Thresoor

CAEE.T-THRESOOR
Peter van der Krogt
J.V.D. Werbata, een topograaf uit Oost-Indië,
karteert in West-Indië
De eerste topografische kaarten van de Nederlandse
Antillen, 1911-1915
De topografische kartering van het Koninkrijk der Nederlanden stond aan het
begin van de twintigste eeuw zowel in het Europese gedeelte (Nederland) als in
Nederlands Oost-Indië op een hoog peil. De kartering van de West-Indische
gebiedsdelen, Suriname en de Antillen, was veel minder ontwikkeld.
Kort na 1900 ontstond de noodzaak om ook voor de West-Indische eilanden -
vooral Curaçao - topografische kaarten te vervaardigen. Omdat Nederlandse
topografen geen ervaring hadden in het karteren van tropische gebieden, besloot
het ministerie een topograaf uit Oost-Indië de opdracht te geven om de Antillen in
kaart te brengen. De keuze viel op J.V.D. Werbata (1866-1929), instructeur bij de
opleidingsbrigade van de Topografische Dienst van Nederlands Indië.
Dr. P.CJ. van der Krogt is onderzoeker-docent
bij de Faculteit
Geowetenschappen, Universiteit
Utrecht.
Kartering van Curaçao
Uit de zeventiende en achttiende eeuw kennen we diverse
kaarten van Curaçao en de andere West-Indische
eilanden. Omdat de interesse voor deze eilanden
meestal vanuit de zeevaart kwam, is op de kaarten veel
aandacht besteed aan de kustlijn en is er weinig of niets
van het binnenland op ingetekend. De eerste kaart van
Curaçao die een betrouwbaar beeld van het binnenland
van het eiland gaf, werd 'pas' in 1816/17 vervaardigd in
opdracht van de toenmalige gouverneur. 1 Op deze
kaart staan voor het eerst ook plantages en landhuizen
aangegeven. De kaart was vervaardigd door de genieofficier
kapitein-ingenieur HJ. Abbring (1787-1874), die
van 1815 tot 1825 op Curaçao verbleef. 2
In 1825 gaf koning Willem I aan baron Cornelis R.Th.
Krayenhoff (1758-1840) de opdracht om een verkenning
op het eiland Curaçao uit te voeren, waarbij op de
eerste plaats gekeken moest worden naar de verbetering
van de defensie. 3 In mei 1825 vertrok generaal
Krayenhoff met drie adjudanten en de uit tien officieren
bestaande West-Indische brigade met het fregat Amstel
naar West-Indië 4 . Na een kort verblijf in Suriname kwam
de expeditie in juni in Curaçao aan.
In juni, juli en augustus verbleef Krayenhoff op Curaçao
(met kleinere expedities naar Aruba en Bonaire) en
werkte zijn staf aan de kartering: '...zijn wij sedert den
26 Juny alhier op Curaçao. Van die tijd afhebben wij het
zeer druk gehad, zoo met opnemingen en tekenen, als
de andere commissien die ons door den Generaal
Krayenhoff werden opgedragen. Dan nu is het geheele
project op Curaçao klaar, en de Generaal Krayenhoff
welke morgen met de Amstel weder naar het vaderland
vertrekt, heeft alle plans en memorien bij zich om deze
den Koning aan te bieden.' 5 Krayenhoffs plan zou 7 miljoen
gulden kosten, het uiteindelijk uitgevoerde, sterk
ingeperkte plan vereiste slechts 10% van dat bedrag. De
leiding van de bouw van de nieuwe fortificaties werd
*
1. "Figuratieve kaart van het eiland Curaçao", door J.C. Ninaber, getekend in verband met de missie van C.R.T. Krayenhoff, 1825-
26 (Den Haag, Nationaal Archief [januari 2005: onvindbaar]; scan uit Ozinga 1959).
24STE JAARGANG 2005, NR. 1