Aflevering / Issue 2 - Caert-Thresoor

S »««Wolliuu« s
". i'-' //.y/o
Plattegrond van het middeleeuwse
Leiden uit 1867 door
A.P. Felix, kopie van een oudere
kaart in het Regionaal Archief
Leiden. Universiteitsbibliotheek
Leiden, COLLBN Port 14 N 10.
Nijenhuis. De jurist Johannes Tiberius
Bodel Nijenhuis (1797-1872) was firmant
van uitgeverij Luchtmans, secretaris van
de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde
en verwoed verzamelaar van
kartografisch en topografisch materiaal.
In 1866 had Bodel in zijn testament op
laten tekenen: "Mijne verzameling van
losse kaarten en kaartboeken wenschte
ik ten nutte der wetenschap zeer gaarne
bij elkander behouden te zien. Daartoe
zal zij aan een openbaren lands inrichting
gratis moeten worden aangeboden
worden, met de kassen waarin zij zich
bevinden. Liefst zag ik haar in de Bibliotheek
der Leidsche Hogeschool." Bodel
Nijenhuis verzamelde kaarten met als
doel een beeld van de Nederlandse
geschiedenis te kunnen schetsen. Zelf
schreef hij in 1846 over zijn eigen kaartencollectie:
"Het verzamelen, kennen,
vergelijken, beoordelen en beschrijven
van die Kaarten, in verband met de
narigten der geschiedschrijvers en in
betrekking met haren oorsprong, uitvoering
en kunst waarde, zal daarom voor
zeker eene belangrijke bijdrage mogen
geacht worden ter voorlichting bij de
beoefening van de geschiedenis des
vaderlands."
De oorspronkelijke collectie Bodel Nijenhuis
omvatte ca. 50.000 kaarten, 350
atlassen, 22.000 topografische prenten
(ongeveer een derde betrekking hebbend
op Nederland) en 1.550 tekeningen
van Nederland. De collectie is uitgebreid
met stukken die reeds uit vroeger
eeuwen in de UB Leiden berustten,
waaronder de in 1690 verworven kartografische
collectie van Isaac Vossius
(1618-1689), bestaande uit 25 atlassen en
187 zestiende-eeuwse kaarten. Verder is
de collectie uitgebreid met 330 handgetekende
zeekaarten (1704-1726) van de
firma Van Keulen (aangekocht in 1908),
kaarten en atlassen van het voormalig
Ministerie van Koloniën (in 1963 en
1979), het archief van Youssouf Kamal's
Monumenta Cartographica Africae et
Aegypti (in 1959 in bruikleen gegeven
en in 1988 door de erfgenamen van F.C.
Wieder geschonken) en een collectie van
340 Nederlandse schoolatlassen van professor
C. Koeman (aangekocht in 1990).
Beeldbanken en portals
Binnen de beeldbank van de Bijzondere
Collecties van de Universiteitsbibliotheek
Leiden Digital Special Collections kan
gebrowsed en specifiek gezocht worden in
de gedigitaliseerde kaarten.Tot op heden
zijn er ca. 600 manuscriptkaarten in de
beeldbank opgenomen. URL: http://disc.
leidenuniv.nl.
Op de website Atlas of Mutual Heritage
zijn 171 kaarten uit de Leidse Universiteitsbibliotheek
opgenomen. URL: http://
www.atlasofmutualheritage.nl.
Momenteel worden ca. 14.000 topografische
prenten en tekeningen van Nederland
gedigitaliseerd. Naar verwachting
zal deze collectie in 2011 zowel op de
website van Het Geheugen van Nederland
als in Digital Special Collections
ontsloten zijn. URL: http://www.geheugenvannederland.nl.
Belangrijkste literatuur
Martijn Storms (red.). 2008. De verzamelingen
van Bodel Nijenhuis. Kaarten, portretten
en boeken van en pionier in de historische
cartografie. Leiden: Universiteitsbibliotheek.
[Kleine publicaties van de Leidse Universiteitsbibliotheek
Nr. 76]
Dirk de Vries (red.). 1989. Kaarten met geschiedenis
1550-1800. Een selectie van oude getekende
kaarten van Nederland uit de Collectie
Bodel Nijenhuis. Utrecht: HES & De Graaf.
Dirk de Vries. 1981. Atlases and maps from the
library of Isaac Vossius (1618-1689). In: International
Yearbook of Cartography, 21 (1981),
177-194.
Dirk de Vries. 1998. 'Hetkostte mij...':25jaar
aanwinsten van de Collectie Bodelnijenhuis.
Leiden: Universiteitsbibliotheek. [Kleine
publicaties van de Leidse Universiteitsbibliotheek
Nr. 28]
28STE JAARGANG 2009 - 2
56 CAERT-THRESOOR