı ve devlet başkanlığı 

görevlerinde bulunmuştur. 

Bütün peygamberler gayet ciddi, lüzumlu ve faydalı işlerde 

çalışıp, insanlara numune olmuşlar, pirlik ve liderlik 

yapmışlardır. Hiçbir peygamber tali ve boş işlerle meşgul 

olmadıkları gibi, sırf para kazandıran, fakat insanlığa 

hiçbir faydası olmayan, işlerle de uğraşıp boş vakit geçirmemişlerdir. 

İslam’dan önce bazı zahidlerin, İslamiyet sonrasında 

bir kısım tasavvuf erbabının dünyaya devamlı kötü gözle 

baktıkları, fakirliği, zenginliğe tercih ettikleri halvet ve 

çilehanelere çekilerek, dünyayı kökten reddettiklerini biliyoruz. 

“Bir lokma, bir hırka” tabirleriyle ifadesini bulan 

bu görüşlerin, Peygamber Efendimizin çalışma sünneti 

ile ters düştüğünü görmekteyiz. 

Bunu iyi kavramış olan Hz. Ömer (ra), hiç çalışmaksızın 

Medine sokaklarında oturan, başkasından bir şeyler 

bekleyerek karnını doyuran ve kendilerini mütevekkil olarak 

adlandıran Yemenlileri “Siz mütevekkil (tevekkül eden) 

değil müteekkilsiniz (hazır yiyiciler), mütevekkil, tohumu 

toprağa atandır” diyerek kovmuştur. Bunlardan anlaşılıyor 

ki, tevekkül ile çalışma arasında bir zıtlık yoktur. 

Bugünkü egemen dünyanın üstünlüğünü sağlayan şey; 

ilim ve teknoloji ve insanın bu dünyadaki hayatına değer 

vermeye, bu hayatı her an daha mükemmel hale getirmenin 

insan elinde olduğuna inanmaya dayanır. İnanmaya, 

dolayısıyla maddiyata dayalı bir hayatı sürmeye dayanır. 

Buna karşın biz, madde ve maneviyet ekseninde iki cihan 

saadetini hedefleyen müminler olmamız gerekirken, 

duyarlı davranmak adına, bugün geldiğimiz noktada elimizde 

bir takım firma, marka listeleri ile dolaşıp protesto 

gösterileri yapmaktan öteye giden fazla bir girişimimiz 

maalesef yok. Oysaki Peygamberimiz (as), “Rızkın onda 

dokuzu ticarettedir.”, “Doğru ve dürüst tacir kıyamet gününde 

sıddıklar ve şehidlerle birlikte haşredilecektir.” 

(Tirmizî, Hakim, İhya. 2-162) buyurmuştur. Kur’an’ı Kerim’de 

“Allah’ın sana verdiğinden ahiret yurdunu iste, 

ama dünyadan da nasibini unutma” (Kasas Sûresi, 

[28:77]) buyurulmaktadır. 

Sonuç olarak söylemeliyiz ki, peygamber hayatları çalışmaya 

bir değer atfetmekte ve onu yüceltmektedir. Bununla 

birlikte İslam dininin temel kaynaklarında, ister hayatın 

devamını sağlayacak temel ihtiyaç maddelerinin üretimine, 

isterse hayatın kaliteli ve kolay yaşanmasını sağlayacak 

altyapıyı kurmaya yönelik olan çalışmalara bir 

değer atfedildiği de açık bir biçimde görülmektedir. Durum 

böyle olmasına rağmen Müslüman dünyanın buna 

paralel bir görünüm sergilemediği de bir gerçektir. Bu durum, 

zihniyetimizi oluşturan temel kaynaklara yüklenilen 

anlamlarla alakalı olsa gerektir. Zihniyetimizin inşasında 

bunların yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir 


19

islam ve 

hayat 

Hayatın 

iş ve ibadet boyutu 

İbadet, hayattan kopuk değil, hayat ile iç içedir. 

Müslümanın hayatında hayat ayrı, ibadet ayrı gibi 

bir bölünme de yoktur. 

Assoc. Prof. Özcan HIDIR • ohidir@hotmail.com 

İlahî dinlerin temel esasları arasında yer alan ibadetler, 

esas olarak dinin, inanç boyutundan gözlemlenebilir 

ve yaşanabilir davranışlar boyutuna gelmesidir. İslam 

Dini’nde ise ibadetler; sadece Allah Teâlâ’ya yaklaşmak 

için yapılan belirli bazı davranışlar olarak görülmemiş, 

hemen bütün dünya hayatının bir ibadet haline 

dönüştürülebilmesi için, Allah Teâlâ’ya kulluk ve O’na 

yakınlaşma maksadıyla yapılan veya terk edilen her davranış, 

kulluk/ibadet olarak değerlendirilmiştir. Şu ayetinde 

Cenâb-ı Hak, buna işaret eder: “De ki: Şüphesiz benim 

namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm hepsi âlemlerin 

Rabbi olan Allah içindir” (En’âm Sûresi, [6:162]). 

Buna göre İslam’da ibadet ve kulluk, sadece namaz, oruç, 

hac, zekât ve dualardan ibaret değil, bir Müslüman’ın Yüce 

Allah’ın rızasını kazanmak amacıyla yaptığı dünyadaki 

her güzel ve yararlı iş yani “amel-i sâlih”tir. Dindarlığın 

esasını îman vücuda getirirse de, kalpteki îmanın varlığını 

fiilen ibadetler ortaya koyar. Allah Teâlâ, “Ben insanları 

ve cinleri sadece bana ibadet etsinler diye yarattım” 

(Zâriyât Sûresi, [51:56]) buyurarak, kâinattaki en 

şerefli mahlûk olan insanın da kendisine kulluk maksadıyla 

yaratıldığını bildirir. 

Şu halde insanoğlu, iş ve ibadet hayatını bu gayeye 

uygun olarak, kendisine verilen görevleri yerine getirme 

derecesine göre, Allah Teâlâ’ya yaklaşır. 

Meseleye bu açıdan bakılırsa, hayatın kendisi bir ibadet; 

bütün ibadetler de hayattır. Zira ibadet hayattan kopuk 

değil, hayat ile iç içedir. Müslümanın hayatında hayat 

ayrı, ibadet ayrı gibi bir bölünme yoktur. Zira ibadet 

Müslümanın hayatında iğreti duran bir husus değil, hayat 

dokusunun özünde bulunan bir iksir olup, İslam’da gerek 

ferdin gerekse toplumun hayatı el ele dokunur. Bir “İslam 

insanı” veya bir “İslam toplumu”ndan söz edilecekse 

bu, ancak ibadeti ve iş hayatını Allah Teâlâ’ya yakınlık 

duygusu ile bütünleşme halinde olur. Bu itibarla İslam 

Dîni, evrensel bir din olup tüm insanlığa ve hayatın 

bütün alanlarına yönelik teori-pratik, îman-aksiyon/amel 

ve ahlâkı kucaklayan âileden ekonomiye, fertten devlete, 

sosyal hayattan siyasî hayata kadar bir dizi esaslar getirmiştir. 

Bu sebeple İslam, müslümanın iş hayatı ve çalışma 

düzeni ile günlük, haftalık ve senelik ibadetleri arasında 

uyum/ahengin de tedbirlerini almıştır. 

Modern iş hayatı ve ibadetin zorluğu 

Ne var ki, günümüzde özellikle Batı dünyasında iş hayatı, 

fabrikaların ve diğer kurum ve kuruluşların çalışma 

şekli ve zaman ayarlamaları, her ne kadar ekonomik açıdan 

verimli olduğu iddia edilse bile, ibadetlerin yerine 

getirilmesi açısından birtakım sıkıntılar meydana getir- 

Bir “İslam insanı” veya bir “İslam 

toplumu”ndan söz edilecekse bu, 

ancak ibadeti ve iş hayatını Allah 

Teâlâ’ya yakınlık duygusu ile bütünleşme 

halinde olur. 

20 


islam ve 

hayat 

İslamiyet, ibadet hayatında dengeli 

olmayı, kendi nefsini, âile fertlerini 

ve sorumlu olduğu insanları ihmal 

edecek tarzda aşırılığa gidilmemesini 

esas almıştır. 

mektedir. Bu açıdan bakılırsa, kapitalizmin yön verdiği 

bugünkü çalışma hayatı, insanların dinî, ilmî, içtimaî, idarî, 

siyasî, iktisadî ve ailevî alanları arasına bir ahenk ve uyum 

sağla(ya)mamaktadır. Aksine daha zıtlaşma, uzaklaşma 

getiriyor ve böylece çalışma hayatı ahlâkla, siyasî hayat 

dinle, idarî hayat ise hem din ve hem de ahlâkla çatışmakta, 

çelişmekte ve böylece insan fıtratına ters düşmektedir. 

Zira sekiz-on saat iş başında çalışmak durumunda 

olan bir Müslüman ibadeti ile işi arasında sıkışıp 

kalmaktadır. Buna bir de işin kendisinden kaynaklanan 

zorluklar eklenince, iş daha da içinden çıkılamaz bir hâl 

alır. Şu halde ibadetle hayat arasındaki ilişkinin, modern 

zamanlarda dünyevîleşme (sekülarizm) sürecinde büyük 

oranda kopmuş olduğunu söylemek gerekir. Bu arada modern 

zihinler, “Sanki Müslüman ibadetini yapar, ama işini 

ve hayatını İslam dışındaki ölçülerle yürütebilir” gibi 

bir anlayışa, ya da peşin kabule sürüklenmiştir. 

Öte yandan iş hayatı ile ibadetlerin gayr-i müslim ülkelerde 

yaşayan Müslümanlar açısından dikkatle değerlendirilmesi 

gereken bir yönü de, gayr-i müslimlerle aynı 

mekânda yani iş yerlerinde çalışanların ibadetlerini yaparken 

bir şov görüntüsü vermemeleridir. Zira bazan namaz 

kılmak isteyen bir kısım Müslümanlar, abdestlerini 

herkesin kullandığı lavabolarda almakta, namazlarını da 

ulu-orta yerlerde kılabilmektedirler. Bu durum, İslam Dîni’ni 

anlatmaya vesile olması açısından bazı faydalar sağlayabilir. 

Yine açık alanlarda huzur ve huşû ile kılınan namazın, 

iç huzuru arayışında olan bazı Batılı insanların 

gönlünün İslam’a açılmasına vesile olduğu da bir gerçektir. 

Ancak bu halin, İslamî tebliğ ve İslam-Müslüman 

imajı açısından sakıncalı durumları da beraberinde getirdiği 

unutulmamalıdır. Zira bazı Müslümanlar herkesin gelip 

geçtiği cadde ortasında veya önemli bir devlet binasının 

önünde veya kalabalık bir parkta namaz kılarken görüntülenebilmektedir. 

Bu ise bazan Batı basınında alay 

konusu bile olmaktadır. Şüphesiz namazın vaktinin geçiyor 

olması, burada anlaşılabilir ve geçerli/meşru bir mazerettir. 

Ancak bu durumdaki bir Müslümanın daha sakin 

mekânları tercih etmesi, dolayısıyla istemeden en önemli 

ibadet olan namazının bir şova dönüşmesinin önüne 

geçmesi, hem İslam’ın hem de namazın rûhuna daha uygundur. 

İbadetin “İbadet” olabilmesi için bile günlük iş ve âile 

hayatının İslam’ın bütünlüğü içinde inşa edilmiş olmasına 

ihtiyaç vardır. Zira insanın Allah’ın huzurunda 

durma yoğunluğuna ulaşamadığı bir hayat içinde, yani insanın 

kalbi, dimağı, uzuvlarından her biri bir yerde takılıp 

kalmışken, uzuvlarının bir araya getirilebilmesi mümkün 

olamaz. Bu sebeple, esasen bir ibadet olan hayat-iş ile 

takva ve ihlasın yön verdiği ibadetlerimizi bir arada ahenk 

içinde götürmek, bugün dünden daha önemli hale gelmiştir. 

Zira Allah Teâlâ ile ilişki biçimi hem de dindarlığın 

bir ifadesi olan ibadetlerin, ihlâs, samimiyet ve Rızâi 

Bârî (Allah’ın rızası) ile yapılması, insan psikolojisini etkiler; 

ona manevî bir coşkunluk, huzur ve heyecan verir 

ve bu da iş hayatına olumlu-pozitif yansır. 

Buradan hareketle bir ibadet niyetiyle âhiret hedeflenerek 

yapılan iş ve ibadetler, insanın hayatını, ölümü ve 

ölüm ötesini anlamlandırmada da ona çok önemli katkılar 

sağlar. İnsanı sadece maddî değerlere bağlanıp kalmaktan 

kurtararak insanı hem dünya hem de âhiret hayatında 

gerçek mutluluğa götürür. Bilinçli olarak Allah Teâlâ’nın 

huzurunda olduğunu hisseden insan, daima O’nun 

(cc) kontrolünde bulunduğunu düşünür ve iş hayatını 

O’nun emir ve yasakları, helâl ve haramları çerçevesinde 

düzenler. Böylece ibadetler, kişinin sadece Yüce Allah ile 

olan ilişkisini değil, aynı zamanda Müslüman olsun gayri 

müslim olsun etrafındaki diğer insanlar ve bütün canlılarla 

olan ilişkisini de olumlu etkiler. Bu şuurla yapılan 

ibadet, Cibrîl hadisinde Peygamber Efendimiz’e “İhsan nedir?” 

diye sorulduğu zaman, Efendimizin, “Allah’a sanki 

Onu görüyormuş gibi ibadet etmendir…” (Buhârî, Îmân, 

37; Müslim, Îmân, 1, 5) diye cevap verdiği üzere, ihsan derecesinde 

kulluk ve ibadet olur. Böyle bir ibadet ise, “Muhakkak 

ki namaz, hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar…” 

(Ankebût Sûresi, [29:45]) âyet-i kerîmesinden de anlaşıldığı 

üzere, günümüzde çoğunlukla şâhit olduğumuz üzere, 

kişiyi her türlü kötülükten, stresten, depresyondan, iş 

ve mal hırsından, şahsî ve âilevî huzursuzluklardan alıkoyarak 

çalışma/iş hayatını ve ahlâkını güzelleştirir. 

