ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ
Hasmik Hmayakyan.pub
Hasmik Hmayakyan.pub
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Հայկական նվագարաններից զուռնայի և դուդուկի ծագման շուրջ<br />
պես օրինակ կարող եմ բերել «Անահիտ դիցուհու պաշտամունքի<br />
երաժշտաբանաստեղծական վերապրուկները» հոդվածը, որում<br />
փորձել եմ մի շարք հայկական ժողովրդական պարերգեր մեկնաբանել<br />
որպես տաճարային ծիսական պարերգեր, որոնք, իմ կարծիքով,<br />
պահպանվել են հեթանոսական ժամանակաշրջանից: Իմ<br />
ուսումնասիրության արդյունքում ես գտա մոտ երեսուն նմուշ այն<br />
պարերգերից, որոնք կապված են սրբազան ամուսնության և<br />
ծիսական մարմնամերկացման հետ:<br />
Հետազոտվող երգերում ամենաուշագրավ բաղկացուցիչն է<br />
տեքստերի բովանդակությունը, որոնք հնարավորություն են ընձեռում<br />
վերականգնել պտղաբերության և ջրի, Մեծ մոր՝ Անահիտ<br />
դիցուհուն նվիրված ծիսակարգերը: Ծիսական մարմնամերկացմանը<br />
վերաբերող երգերն իմ կողմից բաժանված են երեք խմբի`<br />
առաջին խմբում են «Զիմ գլխի ֆաթեն կիտամ», «Զիմ վզի վզնոց<br />
կիտամ», «Ծանդր ու թփին ծամթել կտրավ» և նման երգերը: Երկրորդ<br />
խմբի երգերը սկսվում են «Զինչ ու զինչ» բառերով, իսկ երրորդինը՝<br />
«Չեմ ու չեմ» բառերով: Ուշագրավ է, որ առաջին խմբի<br />
երգերը կատարվում են հարց ու պատասխանի ձևով` հանդիսանալով<br />
աղջկա և պատանու կամ քրմի և քրմուհու միջև կայացող<br />
ծիսական երկխոսություն: Անգամ երգերում «ծամթելիկի» հետևից<br />
ջուրը մտնելու գործընթացը ծիսական լվացման արարողության<br />
արձագանքն է: Սա, փաստորեն, մեկ հավելյալ փաստարկ է այն<br />
առումով, որ հայկական Անահիտ դիցուհու պաշտամունքն իր<br />
ծագմամբ և ծիսակարգով հանգում է հինարևելյան մայր աստվածուհիների<br />
պաշտամունքին՝ Իշտարին, Շավուշկային, Կիբելային,<br />
ինչը վկայում է նրա վաղեմության մասին:<br />
– Վերադառնալով ասվածին` հարց է առաջանում, արդյո՞ք<br />
հեթանոսական ծիսական երգերին բնորոշ ձայնակարգերը պահպանվել<br />
են հետագայի հայկական քրիստոնեական երգերում:<br />
– Ես այդ հարցը մանրամասնորեն չեմ ուսումնասիրել, բայց<br />
ըստ Ք.Քուշնարյանի և Ն.Թահմիզյանի ուսումնասիրությունների՝<br />
38
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language