CAERT-THRESOOR

1. Deventer op de kaart in de oblong-uitgave van Guicciardini en op de grote wandkaart van Blaeu uit 1608. Op beide kaarten staan
nog bouwwerken die tijdens het beleg door de toen nog Staatse Rennenberg in 1578 vernield werden, zoals de spits van de
Noordenbergtoren, de molens op de nabijgelegen Molenberg en de paalbrug aan de noordkant van de stad; deze brug was in 1599
vervangen door een schipbrug die zo'n 500 meter meer stroomopwaarts gebouwd werd.
fielen van Amsterdam, Deventer, Dordrecht, Groningen,
het Hof van Holland, Leeuwarden, Middelburg,
Nijmegen, Utrecht en Zutphen voorkomen. Met uitzondering
van Amsterdam lijken de negen andere afbeeldingen
in de oblong-uitgave sprekend op deze profielen.
Dit betreft vooral de weergave van de voorgrond.
Zo zien we bij Deventer op beide kaarten de veel te
noordelijk getekende brug, de vele molens en de spits
van de Noordenbergtoren die alle bij het beleg door
Rennnenberg in 1578 verwoest werden (zie afbeelding
1), bij Dordrecht lijken de vier schepen op de Oude
Maas op beide profielen sprekend op elkaar, bij
Groningen betreft dit de zandheuvel, de omheiningen
en de bosschages, bij het Hof van Holland de optocht
langs de Korte Vijverberg die door een bruggetje verbonden
is met wat thans 'het torentje van de ministerpresident'
heet, bij Leeuwarden de bochtige weg, de
boerderijen en het bleekveld, bij Middelburg de vijf repen
weiland aan de linkerzijde van het kanaal, bij
Nijmegen de muur en de bebouwing tussen de Veerpoort
en het Valkhof die meer overeenkomen met de
weergave op de kaart van Blaeu dan met die van Braun
en Hogenberg, bij Utrecht de weergave van de huizen
langs de Leidsche Vaart en bij Zutphen de kraan en het
schipbruggetje met de vissers.
2. De afbeeldingen van Amsterdam en de andere Hollandse
steden - met uitzondering van Dordrecht en het
Hof van Holland - werden overgenomen van de kaart
van Holland van Van den Keere (Schilder VI, map 71),
die een overduidelijke kopie is van Blaeus kaart van
Holland uit 1608 (Schilder VI, map 70). Het betreft de
steden Alkmaar, Amsterdam, Brielle, Delft, Enkhuizen,
Gouda, Haarlem, Hoorn, Leiden en Rotterdam. Bij
Amsterdam zijn niet alleen galg en rad op de noordelijke
IJ-oever getekend, maar ook het in l6ll voltooide
beursgebouw en bij Gouda komt er zelfs rook uit de
schoorsteen van het huis dat op beide kaarten op dezelfde
plaats getekend is (zie afbeelding 2).
3. De Gelderse steden werden, zij het met minder voorgrond,
overgenomen van de nogal slordige decoratieve
randen die de provinciekaart van Johannes Janssonius
en Jodocus Hondius uit circa l6l2 omringen (Schilder
VI, map 66). Het betreft de steden Arnhem, Harderwijk,
Roermond, Tiel, Venlo en Zaltbommel. Het slordige
profiel van Nijmegen met de veel te groot getekende
haven die in 1602 aan de westkant van de stad was aangelegd,
evenals het profiel van Zutphen werden niet gekopieerd,
omdat deze reeds overgenomen waren van
de grote wandkaart van Blaeu. De kaart van Arnhem
lijkt nergens op, reden waarom deze al spoedig tot
tweemaal toe vervangen werd door een beter exemplaar;
3 Janssonius had immers zijn uitgeverij in deze
DERGOTJ
2. Gouda op de kaart in de oblong-uitgave van Guicciardini en op de kaart van Holland uit 1610 van Pieter van den Keere. Zelfs <
rook uit de schoorsteen van het gebouw in de buurt van het afgebroken kasteel is op beide kaarten gelijk.
42
CAERT-THRESOOR
22ste jaargang 2003, nr. 2