Thresoor

CAERT-THRESOOR
Pieke Hooghoff en Ferjan Ormeling
Wilhelm Linnemann: ervaringen bij het
karteren van Nederlands-Indië, 1926-1936
P.M.A.V. Hooghoff (1951) publiceert
over lokale- en techniekgeschieclenis.
In 2000 verscheen
Bandoeng aan de Waal: Indische
Nijmegenaren aan het begin
van de twintigste eeuw (Boekhandel
Roelants; Stichting Sari).
Prof. cir. F.J. Ormeling is hoogleraar
Kartografie aan de Faculteit
Geowetenschappen van de Universiteit
Utrecht.
De autobiografie van Wilhelm Linnemann (Soerakarta 1895-Nijmegen 1968)
is de grondslag voor dit nummer van Caert- Thresoor. Deze Indische
Nederlander met een belangrijke positie bij de Topografische Dienst van
Nederlands Indië heeft zijn nooit gepubliceerde memoires opgetekend
tussen 1956 en 1966 toen hij alweer jaren in Nijmegen woonde.
In het tweede gedeelte van dit artikel treft u het kartografisch relevante
deel uit dat levensverhaal aan.
Wilhelm Linnemann (1895-1968): achtergronden bij de memoires
van een Indisch topograaf
Inleiding
Dit inleidend artikel is bedoeld om u in staat te stellen
Linnnemanns kartografische werkzaamheden te plaatsen
in een breder verband, en zo beter het belang van
zijn getuigenis in te kunnen schatten. We geven hier in
de eerste plaats de praktijk van het topografisch bedrijf
in Nederlands Indië begin vorige eeuw aan, wat zeker
toen nog een heldhaftige onderneming was. Wanneer
we tegenwoordig in die gebieden rondlopen, kunnen
we ons niet meer voorstellen hoe ondoordringbaar en
gevaarlijk het oerwoud op Sumatra in de jaren twintig
en dertig van de vorige eeuw nog was. In de internationale
literatuur is veel verschenen over de ontberingen
van de Engelsen bij de opname van Brits- Indië, en
dat is evenzeer van toepassing op de kartering van
Nederlands-Indië. Maar, zoals Linnemann zelf zegt:
'...zoveel opofferingen en ontberingen bij deze pioniersarbeid
in deze koloniën gingen als de meest gewone
zaken geruisloos voorbij'!
Daarnaast geven we het bijzondere van Linnemanns
verhaal aan: zijn positie als Indo (iemand met zowel
Europese als Zuidoost-Aziatische voorouders), die in
staat was om ondanks veel nadelen en tegenwerking
snel carrière te maken. Dan de boeiende verteltrant van
zijn verhaal, neergezet tegen de achtergrond van de
Indische hiërarchische maatschappij. Voor de Indo's
werd in de jaren dertig een wat meer zelfstandige positie
gecreëerd, ook in de politiek. Dat zijn allemaal aspecten
die het verhaal voor buitenstaanders zo interessant
maken. Maar het is vooral het feit dat het hier gaat
om een getuigenis van binnenuit: hoe werd nu door de
landskinderen tegen zo'n instantie als de topografische
dienst aangekeken? Het is zeer instructief om zijn kijk
op het werk te lezen naast de officiële rapporten van de
Europese diensthoofden uit de Jaarverslagen van de
N.b.: Voor de Indische (geografische) benamingen is de spelling
van vóór 1940 gebruikt.
Wilhelm Linnemann omstreeks 1915.
Topografische Dienst in Nederlands-Indië. Linnemann
heeft zijn autobiografie voor zijn eigen kinderen en
kleinkinderen geschreven, en zij zullen er nog veel
meer in lezen dan wij kunnen, ook omdat ze zijn karaktereigenschappen
en verhalen uit de eerste hand
kenden.
Hij schrijft in zijn inleiding dat hij hoopt dat '... dit geschrijf
misschien van nut kan zijn voor anderen, in de
eerste plaats dan voor eigen nakomelingen, die toch in
zekere mate verlengstukken zijn van eigen leven.' En
14 24STE JAARGANG 2005 NR. 1