İbadetlerde maddî ve ruhî hayat arasındaki denge 

İbadetlerde maddî ve ruhî hayat arasında denge gözetilmesi, 

dünya hayatı için âhiret, âhiret hayatı için de dünya 

hayatının feda edilmemesi, âhiret hayatına yönelik olarak 

işlerin düzenlenmesi, ancak hiç bir surette dünya hayatının, 

günlük işlerimizin ihmal edilmemesi gerekir. Yani 

dünyanın kesben (kazanç ve rızık temini için) değil, 

kalben terk edilmesi lazımdır. Kısacası İslamiyet, ibadet 

hayatında dengeli olmayı, kendi nefsini, âile fertlerini ve 

sorumlu olduğu insanları ihmal edecek tarzda aşırılığa gidilmemesini 

esas almıştır. Bu anlamda, Fahr-i kâinat Efendimiz 

–sallallahu aleyhi ve sellem’-, az da yapılsa, devamlı 

ve sürekli yapılan ibadeti öğütlemiş; iş ve ibadet 

hayatında dengeli olmayı emir ve tavsiye etmiştir. Büyük 


21

islam ve 

hayat 

Kendisi için namaz kılmayan, kendisi 

ve âilesi için helâl kazanç peşinde koşmayan, 

kendisi için âhiret yatırımı 

yapmayan, kendisini geliştirecek bir 

okuma, düşünme, anlama, yorumlama 

faaliyetinde bulunmayan, “düne göre 

bugün daha ilerideyim” diyemeyen, 

bugün öldüğünde arkasında kalıcı bir 

“iz” bırakamayan, âilesine ve çevresindeki 

insanlara bugün daha güzel 

davranmayan, her an kötü alışkanlıklarından 

birini daha terk edip hayatına 

bir güzellik ekleyemeyen kimse Allah 

için bir şeyler yapabilir mi? 

bir hırsla iş hayatına dalıp âilesini, çocuklarını, sosyal sorumluluklarını 

ihmal etmek, esasen Efendimizin emir ve 

tavsiyesi olan denge ve i’tidal çizgisini iş ve dünya hayatı 

lehine kaybetmek olacaktır. Bu ise, günümüzde örneklerini 

pek çok Müslümanda gördüğümüz tam bir bocalama 

halidir. Zira burada kendi şahsî işleriyle hizmet ve dava 

işleri karışacaktır. 

Şu halde yapılacak iş, dava işleriyle şahsî işleri birbirine 

karıştırmamak; önce “kendi” olmaktır. Kendisi olamayan, 

kendisini tanımayan, iş ve ibadet anlamında kendisi 

için bir şey yapmaktan aciz birinin, din adına başkası 

için bir şey yapabilmesine ihtimal var mıdır? Boğulmuş 

biri, boğulmakta olan başka birini kurtarabilir mi? Kişinin 

öncelikli vazifesi kendine yeterliliğidir. Etrafına yardım bir 

sonraki adımdır. Yük olmamak, külfet getirmemek esastır. 

Bu anlamda Hz. Ömer’in (ra) “Bugün Allah için ne 

yaptın?” sözü, “Bugün kendin için ne yaptın?” ifadesi 

bağlamında düşünülmelidir. Zira kendisi için birşeyler yapamayan 

insan, aslında Allah için, İslam için de birşey 

yapamaz. Kendisi için namaz kılmayan, kendisi ve âilesi 

için helâl kazanç peşinde koşmayan, kendisi için âhiret 

yatırımı yapmayan, kendisini geliştirecek bir okuma, düşünme, 

anlama, yorumlama faaliyetinde bulunmayan, “düne 

göre bugün daha ilerideyim” diyemeyen, bugün öldüğünde 

arkasında kalıcı bir “iz” bırakamayan, âilesine ve 

çevresindeki insanlara bugün daha güzel davranmayan, 

her an kötü alışkanlıklarından birini daha terk edip hayatına 

bir güzellik ekleyemeyen kimse Allah için bir şeyler 

yapabilir mi? 

Bütün bunların yanı sıra ibadetlerimizi iş hayatımızla 

ahenk içinde götürmek için, iş hayatında önceliklerin ibadetlere 

göre belirlenmesinin de önemi büyüktür. İşlerin, ibadetler 

gözetilerek, o an için en ehemmiyetlilerini öne alıp 

diğerlerinin de önemine göre sıralanması gerekir. Bu “ehemi 

(daha önemli olanı) mühime (biraz daha az önemli olana) 

tercih etmek” demektir. Burada da “acil ve önemli 

olan işler”, “acil olmayan fakat önemli olanlar”, “acil fakat 

önemsiz olanlar”, “acil olmayan önemsiz işler” şeklinde 

bir sıralama yapılabilir; ibadetler de bu düzen içinde yerine 

getirilebilir. Bu sıralamayı ise; “Yaptığım bu iş gerçekten 

yapılması gereken bir iş midir?”, “Şayet bu işi yapmaktan 

tamamıyla vazgeçersem ne kaybederim?”, “Bu 

iş, başka bir vakte ertelenebilir mi?”, “Bu işe gerçekten lüzumlu 

ve ehemmiyetli olduğu için mi, yoksa haz için mi 

giriştim?” soruları bağlamında yapmak anlamlı olacaktır. 

İş-ibadet uyumunu sağlamadaki bazı önemli hatalar 

Bununla beraber burada sık tekrarlanan bazı hatalar 

vardır: 

Birincisi, az zamanda çok iş yapmaya çalışılarak çoğu 

zaman doğru işlerin, doğru zamanda, Müslüman’ın hayatının 

gayesine uygun olarak doğru istikamette yapılıp yapılmadığını 

gözden kaçırmaktır. 

İkincisi, her zaman hayattaki öncelikli işlerin acil işler 

(ehem) olduğu zannına kapılmak, kısaca meşguliyetin 

kıskacına düşüp ibadetleri ihmal ederek bocalamaktır. 

Üçüncüsü, işlerimizle ibadetlerimizin, arzu ve isteklerimiz 

ve sosyal/ictimaî hayatın getirdiği sorumluluklarla bir arada 

yürütülebilecek şekilde planlanamamasıdır. 

Dördüncüsü, iş ve ibadetlerimizde hedef ve plan yapmakla 

birlikte, esas olanın içerisinde bulunulan zaman/ândaki 

sorumlulukla alakalı olduğunu hatırdan çıkarmaktır. 

Beşincisi, küçük olsun büyük olsun işlerin ertelenmesidir. 

Zira ertelenen iş, zamanla birikecek ve bu da ibadet 

hayatımızı olumsuz etkileyecek, ibadet hayatımızın olumsuz 

etkilenmesi ise îmanımıza zarar verir noktaya ulaşabilecektir. 

Altıncısı, düzenli ve az uyuma konusunda gerekli hassasiyeti 

göstermemektir. Zira gereğinden fazla uykunun, 

insanı istirahat gayesinden uzaklaştırdığı, iş düzenini bozduğu 

ve her şeyden önemlisi hayatın bereketini giderdiği 

bir gerçektir. 

Bunlara dikkat edildiğinde, iş hayatının ibadetlerle insicâm/uyum 

içinde yürüdüğü görülecektir. Aksi bir durumda, 

yani iş ve ibadet hayatımızın düzenli yürümemesi, genelde 

suçluluk, yetersizlik, çaresizlik, huzursuzluk ve ümitsizliğe 

yol açacaktır. Bunun sonucu, genellikle stres, depresyon 

gibi asrımızın ruhî bunalımlarıdır. Bütün bunların neticesinde 

de, iş hayatında verimin düşmesi, işe kendini verememe 

ve elde edilmesi gereken azami faydayı temin edememe 

durumuyla karşı karşıya gelinecektir. 

Böyle bir durumun ise, ibadet-hayat/iş uyumu anlamında 

İslam’ın öngörmediği bir durum olduğu izahtan 

varestedir. 

22 


Bilginin transferi ve 

Avrupa üniversiteleri 

Müslümanların günlük yaşamımıza katkıları 

kültür 

Müslümanların bilim anlayışın temeli direk gözlemlemeye dayanıyordu: 

“Bir şeyin nasıl işlediğini anlamak için onu kendi gözlerinizle 

görmeniz gerekir ki, ancak ondan sonra onu yazabilirsiniz.” 

İlknur MELEKĞLU • imelekoglu@yahoo.de 

Ortaçağ Müslüman bilim adamı, alim, kaşif ve 

araştırmacılarının en dikkat çekici özelliği, 

bilgi için doyumsuz bir isteğe sahip olmalarıdır. 

Bu şahısların çalışmaları, sadece salt bilgi 

elde etmek için değildir. Tam tersine, onların çalışmaları 

pratikte uygulanabilir ve insanların yaşam kalitesinin 

artıran çalışmalardır. 

Peygamber Efendimiz’in “Kişi ölünce amelleri kesilir. 

Eylem defteri kapanır. Yalnız geriye kamuya yararlı sadaka, 

yararlı ilim, yahut kendisine dua eden iyi çocuk 

bırakmış olanın amel defteri kapanmaz. Onun ruhuna 

sürekli sevap gider,” Hadis-i Şerifi, bu Müslümanları, 

manevî anlamda oldukça motive etmiştir. 

Bu ansiklopedik şahıslar büyüleyici enerjileriyle buluşlarını 

yazmışlar, yüzlerce ciltlik kitapları çığır açan bilgilerle 

doldurmuşlardır. 8.yy’dan 13.yy’a dek süren İslam 

medeniyetinin altın çağı, antik dönem öğrenimini yok 

olmaktan kurtarmış, onu değiştirmiş yeni keşifler eklemiş, 

bilgiyi zenginleştirilmiş ve geliştirilmiş bir formda yaymıştır. 

Daha önce de değindiğimiz Beytül Hikme Müslümanların 

bilginin yayılması ve toplanması alanındaki büyük 

başarılarını gösteren örneklerdendir. 

Müslümanların bilim anlayışın temeli direk gözlemlemeye 

dayanıyordu: “Bir şeyin nasıl işlediğini anlamak için onu 

kendi gözlerinizle görmeniz gerekir ki, ancak ondan sonra 

onu yazabilirsiniz.” 10.yy bilim adamlarından İbn Heysem 

deneylerini tamamen karanlıkta yapmıştır. İlerleyen 

yazılarımızda daha ayrıntılı olarak ele alacağımız İbn Heysem 

teorilerini deneylerle ispatlayan ilk bilim adamları arasında 

yeralır. O düşündüğünü ispat etme yoluna giderek 

bilimsel metodların temelini atmıştır. 

Bu Müslümanların bilim merakı gayri müslimleri de 

etkilemiş ve onlar Müslümanların deneye dayalı eserlerini 

incelemek için akın etmişlerdir. 

1140’da Norfolk köyünde doğan İngiliz papaz ve bilim 

adamı Daniel of Morley bilgiyi bulmak için yola çıkmıştır. 

O Müslümanların keşfettiği bilgiye ilgi duyan ileri 

görüşlü Avrupalılardan sadece biriydi. Daniel’in, daha 

sonra Kral olan prens 2. Henry’e bir mektup yazarak, ondan 

Arapların şekiller, daireler ve gezegenlerin hareketleri 

ile ilgili fikirlerini okumasını anlamasını, kendisinin de 

Arapça kaynaklardan dünya ve dünyanın parçaları hakkında 

bir çok bilgi edindiğini belirten Adelard of Bath’ın 

öğrencisi olduğu tahmin edilmektedir. 

İbn Rüşd 


23

kültür 

Avrupa’nın en eski üniversitelerinden Oxford Üniversitesi 

Daniel eğitimini ilerletmek için İngiltere’den ayrılarak 

önce Paris’e gitmiştir. Burdaki üniversite bozulmuştu. Daniel, 

“Bu hocalar(Paristekiler) çok cahillerdi ve sessiz kalarak 

bilginmiş gib davranmaya çalışıyorlardı” der. 

Bu nedenle Daniel Paris’te uzun süre kalmamış kendi 

ifadesiyle, Arapça öğretimin oldukça ünlü olduğu Toledo’ya 

(Tuleytu), dünyanın en bilgin filozoflarını dinlemeye 

koşmuştur. 12.yy’da Toledo’da Müslüman, Hristiyan 

ve Yahudi kültürü yanyana yaşıyordu. 

İngiliz Daniel’in Toledo’da yaşadıkları heyecan vericiydi 

çünkü, daha önce ellerinde sadece Yunan metinlerinin 

parçaları bulunuyordu ve bunların çoğu da sahte yada 

taklitti. Ama o şimdi Müslümanların geniş bir bilgi hazinesine 

sahip olduklarını bu bilginin kaynaklarının da 

onların sadece klasik Yunan’a ilgi duymadıklarını gösteriyordu. 

Klasik Yunan geniş bir şekilde Müslümanların 

500 yılı aşkın bilim adamlığıyla, eleştirilmiş, revizyon 

edilmiş ve eklemeler yapılmıştı. 

12.yy Toledo’su; Hristiyan Batı dünyasından her tercümanın 

yada bilim adamının ilgisini çekmiştir ve tüm 

bilim tarihi boyunca Arapça’dan Latince’ye en yoğun şekilde 

tercüme çalışmalarının yapılışına sahne olmuştur. 

Yunan filozof ve matematikçilerinin Batı’da kaybolan çok 

değerli çalışmaları Toledo’da Müslümanlar tarafından 

korunuyor ve zenginleştiriliyordu. Batı’da Averroes adıyla 

bilinen, İbn Rüşd’ün Aristo’nun eserleri hakkından yazdığı 

yorum ve eleştiri, Avrupa’da gerçek anlamda klasik 

uyanışın başlangıcı olmuştur ve bu Rönesans başlamadan 

200 yıl önce gerçekleşmiştir. 

