Thresoor

CAERT-THRESOOR
broek, de breedgerande bruine bamboe hoed op het
hoofd en mijn trouwe Mauser buks aan de schouder
zou ik er wel wat shabby uitgezien hebben
Althans een heer in smetteloos wit tropenkostuum op de
voorgalerij van het logeerhuis en blijkbaar op het punt
van vertrekken in de gereedstaande auto, riep mij in pêtjo
of ook wel krom Hollands toe iets in de trant van 'Wah
zèn, njo, jij schieten vette tjèleng, Ik krijge straks dèndèng,
jan!!' Mij blijkbaar voor een of andere indo beroepsjager
aanziend, bedoelde hij zeker wat grappigs te zeggen. Ik
wuifde slechts terug en verdween achterom rechtstreeks
naar de badkamer in de bijgebouwen.
Toen ik ontdaan van mijn vuile en door kampvuren berookte
plunje, schoongespoeld en opgefrist in pyama
de passanggrahan betrad, waar de mandoer-beheerder
intussen voor een wat geciviliseerde nasimaaltijd en een
fles koud bier had gezorgd, was de heer in het wit verdwenen.
Overigens dacht ik niet meer aan hem.
Hoewel vele indo's het door Hollanders meestal overdreven
nagebootste kromme taaltje minder waardeerden
omdat zij zich dan belachelijk gemaakt voelden,
deerde het mij weinig. Ik was er in de loop van de jaren
aan gewend geraakt, bovendien spraken vele
Hollanders hun eigen taal ook niet onberispelijk.
Ruim een week later weer op mijn kantoor te Padang
werd een bezoeker aangediend, volgens het afgegeven
visitekaartje een ingenieur bij de RT.T. Het was gebruikelijk
dat nieuw in deze gewesten aangekomen ambtenaren
en officieren voor het eerste kontact een bezoek
brachten aan plaatselijke autoriteiten en zelfstandige
diensthoofden. Ik herkende onmiddellijk de heer in het
wit uit Sidjoengdjoeng, doch hij scheen mij nu gekleed
in onberispelijk wit kapiteinsuniform niet te herkennen.
Waar ik daartoe ook geen reden voor had en ter voorkoming
van misverstanden liet ik dit zo. Tijdens de gewone
gewisselde beleefdheidsfrasen begon hij mij toch
enigszins nadenkend aan te staren alsof hij in zijn herinnering
zocht waar hij mij eerder gezien kon hebben.
Om die mogelijke vraag te voorkomen bedankte ik hem
voor het bezoek en begeleidde hem naar de deur.
Voordat hij nu weer op zijn fiets stapte keek hij nog
even om en toen ik hem zag kleuren wist ik dat hem
iets te binnen was geschoten. Maar intussen was ik wat
geamuseerd in mijn kantoor verdwenen. Kleding kan
soms zo'n verschil maken!
Kudden olifanten
Enkele ontmoetingen met en bijzonderheden over wilde
dieren mogen misschien in het volgende wel vermeld
worden. Ze zijn niet als jachtverhalen bedoeld.
Reeds eerder is gezegd dat we wel eens nut hadden van
kudden olifanten, als ze voor onze landmeters brede
* Uit Memoires Wilhelm Linnemann Deel 1; p. 20: Ladangs zijn open gekapte
en daarna in brand gestoken plaatsen in het bos. Tussen de gedeeltelijk verkoolde
omgevallen boomstammen en stronken werd in de humusbodem, nu
vermengd met as van de brand, gezaaid en geplant. Dit leverde dan hoogstens
een enkele schamele rijstoogst op, wat djagoeng (maïs), ketela en oebi (cassaves),
têboe (suikerriet), meloenen, wat groenten e.d. Een van stammetjes, takken
en palmbladeren halfopen pondok (veldhut), manshoog boven de grond
tegen de wilde dieren, diende als verblijf voor het hele gezin.
