S^Tm#

geven sijn enkel misgreep en daer is
niets goet aen'. Met 'de Wit' moet hij de
Amsterdamse uitgever Frederik de Wit
(ca. 1629-1706) op het oog gehad hebben.
Uit de tekst van Witsens brief valt echter
niet af te leiden op welke kaart(en)
van De Wit (en anderen) hij doelde. De
Wit was overigens geen kartograaf maar
uitgever van het kartografisch werk van
anderen; hij stond zelf bekend als een
begaafd graveur.
Een specifieke, door De Wit gepubliceerde
kaart van de Vliestroom is
noch bij Koeman, noch bij Walsmit c.s.
bekend 12 ; ook naspeuring in archieven
leverde (nog) geen resultaat op. Wel
bevindt zich in de Zee Atlas van De
Wit een Pascaert van de Noord Zee
van Ameland tot de Hoofden. Deze
kaart toont het zeegebied tussen het
Friese Ameland en het Engelse Dover.
Vanwege de schaalgrootte is deze kaart
4. Flie en Schellinger Stroom, 1708. Manuscript
en kopergravure door Isaac de Graaf, 1708.
Bijzondere Collecties van de Universiteit
van Amsterdam, inv.nr. OTM:HB-Kaartenzl:
102.13.03.
is, was deze door getijdenstromingen
grillige vaarroute moeilijk bevaarbaar
zonder goede kartering en betonning.
Witsen zou er jarenlang mee bezig zijn
en hield zijn geleerde vriend Gijsbert
Cuper regelmatig op de hoogte van zijn
vorderingen en bevindingen. In september
1707 schreef hij dat hij komend
voorjaar zou beginnen met peilingen op
de Zuiderzee, mits het God behaagde
hem daarvoor de gezondheid te geven;
hij was immers al zesenzestig! Witsen
maakte het zichzelf overigens niet
gemakkelijk, want hij vond het noodzakelijk
om er persoonlijk op toe te zien
dat het werk goed zou worden uitgevoerd.
In december 1709 berichtte hij
Cuper: 'selve in loco de gronden gepijlt
en in mijn bijsijn doen peilen' en verzuchtte
dat de kartering van de vaargeulen
een gecompliceerd karwei was want
'de gronden en dieptens verlopen aldaer
dagelijx'.
De kaart was in 1710 klaar en getiteld:
Flie en Schellinger Stroom aldus gepylt
in 't Nieu gat na Langersandt op den 8
Julij 1708, in presentatie van de beeren
Commissarissen van de Pilotagi, De
Hr. en Mr. Nicolaes Witsen. Burgem'r
en Raad der Stad Amsterdam, De Hr.
en Mr. Dirk van Foreest, Burgem'r der
Stad Hoorn, De Hr. Joan Verbruggen,
Raad en Burgem'r der Stad Enchuijsen,
De Hr. Joan Spiegelmaker, Raad en
Burgem'r der Stad Medemblik. 11 Op de
kaart zijn de zandbanken en vaargeulen
ingetekend die tussen 'Flieland' en 'Der
Schelling' bepalend waren voor een
veilige scheepvaart tussen de Zuiderzee
en de Noordzee. Aangezien de handelsvaart
op Rusland grotendeels via deze
doorgang liep kreeg de ten noordwesten
van Vlieland gelegen vaargeul 'De Oude
Holle Poort' op latere kaarten de benaming
'Het Russisch Gat'. Opvallend is
voorts dat de noordelijke oriëntatie van
de kaart zich niet aan de bovenkant maar
aan de rechterzijde van het kaartblad
bevindt.
Witsen stuurde Cuper in augustus 1710
een exemplaar van de kaart: 'Heb bijgevoegt
een kaert van de Vliestroom door
mij eygenhandig gepeylt en ontworpen'
en voegde er niet zonder trots aan toe:
'gelijkt gants niet na de kaerten voor
desen daer van gemaekt'. Dit laatste was
niet los te zien van zijn kritiek op de
kaarten van eerdere kartografen. Witsen
schreef daarover aan Cuper: 'De kaerten
van de Wit en alle anderen tot nog toe
van de gronden der Suyderzee uytge-
5. Texel en Vlie Stroom. Manuscript en
kopergravure door Isaac de Graaf, 1712.
Zuiderzeemuseum Enkhuizen (Inv. nr. ZZM
013187).
29STE JAARGANG 2010-1
12 CAERT-THRESOOR