Thresoor

CAERT-THRESOOR
kaartbladen (rechtsonder en linksboven) elk
twee watermerken bevatten: Een contra-watermerk
met de tekst D & C Blauw, met daaronder
het getal IV en het watermerk in de vorm
van een huismerk met de letters D & C B (zie
afbeelding l) 37 . De dubbel-vorm van D. & C.
Blauw, afgebeeld in het boek van Voorn, geeft
een indruk van de onderlinge verhoudingen
van beide watermerken. 38 De overige twee
kaartbladen (rechtsboven en linksonder) hebben
de vorm van een P (zie afbeelding 3) als
contra-watermerk.
De kaartbladen met het watermerk P zijn hoogstwaarschijnlijk
afkomstig van de papierfabriek
van de familie Van der Ley te Koog aan de
Zaan 39 en de bladen met de twee watermerken
Blauw waarschijnlijk - dit papier werd op
grote schaal door concurrenten nagemaakt en
als Blauw-papier verkocht 40 - uit een van de
papierfabrieken van de firma Dirk en Cornelis
Blauw te Wormerveer. 41
Hoe nu verder? Zijn er nog andere (contra)-
watermerken in omloop? Een rondgang langs
de belangrijkste kaartenverzamelingen van
Nederlandse instituten leverde tientallen kaarten
op. Een deel hiervan was ingelijst en/of op
dik linnen opgeplakt, waardoor het watermerk
niet of zeer slecht zichtbaar was, en viel daardoor
af. Gegevens met betrekking tot de
bruikbare kaarten zijn in bijlage I verwerkt.
In bijna alle gevallen waren de kaartbladen afkomstig
van de papierfabrikanten Blauw of
Van der Ley. Twee Beckeringh-kaarten weken
wat betreft het watermerk af: een contra-watermerk
met J. Honig - & - Zoon (afbeelding 4)
en een watermerk met een olifant en daaronder
J H & Z (zie afbeelding 5). Dit zogenaamde
olifantspapier was kleiner van omvang én de
afdruk was bovendien wat minder scherp dan
van de hiervoor beschreven exemplaren. 42 De
Oomkens-druk? Het lijkt erop. De kans dat
Oomkens III - na bijna 70 jaar - papier met
precies dezelfde watermerken heeft gebruikt
als indertijd Beckeringh lijkt mij verwaarloosbaar.
Voorlopig houd ik deze exemplaren
voor de Oomkens-uitgave, de tweede druk.
Conclusie
Gedurende de gehele negentiende eeuw was
de Beckeringh-kaart nieuw te koop. Van deze
kaart zijn, als Beckeringh en Oomkens tussentijds
niets hebben bijgedrukt (en daar zijn geen
aanwijzingen voor), twee drukken in omloop:
de eerste door Beckeringh zelf vervaardigd uit
1781 en een tweede druk van dezelfde koperen
platen uit 1849. Kaarten met de handtekening
van T. Beckeringh - voor zover niet vervalst
- garanderen een eerste druk. Door dit
onderzoek kon worden aangetoond dat de
tweede druk in het fondsenoverzicht van het
boekdrukkersgeslacht Oomkens kan worden
opgenomen.
108
24STE JAARGANG 2005 NR. 4