ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Մտորումներ հայ առասպելաբանության վերաբերյալ
– Երբ այդ տարբեր ժանրերում, տարբեր տեղերում ցրված
բեկորները, ծեփոնները ի մի են բերվում, մեր առջև բացվում է մի
այնպիսի հրաշք տիեզերական-առասպելաբանական պատկերացում,
որ զարմանում ես ու հիանում, թե ինչպես է, որ այս ամենը
եղել է և մենք չենք իմացել այդ մասին:
Ես այստեղ վերականգնել եմ տիեզերական ծառի (տիեզերքի
նախնական կառուցվածքի հիմնական ձևը), սարի և սյան մասին
հայ ժողովրդի պատկերացումները, որոնք երեքն էլ պահպանվել
են մեր ժողովրդական ավանդության մեջ՝ տարբեր ժանրերում
և տարբեր ձևերով:
Անդրադարձել եմ նաև նյութական մշակույթի հուշարձաններին
և «վիշապներ» կոչվող մեր քարակոթողներին ու նրանց պատկերագրության
մեկնաբանությունը: «Վիշապներ» կոչվող քարակոթողներին՝
այդ մեծ ձկներին, ես տվել եմ նոր մեկնաբանություն:
Այս աշխատությունում ես վերականգնել եմ տիեզերաշինական
արքետիպային մեր ընկալումները: Այնուհետև անդրադարձել
եմ երկնային մարմինների ու լուսատուների հետ կապված
պատկերացումներին՝ արև, լուսին, աստղեր, համաստեղություններ:
Մեկնաբանել եմ հնդեվրոպական հիմնական առասպելի՝
ամպրոպային առասպելների և երևույթների դրսևորումները հայոց
մեջ: Հայտնի է, որ այս «ամպրոպային առասպելի» լավագույն
հետազոտողներն են եղել գերմանացի հայտնի առասպելաբաններ
Յակոբ և Վիլհելմ Գրիմ եղբայրներն ու նրանց հետևորդները:
Պետք է նշեմ, որ իմ ելակետներում ես հետևել եմ հենց
նրանց մեթոդներին, նրանց առաջ քաշած վերակազմություններին:
Չնայած Գրիմ եղբայրների մեթոդը հետագայում քննադատվեց,
սակայն Յակոբ Գրիմի «Գերմանական առասպելաբանությունը»,
իմ կարծիքով, դարակազմիկ և կոթողային աշխատանք է:
Այնուհետև, իմ աշխատության մեջ, բնության երևույթների
ուսումնասիրումից հետո, «իջել» եմ երկիր, բնատարածք, հայկական
բլուրներ, սարեր, գետեր, դաշտեր, աշխարհագրական լանդշաֆտ,
հետո կենդանական, բուսական աշխարհ և արդեն հավա-
9