Modern Bir Put Bilim www.derindusunce.org Fikir Platformu 3

Modern Bir Put: Bilim
çözümsüzlüktür. Hangi manevî boyut? Islam? Hristiyanlik? Budizm? Hümanizm veya modern
seküler bir felsefe? hangisi?
Rejimler iyiliğin garantisi olamazlar elbet.Geçtim “iyilik”in garantörlüğünü,rejimlerin en kaba
biçimiyle işleyen savaş,yıkım,sömürü,talan vb sonlandırma gibi işlev veya caydırıcılığa sahip
olduğu dahi düşünülemez.Tarih bunun örnekleriyle dolu.Komünist rejimler,faşist
rejimler,ulus devlet modelleri,totaliter yönetimler,diktatörlükler,sosyal demokrasiler…İçeriği
ve tanımı ne olursa olsun insanlığa yeni bir kazanım getirmemiştir hiç biri.Aksine daha
derin,daha travmatik,daha tahripkar sonuçlarıyla ağır bedeller ödettirmiş insana/insanlığa.
Dediğiniz gibi bu deneyimlerin her biri hesapta “iyiliğin transferi”ni hedeflemiş
oluyordu:Varolan “eski/kötü”nün yerine “yeni/iyi”olanı koymak.Dönüşüm dediğimiz
şey.Ancak dönüşüm adına yapılan hesaplar tutmadı ve beklenen sonucu vermedi.Bu da “iyilik
transfer edilemez”tezinizi doğruluyor.Ve evet galiba iyiliği transfer edecek delegasyonlar
henüz keşfedilmedi.Burada hemfikiriz.
Devamla,”iyiliğin bekçisi insandır”demişsiniz.Yalnız bana göre burada dikkatinizden kaçan bir
ayrıntı var:rejimleri kuran/bekçilik eden de insan.Bu nedenle bence sorun bu
“bekçiliğin”doğru yapılmamasıyla orantılıdır.Hukuk sistemini ele alalım.Görevi adaleti tesis
etmek,hak ve hukuku sağlamaktır.Dolayısıyla her devlet/ülke/topluluk böyle bir
mekanizmaya ihtiyaç duyar…Normlar belirler,suçları(kötülükleri)önlemek için
yaptırımlar(ceza)uygular.Zira salt insanların iyi niyetine bırakılacak/terkedilecek bir alan
değildir.İnsanın manevi boyutu,insan olma manası elbette önemlidir.Fakat ya bir şekilde bu
mananın farkında olmayan insanlar var ise?İşte bir adalet ve hukuk sisteminin zorunluluğu
tam da burada ortaya çıkıyor.Demek ki ortalama uyumu sağlayacak kurumlara da ihtiyaç
var.Lakin uygulaycısı yine de insandır;manevi boyutu ne olursa olsun.İster dini inancı esas
alsın ister modern seküler bir felsefeyi.Sonuçta iyi adına kötü icra ediliyosa bu sistemin değil
bizatihi insanın zaafıdır.
Yine örneğimize dönelim.Bir yargıç,savcı veya avukat düşünün.Tutun ki görevini kötüye
kullanmış olsun.Herhangi bir nedenden ötürü(kişisel çıkar,taraf olma ya da bencillik
sonucu)vicdani kanaatiyle adalet değil adaletsiliğe neden olsun.Peki bundan ötürü hukuk ve
adalet gereksizdir ya da iyinin transferi bu yolla sağlanamaz diyebilir miyiz?
Sonuç olarak bana göre sorun “iyiliğin transfer edilmesi”eğiliminden kaynaklanmıyor,aksine
“transfer” hatalı yapılıyor(dur).Yoksa her insan bir şekilde iyi ve doğru olanı
tasarlayabilir.İnsanların idealleri kadar doğal bir şey yoktur.Ha,bu ideallerin,tasarıların
dayanak noktaları(manevi boyut) farklı olabilir sizin de değindiğiniz üzere.Ama sadece
birinden birine iman etmek de yeterli olmayabilir.Zira birey iyi adına mükkemel bir donanıma
sahip olabilir;erdem ve ahlak,salih amellere de.Ne var ki bir insanın böyle bir tutum ve kişiliğe
sahip olması,kontrol ve denetimi ele geçirmiş güç imparatorluklarının zorbalıklarını
engellemeye yetmiyor.Sonuçta buna dur diyecek delegasyonlar da olmalı.Sanırım eksik olan
bu.
Son olarak bir örnek daha vermek istiyorum.Şayet bugün BM dediğimiz uluslararası
bağlayıcılığı haiz kuruluş adeleti,barışı,evrensel değerleri korumayı amaçlasaydı,ABD Irak’a
girip tarumar edebilir miydi?Ya da İsrail Filistin halkına zulmederek bu halkı yoketmeye
kalkışabilir miydi?Oysa istense pekala böyle bir misyonu üstlenebilir.
******
www.derindusunce.org
Fikir Platformu
60