ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Հայկական մանրանկարչության մասին
թշնամական հարվածների տակ գտնվող երկիրը չէր կարող անել:
Ուստի, Հայաստանում Վերածնունդ՝ եվրոպական իմաստով, բացառվում
է: Մենք չենք կարող ասել, որ հայ նկարիչներն այն գյուտերն
են արել, ինչ անում էին իտալական Վերածննդի վարպետները՝
Բռունելեսկին, Մազաչոն, Դոնատելլոն և այլք. նրանք բացահայտեցին
հեռանկարի օրենքները, այն հեռանկարի, որով պիտի
առաջնորդվեին ողջ գեղանկարչությունը, ճարտարապետությունն
ու քանդակագործությունը մինչև XX դարը ներառյալ:
– Ինչպե՞ս էր արտահայտվում հեռանկարը հայ մանրանկարներում,
ինչպիսի՞ն էր այն:
– Հայ մանրանկարչության մեջ հեռանկարի ամենաբազմազան
ձևերն են օգտագործվել՝ բացարձակ հարթապատկերից մինչև
խորքային հեռանկարչություն, բայց դա միջնադարին հատուկ
հեռանկար է և տարբերվում է Վերածննդի ժամանակաշրջանից:
Նախավերածննդի որոշ տարրեր նկատելի են տարբեր արվեստագետների
մոտ, օրինակ՝ Մոմիկի, Թորոս Ռոսլինի, XIIIդ.
վերջին քառորդի կիլիկյան մանրանկարչության ներկայացուցիչների
մոտ, բայց դրանք հետագայում հասարակական, սոցիալական,
պատմական հող չեն գտնում:
– Իսկ հայ մանրանկարչության մեջ առկա՞ են հեթանոսական
կամ կենցաղային տարրեր, եթե այո, ապա ո՞ր ժամանակաշրջանից
են դրանք ի հայտ գալիս:
– Այո, հեթանոսական տարրեր նկատվում են հայ մանրանկարչությունում:
Օրինակ՝ կան ողբացող կանանց, ծառերի,
բույսերի ոգիների պատկերներ՝ կանացի կերպարանքով: Լուսանցաթերթերում,
անվանաթերթերում հանդիպում են կենցաղի ու
կյանքի ամենատարբեր դրվագների պատկերումներ: Առանձին
ուսումնասիրության խնդիր է, թե դրանց որ մասն է հեթանոսական,
որը՝ հելլենիստական և որը՝ կենդանի կյանքից վերցված:
Իհարկե, նման պատկերներ հայկական մանրանկարներում
69