Thresoor

CAERT-THRESOOR
Borneo. Deze opneming ging met veel ontberingen gepaard
en vergde veel van 'het physiek en het moreel'
van het personeel. Als voorbeeld voor latere opnemers
is er speciaal een boekje uitgegeven over deze kartering,
waarin Werbata's verslag van zijn meetopdracht in het
stroomgebied van de Boven-Kapoeas is opgenomen. 20
Het moeilijke terrein, de zelfs met prauwen nauwelijks
bevaarbare rivier, ongeschikte koelies en slechte weersomstandigheden
vormden de grootste problemen. De
beschrijving van de eerste meting is daarvoor significant:
'Volgens onze berekeningen zouden wij hoogstens
vijf dagen noodig hebben om het werk op dezen
gevormd tot opleidingsbrigade en Werbata zelf werd
instructeur. S. Kuiper, directeur van de Topografische
Dienst, noemt als zijn grootste verdienste dat zijn opleiding
gericht was op de vorming van 'de voor een opnemer
onmisbare geestkracht, om geen 'tjot' te hoog,
geen 'rimboe' te zwaar te vinden, als het eenmaal noodzakelijk
is om daarover een meetlijn uit te strekken'
(Kuiper, 1930). Zijn instructiewerk werd onderbroken
toen hij in 1898 werd toegevoegd aan de expeditie onder
J.B. van Heutsz naar Atjeh. Daar trad hij op als gids
voor Van Heutsz op een dagenlange tocht door de jungle
naar Tamseh. Onder meer voor deze actie werd hij
7. De St. Christoffelberg, de hoogste top van Curaçao, was een van de
duidelijkste triangulatiepunten. De foto is gemaakt in zuidwestelijke
richting vanaf de plantage Savonet. Bij de kartering werd de hoogte bepaald
op 372,44 m (zie afb. 8). Foto van Soublette & Fils, ca. 1900.
8. Fragment van de kaart van Curaçao met de St. Christoffel berg
(kaartencoll. Faculteit Geowetenschappen, Universiteitsbibliotheek Utrecht).
top te beëindigen, maar door onvoorziene omstandigheden
als onwilligheid der Dajaksche koelies bij het
omkappen van boomen, slechte bijlen, maar meer nog
door aanhoudenden regen en zwaar mistig weder, konden
wij pas na den 12den dag den top verlaten.' Een
voordeel was daar wel dat er vreedzame Poenans kwamen,
die 'verschillende geografische gegevens, o.a. de
namen van bergtoppen en zijrivieren' verstrekten.
Werbata werd in 1893 bevorderd tot militair opzichter
en keerde in 1895 met zijn brigade terug naar Java.
Door de ervaringen met het karteren onder moeilijke
omstandigheden op Borneo werd de hele brigade omtot
Ridder der 4e klasse van de Militaire Willemsorde
benoemd (Van Roon, 1900).
In 1906 kreeg Werbata de opdracht om Curaçao te karteren.
Hij vertrok op l6 augustus van dat jaar van Batavia
via Genua (maar niet via Nederland) naar Curaçao, voorzien
van een volledige uitrusting aan meet- en tekeninstrumenten.
Op 21 oktober arriveerde hij op Curaçao,
waar hij op 31 oktober met het opmeten en in kaart
brengen van dat eiland begon. Zoveel problemen als op
Borneo zal hij op Curaçao wel niet gehad hebben! Dat
eiland kende geen mist en regen, onbevaarbare rivieren
(er zijn helemaal geen rivieren) noch wilde stammen.
24STE JAARGANG 2005, NR. 1