Thresoor

CAERT-THRESOOR
val, hoewel ook geen kritiek op de doorgevoerde werkwijze.
Hij scheen daarvoor zelfs ook minder belangstelling
te hebben, hield zich wat op de vlakte en beperkte
zich tot zoiets als 'voorzichtigheid bij het verlaten van
oude beproefde methoden'.
Hij had meer interesse voor mijn administratie, waar hij
zich al die dagen mee bezig hield. Nagenoeg elk cijfer
werd nagegaan of wel de uiterste nauwkeurigheid en
zuinigheid was betracht. Nu begreep ik goed waarom
hij 'djoeroe-toelis' (klerk of schrijver) werd genoemd,
hij was een echte boekhouder of administrateur! Door
de vorige kolonel was hij wel niet volledig afgekraakt,
waarschijnlijk omdat hij voor diens positie toen ongevaarlijk
werd geacht, maar thans was hij in het ontstane
'luchtledige' bij gebrek aan andere en 'bij gebrek aan
gewicht', zoals men het noemde gestegen. Als majoor
was hij nu met de administratie en correspondentie op
het hoofdkantoor belast.
Hoe geheel anders zou weer een jaar later een inspectiebezoek
van de kolonel Kuiper zelf verlopen. Toen ik
deze van de Emmahaven had afgehaald, lag gedachtig
aan de vorige inspectie reeds een stapel administratieboeken
voor hem klaar. Hij keek me verwonderd aan,
schoof alles ter zijde en gromde: 'Je denkt toch zeker
niet dat ik dat alles ga nakijken?' Daarop kwamen de
volgende vragen: 'Hoeveel mensen heb je, hoeveel vierkante
kilometer is er klaar en wat heeft dat allemaal gekost?'
Enkele berekeningen op het notablok gaven hem
de productie per man per jaar en de kostprijs per km 2 .
Blijkbaar tevreden bezocht hij de tekenzalen, bekeek de
gereed gekomen kaarten kritisch en vakkundig en
vroeg me toen de gewestelijk commandant kolonel B.,
op te bellen voor een ontmoeting aan de borreltafel in
het hotel. Intussen sprak hij hier en daar met het aanwezige
werkende personeel en binnen het anderhalve
uur was de gehele inspectie achter de rug. Hij scheen
mijn verwondering daarover opgemerkt te hebben,
want hij maakte de korte opmerking dat hij voldoende
bevestiging had gekregen van de mening, die hij zich te
Batavia reeds uit mijn periodieke rapporten had gevormd.
Overigens was hij iemand van zeer weinig
woorden. Aan de borreltafel, waar de ontmoeting van
de twee oude wapenbroeders plaats vond, was het verder
taboe om over dienstzaken te praten. (...) Deze vrijheid
van handelen bleek later een voor mij gunstig beoordelingspunt
te zijn, ik scheen zijn gehele vertrouwen
te hebben. (...)
Verkenningstochten in het Djambigebied
Een eerste verkenningstocht vanuit Soengai Daréh aan
de grens voerde naar Moeara Tebo langs een aarden
baan, die een weg moest voorstellen en de nog minder
goed bevaarbare bovenloop van de Batang Hari en
Djambirivier enigszins volgde. Deze baan kon slechts
bereden worden met de bekende of beruchte Fords of
kakkerlakken op hoge wielen. Ze dienden in hoofdzaak
om de rubber van de inlandse bevolkingstuinen en andere
producten af te voeren. Daartoe waren ze ontdaan
van de kap en achterbanken, zodat slechts de metalen
carosseriebakken als laadruimte overbleef. Op de steeds
kwalijk riekende latex en rubberkoeken en platen konden
eventueel meerijdende passagiers plaats nemen.
Botfa 2 -angon (inlandse hoedertjes) met hun kambings
(geiten).
Overigens hingen deze afgerammelde zoveelste-handse
vehikels overal met ijzerdraad en rotan aan elkaar, zodat
alles erbarmelijk kreunde en kraakte en men zich verbaasde
hoe die dingen nog konden rijden. Hoe men altijd
de motoren en het overige mechanisme die om de
haverklap haperden en weigerden, toch telkens weer
met allerlei primitief gereedschap en materiaal, tot zelfs
bamboe zuigerveren toe, op gang wist te krijgen, grensde
bijna aan het wonderbaarlijke. In het besturen van
deze schabrakken waren Djambische chauffeurs meesters
en virtuozen, die allen hindernissen namen en dikwijls
meer naast dan op de weg reden. Met afgesleten en
opgelapte banden zonder modderkettingen gleden ze
meer dan ze reden over de modderige kleibanen nonchalant
en onbekommerd met hun fluwelen 'kopiah' op
één oor en het strootje of sigarettenpeukje bungelend
tussen de lippen. Mijn toch zeer handige en bekwame
chauffeur Hassan schudde wel eens het hoofd over hun
roekeloze staaltjes van rijkunst. Hij zou overigens mijn
sterke brave Dodge-six wel nooit aan dit terrein gewaagd
hebben al had hij er de kans toe gekregen. (...)
Geschil over de grenzen tussen concessiegebieden
van de H.V.A. in de Korintji landen
Als gevolg van een betrekkelijk zuinige begroting en
daarmede wat beperkt personeel, waardoor er wel genoeg
werk voor ons was, liet mijn overigens zeer ruime
instructie in het algemeen niet toe gevolg te geven aan
soms dringende of bijzondere aanvragen voor bepaalde
metingen. De beoordeling van uitzonderingsgevallen
werd door de kolonel Kuiper op het hoofdkantoor in
den regel aan mij overgelaten, natuurlijk binnen de
grenzen van eigen productie. Zo sleepte er sedert jaren
een geschil over de juiste onderlinge grenzen tussen
concessiegebieden van de grote H.V.A. (Handelsvereniging
Amsterdam) in de Korintji landen, een andere
grote cultuurmaatschappij in het aangrenzende
noordelijke Moeara Laboe en van een kleine concessionaris,
die zich tussen deze groten in het gedrang voelde.
(...) De grote cultuurondernemingen, nog in een
hausse periode bijzonder bloeiend, waren overigens
vlotter en guller dan ons krenterige gouvernement.
28 24STE JAARGANG 2005 NR. 1