İbn Rüşd’ün 12.yy.’da Kordoba’da Aristo’nun eserlerine 

yazdığı bu yorumların Arapça metinleri İskoçyalı bir 

bilim adamı Michael Scott ve onun varisi Herman the 

German tarafından Toleda ve Sicilya’da Latince’ye çevrilmiştir. 

Rogeln Omar BBC’de İbn Rüşd’ün Paris’i entellektüel 

başkente dönüştürebileceğini söylemiştir: “...İbn 

Rüşd bilim ve din arasındaki çelişkiyi 

yok etmeye çalışmıştır, çünkü 

bilmin getirdiği doğrular çoğu zaman 

(Hristiyan) dinî doğrular ile çelişiyordu...Bu 

girişim karşıt bir tepkiyle 

karşılanmış Hristiyan klisesi 

bu fikirleri farkettiğinde İbn Rüşd’ü 

ve Aristo’nun çalışmalarını yasaklamışlardır. 

Parisli entellektüeller 

bu hususta uzun yıllar klise ile çatışmışlardır.” 

Toledo’daki tercüme ustalarından 

biri de Gerard of Cremona’dır. 

Zahravi’nin 30 ciltlik tıp ansiklopedisini, 

İbn Heysem’in “Optiklerin 

Kitabı”nı, Kindi’nin geometrik 

optikler hakkındaki araştırmalarını, 

Razi’nin “Tuzların ve sulfatların 

sınıflandrılması çalışması”nı ve Banu 

Musa kardeşlerin pek çok kitabını Latince’ye kazandırmıştır. 

Toledo’da tercümeler bazen bir ekiple bazende tek bir 

kişi tarafından yapılmıştır. Şehir VI.Alfonso tarafından 

Hristiyanların eline geçmiştir ancak İslam dili, kültürü ve 

mimarisi muhafaza edilmiştir. Toledo’da çevrilen Latince 

metinler hala Toledo Katedrali’nde mevcuttur. Burada 

aralarında tarihi D.Morley zamanına kadar dayanan metinlerinde 

bulunduğu 2500 eser vardır. 

Avrupa üniversiteleri 

Avrupa’da üniversiteler 12.yy’da ortaya çıkmaya başlamıştır. 

İlk olarak İtalya’nın güneyinde görülmeye başlanan 

bu kurumlar daha sonra hızla İngiltere’ye kadar 

uzanmıştır. Fakat bu kurumlar neden birdenbire ortaya 

çıkmıştır? 

12.yy’da yoğun bir şekilde Müslümanların 500 yıllık 

birikimlerini içeren Arapça eserlerin tercüme edilmeye 

başlamasıyla, İslamî öğretim Ortaçağ Avrupa’sının büyük 

ilgisini çekti. Bu tercümelerin çoğu Toledo’da gerçekleştirilmiştir. 

Bu bilgi deposunun kuzeye yayılmasından önce, Avrupa’da 

öğretim temel olarak İncil eğitimi almış olan dinadamlarının 

tekelinde idi. Klise aynı zamanda bir öğretim 

kurumu idi ve burdaki eğitimden yararlanabilmek için 

kliseye üye olmak gerekiyordu. Ancak burda rasyonel yada 

bilimsel düşünce teşvik edilmiyordu. Bunun da ötesinde 

kim bir bilimsel açıklama getirecek olsa o “kafir” olarak 

adlandırılmaktan kurtulamıyor ve acı bir sonla karşılaşıyordu. 

Öte yandan aynı dönemlerde Müslüman topraklarda 

durum tam tersiydi ve bilimsel düşünce büyük destek görüyordu. 

İşte bu ortamda bilimsel deneylerle kanıtlanmış 

rasyonel teori ve düşüncelerin yer aldığı Arapça bilim 

kitaplarının Latinceye tercüme edilmesi Avrupa’da yeni bir 

24 


kültür 

Arapca tercümelerin merkezi Toledo’da (Tuleytu) bir Katedral 

kitle ile buluştu ve Avrupa’da “Rasyonel skolastik 

felsefe” ortaya çıktı. 

Müslümanların bin yıl önce ortaya attıkları 

“Deneysel yaklaşım- hiç bir şeyi kesin kabul etmeden 

deneylerle tam doğruyu bulma yaklaşımı” onların 

bilim dünyasına yaptıkları en büyük katkılardandır 

şüphesiz. Bu anlamda en büyük baskı İbn 

Rüşd’den gelmiştir ve onun eserleri Paris başta olmak 

üzere Padua ve Bologna’daki üniversitelerde 

adeta bir devrim yapmış ve bir akım başlatmıştır. 

Bu akım artık din ve bilim arasında hiçbir zıtlık 

bulunmaması gerektiğini ispatlayan yeni bir dönemi 

başlatıyordu. Dünyayı ve gökyüzünü rasyonel 

bir şekilde açıklayan Müslüman bilim adamlarının 

başlattığı bu akım Avrupa’da yeni enstitüler 

açılmasına yol açtı. Bu yeni fikirler daha fazla 

manastırların içinde saklı tutulamadı ve eğitim 

burdan katedral okullarına sıçradı. Manastırlarda 

kısıtlı sayıda öğrenci belirli bir düzen içinde eğitim 

görürken, katedral okulları tüm Avrupa’dan 

öğrencilerin iligisini çekmiş çok daha özgür düşünen 

bağımsız düşünürler yetiştirmiştir. 

Bu öncü kurumlardan biri de bir Fransız katedral 

okulu olan Chartres’dir. Burada yapılan çalışmalarla 

Rönesans’ın temelleri atılmıştır. 1140’lı yıllarda 

burada öğrenciler bilimsel yaklaşımın İncil’de bahsedilen 

yaratılış hikayesi ile uyumlu olduğunu öğrenmişlerdir. 

Başka bir deyişle dinle bilmin çelişmediğini öğrenmişlerdir. 

Bu öğreti Avrupa’da devrimsel bir kavramdı 

ve Thierry eleştirilere rağmen bunları cesaretle anlatan 

biriydi. Ortaya çıkan bu yeni bilimsel ruh Thierry’nin de 

hırsla topladığı Müslümanların kitaplarında cevaplarını 

bulmuştur. 

Bu ketadral okulları kısa bir süre içinde 12.yy’ın sonlarına 

doğru üniversitelerin kurulmasına öncülük etmiştir. 

Batı Avrupa’nın ilk üniversitesi Güney İtalya’nın Salerno 

kentinde kurulmuştur. Constantine the African kendi ülkesi 

Tunus’tan buraya bir çok kitap getirmiş ve bu kitapları 

Latince’ye çevirmiştir. Kayravan camii kompleksinden 

getirilen bu kitapların tamamı tıp alanında idi ve Avrupa’da 

tıp sahasında yüksek öğretimin başlamasını tetiklemiştir, 

çünkü daha önce Avrupa bu alanda yapılan 

araştırmalara ulaşamıyordu. 

Fransa’nın Montpellier kenti de Salerno’nun bir şubesi 

niteliğinde idi ve Müslüman tıp ve astronomisinin 

çalışılma merkezi olmuştu. 1137 gibi erken tarihlerde bu 

kent tüm bölgelerden öğrencilerin akınına uğramıştır. Bu 

öğrencilerden biri de Robert the Englishman’dir ve astrolabe 

(Türkçe adı usturlap- gökcisimlerinin yüksekliğini 

tayin etmede kullanılan bir gözlem aracı) ve kadran adlı 

Müslümanların buluşları üzerine birer araştırma yazısı 

yazmıştır. 

12.yy başlarında Arapça eserlerin bilgisine sahip olan 

öğretmenlerin seyahata devam etmesiyle Batı dünyasının 

eğitim gücü Paris’e taşındı ve Parisli düşünürler 3 büyük 

okulda; Notre Dame,St. Victor ve St. Genevieve’de 

toplandı. 

Notre Dame’ın tercüme edilmiş, bilimsel dönüm noktalarını 

oluşturan metaryeller ile desteklenmesi ile 1170 yılında 

üniversite büyük bir değişim geçirmiştir. Parisli öğretmen 

ve öğrenciler artık yavaş yavaş 4 farklı fakülte 

(sanat, teoloji, hukuk ve tıp) altında gruplaşmışlardı. Bu 

merkezler Oxford Üniversitesi’nin doğuşuna zemin hazırlmışlardır, 

bunda kısmen 2.Henry’nin İngiliz öğrencilere 

Paris’teki öğretimdeki duraksamadan dolayı orda eğitim 

görmelerini yasaklamasının da etkisi olmuştur. İşte 

bu dönemlerde Dainel of Morloy Paris’e gelmiş ve burdaki 

eğitimin monotonluğundan dolayı Toledo’ya geçmiş 

daha sonra da Oxford Üniversitesi’nde Toledo’da öğrendiklerinden 

oluşturduğu ilk bilim kitaplarını ders kitabı 

olarak okutmuştur. 

Bugün bir çok tarihçi Oxford gibi pek çok Batılı üniversitenin 

projesinin; Kordoba’daki gibi Müslüman üniversitelerinde 

bulunmuş açık görüşlü, seyahat eden bilim 

adamlarının buralardan öğrendikleri ve aktardıklarıyla 

oluşturulduğunda hem fikirdir. Hatta Müslümanlara ait 

rasyonel düşünce temeliyle yazılmış ve Latince’ye tercüme 

edilmiş eserlerin haçlı seferleri dönüşünde getirilmesi 

de bu üniversitelerin oluşumunda etkili olmuştur. 

Kaynak: 

• 1001 Inventions-Muslim heritage in our world, Chief Editor-Prof. Salim 

T S Al-Hassani 


25

toplum 

Çift 

dillilik 

Çiftdilliliğin bir alt türünü oluşturan çocukluğun 

erken dönemindeki çiftdillilikte, her iki dilin öğrenilmesini 

zorunlu kılan sosyal ve dilsel çevre 

sözkonusudur. 

Aişe ALTINTAŞ • aise.goldstein@googlemail.com 

Çiftdillilik en geniş anlamıyla iki dilin aynı anda 

öğrenilmesi, yani iki dili de konuşup anlayabilmek 

demektir. Sözkonusu konuşma ve 

anlama kişiye göre değişiklik gösterdiğinden 

konuyla ilgili araştırmalarda kişisel ve kollektif çiftdillilik 

ayrımı mevcuttur. Kişisel çiftdillilikte kişi başka bir 

dili ilk dili ile aynı oranda bir yetkinlikle kullanabilmektedir. 

Ampirik araştırmalar, ileriki yaşta 

ikinci bir dili öğrenmekle küçük 

yaşta öğrenmenin arasındaki farkları 

açık bir şekilde ortaya koyuyor. 

Verimli bir çiftdilliğin şartları 

Her iki dile de hakim olma düzeyi çok farklı faktörlere 

bağlıdır. Dil öğreniminin zamanı, yeri ve şeklinin 

yanı sıra dilin önemi, çocuğun içerisinde yetiştiği sosyal 

çevrenin dil düzeyi, dilin kurumsal anlamda kabul görmesi 

ve her iki dilin desteklenmesi gibi hususlar sözkonusu 

faktörlerdendir. 

Çiftdilliliğin bir alt türünü oluşturan çocukluğun erken 

dönemindeki çiftdillilikte, her iki dilin öğrenilmesini 

zorunlu kılan sosyal ve dilsel çevre sözkonusudur. 

Örneğin başka bir dilin konuşulduğu aile ve okul buna 

birer örnektir. Burada her iki dilin başarılı bir şekilde 

öğrenilmesinde yer çok önemli bir konumdadır. Kişi 

örneğin başarılı olmak için okulda konuşulan dile hakim 

olmak zorundadır. 

İkinci bir faktör ise her iki dilin öğrenildiği zamandır. 

Örneğin bir çocuk her iki dili de oyun atmosferinde 

ciddi bir çaba olmaksızın öğrenebilirken, yetişkin biri 

ise ikinci dili belli kurallar çerçevesinde, gramer kurallarından 

başlayarak belli bir sürede öğrenmekte, bu da belli 

bir süre almaktadır. Ampirik araştırmalar, ileriki yaşta 

ikinci bir dili öğrenmekle küçük yaşta öğrenmenin 

arasındaki farkları açık bir şekilde ortaya koymuşlardır. 

Diğer bir faktör söz konusu dilin gördüğü itibardır. Bu 

noktada dilin kişinin veya çocuğun dilleri öğrendiği toplumda 

o dilin itibarı gündeme gelmektedir. Dilin itibarlı 

olması sosyal, kültürel veya ekonomik sebeplerle doğrudan 

bağlantılıdır. Örneğin İngilizce dünyanın her tarafında 

konuşulması nedeniyle çok itibarlı bir dilken, Fransızca 

kültürel anlamda itibarlı bir dildir. Sosyal anlamda itibar, 

reddedici bir tavra da neden olabilir. Çiftdillilik hakkında 

önyargılar özellikle pedagojik ve psikolojik gerekçelere 

dayandırılır. 

Çocuğun veya kişinin iki dili aynı anda öğrenmesi 

ağır geldiğinden her iki dili de doğru öğrenemediği öne 

sürülür. Bu önyargılar bilimsel olarak ispatlanamamasına 

rağmen tek dilli toplumda normal bir durumdur. 

Araştırmalar çocukların iki yaşında kısmen her iki dili bilinçli 

ve verimli bir şekilde kullanabildiğini ortaya koymuştur. 

26 


Ayrıca yukarıda 

belirtilen faktörlerin 

değişik etkileri nedeniyle 

bir dilin kişide 

baskın bir dil 

halini aldığı da bir 

gerçektir. Ancak zayıf 

olan dil de yabancı 

bir dil değildir; 

kişinin her iki 

dilde de kendisini 

rahat hissettiği bir 

durum söz konusudur. 

Sonuç olarak çift 

dilliliğin çok sayıda 

faydayı beraberinde 

getirdiğini söyleyebiliriz. 

Bunların arasında 

kişinin konuştuğu 

dilin kültürünü 

bilmesi azımsanmayacak 

öneme sahiptir. 

