CAERT-THRESOÖR

A Sibil bivak
• Katern bivak
Met Kapmes en Kompas. Kaart gevoegd bij Verstappens artikel
over de voorlopige geomorfologische resultaten van de expeditie
naar het Sterrengebergte in Nederlands Nieuw-Guinea, gepubliceerd
in het Tijdschrifl van het Koninklijk Nederlandsch
Aardrijkskundig Genootschap 77 (I960) (Foto: Koninklijke
Bibliotheek).
Dr. Ch. van den Heuvel (titel lezing nog niet bekend);
Drs. M.M.Th.L Hameleers, Amsterdamse uitgiftekaarten: een
nog niet eerder bestudeerd fenomeen binnen de stadskartografie-,
RJ.M. de Baar, De (kaart)collectie van het Gemeentearchief
Leiden;
Prof dr. S. Groenvelt, De methodiek bij het onderzoek van de
Leidse stadsplattegronden;
Drs. RCJ. van Maanen, Toelichting op de tentoonstelling
Leiden in kaart.
De deelnamekosten bedragen ƒ 30,- (NVK-leden betalen
ƒ 25,—). In dit bedrag is inbegrepen een exemplaar van de NVKpublikatiereeks
met de te publeren lezingen.
De deelnamekosten zijn exclusief lunch. Op loopafstand (10
minuten) kan in de mensa van de Universiteit gelunchd worden.
Ook op circa 10 minuten loopafstand zijn eetgelegenheiden in
het centrum van Leiden. Op het eind van de middag zal, zoals
inmiddels gebruikelijk nog een drankje geserveerd worden.
Opgave is mogelijk door genoemd bedrag over te maken op girorekening
1670043 van M.M.Th.L. Hameleers te Maarssen onder
vermelding van 'Deelname studiedag WGK 11 april 1997'.
Inlichtingen zijn ook bij hem te verkrijgen.- maandag t/m donderdag,
Gemeentearchief Amsterdam: (020) 572 0300 (direct) /
572 0202 (algemeen).
Verslag Studiedag NVK-Werkgroep voor de Geschiedenis
van de Kartografie op 25 oktober 1996
Deze studiedag die als onderwerp de Nederlandse kartografische
bijdrage aan het wereldbeeld had, werd gehouden in de
Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Het was de 15e keer dat
de WGK een studiedag organiseerde. De laatste drie jaren werden
er zelfs twee studie(mid)dagen per jaar gehouden. Bekend
is reeds, dat de 16de studiedag op 11 april 1997 in het
Gemeentearchief in Leiden gehouden zal worden.
De eerste spreker was prof dr. G Schilder. Hij gaf aan de hand
van een aantal dia's van kaarten een overzicht gaf van een aantal
belangrijke Nederlandse ontdekkingsreizen en de kaarten,
die hieruit voortkwamen. Te noemen zijn onder meer reizen die
ondernomen werden om een nieuwe noordoost-passage naar
de oost te vinden. Hierbij werden onder andere Bereneiland,
Spitsbergen en Nova Zembla met een bezoek vereerd. Ook werden
er reizen ondernomen met het doel een nieuwe route naar
de oost te vinden via het zuidelijke puntje van Zuid-Amerika.
Hierbij werd Straat Magellaan doorvaren, en werden de
Falkland eilanden, Kaap Hoorn, de Koerilen, Australië,
Tasmanië, Nieuw Zeeland en Nieuw Guinea bezocht. In een
aantal gevallen was de gedrukte kaart de publikatie van het reisverslag
ver vooruit. De spreker wees nog op zijn 'stokpaardje', zoals
hij het noemde: de betekenis van kartografische bronnen
wanneer schriftelijke informatie ontbreken.
De voonnalige conservator van het Rijksprentenkabinet, de heer
M.D. Haga, gaf een inleiding over de Atlas-Gordon, welke zich
in het genoemde kabinet bevindt. De Schots-Nederlandse officier
kwam in Zuid Afrika terecht, waar hij van 1774-1795 verbleef
Van de reizen die hij in dienst van de VOC in het binnenland
maakte zijn 450 tekeningen en 17 kaarten bewaard
gebleven. Het blijkt dat Gordon in zijn tekeningen de natuur
zeer getrouw en betrouwbaar weergegeven heeft. Ook de kaarten,
er is er één bij van maar liefst 7,5 m lengte, bevatten vele aantekeningen
en waardevolle illustraties. Van alle toponiemen en
veldnamen op de kaarten bestaat een recent vervaardigde,
handgetypte versie met 2500 items. Spreker pleitte voor het in
druk doen uitgeven van deze lijst ten behoeve van een groter publiek.
De oorspronkelijke, in het Nederlands geschreven journalen
van Gordon werden in 1964 teruggevonden. Hieruit is ook
veel topografische en natuurhistorische informatie te putten.
Het is een interessante collectie van zowel tekeningen als kaarten
die voortkomt uit één bron en uit één periode. De kaarten
van Gordon zijn bovendien het uitgangspunt geweest voor verschillende
latere karteringen in Zuid Afrika.
Een bijzonder indringend overzicht over de rol van het in 1873
opgerichte Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap bij de
openlegging van tropisch Nederland (het toenmalige
Nederlands Indië, Suriname) werd gegeven door profdr EI.
Ormeling sr. Naast een beschrijving van de grote namen, die het
KNAG hebben voortgestuwd, beschreef de spreker zowel geslaagde,
als mislukte expedities, die tussen 1880 en 1960 door
dit, bij tijd en wijlen als zeer elitair geziene gezelschap werden
geïnitieerd. Het betrof voornamelijk Sumatra, Borneo, Ceram,
Aroe eilanden, Nieuw Guinea en Suriname. Belangrijk waren
twee fondsen: het Veth-fonds en het Junghuhn-fonds. Een ambivalente
verhouding bestond met de soms concurrerende
Treub-maatschappij. In 1928 werd voor het eerst luchtkartering
toegepast. Helaas ondervond het Genootschap niet altijd de zo
broodnodige medewerking van de Nederlandse overheid, die
andere politieke inzichten had. Op kleinere schaal heeft het genootschap
wel veel successen geboekt: vele jonge onderzoekers
hebben zich dankzij de financiële steun van het KNAG kunnen
profileren. Tentoonstellingen en publikaties (het Tijdschrifl van
24 16e jaargang 1997 nr. 1