ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Հոռովելները որպես հայ երգարվեստի ինքնատիպ ժանր
– Հոռովելը հանպատրաստից և հանկարծաբանական
ստեղծագործություն է: Գյուղացին իր հիշողության մեջ ունի ինչոր
եղանակային, խոսքային բանաձևեր, սակայն ստեղծվելով
տվյալ ժամանակում հանկարծաբանորեն՝ այս նոր երգը միահյուսելով,
ինչպես նշեցի, իր ներսում ունեցած բանաձևի հետ, ստեղծում
է իր հոռովելը: Այսպիսով, հոռովելը ամեն մի նոր կատարման
մեջ նոր կերպարանք է ստանում: Այս ամենը հաշվի առնելով՝
կարող ենք ասել, որ ստեղծագործել կարող են այսօրվա տարեցները
(70 և ավելի տարեկանները): Երիտասարդները (20-30
տարեկանները) կարող են հիշողությամբ երգել այն, ինչ լսել են
իրենց պապերից, նրանք ունեն իրենց մտապատկերման մեջ հոռովելի
նախատիպերը, և նրանց երգածն էլ կարող է հավաստի
լինել, եթե համոզիչ է և անկեղծ, սակայն վերջիններիս մենք վերապահումով
ենք մոտենում:
– Ես կուզենայի նշել, որ Դուք այս աշխատանքով փաստորեն
փրկում եք մոռացումից մեր ժողովրդական ստեղծագործության
ամենաինքնատիպ երգատեսակներից մեկը, և այդ աշխատանքը
բարձր գնահատանքի է արժանի: Դուք նշեցիք նաև, որ
գրառումներ եք կատարել Հայաստանի տարբեր մարզերում: Արդյոք
հոռովելների մեջ դիտարկվո՞ւմ են տարբերություններ` ըստ
շրջանների:
– Ասեմ, որ հիմնական կմախքը, սխեման բոլորինն էլ նույնն
է, սակայն քանի որ հոռովելներում խոսքային տեքստը կարևորվում
է, ապա ըստ բարբառների մեղեդին փոփոխվում է: Եվ ոչ
միայն դա. մի դեպքում կարող է, օրինակ, աղոթքի հատվածը
լինել մի տակտի, մի ուրիշ դեպքում` ավելի երկարի սահմաններում,
կարող է երկարել այնքան, որ մի տուն դառնա. սրանք արդեն
անհատական մոտեցումներ են: Բարբառային տարբերությունները
կարող են որոշ տիպական փոփոխություններ մտցնել
հոռովելներում: Չէ՞ որ ամեն մի բարբառ ենթադրում է կոնկրետ
հնչեղություն և շեշտադրություն, որն էլ ազդում է հոռովելի եղա-
22