Kişi söz konusu 

kültürde dilin yardımıyla 

gezinebilmektedir, 

zira dil kelimelerin 

yanı sıra mimik, 

el hareketleri 

ve çeşitli seslerden 

oluşmaktadır. Bunlar 

dilden dile farklı 

önem arz edebilirler. 

Çift dilli olan kişi, 

bunları, uygun yerde 

kullanma bilgisine 

de sahip demektir. 

toplum 

Kurumsal anlamda çift dilliliğe destek yetersiz – 

Almanya da buna dâhil 

Kurumsal anlamda kabul görme ve destek olmaksızın 

çift dilliliğin önemine vurgu yapılmasının getirisi 

çok fazla değil. Avrupa’da çift veya çok dillilik artık çok 

yaygın olan bir durum olmasına rağmen, çift dillilik tüm 

Avrupa ülkelerinde aynı şekilde desteklenmiyor. Çift dilliliğin 

arttığı Almanya’da da çok dilli bir eğitim sisteminin 

desteklendiği söylenemez. 

Almanya’daki okullarda Türkçe dersi ile ilgili gündemde 

olan tartışmaların sonucunda da, Türk kökenli 

toplumun nüfusu dikkate alınmaksızın, İngilizce ve Fransızca 

karşısında Türkçe’ye farklı başka bir sosyal değer 

atfedildiği açık bir şekilde ortaya çıktı. 

Karşı argümanlara bakıldığında Türkçe dersinin olması, 

paralel kurslar olması nedeniyle entegrasyona zararı olacağı 

yönünde söylemlerle 

karşılaşıyoruz. 

Ancak aynı durum, 

hali hazırda ilkokul 

ve anaokullarında 

ders programlarında 

sabit olarak yer 

alan İngilizce için geçerli 

olmuyor. 

Türkçe’ye yönelik 

yaygın bir şekilde 

varolan önyargıların 

populist olduğu 

kadar siyasî yaklaşımlarla 

da bağlantılı 

olduğu bir 

gerçek. 

Baden Württemberg 

Eyaleti Başbakanı 

Günther Öttinger’in 

teneffüslerde 

bile Almanca konuşulması 

yönündeki 

talebi ve Türkçe ile 

ilgili aşağılayıcı ifadeleri 

önyargılı ve 

ikiyüzlülüğün bir 

ifadesi olarak karşımıza 

çıkıyor. 

Kısaca söylemek 

gerekirse, bugünün 

çoğulcu toplumunda 

çift dillilik normal bir 

durumdur ve kendi 

kültürünün bilinçli 

bir şekilde algılanması 

ile çift dillilik 

aile içinde de desteklenmektedir. Tek dilli toplumda çift dillilikle 

ilgili önyargıları artık geride bırakmalıyız, zira çift 

dillilik kendi başına olumsuz bir faktör değildir. Çift dilliliğin 

verimli bir unsur olarak ortaya çıkamaması, aile 

içinde, içinde yaşadığın toplumda, kurumsal anlamda yeterince 

desteğin olmaması gibi hususlarla ilgilidir. Çift 

veya çok dilliliğin akıllıca desteklenmesi halinde bunların 

verimli olmaması için hiçbir neden yoktur. 

Çift dilli olan kişi, bunları, uygun yerde kullanma bilgisine de sahip demektir 

Kaynaklar: 

• Bernd Kielhöfer: Frühkindlicher Bilingualismus, in: Bausch, Karl- 

Richard/ Christ, Herbert/Krumm, Hans-Jürgen (Hrsg.): Handbuch 

Fremdsprachenunterricht, Tübingen, 1989. 

• Manfred Raupach: Zwei- und Mehrsprachigkeit, in: Bausch, Karl- 

Richard/ Christ, Herbert/Krumm, Hans-Jürgen (Hrsg.): Handbuch 

Fremdsprachenunterricht, Tübingen, 1989. 

• Ingrid Gogolin: Erziehungsziel Zweisprachigkeit. Konturen eines 

sprachpädagogischen Konzepts für die multikulturelle Schule, 

Hamburg, 1988. 


27

toplum 

Cami cemiyetlerinin 

entegrasyon çalışmaları 

Başarılı bir eğitim hayatı, iyi bir okul, iyi bir 

staj eğitimi ve iyi bir yüksek okul diploması, bu 

çocuklara toplumsal hayata her yönü ile katılma 

imkânı sunacaktır. 

Abdulgani Engin KARAHAN • akarahan@igmg.de 

kavramı, daha çok ne anlam 

ifade ettiği ile değil, ne anlam ifade etmediği 

ile karşımıza çıkan ve bu arada 

“Entegrasyon” 

bolca kullanılan bir kavram. Her ne kadar 

durum böyle olsa da, ortak yaşamın pek çok yönü bu kavram 

altında tanımlanabilir. Bugün entegrasyon alanında 

pek çok kurum ve kuruluş takdire şayan faaliyetler gerçekleştiriyor. 

Ancak, camiler ve diğer İslamî kuruluşların entegrasyona 

yönelik yapmış oldukları faaliyetler çok nadiren 

kamuoyunun önüne sunuluyor. 

İslamî cemaatler entegrasyon çalışmalarını, İslamî kimliğin 

kuvvetlenmesinin ve İslamî özgüvenin geliştirilmesinin 

topluma entegre olma sürecinde olumlu etki yapacağı 

temel düşüncesinden hareketle gerçekleştiriyorlar. Burada 

her şeyden evvel Müslümanların sivil toplum yaşamına katılmalarını 

sağlayan ve bu insanlara ulaşma imkânı sunanların 

bu dinî cemaat ve kuruluşlar olduğu gerçeğini unutmamak 

gerekir. 

Dinî ihtiyaçların karşılanabileceği bir altyapının mevcudiyeti 

entegrasyon açısından olumlu bir etkiye sahiptir. 

Burada yani Avrupa’da da dinî ihtiyaçların karşılanabilme 

imkânı, özellikle “kendini yabancı hissetme” duygusuna 

karşı geçmişte önemli bir tesir yapmıştı. Böylece, Almanya 

ve Avrupa artık giderek sadece çalışılan yerler değil, aynı 

zamanda yaşamın sürdürüldüğü yerler haline geldi. 

Bu manada dinî ihtiyaçlar başta olmak üzere, birçok ihtiyacın 

giderilebilmesi için “memlekette” olma özlemi de 

giderek azaldı. Zira Avrupa yalnızca bu şekilde Müslüman 

göçmenler tarafından zaman içerisinde bir tür vatan olarak 

kabullenilebildi. İşte bu yüzdendir ki, her şeyden önce Müslümanların 

Avrupa’yı vatan olarak kabullenmeleri konusunda, 

İslamî dinî cemaatlerin sürekli olarak azımsanmasına 

karşın gerçekte büyük bir öneme sahip oldukları tespitini 

yapmak durumundayız. Bu cemaatler zaten, geleneklerine 

bağlı insanlara kaldıkları ülkelerde huzur içinde 

yaşayabilmeleri için gerekli olan samimiyet ve güven duygusunu 

veriyorlar. 

Eğitim Yoluyla Entegrasyon 

Bunun da ötesinde, özellikle İslam Toplumu Millî Görüş’e 

bağlı cemiyetler uzun yıllardan beri pek çok entegrasyon 

çalışması yapıyorlar. On yıldır ev ödevlerine ve okul derslerine 

yardım imkânları sunuyorlar. Bu imkânlar özellikle anne 

ve babasının eğitim konusunda yetersiz olması sebebiyle, 

okul derslerinde geri kalan göçmen kökenli çocuklara yönelik 

olarak yapılıyor. Ayrıca, dil konusunda yetersiz kalan çocuklara 

dil geliştirme imkânları sağlanıyor ve okul ödevlerine 

yardımcı olunuyor. Bu kurslarla, göçmen çocukların iyi 

bir derece ile okulları bitirmeleri, sonuçta da iyi bir meslek okulu 

veya yüksek okula gitme imkânlarına kavuşmaları hedefleniyor. 

Zira başarılı bir eğitim hayatı, iyi bir okul, iyi bir staj 

eğitimi ve iyi bir yüksek okul diploması, bu çocuklara toplumsal 

hayata her yönü ile katılma imkânı sunacaktır. Diğer yandan 

son yıllarda ne yazık ki, devlet tarafından yürütülen pek çok 

entegrasyon girişimine rağmen, bu anlamda okullardaki durumun 

hiç de iyiye gitmediğini ve okul dışı ders yardımları veren 

kuruluşların göçmen kökenli çocuklar için giderek artan 

bir önem kazandığını üzülerek gözlemliyoruz. 

Fahrî hizmetlerle toplumsal hayata katılım 

Gençlik çalışmalarımızın entegrasyon açısından çok özel 

ve önemli bir etkiye sahip olduğu kabul edilmelidir. Kuruluşundan 

bu yana her cemiyetimizin, özelikle gençlerin 

ihtiyaçlarını dikkate alan ve gençlerle ilgilenen bir Gençlik 

Kolları bulunmakta ve çeşitli yaş gruplarındaki çok 

sayıda gencin yararlandığı farklı imkânlar sunulmaktadır. 

Elbette ki, bu çalışmalarda her şeyden önce, mahlukata 

karşı saygı, dürüstlük, dostluk ve başkalarına yardım, di- 

28 


toplum 

ğer insanlarla saygılı ilişki kurmak, uyumlu komşuluk gibi 

dinî değerlerin gelecek nesillere aktarılması ve bu değerlerin 

kendi yaşantılarında hayata geçirilmesi öne çıkıyor. Bu 

temel değerlerden hareketle, Allah’ın razı olabileceği bir 

hayatın gerekliliği ve böylece toplum için çalışmanın ve katılımın 

önemi gençlerin dikkatine sunuluyor. 

Pek çok cemiyetimizde, uyuşturucu ve suç önleme konularında 

uzmanlaşmış diğer sivil toplum kuruluşları ve 

ilgili polis daireleri ile ortak çalışmalar gerçekleştirilmektedir. 

Bu çalışmalarda, sosyal danışmanlar olsun, polis 

memurları olsun, gençleri uyuşturucu ve diğer suçlarla 

ilgili olarak aydınlatıyorlar. Bununla birlikte gençlerimiz 

dindarlararası diyalog gibi toplumsal girişimlerde yerlerini 

alıyorlar. 

Gençlik ile ilgili çalışmalarımız elbette ki, sadece onların 

bilgilendirilip aydınlatılması ile sınırlı değil. Gençlerimiz 

sunulan imkânlarla, boş zamanlarını spor dernekleri 

ve benzeri yerlerde anlamlı 

bir şekilde değerlendirme imkanı 

buluyor. Bu alandaki faaliyetlerimizde 

aslolan düşüncemiz, 

gençlerimize fahri hizmet ve başkalarıyla 

yardımlaşma imkânı 

sunmak ve bu alanda faaliyet gösterebilecekleri 

çalışmalar hazırlamaktır. 

Gençlik Kollarımızın 

yaptığı pek çok çalışma, ilgi ve 

eğilimlerine göre farklı şekillerde, 

gençler tarafından yine gençler 

için hazırlanıyor. 

Çalışmalarımızın önceliği arasında, 

üyelerimizin dinî ihtiyaçlarının 

giderilmesinin yanı sıra, 

toplumsal yaşama katılımları da yer 

alıyor. Bu amaçla, cemiyetlerimiz 

uzun yıllardan beri dindar kişiler 

arasında diyalog çalışmalarının 

artması için gayret sarf ediyor ve bulundukları mahalle 

veya beldelerdeki toplumsal faaliyetlerde de yerlerini alıyorlar. 

Cemiyetlerimiz, özellikle okul ile ilgili bilgilendirme 

çalışmalarını on seneden daha uzun süreden beri düzenliyor 

ve bu çalışmalar büyük ilgi görüyor. Böylece geçmişte, 

“entegrasyon” veya “göç” kavramlarına yalnızca bilim 

çevresi tarafından önem verilen bir dönemde, cemiyetlerimiz 

ilk neslin temsilcilerine bile toplumsal katılım imkanı 

sağlıyordu. 

Cemiyetlerimiz zamanla, bu çalışmalarını hassaten 

göçmen Türk kadınları için, şimdi de entegrasyon kursları 

için dil kursları şeklinde geliştirdiler. Bu kurslar, çoğunlukla 

başka kuruluşlar veya “Volkshochschule” gibi eğitim 

kuruluşları ile işbirliği yapılarak gerçekleştirildi. Bu 

hizmetlerin merkezinde uzun süre çocuklarının okulları 

ile ilgilenmeleri için ebeveynleri duyarlı hale getirme amacı 

yer aldı. Bu amaç hala geçerliliğini korurken, velilerin, 

okul kurumlarında yerlerini almaları, veli toplantıları 

ve diğer okul faaliyetlerine katılmaları da teşvik ediliyor. 

Bu konuda, Peygamber Efendimizin (s.a.v.) “İlim öğrenmek 

her Müslüman için farzdır” hadis-i şerifi öncümüz 

oldu. 

“İnsanların en hayırlısı, insanlara en faydalı olanıdır” 

Bu tür çalışmaların başında cemiyetlerimizde gerçekten 

de, çok aktif olan Kadın Kolları bulunuyor. Kadın Kolları’nın 

hedefi dinî değerlerin aktarılmasının yanı sıra, kadınlarımızın 

cemiyet faaliyetlerine katılımlarını sağlamaktır. 

Bu alanda özellikle genç kızların çok çeşitli eğitim 

imkanlarından yararlanmaları için teşvik edilmelerine 

büyük önem veriliyor. Ancak ne yazık ki, son yıllarda 

iyi eğitim görmüş ve üniversitelerde okumuş genç bayanların, 

inançları sebebiyle iş piyasasında (özellikle devlet 

dairelerinde) iş imkânı bulamadıklarının 

tecrübesini yaşamış 

bulunuyoruz. 

