ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Հայկական մանրանկարչության մասին
ավելի քիչ են հանդիպում, քան ռոմանական կամ գոթական արվեստում:
Այդ պատկերված տեսարանները (որսի, իշխանական
զգեստներով մարդկանց, ըմբիշների, հմաների, մերկ կաքավողների)
իրենց հիմքում նաև այլաբանական իմաստներ ունեն: Եվ
այդ երևույթը դիտարկվում է մանրանկարչության սկզբնական
շրջանից մինչև վերջ:
– Կարո՞ղ ենք ասել, որ հայ մանրանկարչությունը որևէ
ազդեցություն է թողել այլ ժողովուրդների արվեստի վրա, այնպես,
ինչպես հայ ճարտարապետությունը:
– Այս հարցը բավական բարդ է, շատ ավելի հստակ է հայ
ճարտարապետության ունեցած ազդեցությունների, արտացոլումների,
արձագանքների բացահայտումը արևմտյան երկրների՝
գոթական, ռոմանական, նույնիսկ վաղ Ռավեննայի, բյուզանդական,
սլավոնական, ռուսական, անգամ մահմեդական ճարտարապետությունների
վրա: Այդ օրինակները մատնանշվում են թե՛
եվրոպացի և ռուս, թե՛ հայ ուսումնասիրողների կողմից:
Բայց մանրանկարչության դեպքում այս հարցը հստակորեն
չի ուսումնասիրվել, որովհետև խնդիրը բարդանում է յուրահատկությունների
պատճառով:
Սակայն նկատելի են զարմանալի զուգադիպություններ,
որոնք կարելի է համեմատել հայկական խաչքարերի և իռլանդական
խաչքարերի նմանությունների հետ: Օրինակ՝ գծային ոճով
հայկական մանրանկարները, որոնցով առատ է X-XIդդ. Փոքր
Հայքի մանրանկարչական դպրոցը, ուշագրավ նմանություններ
են հանդես բերում իսպանական, անգլիական, իռլանդական,
կարոլինգյան այն տիպի ձեռագրերի պատկերումների հետ,
որոնք մոտ են իռլանդականին:
Դիտարկվում են նաև այլ տեսակի ուշագրավ զուգահեռներ,
օրինակ՝ 1232թ. Թարգմանչաց Ավետարանի գունաշարը զարմանալի
նմանություն է դրսևորում նախառոմանական և նախագոթական
շրջանի, հատկապես գերմանական, մանրանկարչության հետ:
70