banen door de wildernis getrapt hadden. Deze kolossen
waren in het algemeen meer lastig dan gevaarlijk. Als ze
op hun zwerftochten door het oerwoud de aanplantingen
en tuinen der bevolking passeerden en zich niet
door de omheiningen van bamboe lieten weerhouden,
konden ze behoorlijke schade toebrengen. Door geschreeuw
en het slaan op tong-tongs, trommels en lege
blikken lieten ze zich meestal wel verjagen. De lobbesen
haalden dikwijls ook zeer speelse streken uit. De
potjes en bakjes onder aan de rubberbomen, andere gebruiksvoorwerpen
en gereedschap kon men na hun bezoek
dikwijls alleen in de hoogste takken en bladeren
terugvinden. De ijzeren telefoonpalen vooral waren
zeer geschikt om in alle bochten tot op de grond kromgebogen
te worden, zodat men er toe overging ze door
dikke houten stammen te vervangen, die ze dan slechts
als schuurpalen gebruikten. Onze oorspronkelijk tot instrumenthoogte
van ca. 1,60 m van steen gemetselde
triangulatiepaaltjes werden evenmin met rust gelaten.
Ondanks een vrij stevige kraagfundering werkten ze die
schijnbaar gemakkelijk uit de bodem om ze dan dikwijls
een eindje verderop in een naburig ravijn(tje) te deponeren,
waarna de pret er vermoedelijk wel van af was.
Voor zover de ontstane kuil tussen het opkomende bos
terug kon worden gevonden, werd het punt tijdelijk
voorzien van een korte houten merkpaal om later vervangen
te worden door een stenen pilaar, die slechts
enkele decimeters boven de grond uitkwam. Behalve
dat ze nu moeilijker terug te vinden waren wisten de
deugnieten ze er soms niet toch nog uit te krijgen.
In het algemeen moest het bestuur en de inheemse bevolkingshoofden
zorgdragen voor deze merktekens,
doch in afgelegen, weinig bezochte gebieden kwam
daar niet zo veel van. Ook de militaire patrouilles hadden
opdracht om voor het behoud van de dikwijls zo
moeizaam getrianguleerde punten deze zo enigszins
mogelijk in hun route op te nemen, een opdracht waar
men bijster weinig op gesteld was, omdat deze 'rotpunten'
of kankerpilaren zich dikwijls op de hoogste toppen
en andere moeilijk toegankelijke plaatsen in de
rimboe bevonden. Gevaarlijker dan de kudde dikhuiden
werd een daar uitgestoten olifant, meestal een oude
leider, die zijn plaats aan een jongere en sterkere rivaal
had moeten afstaan en niet meer in de kudde geduld
werd. Ontstemd en uit zijn humeur volgde hij deze dan
wel op enige afstand en vierde zich uit op alles wat in
de weg kwam. Voor zo'n solitair of 'noengal' waren de
ladangs', oemboelans en menselijke nederzettingen dan
niet veilig meer en moest hij zo spoedig mogelijk onschadelijk
worden gemaakt.
Overigens gelukkig waren van overheidswege de laatste
jaren beperkende bepalingen voor de jacht op olifanten
en ander wild ingesteld. Het aantal ivoordragers
was toen al behoorlijk uitgedund. Een mijner topografen
was eens zo fortuinlijk midden in de hoetan op een
kadaver te stuiten, blijkbaar van een aangeschoten dier,
dat diep het woud was ingetrokken om daar te sterven.
Hij kwam daardoor in het bezit van een paar mooie,
gave forse slagtanden. Benauwde ogenblikken maakten
wij eens mede met een kudde van deze dikhuiden, nadat
ik kort tevoren ook een levensgevaarlijke prauwtocht
door de kloof van Boven Rökan achter de rug
had. De auto had mij eerst tot Raoe gebracht en na een
tocht te voet over de eerste bergketen werd het berg-
30 24STE JAARGANG 2005 NR. 1