Bir dinî cemaat olarak çalışmalarımızın 

temelinde “İyilik ve 

takvada yarışın” ve “İnsanların 

en hayırlısı, insanlara en faydalı 

olanıdır” düstürları yatıyor. Buradan 

hareketle üyelerimizin sosyal hayatta 

yerlerini almaları hususuna 

özel bir önem veriyoruz. Eksiklik 

veya engellerin bulunduğu 

yerlerde ise bu eksiklik ve engellerin 

kaldırılması için çabalıyoruz. 

Elbette ki, cemiyetlerimiz 

ile diğer toplumsal aktörlerin birbirleri 

ile irtibatlı olmasını arzu ediyoruz. 

Ama ne yazık ki, geçtiği- 

Camiler, tanışmanın da yeri 

miz yıllarda pek çok cemiyetimiz, 

İslamî bir kuruluş olarak bu 

konularda rol almalarının istenmediği gibi olumsuz bir 

tecrübe yaşadılar. Ya, dünya çapında İslam ile bağdaşlaştırılan 

negatif anlayışın hesabını vermek durumunda bırakıldılar, 

ya da entegrasyon önünde engel olarak gösterildiler 

ve işte bu yüzden, örneğin, kamu alanlarında işbirliği 

yapılabilecek kuruluş olarak kabul edilmediler. 

Buna rağmen Müslümanlar, İslamî cemaatler olarak 

farklı toplumsal aktörlerle, özellikle diğer sivil insiyatiflerle 

ortak entegrasyon çalışmaları yapmak ve güvenilir birer 

aktör olarak kendi katkılarını ortaya koymaya çoktan 

hazır. Bu samimiyeti aynı zamanda çoğunluk toplumundan 

da beklemek bizim hakkımız olsa gerek. İslamî cemaatlerdeki 

insanlara daha iyi ve daha kalıcı olarak ulaşabilmek 

için, cemiyetlerin kurmuş olduğu bu köprülerin 

daha iyi bir şekilde kullanılması gerekiyor. Ancak bu yönde 

sarfedilen ciddi manada çabalar bizleri toplumsal katılım 

noktasında esaslı sonuçlara ulaştıracaktır. 


29

dünya 

Cezayir 

Üç asır Osmanlı idaresinde kalan Cezayir’de 

o devre ait eserlerden sömürge dönemini atlatabilenlerin 

canlılığını halen koruduğu görülür. 

Yusuf ZİYA • yza301@hotmail.com 

Cezayir Arapça bir kelime olup “adalar” manasına 

gelir. Bir Kuzey Afrika ülkesi olan Cezayir, 

Osmanlı’nın en batıdaki kolu ve en önemli 

denizcilik merkeziydi bir zamanlar. Akdeniz’de 

zamanla büyük bir güç haline gelen Türk Denizcileri’nin 

reisleri “Cezayir Dayısı” ismiyle anılmaktaydı. 

Osmanlı Dayıları oldukça geniş bir coğrafyada faaliyet 

göstererek yüzyıllar boyunca düşman devletlerin korkulu 

rüyası haline gelmişlerdi. 

Genel bilgiler 

Topraklarının büyüklüğü bakımından Afrika’nın Sudan’dan 

sonra ikinci büyük ülkesi olan Cezayir’in komşuları 

kuzeydoğuda Tunus, doğuda Libya, güneydoğuda 

Nijer, güneybatıda Moritanya ve Mali, batıda Fas ve Batı 

Sahra’dır. Ülkeyle aynı ismi taşıyan başkent Cezayir’in 

yanı sıra Oran, Konstantin, Annaba, Tilimsan, Buleyde 

başlıca şehirleridir. Cezayir’de 32,5 milyonluk nüfusun 

büyük kısmı ülkenin kuzeyinde Akdeniz kıyılarına yakın 

bölgelerde yaşarken, güney bölgeler ise çok geniş olmasına 

rağmen nüfusun sadece 1,5 milyon kadarını barındırır. 

Çünkü bu bölge topraklarının yaklaşık yüzde 85’i Büyük 

Sahra çölü ile kaplıdır. Nüfusun tamamına yakını 

Müslümandır, etnik olarak Berberiler ve Araplardan oluşur. 

Resmi dil Arapça olmakla beraber sömürge döneminin 

etkisi ile Fransızca yoğun olarak konuşulurken, Berberice 

ve Tamaşek dili de kullanılır. 

Tarihî bilgiler 

Eski dönemlerden beri bir yerleşim merkezi olan Cezayir’in 

bilinen en eski halkı Berberilerdi. Milattan önceki 

dönemlerde Fenikeliler, Kartacalıların eline geçen 

ülke, gelişerek bilhassa kıyı ticaretinin önemli bir merkezi 

olmuştu. Daha sonra Roma ve Bizans döneminde 

Cezayir halkı Hristiyanlığı kabul etmişlerdi. İslamiyet’in 

Fransız işgal kuvvetleri esirlerle 

yeryüzünü şereflendirmesi sonrasında bu dini yaymak için 

dünyanın her tarafına dağılan Müslümanlar yedinci asırda 

bu topraklara da gelmiş ve ilk olarak Abdullah bin Ebû 

Serh daha sonra da Ukbe bin Nafi gerçekleştirdiği seferlerle 

İslam’ın bu bölgeye yayılması için uygun ortamı hazırlamışlardı. 

Kuzey Afrika’nın İslamlaşmasında ve bu 

toprakların fethedilmesinde Ukbe bin Nafi’nin çok önemli 

bir rolü vardır. Zira İslam orduları komutanı Ukbe bin 

Nafi’nin atını denize sürerek, “Allah’ım! Eğer şu zulmet 

denizi karşıma çıkmasaydı nam-ı celilini denizler aşırı ülkelere 

götürürdüm” diye haykırdığı bilinmektedir. İslam’ı 

kabul eden bölge halkı, benimsedikleri İslam kültür, medeniyet 

ve adetini ve Arapça lisanını sömürge döneminin 

olumsuz koşullarına rağmen günümüze kadar muhafaza 

edebilmişlerdir. 

Osmanlı dönemine gelindiğinde Barbaros Hayreddin 

Paşa 1519’da, Cezayir’i bir büyük ülkenin himayesi olmadan 

koruyamayacağını anlayarak zamanın Osmanlı hükümdarı 

Yavuz Sultan Selim’e başvurur ve himayesine gir- 

30 


dünya 

mek istediğini bildirir. Bu tarihten itibaren 1830’da gerçekleşen 

Fransa’nın işgaline kadar Cezayir Osmanlı’nın; 

İspanya, Portekiz ve Venedik’i Akdeniz’de durduran, gerektiğinde 

haddini bildiren kolu haline gelir. Bir süre sonra 

da Barbaros, Kanuni’nin isteği üzerine Kaptan-ı Derya 

olmuş ve burası Osmanlı Devleti’nin bir beylerbeyliği 

haline gelmiştir. Üç asır Osmanlı idaresinde kalan Cezayir’de 

o devre ait eserlerden sömürge dönemini atlatabilenlerin 

canlılığını halen koruduğu görülür. 

16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Osmanlı yönetiminde 

barış içinde yaşayan Cezayir Osmanlı’nın dağılma süreciyle 

birlikte sömürgeci güçlerin Afrika’da Osmanlı’dan 

kopardıkları ilk toprak parçası oldu. Fransız orduları 1827 

yılında 37 bin askerle Cezayir'i işgale başladılar. Üç yıl süren 

askeri saldırıların sonucunda Cezayir toprakları tamamen 

Fransızların denetimine geçti. Bir sömürge idaresi 

kuran Fransızlara karşı halk devamlı ayaklanma teşebbüsleri 

içerisinde bulundu. Bu teşebbüsler zamanla 

bölge halkının toplu halde katledilmelerine kadar uzandı. 

Son olarak 1954–1962 yılları arasında Cezayirlilerin Fransızlara 

karşı vermiş olduğu kurtuluş mücadelesinde yüz binlerce 

Cezayirli katledilmiş veya sürülmüştü. Nihayetinde 

uzun süren bir sömürge dönemi sonrasında halkın vermiş 

olduğu mücadele 1962’de “Cezayir Demokratik Halk 

Cumhuriyeti” adıyla bağımsızlığını ilan edilmesiyle neticelendi. 

Bu bağımsızlık sonrasında da ülkede sular durulmadı. 

Zira yakın döneme kadar ülkede kargaşa devam 

etti ve yaşanan tüm bu olumsuzluklar ülkenin gelişememesi 

bakımından bugünkü durumuna tesir etti. 

Cezayir bayrağı 

Bugünkü Cezayir ve Osmanlıdan izler 

Osmanlı zamanından kalma eserlerin çoğunluğunun 

Fransızlar tarafından yok edildiği biliniyor. Hatta bölgeye 

geldiklerinde ilk iş olarak Oruç Reis’in kabrini ortadan 

kaldırdıkları düşünülecek olursa, bu dönemde Osmanlı 

eserlerinin planlı bir şekilde ortadan kaldırılmaya çalışıldığı 

söylenebilir. Bir dönem Osmanlı’nın beylerbeyi olan 

bu ülkede Osmanlı izleri silinmeye çalışılmış; ama tamamı 

yok edilememiş. Yeni Cami ve Ulu Camii ile Osmanlı’nın 

izlerini görmek mümkün. Bunlar sömürge döneminde 

ayakta kalan ender binalardan sadece ikisi. Cezayirlilerin 

bugün kullandıkları Arapça çok farklılık gösteriyor; 

sömürge dili olan Fransızca ise Cezayir’de çok yaygın 

olarak konuşuluyor ve hatta işyerlerinin isimleri de 

genellikle Fransızca. Osmanlı, bu topraklarda 300 yıl kalmış; 

ama Türkçe’yi ne kimse biliyor ne de konuşuyor. 

Fransızlar ise 130 yıl kalmasına karşılık bugün hemen 

herkes Fransızca’yı biliyor ve konuşuyor. 

Başkent Cezayir’e gidip görenler bu şehrin Fransız stilindeki 

binalarıyla örülmüş olduğunu, ana caddelerin ise 

Paris’i andırdığına şahit olurlar. Ara sokaklara nazaran ana 

caddeler bakımlı ve temiz. Bütün binalar beyaz renge boyanmış, 

pencereleri ve panjurları ise deniz mavisi. Bu intizamın 

sebebi de devletin her yıl vatandaşa evlerini boyaması 

için ücretsiz boya vermesiymiş meğer. 

Cezayir’de Osmanlı’ya karşı geçmişten gelen bir minnet 

ve sevgi duyuluyor. Zaten Cezayir’de Türk rakamlarına 

göre 600 bin, Fransız rakamlarına göre 2 milyon Türk 

asıllı Cezayirli’nin yaşadığı tahmin ediliyor. Bunun yanında 

başkent Cezayir’in üç büyük hastanesinin adının İstanbullu, 

İzmirli ve Mustafa Paşa olması, Osmanlı ve Barbaros 

Hayreddin Paşa’ya olan sevginin göstergesi olarak Barbaros, 

Hayreddin, Uluçali ve Osmani gibi soy isimlerinin 

kullanımının yanı sıra; Hazneci, Demirci, Başterzi, Barutçu, 

Sabuncu, Silahtar gibi Osmanlı’dan kalma meslek adları 

da Cezayir’de aile isimleri olarak kullanılıyor. Tüm 

bunların yanında bugün Osmanlı Cezayir halkı arasında 

minnetle anılırken, Fransızlar ise yaptıkları zulümlerle anılıyor 

ve barış medeniyetinin izleri burada görülüyor. 

Nitekim Cezayir Cumhurbaşkanı Buteflika’nın, Türkiye 

Cumhuriyeti’nin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’e 

2005 yılında Osmanlı yönetiminde yaşadıkları ve bağımsızlık 

dönemi olarak adlandırdıkları 300 yılı aşkın bir süreyi 

hatırlatıp ta “Bizi neden bıraktınız?” diye sorması bu 

sevginin bir tezahürü olsa gerek. 

Kaynaklar: 

“Cezayir”, TDV İslam Ansiklopedisi, 7.Cilt, S.483–500 

“Cezayir: Osmanlının kesik kolu”, Mustafa Armağan, e-tarih.org 

“Uzaktaki yakın ülke Cezayir’de Türk izleri”, Saim Orhan, Turkuaz, sayı: 

229 

Ülkenin en önemli liman kenti Oran 

31 

ŞUBAT/FEBRUAR 2009

dünya 

Kahire’de 

kendini görmek 

Hristiyan Kıptilerin kadim yerleşim merkezi olan Kahire’nin, 

İslam’la irtibatı, Sahabe efendilerimizin dönemi gibi 

çok erken bir tarihe kadar geri gitmesinden dolayı, şehir 

İslam tarihinin her döneminden izler taşıyor. 

Ömer Faruk ALTINTAŞ • ofaltintas@igmg.de 

İnsanın alıştığı, bildik gelen ortamların dışında bir 

yerlere seyahati ve oralarda uzun bir süre kalmasının 

beraberinde ne getirdiği ve bunun insana ne tür 

imkânlar açtığı üzerinde çokça tefekkür etmek elzem. 

Hele sizin algınıza takılan, düşüncenizin konusu kıldıklarınızı 

aktarmak, yazıya dökmek, yani başkalarına açmak 

istediğinizde “neyi ve nasıl anlatmalı” sorusu, insanın 

neye, niçin ve nasıl baktığıyla bağlantıyı beraberinde 

getiriyor. Yazmak sadece yazmak olmadığı için anlatacaklarınızın 

sizi ele vermesi, anlatılanda aynı zamanda 

kendinizi de bulmanız kaçınılmaz olsa gerek. Kahire seyahatim 

ve orada geçirdiğim görece uzun bir süre üzerine 

bir şeyler yazmak için oturduğumda kendimi görebileceğim 

bir yazının bitmesini beklemeye koyuldum. 

