S^Tm#

6. Nieuwe Afteekening van de ZuijderZee ...
bij Johannes van Keulen. Manuscript en
kopergravure door Isaac de Graaf. Bijzondere
Collecties Universiteit van Amsterdam (Inv. nr.
12A5).
latie dese kaert de eer mag hebben in
UwelEd: boekladen bewaert te werden'.
Van deze tweede kaart, die uiteindelijk
wel werd uitgegeven, zijn meerdere
versies bekend met de naamsvermelding
van respectievelijk Isaac de Graaf
(1667-1743), Jacob Keyser (actief eerste
helft achttiende eeuw) en Johannes van
Keulen (ca.1654-1715). De kaarten van
De Graaf en Keyser hebben, met kleine
variaties, vrijwel dezelfde titel: Texel
en Vlie Stroom Bij eygen Herhaalde
Pylingen en lange Ondervindinge
Mitsgaders uyt Mondeling Verslag, en
aanwysinge Van Verschyde Ervarene
Lootsluyden Ontworpen en ter
Nedergesteld Door N. Witsen, Cons.
Anist, in hetjaer MDCCXII; Alles
gelegd na de wysing der Hedendaegze
Compassen, welke bevonden zyn
genoegsaem, een Streek Noordwestering
te hebben}'' Ook deze kaart gaf een
goed beeld van de vaarroutes naar de
Noordzee, echter ditmaal uitgebreid
met de weergave van Amsterdam en de
voornaamste steden rond de Zuiderzee,
het IJ, praktisch de gehele Zuiderzee met
de eilanden Pampus en Urk en niet in
de laatste plaats de belangrijke vaargeul
tussen Texel en Vlieland. Bovendien
was de kaart rijkelijk voorzien van gegevens
voor de navigatie: kompasrozen
voor het bepalen van de vaarrichting,
de locatie van bakens op de kust en
van de betonning langs de vaargeulen
en cijferindicaties van de diepten in de
vaargeulen. Een uniek gegeven op deze
kaart is de vermelding van de locatie van
de stad Grebbe waarover Witsen eerder
met Cuper had gecorrespondeerd. Aan
de noordwestelijke zijde van het eiland
Wieringen staat de tekst: Grebbe verdronke
Stadt. Voor de oriëntatie van
de kaart op het noorden koos Witsen
wederom voor de rechterzijde van het
kaartblad.
Isaac de Graaf was sinds 1705 de officiële
kartograaf van de VOC van de kamer
Amsterdam en een goede bekende
van Nicolaas Witsen. Hij tekende van
Witsens kaart meerdere, deels gekleurde
exemplaren op een kaartblad dat alleen
voorzien was van een gedrukt kader
en idem dito kompaslijnen. Naast deze
manuscriptversies bestaan ook gedrukte
exemplaren waarop de naam van kartografisch
graveur Jacob Keyser wordt
vermeld. Kennelijk was de vraag naar
Witsens kaart zo groot dat besloten
werd tot het maken een gedrukte oplage
omdat het met de hand tekenen van een
nieuw exemplaar te tijdrovend en te
kostbaar was.
Bij eerdergenoemde Johannes van
Keulen verscheen een op zichzelf
29STE JAARGANG 2010 - 1 14 CAERT-THRESOOR