Her geçen gün, dünyadaki 

birçok yerin birbirine daha 

da çok benzemeye doğru yol 

aldığı zamanlarda yaşadığımız 

sıkça dillendiriliyor. Son 

kırk, elli yılda büyük kalabalıkların 

akın ettiği diğer kadim 

şehirler gibi Kahire de 

kendisine yeni bir çehre veren 

yolları, köprüleri, binalarıyla 

beton yığını görüntüsüne bürünmüş 

bir şehir manzarası 

arz ediyor. Şehrin manzarasının 

bundan ibaret olduğu 

söyleyemeyiz elbet, yakından 

bakıldığında yüzyılların 

izini taşıyan evlere, camilere, 

türbelere, tesadüf etmek, 

tarih kitaplarında yer alan 

şehrin hayalini kurmanıza 

imkân tanıyabiliyor. Oda şeklinde yapılmış mezarlıklarıyla 

ve yokluktan dolayı oralarda ölüleriyle beraber yaşayan 

Kahirelileriyle de eşine az rastlanır bir şehir. Hristiyan 

Kıptilerin kadim yerleşim merkezi olan Kahire’nin, 

İslam’la irtibatı, Sahabe efendilerimizin dönemi gibi çok 

erken bir tarihe kadar geri gitmesinden dolayı, şehir İslam 

tarihinin her döneminden izler taşıyor. El Ezher, İmam 

Hüseyin, Er-Rifai, Mehmet Ali Paşa Camileri, Sultan Hasan 

Mescidi, İmam Şafii hazretlerinin türbesi yıllar boyu 

şehir hayatının merkezinde yer almış ve aynı zamanda hal 

dili ile çok şey söyleyen yapılar. Kahire’nin sokakları şehrin 

yakın geçmişini de hatırlatırken, Fransız, İngiliz ve 

Rus mimarisinin özelliklerini taşıyan apartmanlar, meydanlar 

yakın tarihin şahitleri olarak orada duruyorlar. Ancak bun- 

Sultan Hasan Mescidi ve Er-Rifai Camii 

32 


dünya 

ların sadece tarihte kalmış unsurlar olmadıkları da söylenmeli, 

zira saydığımız ülkeler ve daha birçokları; okullar, 

üniversiteler, kültür merkezleri, enstitüler ile varlıklarını 

ve misyonlarını devam ettiriyorlar bu topraklarda. 

Esasen tüm kadim şehirlerde gördüğümüz hayatın din 

merkezli yapılar, müesseseler etrafında kurulmuş düzenini 

bu şehirde de hemen görebiliyorsunuz. Bunun yanında 

şehirlerin büyümesi, merkeze dinin dışında başka şeylerin 

koyulması çabalarına rağmen, insanların İslam’la irtibat 

noktalarını sabit kılan camileri yaptırdıkları, hatta 

azımsanmayacak sayıda apartman altlarında mescitlerin varlığı 

dikkatlerden kaçmıyor. Halkın kendi yaşantı biçimine 

sahip çıkması dinin yeni şartlar altında da yaşanır olması, 

farklı tezahürleriyle de olsa dini yaşantının devamlılığını 

sağlayan bir unsur olarak ortaya çıkıyor. Öte yandan 

şehrin, taşralı unsurları kendi içerisinde barındırdığını, 

insanların geldikleri yerlerdeki yaşantılarını, kıyafetleri, 

hareketleri, alışverişleri şehirde de sürdürdüklerini 

görüyorsunuz. Apartmanların her birinde giriş bölümlerinde 

kalabalık aileleriyle küçük birkaç oda da yaşayan 

aile fertlerinin kıyafetleri, duruşları, o bölgenin 

insanın sürekli hissettiğiniz sükûnetini doğrudan 

yansıtıyor. Hayatları, çoğunlukla dışarıda geçen 

bu insanların, fikren olmasa bile, şehir hayatının 

getirdiklerine içten içe isyanlarını hissediyordum. 

Kahire şehrinin eski zamanlardan beri ilim 

merkezi olmasının bereketiyle olsa gerek, halen 

dünyanın her tarafından ilme talip olanların yolunun 

düştüğü bir yer. Bir süredir diğer fakülte ve bölümlerinde 

yer aldığı El-Ezher Üniversitesi, dini 

tedrisat için Müslüman ülkelerin çoğundan talebe 

çekiyor. Geleneğimizdeki hocadan icazetname 

almanın, yani hocanın talebesine aktardığı ilmin 

Efendimiz’den (s.a.v) kendisine gelene kadar 

kimlerden geçtiğinin şeceresini vererek ders verme 

yetkisini aktarma geleneği halen yaşatılıyor. İlmin hocadan 

tahsil edilen ve talebeye aktarılan bir hal olduğu ve 

sadece kitaptaki malumattan ibaret olmadığını hatırlatıyor. 

Malezya devletinin de desteği ile Kahire’ye okumaya 

gelen Malezyalılar için açılan muazzam öğrenci yurtları 

kurumsal bir gücün arkasında olması halinde talebelerin 

önlerindeki imkânların ne kadar genişleyeceği gösteren 

iyi bir örnek. Arapça tedris etmek için uygun ortamın 

bulunabileceği bir şehir olan Kahire’de, insanlarla irtibatın, 

sohbetin, dostluğun da kolay kurulabilmesi, Arapların 

alışkanlıkları, tavır alışları, gelenekleri, dini yaşama 

biçimleri, insanın kendi dinine bakışını da genişletmeye 

imkân tanır mahiyette. 

Hayatın öne çıkarılan tüketim, alışveriş, eğlence gibi 

unsurlarını körüklemek adına sinemanın, televizyonun, 

müziğin kullanıldığı gözlerden kaçacak gibi değil. Şarkı 

kliplerinin, televizyon dizilerin de var olan tiplerin, ortamların, 

toplumda neredeyse hiç karşılığının olmadığı 

belli, ancak toplumun alışkanlıklarını, bakışını, algılarını 

Kahire yakınlarındaki Piramitler (Ehram) 

dönüştürmek, değiştirmek adına başarılı bir şekilde aracı 

kılındıkları bir gerçek. İslam ile yüzlerce yıldır yoğrulmuş 

geniş toplum kesimlerinin içerisine işlemiş olan özelliklerin 

bu anlamıyla tüketimi, eğlenceyi, alabildiğine alışverişi 

engelleyici mahiyette olmaları, bahsettiğimiz dönüştürme 

çabalarını beraberinde getiriyor. Esasen söz konusu 

engeller büyük ölçüde Batı toplumları için de geçerli 

olmakla beraber orada katedilen mesafenin, nesillerdeki 

değişimin, bunu görünmez kıldığını söyleyebiliriz. 

Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra başta 

onun varisi olan Türkiye olmak üzere, geçmişte imparatorluk 

tarafından yönetilen topraklarda bir kimlik, bir 

kendini tanımlama arayışı son bulmuş değil. Mısır’ın da 

kendine bir tarih, köken üretme çabaları esnasında eski 

Firavun uygarlığına vurgu yapılması ve öne çıkarılması, 

Mısır’ın piramitlerle anılmasını beraberinde getiriyor. Mısır’ın 

en önemli müzesi olan ve Kahire’nin merkezinde bulunan 

Mısır Müzesi’nde sadece eski Mısır uygarlığı ile 

ilgili buluntuların sergilenmesi dikkatleri çekiyor. Haddizatında 

insanlara cevap gibi yansıtılanların, kendi memleketimde 

benzerini yaşadığımız şekliyle, köklerinin olmadığı, 

arızi bir zorlama ile ayakta tutulmaya çalışıldıkları gören 

gözler için aşikâr. Hakikat perdelenebilir, ancak bir yol 

bulup, kendini açığa çıkaracaktır elbet. 

Şehirlerin sokakları, mimarisi, kahveleri, okulları, alışveriş 

mekânları gibi tüm unsurları ile beraber geçmişten 

bugüne uzanan çizgi de, karışık zihinlerin toparlanması 

için uygun malzemeler taşıyor. İnsanın aynasının yaptığı 

iş olduğu söylenegelmiştir, bundan toplumların aynasının 

kurdukları şehirlerdir yargısı yanlış olmasa gerek. Ancak 

bizde alışkanlık olduğu üzere doğu şehirlerini batıdakilerle 

karşılaştırarak, düzensizlik, pislik, karmaşadan 

dem vurmadan önce, bunları birer olgu olarak kabul etmekle 

beraber arkasında yatan nedenler ve bizzat düzenin ne olduğu 

konusu üzerine eğilmek aklıselimin gideceği yoldur. 

Bilhassa şu soruların peşinde koşalım: Bize has, başı 

ve sonuyla kendimizden neşet eden bir şeyimiz kaldı mı? 

En önemlisi biz diye bir şeyden söz edebiliyor muyuz? 


33

islam und 

leben 

Gottesdienste 

im Alltag 

Im Leben eines Muslims gibt es keine 

Unterteilung zwischen dem alltäglichen 

Leben und dem Gottesdienst. 

Assoc. Prof. Özcan HIDIR • ohidir@hotmail.com 

Die Gottesdienste (Ibâda), die zu den Grundlagen 

der Religionen gehören, machen den 

Glauben nach außen hin sichtbar. Im Islam 

beschränken sich Gottesdienste nicht 

nur auf bestimmte Praktiken, die den Menschen seinem Schöpfer 

näher bringen; jegliches Verhalten, das mit der Absicht 

begangen wird Allah Nahe zu sein und ihm zu dienen, 

wird als Gottesdienst bewertet. Dies ermöglicht dem 

Menschen sein gesamtes Leben im Sinne eines Gottesdienstes 

zu leben. Im dem Vers: „Sprich: „Siehe, mein 

Gebet, mein Gottesdienst, mein Leben und mein Tod gehören 

Allah, dem Herrn der Welten.“ (Sûre An’âm, 

[6:162]) weist Allah auf diese Tatsache hin. Demzufolge 

beschränkt sich der Gottesdienst im Islam nicht nur auf das 

Gebet (Salâh), das Fasten (Sawm), die Hadsch, die Zakât 

und Bittgebete (Duâ). Sämtliche Tätigkeiten, die zum 

Wohlgefallen Allahs verrichtet werden, sind gute Taten 

(pl. Â‘mâl as-sâlih). Selbst wenn der Glaube (Îmân) der 

Religiösität Ausdruck verleiht, demonstrieren die praktisch 

umgesetzten Gottesdienste den Îman im Herzen und 

stellen eine körperliche Glaubensbezeugung dar. Mit den 

folgenden Worten weist Allah darauf hin, dass er den Menschen 

als das ehrenhafteste Geschöpf auf Erden geschaffen 

hat, damit er ihm dient: „Und die Dschinn und die 

Menschen habe Ich nur dazu erschaffen, dass sie Mir dienen.“ 

(Sûre Zârijât, [51:56]) 

So ist die Annäherung des Menschen an seinen Schöpfer 

in dem Ausmaß, in dem er seinen Pflichten nachkommt. 

Nach dieser Auffassung ist das Leben selbst ein Gottesdienst 

und alle Gottesdienste wiederum das Leben 

selbst. Sie sind nicht vom Leben losgelöst, sondern fest darin 

integriert. Im Leben eines Muslims gibt es keine Unterteilung 

zwischen dem alltäglichen Leben und dem Gottesdienst. 

Die Gottesdienste, die berufliche Tätigkeit und 

die Nähe zum Schöpfer als Ganzes betrachtet, machen 

den „islamischen Charakter“ einer Person oder einer Gemeinschaft 

aus. Hinsichtlich dessen führte der Islam als eine 

universelle Religion Richtlinien für die gesamte 

Menschheit ein, die alle Bereiche des Lebens u. A. die 

Bereiche Theorie-Praxis, Glaube-Handlung, das Familienleben, 

die Ökonomie, Individuum-Staat, gesellschaftliches 

Sämtliche Tätigkeiten, die zum Wohlgefallen 

Allahs verrichtet werden, sind 

gute Taten (pl. Â‘mâl as-sâlih). Selbst 

wenn der Glaube (Îmân) der Religiösität 

Ausdruck verleiht, demonstrieren 

die praktisch umgesetzten Gottesdienste 

den Îman im Herzen und stellen eine 

körperliche Glaubensbezeugung 

dar. 

34 


islam und 

leben 

Leben-politisches Leben, umfassen. Damit zeigt der Islam 

dem Muslim Maßnahmen auf, um ein Gleichgewicht 

zwischen seiner Berufstätigkeit, seinen Taten, seinen täglichen, 

wöchentlichen und jährlichen Gottesdiensten herzustellen. 

Das moderne Berufsleben und die Schwierigkeiten 

der Religionsausübung 

Die Arbeitsmethoden und Arbeitszeitenregelungen der 

modernen Berufswelt, insbesondere die der westlichen 

Länder, bringen, trotz der vermeintlichen wirtschaftlichen 

Produktivität, die Verrichtung der Gottesdienste betreffende 

Probleme mit sich. Vor diesem Hintergrund bringt 

das heutige vom Kapitalismus gelenkte Berufsleben keinen 

Einklang zwischen den religiösen, politischen und familiären 

Bereichen des Lebens. Im Gegenteil, dies führt 

zur Polarisierung und Spaltung, so dass das Berufsleben 

und die Ethik, die Politik und das religiöse Leben sowie 

das Alltagsleben und die Religion und Ethik miteinander 

kollidieren und im Widerspruch zur menschlichen Natur 

stehen. Ein Muslim, der acht bis zehn Stunden arbeitet, fühlt 

sich zwischen seinen Gottesdiensten und seiner Arbeit hin 

und hergerissen. Die Anstrengungen des Berufsalltags erschweren 

die Situation zusätzlich. Damit wird die Diskrepanz 

zwischen Gottesdienst und Leben im Zuge der 

Säkularisierung zunehmend größer. Es verbreitet sich vermehrt 

die Auffassung, dass der Muslim seine Gottesdienste 

verrichten, seinen Beruf und sein Leben jedoch nur nach 

außerislamischen Richtlinien führen könne. 

Darüber hinaus sollten die Muslime in nichtmuslimischen 

Ländern beachten, dass ihre Gebete am Arbeitsplatz 

vor Nichtmuslimen nicht zu einer öffentlichen Inszenierung 

werden. Einige Muslime, die ihre Gebete verrichten 

möchten, nehmen ihre Gebetswaschung in den gemeinsam 

genutzten Waschräumen vor und verrichten ihre 

Gebete in der Öffentlichkeit. Dies kann im Hinblick 

darauf, den gelebten Glauben zu zeigen, von Vorteil sein. 

Denn so manches öffentliche Gebet, das friedvoll verrichtet 

wird, kann dazu führen, dass Menschen, die nach 

innerer Harmonie streben, den Islam für sich entdecken. 

Doch dabei darf nicht außer acht gelassen werden, dass der 

Islam hierdurch auch einen Imageschaden erleiden kann. 

Man kann des Öfteren Muslime in der Einkaufsstraße oder 

vor einer staatlichen Behörde beim Beten beobachten, 

was dazu führen kann, dass einige Menschen Anstoß daran 

nehmen. Die Sorge der Muslime um die Einhaltung der Gebetszeit, 

ist sicherlich ein berechtigtes Argument. In diesem 

Fall sollte der Muslim jedoch ruhigere Orte bevorzugen, 

denn zum einen verhindert er damit, dass das Gebet zu 

einer öffentlichen Attraktion wird, zum anderen entspricht 

dies eher dem Geist des Islams und des Gebets. 

Erst durch die Einbettung des täglichen Berufs,- und Familienlebens 

in die Gesamtheit des Islams, erhält der Gottesdienst 

seinen wahren Charakter. 

Taten, die mit der Absicht begangen 

werden das Wohlgefallen Allahs zu 

erlangen, tragen dazu bei, dem 

Leben, dem Tod und dem Jenseits 

einen Sinn zu geben. 

Wenn ein Mensch nicht in der Lage ist, sich mit all seinen 

Sinnen Allah zuzuwenden, d. h sein Herz, sein Verstand 

zerstreut sind, wird es ihm nicht möglich sein mit dem 

ganzen Herzen bei der Sache zu sein. Aus diesem Grund 

ist es wichtiger denn je das Leben, den Beruf und die Gottesdienste 

in Einklang zu bringen. Denn die Verrichtung 

der Gottesdienste, die ein Ausdruck der Beziehung zu Allah 

und Ausdruck des Glaubens sind, mit Aufrichtigkeit 

(Ichlâs) und mit der Bestrebung Allahs Wohlgefallen zu 

erlangen, beeinflussen die menschliche Psyche. Dies verleiht 

dem Menschen eine Lebendigkeit, Harmonie und 

Begeisterung, was sein Berufsleben positiv beeinflusst. 

Taten, die mit der Absicht begangen werden das Wohlgefallen 

Allahs zu erlangen, tragen dazu bei, dem Leben, 

dem Tod und dem Jenseits einen Sinn zu geben. Dies bewahrt 

den Menschen davor, sich nur den materiellen Werten 

zuzuwenden und führt zu einem glücklichen Diesseits 

und Jenseits. Sofern der Mensch ein Bewusstsein dafür 

entwickelt, ständig unter der Obhut Allahs zu stehen, wird 

er sein Berufsleben nach den Verboten und Geboten Allahs 

entsprechend gestalten. So wirken sich die Gottesdienste 

nicht bloß auf die Beziehungen des Menschen zu 

seinem Schöpfer, sondern auch zu seinen muslimischen und 

nichtmuslimischen Mitmenschen und allen Lebewesen 

positiv aus. Diese Art des Gebets, findet in dem Hadîth Erwähnung, 

in dem der Gesandte Allahs auf die Frage was 

„Ihsân“ bedeute, antwortet: „Bete so, als ob du Allah sehen 

würdest.“ (Buchârî, Îmân, 37; Muslim, Îmân, 1, 5) 

Diese Gebete bewahren den Menschen, wie auch in dem 

Koranvers „Siehe das Gebet bewahrt vor Schandbarem und 

Verbotenem…“ (Sûre Ankabût, [29:45]) erwähnt wird, 

vor allem Übel, vor Stress, vor Depressionen, vor beruflichem 

und materiellem Ehrgeiz, vor persönlicher und familiärer 

Unzufriedenheit und bessern auf diese Weise das 

Berufsleben und den Charakter des Menschen. 

Der Ausgleich zwischen physischem und spirituellem 

Leben bei den Gottesdiensten 

Das Wesentliche beim Ausgleich zwischen physischem 

und spirituellem Leben ist es, die Opferung des Jenseits 


35

islam und 

leben 

Ehrgeizige Bestrebungen im Beruf, 

die die Vernachlässigung der Familie 

und der gesellschaftlichen Verantwortungen 

zufolge haben, kommen dem 

Verlust des vom Gesandten Gottes 

empfohlenen Lebens zugunsten des 

weltlichen Lebens gleich. 

für das Diesseits und des Diesseits für das Jenseits zu vermeiden, 

sich bei der Arbeitsorganisation an das Jenseits zu 

orientieren, ohne dabei das diesseitige Leben zu vernachlässigen. 

Die Loslösung von weltlichen Angelegenheiten 

bezieht sich nicht auf die ökonomische Ebene, vielmehr 

sollte eine geistige Loslösung von Weltlichem angestrebt 

werden. Kurzum, der Islam empfiehlt die Ausgewogenheit 

in den Gottesdiensten, so dass das man selbst, die Familienmitglieder 

und die Menschen, für die der Mensch verantwortlich 

ist, nicht vernachlässigt werden. Hierzu empfahl 

Muhammad (saw) an den Gottesdiensten, die zwar wenig 

an der Zahl, aber regelmäßig verrichtet werden, festzuhalten 

und ein Gleichgewicht zwischen dem Berufsleben 

und dem religiösen Leben anzustreben. Ehrgeizige 

Bestrebungen im Beruf, die die Vernachlässigung der Familie 

und der gesellschaftlichen Verantwortungen zufolge 

haben, kommen dem Verlust des vom Gesandten Gottes 

empfohlenen Lebens zugunsten des weltlichen Lebens 

gleich. Dieser Zustand, der heutzutage bei vielen Muslimen 

zu beobachten ist, zeugt von innerer Zerrissenheit. Der 

Mensch fühlt sich hin und hergerissen zwischen den beruflichen 

Anforderungen, seinen ehrenamtlichen Tätigkeiten 

und religiösen Verantwortungen. 

In Anbetracht dieser Situation empfiehlt es sich, die 

persönlichen Pflichten und religiösen Tätigkeiten nicht 

miteinander zu vermengen. Ein Mensch, der nicht er selbst 

sein kann, sich nicht kennt, unfähig ist in Bezug auf Berufsleben 

und Gottesdiensten für sich selbst etwas zu tun, 

wird anderen nicht nützlich sein. Die erste Pflicht jedes Menschen 

ist daher die Eigenständigkeit. Erst der nächste 

Schritt ist die Hilfeleistung an andere. Das Wesentliche 

ist es, niemandem zur Last zu fallen und Umstände zu bereiten. 

In diesem Zusammenhang ist der Ausspruch Umars 

(ra) „Was hast du heute für Allah getan?” in dem Sinne zu 

verstehen, was man heute für sich selbst getan hat? Denn 

jemand, der sich selbst nichts Gutes tun kann, kann im 

Grunde genauso wenig für Allah und den Islam tun. Kann 

ein Mensch, der nicht betet, sich nicht um die Versorgung 

seiner Familie bemüht, nichts für das Jenseits tut, sich 

nicht weiterbildet, nicht den Vorsatz beherzigt „heute bin 

ich weiter als gestern”, unfähig ist Zeichen zu setzen, seine 

Beziehungen zu seiner Familie und seinen Mitmenschen 

täglich zu bessern und seine schlechten Angewohnheiten 

nicht aufgeben kann, etwas tun, um Allahs 

Wohlwollen zu erlangen? 

Bei der Herstellung des Gleichgewichts zwischen dem 

Alltag und den Gottesdiensten ist es darüber hinaus notwendig 

den Gottesdiensten eine höhere Priorität einzuräumen. 

Aufgaben sollten nach ihrer Wichtigkeit unter 

Beachtung der Gebetszeiten organisiert werden. Eine Kategorisierung 

in „dringende und wichtige Aufgaben”, 

„nicht dringende aber wichtige Aufgaben”, „dringende 

aber unwichtige Aufgaben” und die Einbettung der Gebete 

innerhalb dieser Zeiten kann sich als nützlich erweisen. Diese 

wiederum sollten in die Kategorien „ist diese Tat wirklich 

notwendig?”, „was verliere ich, wenn ich diese Tat aufgebe”, 

„kann diese Tat verschoben werden?”, „will ich 

diese Tat verrichten, weil sie notwendig ist, oder weil ich 

Gefallen daran habe?” eingeordnet werden. 

Häufige Fehler bei der Herstellung 

des Gleichgewichts 

Fehler, die in diesem Zusammenhang häufig begangen 

werden sind: 1. Der Wunsch innerhalb kürzester Zeit viel 

zu erreichen führt zuweilen dazu, dass der Mensch nicht 

abwägt, ob die richtigen Taten, zu den richtigen Zeiten 

und den Zielen der Muslime entsprechend ausgeführt werden. 

2. Weltlichen Tätigkeiten wird in dem Glauben, dass 

sie wichtiger wären, ein Vorrang eingeräumt und die Gebete 

vernachlässigt. 3. Das Fehlen einer Planung, die den 

Einklang zwischen den beruflichen Pflichten, den Gottesdiensten, 

den Interessen und sozialen Verpflichtungen 

gewährleisten soll. 4. Bei der Zielsetzung in den Bereichen 

Arbeit und Gottesdienst dürfen die Verpflichtungen des 

Augenblicks nicht vernachlässigt werden. 5. Aufgeschobene 

Aufgaben häufen sich und wirken sich negativ auf die 

Gebete aus, was wiederum zu einer Schwächung des Glaubens 

führen kann. 6. Dass ein regelmäßiger Schlafrhythmus 

und ausreichend Schlaf sehr wichtig sind, wird nicht 

beachtet. Langes Schlafen gilt jedoch als ungesund und beeinträchtigt 

die berufliche Effektivität. Auch der Segen 

(Baraka) des Lebens schwindet dahin. 

Die Beachtung dieser Punkte wird zu einer Ausgewogenheit 

zwischen dem Berufsleben und den Gottesdiensten 

führen. Ein Ungleichgewicht in diesen Bereichen 

führt andernfalls zu einem schlechten Gewissen, Unzulänglichkeit, 

Verzweiflung, Unzufriedenheit und Hoffnungslosigkeit. 

Stress, Depression und andere für unsere 

Zeit typischen mentalen Krankheiten sind die Folge. Die 

Begleiterscheinungen äußern sich häufig in fehlender Leistungsfähigkeit, 

Motivationslosigkeit und die Unfähigkeit, 

die Pflichten ordnungsgemäß zu erfüllen. 

Dass dies nicht im Sinne einer Herstellung eines Gleichgewichts 

zwischen Berufsleben und Gebeten ist, bedarf keiner 

weiteren Erläuterung. 

36 


verband 

IGMG kritisiert Darstellung der 

jüngsten Integrationsstudie 

„Integrationsmängel haben nichts mit ethnischem oder kulturellem 

Hintergrund zu tun!“ - „Herausforderungen müssen 

in gemeinsamen Anstrengungen bewältigt werden!“ 

Verantwortlichen des Instituts sollten bei 

ihren Äußerungen beachten, dass ihre Darstellung 

der Studienergebnisse nicht von 

„Die 

ethnischer und religiöser Pauschalisierung 

geprägt ist“, sagte der Generalsekretär der IGMG in einer ersten 

Erklärung zu der Darstellung der jüngsten Studie über die 

Integration der Türken in Deutschland mit dem Titel „Ungenutzte 

Potenziale – Zur Lage der Integration in Deutschland“ 

durch das Berliner Institut für Bevölkerung und Entwicklung. 

Üçüncü’s Kritik bezog sich insbesondere auf die Darstellung 

der Ergebnisse der Studie. So seien beispielsweise 

Äußerungen, die einen Bezug von Religiosität und Desintegration 

implizieren, wissenschaftlich nicht belegt und daher 

auch nicht seriös. Weiterhin sei es zwar bekannt, dass sich 

beispielsweise in puncto Bildung wesentliche Defizite bei 

vielen türkischstämmigen Migranten feststellen lassen. Dies 

sei aber keineswegs ein Problem ihrer Herkunft: „Die Darstellung 

der Studienergebnisse vermittelt den Eindruck, als sei der 

Misserfolg von bestimmten Bevölkerungsgruppen eine Folge 

ihrer Ethnie oder ihres Glaubens. Vielmehr sind vor allem 

sozial- und bildungspolitische Fehlentwicklungen bedingt 

durch die gesellschaftspolitische Ignoranz der Verantwortlichen 

in den vergangenen Jahrzehnten verantwortlich für die 

aktuelle Lage. Die belegen zahlreiche wissenschaftliche Studien, 

“ so Üçüncü. 

„Auch die vorgelegte Studie bestätigt mit der offensichtlichen 

Diskrepanz zwischen den Ergebnissen der einzelnen 

Bundesländer diese Befunde“. Dass beispielweise 

der Bildungsgrad der in Berlin lebenden Türken höher ist als 

derjenigen im Saarland oder dass Berlin sowohl den höchsten 

Anteil der Türken ohne Bildungsabschluss als auch den 

mit dem höchsten Anteil an Akademikern aufweise, zeige die 

Komplexität der Thematik. Zudem dürfte das Ergebnis aus 

dem Saarland auch deshalb verblüffen, da im Angesicht der 

geringen ethnischen Konzentration und der verhältnismäßig 

geringen Zahl an religiösen Vereinen die dargelegten Mängel 

bei der Integration eben nicht ethnische oder religiöse Zugehörigkeit 

zurückzuführen sind. 

Desweiteren würden Aspekte zwischen verschiedenen Migrantengruppen 

gegenübergestellt, die man so keinesfalls 

miteinander vergleichen könne. „Dies führt dazu, dass die 

Studie zahlreiche Verzerrungsfaktoren beinhaltet und somit 

zu falschen Analysen vereitelt. Insgesamt muss bei Studien 

dieser Art dringend darauf geachtet werden, dass nicht nur 

bei der Datensammlung, sondern auch bei der Datenauswertung 

wissenschaftliche Maßstäbe angelegt werden und 

eine Kulturalisierung der Problematik ausgeschlossen wird. 

Das letztere ist gefährlich, da dadurch Vorurteile innerhalb 

der Gesellschaft verfestigt werden können. Gerade deshalb 

müssten sich Medien kritisch mit solchen Studien auseinandersetzen 

und zudem für eine ausgewogene, verantwortungsvolle 

Berichterstattung sorgen: „Die Art und Weise 

der meisten Berichte über die Studie zeigt, dass lediglich 

gängige Klischees bedient werden. Die Türken pauschal als 

die am schlechtesten Integrierten Migranten in Deutschland 

zu bezeichnen, entspricht weder den tatsächlichen Gegebenheiten, 

noch dem Selbstverständnis dieser Menschen,“ 

so Üçüncü. 

„Nichtsdestotrotz zeigen die vorliegenden Ergebnisse 

aber auch, dass man sich auch in der türkischen Community 

noch wesentlich intensiver um gesellschaftliche Partizipation 

bemühen müsse. Insbesondere müssen sich Eltern 

wesentlich stärker mit der Bildung ihrer Kinder befassen 

und die bestehenden Angebote des Bildungssystems 

konsequent nutzen, damit ihre Kinder mit möglichst 

guten Bildungsabschlüssen ihren Platz in der Mitte der 

Gesellschaft einnehmen und damit sowohl sich, als auch 

dem Gemeinwohl dienen können“, so Üçüncü. Auf der 

anderen Seite fehle es an wesentlichen Maßnahmen zur rechtlichen 

Gleichstellung der Migranten und ihrer institutionellen 

Strukturen. Zudem seien die Anerkennung von gesellschaftlicher 

Pluralität und der Respekt vor Differenz 

mehr denn je mit großen Vorbehalten verbunden. 

„All diese Herausforderungen müssen wir in gemeinsamen 

Anstrengungen bewältigen und dürfen dabei die 

Augen vor den vielen Erfolgen und insbesondere wesentlich 

größeren Bemühungen in den letzten Jahren nicht 

verschließen“, so Üçüncü abschließend. 


37

kommentar 

Wenn Kinder 

sterben... 

Oğuz ÜÇÜNCÜ • oucuncu@igmg.de 

„Es sei nicht verwunderlich, dass einem der 

Tod von Kindern" an Herz und Nieren 

„gehe“. Mit diesen Worten versuchte der 

Organisator des Weltwirtschaftsgipfels 

in Davos, Klaus Schwab, den Eklat um den türkischen 

Ministerpräsidenten Erdogan herunter zu spielen. Demnach 

ist der Regierungschef der Türkei was Kinder angeht halt 

einfach sehr sensibel und hat deshalb mit seiner gesamten 

Delegation wutentbrannt den Konferenzort in den Schweizer 

Alpen mitten in der Nacht verlassen. 

Selbst dieser klägliche Erklärungsversuch des Organisators 

fasst eigentlich die Debatte um die israelische Aggression 

im Gaza-Streifen auf sehr makabre Weise zusammen. 

Nicht die Besatzungspolitik Israels, nicht das 

Bombardement von zivilen Zielen, nicht der Einsatz von 

geächteten Waffen, nicht die endlose Verletzung von 

Völkerrecht, nicht die Blockade der Grenzübergänge, 

nicht die toten und verletzten Erwachsenen, nein, es waren 

die toten und verletzten Kinder, quasi die Kollateralschäden 

des Krieges, die Premier Erdogan im wahrsten 

Sinne des Wortes den Kragen platzen ließen. Diese 

Art der Tatsachenverdrehung ist der eigentliche Skandal 

von Davos. 

Zum Glück hat sich der gesamte Hergang praktisch „live“ 

vor der Augen der Weltöffentlichkeit abgespielt und so 

sind wir vielleicht oder sogar sehr wahrscheinlich alle 

Zeugen eines historischen Momentes in der Zeitgeschichte 

geworden. Denn mit seinem 12-minütigen Redebeitrag 

hat Erdogan, als erster türkischer Regierungschef überhaupt, 

noch dazu mit einer bisher beispiellosen Offenheit, 

einen schonungslosen Inneneinblick auf die Geschehnisse 

hinter den Kulissen der Weltpolitik gewährt und damit 

auch die bedrückende Tragik des Konfliktes in Gaza offenbart. 

Auf dem Rücken einer Bevölkerung, die nunmehr 

seit 42 Jahren praktisch in einem Freiluft-Gefängnis lebt, 

verfolgen die politisch Verantwortlichen insbesondere in 

Israel, aber auch in der Westbank, in Ägypten und in Saudi-Arabien 

eine rücksichtslose Macht- und Interessenpolitik, 

die Ministerpräsident Erdogan unverhohlen beim 

Namen genannt hat. Mit seiner erneuten Wortmeldung in 

direkter Erwiderung auf den israelischen Staatspräsidenten 

hat er darüber hinaus, ohne ein diplomatisches Blatt 

vor den Mund zu nehmen, seine Abscheu vor der Inszenierung 

in Davos unmissverständlich deutlich gemacht. 

Da wurden auf der einen Seite der UN- Generalsekretär, 

der Generalsekretär der Arabischen Liga und der 

türkische Ministerpräsident auf dem Podium vom Moderator 

gemaßregelt bzw. gegängelt und da durfte auf der 

anderen Seite Shimon Perez, natürlich als letzter Redner 

des Panels, praktisch ohne Unterbrechung, einen mit Lügen, 

Polemik, Theatralik und Vorwürfen an die Diskutanten 

reich gespickten Vortrag halten und wurde, welch 

Wunder, mit tosendem Applaus von den Führungseliten der 

Welt bedacht. Das hat sich Tayyip Erdogan, im Gegensatz 

zu Ban Ki Moon und Amr Mussa nicht gefallen lassen. 

Auch hat er dem hochkarätigem Publikum mit den 

Worten: „Wer offensichtlichem Unrecht applaudiert, begeht 

selbst ein Verbrechen gegen die Menschlichkeit“, 

sein Missfallen unmissverständlich zum Ausdruck gebracht 

und als „personifiziertes Gewissen“ des World Economic 

Forum bzw. „Stimme der Unterdrückten“ die Bühne 

verlassen. Es hätte den anderen Teilnehmern der Diskussion 

ebenso gut zu Gesichte gestanden, das Podium 

zu verlassen. 

Die Weltöffentlichkeit darf sich nicht länger von einer 

israelischen Führung verhöhnen lassen, die geltendes Völkerrecht 

mit Füßen tritt und mit der Ermordung von Zivilisten 

und der rücksichtslosen Zerstörung ziviler Infrastruktur 

offensichtliche Kriegsverbrechen begangen hat. Wenn es 

den Teilnehmern der Konferenz in Davos tatsächlich ernst 

ist mit dem Weltfrieden, dann sollten sie endlich davon 

Abstand nehmen im Nahost-Konflikt Ursache und Wirkung 

miteinander zu vertauschen. Darüber hinaus sollten auch 

sie sich dafür einsetzen, dass Israel die zahllosen Resolutionen 

des Weltsicherheitsrates endlich umsetzt und die 

Besatzung Palästinas ein sofortiges Ende findet. 

38 


K‹TAP KULÜBÜ • Merheimer Str. 229, 50733 Köln 

• Tel: 0221- 73 90 441 • Fax: 0221- 72 30 61 • E-Mail: info@kitap-kulubu.de • www.kitapkulubu.de

25 yaşından küçük 

gençlere, Nisan-Haziran 

arasında özel Umre fiyatı 

(940,- Euro) 

Gençlere özel olan bu 

program, Almanya 

haricindeki ülkeler için 

1040 Euro’dur. 

IGMG UMRE UÇUŞ PLANI / FLUGPLAN 2009 / 1430 IGMG RAMAZAN UMRESİ UÇUŞ PLANI / FLUGPLAN 2009-1430 

NO BÖLGE GİDİŞ DÖNÜŞ UÇUŞ YERİ PROGRAM MÜDDET ÜCRET 

Gençler: 

1 BREMEN/HANNOVER 29.03.2009 12.04.2009 FRANKFURT PASKALYA 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

2 KÖLN 03.04.2009 17.04.2009 FRANKFURT PASKALYA 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

3 RUHR-A/KUZEY RUHR 05.04.2009 19.04.2009 FRANKFURT PASKAYA 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

4 INNSBRUCK/VİYANA 04.04.2009 18.04.2009 MÜNİH PASKALYA 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

5 DÜSSELDORF/HESSEN 06.04.2009 20.04.2009 FRANKFURT PASKALYA 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

6 BERLİN 06.04.2009 20.04.2009 BERLİN PASKALYA 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

7 MÜNİH 04.04.2009 18.04.2009 MÜNİH PASKALYA 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

8 MÜNİH 30.05.2009 13.06.2009 MÜNİH PFINGSTEN 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

9 STUTTGART 31.05.2009 14.06.2009 FRANKFURT PFINGSTEN 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

10 FRBRG/SCHWB/NRBRG 29.05.2009 12.06.2009 FRANKFURT PFINGSTEN 2 Hafta 1190,- € 940,- € 

11 BREMEN/HANNOVER 25.06.2009 09.07.2009 HANNOVER YAZ TATİLİ 2 Hafta 1210,- € 

12 STRASBURG 01.07.2009 15.07.2009 STRASBURG YAZ TATİLİ 2 Hafta 1310,- € 

13 BELÇİKA 01.07.2009 15.07.2009 BRÜKSEL YAZ TATİLİ 2 Hafta 1310,- € 

14 DÜSSELDORF/KÖLN 03.07.2009 17.07.2009 DÜSSELDORF YAZ TATİLİ 2 Hafta 1210,- € 

15 LYON/PARİS 08.07.2009 23.07.2009 LYON/PARİS YAZ TATİLİ 2 Hafta 1310,- € 

16 FRANKFURT 12.07.2009 27.07.2009 FRANKFURT YAZ TATİLİ 2 Hafta 1210,- € 

17 HAMBURG 16.07.2009 30.07.2009 HAMBURG YAZ TATİLİ 2 Hafta 1210,- € 

18 BERLİN 17.07.2009 31.07.2009 BERLİN YAZ TATİLİ 2 Hafta 1210,- € 

19 AMSTERDAM 22.07.2009 05.08.2009 AMSTERDAM YAZ TATİLİ 2 Hafta 1310,- € 

20 STUTTGART 30.07.2009 14.08.2009 STUTTGART YAZ TATİLİ 2 Hafta 1210,- € 

21 MÜNİH 04.08.2009 18.08.2009 MÜNİH YAZ TATİLİ 2 Hafta 1210,- € 

NO BÖLGE GİDİŞ DÖNÜŞ UÇUŞ YERİ PROGRAM MÜDDET ÜCRET 

1 GENEL 21.08.2009 20.09.2009 FRANKFURT TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1565,- € 

2 GENEL 06.09.2009 20.09.2009 FRANKFURT SON İKİ Hafta 2 Hafta 1465,- € 

3 PARİS 21.08.2009 20.09.2009 PARİS TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1665,- € 

4 PARİS 06.09.2009 20.09.2009 PARİS SON İKİ Hafta 2 Hafta 1565,- € 

5 AMSTERDAM 21.08.2009 20.09.2009 AMSTERDAM TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1665,- € 

6 AMSTERDAM 06.09.2009 20.09.2009 AMSTERDAM SON İKİ Hafta 2 Hafta 1565,- € 

7 LYON 21.08.2009 20.09.2009 LYON TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1665,- € 

8 LYON 06.09.2009 20.09.2009 LYON SON İKİ Hafta 2 Hafta 1565,- € 

9 STRASBURG 21.08.2009 20.09.2009 STRASBOURG TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1665,- € 

10 STRASBURG 06.09.2009 20.09.2009 STRASBOURG SON İKİ Hafta 2 Hafta 1565,- € 

11 VİYANA 21.08.2009 20.09.2009 VİYANA TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1665,- € 

12 VİYANA 06.09.2009 20.09.2009 VİYANA SON İKİ Hafta 2 Hafta 1565,- € 

13 BRÜKSEL 21.08.2009 20.09.2009 BRÜKSEL TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1665,- € 

14 BRÜKSEL 06.09.2009 20.09.2009 BRÜKSEL SON İKİ Hafta 2 Hafta 1565,- € 

15 ZÜRİH 21.08.2009 20.09.2009 ZÜRİH TÜM RAMAZAN 4 Hafta 1665,- € 

16 ZÜRİH 06.09.2009 20.09.2009 ZÜRİH SON İKİ Hafta 2 Hafta 1565,- € 

• 6 hafta önceden müracaat etmek ve en az 30-40 kişilik grup olunması halinde yukarıda belirtilen program harici, istenilen tarihte Umre organizasyonu yapılır. 

• Uçuş tarihlerinde 1-2 günlük değişiklik olabilir. • Türkiye üzeri uçuşlarda Umre dönüşü Türkiye’de aynı bilet ile izin yapma imkanına sahipsiniz. 

• Özel oda: Nisan-Haziran arası, kişi başı 60 Euro ilave alınır • Ramazan Umresinde Özel oda: Kişi başı 120 Euro ilave alınır 

• Ferdî gitmek isteyenler için özel fiyat 1240,- Euro (Bu fiyat Nisan ve Haziran arası geçerlidir.) 

. . . 

Hacc ve Umre ‘Millî Görüş’ ile bir başkadır 

Banka Hesap Numarası: IGMG • DENİZ BANK AG • Konto Nr.: 20 41 27 45 52 • BLZ: 500 307 00 

Islamische Gemeinschaft Millî Görüş · İslam Toplumu Millî Görüş · Hac ve Umre Organizasyonu 

Boschstr. 61-65 · D-50171 Kerpen · Tel.: +49 (0)2237-656 310/311 · Fax: +49 (0)2237-656 319 · E-Mail: hacumre@igmg.de · www.igmg.de

Perspektif

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?